Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2018 r. w Toruniu

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 3.617,00 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1354/17

UZASADNIENIE

A. B. wniosła o zasądzenie od pozwanego Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. kwoty 40.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie do dnia 13 kwietnia 2017 r. oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powódka wskazała, iż Ł. P. w dniu 31 maja 2001 r. spowodował nieumyślnie śmierć jej ojca. Powódka wezwała ubezpieczyciela do zapłaty kwoty 100.000 zł. W odpowiedzi pozwany odmówił przyjęcia odpowiedzialności za zdarzenie. Powódka zaznaczyła, iż w chwili śmierci ojca miała 12 lat, pomiędzy nią a zmarłym istniały silne więzy rodzinne i emocjonalne. Na skutek jego śmierci zerwaniu uległa łącząca ich więź, ucierpiało jej spokojne i szczęśliwe życie. Do chwili obecnej powódka odczuwa pustkę i smutek po śmierci ojca.

Postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2017 r. Sąd Rejonowy w Toruniu zwolnił powódkę od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany zakwestionował roszczenie powódki co do zasady jak i wysokości. Podkreślił, iż nie odpowiada za szkody na osobie jak i na mieniu wyrządzone przez kierującego pojazdem mechanicznym, posiadaczowi pojazdu. Podał, iż w przedmiotowej sprawie poszkodowany (ojciec powódki) wraz ze swoim synem naprawiał ciągnik marki U. spożywając wspólnie alkohol, a następnie przystąpili do jazdy testowej niesprawnym technicznie pojazdem. Kierowca (syn poszkodowanego) był nietrzeźwy i nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami. Pozwany podkreślił, iż ciągnik był współwłasnością poszkodowanego i jego żony. W związku z powyższym nie ma podstaw do uwzględnienia żądania powódki. Nadto pozwany podniósł zarzut przyczynienia się poszkodowanego w znacznym stopniu. Poszkodowany jako ojciec posiadał wiedzę dotyczącą braku uprawnień do kierowania pojazdami przez syna. Nadto wiedział, iż pojazd jest niesprawny technicznie a syn wcześniej spożywał alkohol Poszkodowany miał świadomość powyższego stanu rzeczy, co skutkować powinno odstąpieniem od wyrażenia zgody na prowadzenie niesprawnego pojazdu przez osobę nietrzeźwą bez uprawnień do kierowania. Pozwany dodał również, iż syn poszkodowanego od dzieciństwa był osobą upośledzoną w stopniu lekkim. Pozwany przyznał, iż śmierć rodzica z pewnością była dla powódki traumatycznym przeżyciem. Zwrócił jednak uwagę, iż od zdarzenia minęło ponad 16 lat. Pozwany zakwestionował roszczenie zasądzenia odsetek od 13.04.2017 r. do dnia zapłaty wskazując, iż winny one być zasądzone od dnia wyrokowania.

Sąd ustalił, co następuje:

Ł. P. od wczesnego dzieciństwa jest osobą upośledzoną w stopniu lekkim. Nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi.

Bezsporne

W dniu 31 maja 2001 r. B. P. wraz z synem Ł. P. naprawiał pojazd marki U. (...). Wspólnie spożywali alkohol. B. P. zgodził sią na to, żeby syn prowadził pojazd pomimo tego, iż nie posiadał stosownych uprawnień, a pojazd był niesprawny technicznie. W trakcie jazdy testowej doszło do zdarzenia drogowego w wyniku, którego B. P. zmarł.

Dowód: akta sprawy II K 312/02

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Tucholi Ł. P. został uznany winnym popełnienia czynu z art. 155 k.k. oraz art. 178a§1 k.k.

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego w Tucholi k. 17-17v

A. B. zgłosiła szkodę do Towarzystwa (...) S.A. V. (...). Sprawa została przekazana do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W.. W wyniku postępowania likwidacyjnego odmówiono przyznania zadośćuczynienia.

Dowody: pismo z 28.12.2016 r. k. 13-15;

decyzja z 12.04.2017 r. k. 16-16v

B. P. był troskliwym ojcem, opiekował się córką poświęcał jej swój czas. W chwili śmierci ojca A. B. miała 12 lat.

Dowód: zeznania świadka D. P. z 22.01.2018 r. 00:07:42 -00:333:19 k. 91-92v;

Zeznania świadka T. P. z 22.01.2018 r. 00:49:12-01:03:11 k. 93-93v,

przesłuchanie powódki A. B. z 12.03.2018 r. 00:05:11-00:30:54

W tym samym roku A. B. straciła matkę. Od tego czasu zamieszkiwała z rodzeństwem u dziadków.

Dowód: zeznania świadka D. P. z 22.01.2018 r. 00:07:42 -00:333:19 k. 91-92v;

zeznania świadka T. P. z 22 .01.2018 r. 00:49:12-01:03:11 k. 93-93v,

przesłuchanie powódki A. B. z 12.03.2018 r. 00:05:11-00:30:54

A. B. obecnie ma swoją rodzinę: męża i syna. Nadal nie może pogodzić się ze śmiercią ojca, odwiedza jego grób i wspomina go.

Dowód: zeznania świadka D. P. z 22.01.2018 r. 00:07:42 -00:333:19 k. 91-92v;

przesłuchanie powódki A. B. z 12.03.2018 r. 00:05:11-00:30:54

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, dokumentów przedłożonych przez strony, akt sprawy IIK 312/02, zeznań świadków i przesłuchania powódki.

Sąd w pełni dał wiarę dowodom w postaci dokumentów. Ich prawdziwość nie budziła, w ocenie Sądu, jakichkolwiek wątpliwości. Co więcej wiarygodność i autentyczność przedłożonych dokumentów, nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadków D. P., T. P. i K. G..

Za zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy Sąd uznał również twierdzenia powódki.

Bezspornym w przedmiotowej sprawie było, że doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego śmierć poniósł ojciec powódki. Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy pozwany ponosi odpowiedzialność za zaistniałe zdarzenie, a co za tym idzie czy powódce należy się zadośćuczynienie w żądanej przez nią kwocie.

W tym miejscu podkreślić należy, że do powstania szkody doszło przed przywróceniem na grunt prawa polskiego instytucji zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej w związku z wprowadzeniem do kodeksu cywilnego art. 446 § 4 k.c., co miało miejsce 3 sierpnia 2008 r. W dacie śmierci ojca powódki tj. 31 maja 2001 r. brak było unormowania, które przyznawało roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej.

Liczne jednak orzeczenia Sądu Najwyższego w tym zakresie, wskazują na utrwalony pogląd, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 3 sierpnia 2008r. (por. wyrok z dn. 14.01.2010 r., IV CSK 307/09, OSP 2011, nr 2 , poz. 15.; uchwała z dn. 22.10.2010 r. III CZP 76/10, Biul. SN 2010 r., nr 10, poz 11; wyrok z dn. 10.11.2010 r. II CSK 248,10; wyrok z dn. 11.05.2011 r. I CSK 621/10; uchwała z dn. 13.07.2011 r., III CZP 32/11, OSNC 2012 r., nr 1, poz. 10; wyrok z dn. 15.03.2012 r., CSK 314/11).

Pozwany zakwestionował swoją odpowiedzialność za zaistniałe zdarzenie wskazując, iż nie spełnia świadczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych, za szkody w mieniu i na osobie wyrządzone posiadaczowi pojazdu mechanicznego przez kierującego tym pojazdem.

Podkreślić należy, iż Sąd w całości zgodził się z argumentami przedstawionymi przez stronę pozwaną.

Zgodnie z art. 66 ust 5 ustawy z 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej w brzmieniu obowiązującym w dniu zdarzenia Fundusz nie odpowiada za szkody na osobie i mieniu wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu lub wyrządzone rolnikowi przez osoby jemu bliskie lub za które ponosi odpowiedzialności. Podobnie w obecnie obowiązującej ustawie z 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli komunikacyjnych w art. 106 ust 6 wskazano, iż Fundusz nie spełnia świadczenia z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych za szkody w mieniu i na osobie wyrządzone posiadaczowi pojazdu mechanicznego przez kierującego pojazdem.

Realizacja podstawowej funkcji Funduszu, jaką jest funkcja uzupełniająca system obowiązkowych ubezpieczeń, zmierza do zrównania zakresu zaspokojenia roszczeń poszkodowanych w wypadkach drogowych. Poszkodowany winien mieć pewność, że w przypadku powstania okoliczności rodzących odpowiedzialność posiadacza pojazdu (kierującego), objętą ochroną na podstawie warunków ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu, powstałe szkody będą mu zrekompensowane bez względu na to, czy sprawcy dopełnili obowiązku zawarcia stosownych umów ubezpieczenia. Podstawowy cel systemu ma zostać osiągnięty przy jak najmniejszym zaangażowaniu środków Funduszu. Zasoby Funduszu mają charakter uzupełniający, można po nie sięgnąć wtedy, gdy szkody nie mogą być zrekompensowane w inny sposób - przez zakład ubezpieczeń obejmujący ochroną uszkodzone mienie (ubezpieczenie mienia, autocasco) lub nie zostały zrekompensowane przez sprawcę szkody (posiadacza pojazdu, kierującego). Ograniczenie zakresu zaspokojenia roszczeń przez Fundusz z uwagi na możliwość skorzystania z ubezpieczeń dobrowolnych poszkodowanego dotyczy szkód na mieniu, czyli sytuacji, gdy posiadacz nie spełnił obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadacza. Obecna redakcja nie pozostawia wątpliwości, że ograniczenie nie odnosi się do szkód osobowych, do których zastosowania nie ma zasada odszkodowania. (Komentarz do art. 106 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli komunikacyjnych, Dorota Maślak LEX). Mając powyższe na uwadze należy podkreślić, iż w ciągnik U. biorący udział w przedmiotowym zdarzeniu był własnością poszkodowanego i jego żony. Pozwany zaś nie odpowiada za szkody na osobie jak i na mieniu wyrządzone przez kierującego pojazdem posiadaczowi tego pojazdu. Brak jest więc podstaw do żądania przez powódkę zadośćuczynienia po śmierci ojca.

Podkreślić należy, iż pojęcie osoby uprawnionej do występowania z roszczeniem z art. 448 k.c. nie jest tożsame z pojęciem poszkodowanego w związku z ruchem pojazdu mechanicznego. Zdarzenie szkodzące w postaci spowodowania wypadku komunikacyjnego nie powoduje samo w sobie naruszenia dóbr osobistych osób trzecich w nim nie uczestniczących, ale jest nierozerwalnie związane z bezpośrednim skutkiem wypadku, czyli śmiercią osoby poszkodowanej oraz sytuacją prawną tej osoby. Roszczenia osób bliskich zmarłemu są roszczeniami wtórnymi i następczymi w stosunku do pierwotnej szkody niemajątkowej w postaci śmierci posiadacza pojazdu i nie mogą być rozpatrywane w oderwaniu od sytuacji prawnej osoby bezpośrednio poszkodowanej. Podkreślić należy, iż przyczynienie się poszkodowanego do zdarzenia powinno wpływać na zakres kompensacji przyznanej poszkodowanym pośrednio. Roszczenia osób bliskich mają bowiem źródło w tym samym zdarzeniu. Osoby bliskie wstępują w sytuacje prawną zmarłego i ich roszczenia zależą również od zachowania się bezpośredniego poszkodowanego. Poszkodowani pośrednio (powódka) nie mogą znajdować się w bardziej uprzywilejowanej sytuacji niż zmarły. Wobec powyższego wyłączenie odpowiedzialności pozwanego dotyczy również osób, które doznały szkody pośrednio w związku ze śmiercią poszkodowanego bezpośrednio.

Mając powyższe na uwadze już z przytoczonych wyżej argumentów wynika, iż brak jest podstaw do uwzględnienia roszczeń powódki.

Istotnym zagadnieniem wymagającym rozstrzygnięcia w realiach stanu faktycznego niniejszej sprawy był podniesiony zarzut przyczynienia się zmarłego do powstania szkody. Podkreślić należy, iż powódka nie odniosła się w żaden sposób do tego zarzutu pozwanego.

W tym miejscu przypomnieć należy, że art. 362 k.c. stanowi, że jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Sąd Rejonowy dostrzegł przyczynienie się powoda do powstania szkody. W ocenie Sądu Rejonowego należało uznać, że powód przyczynił się do powstania szkody w 100 procentach. Do wniosku takiego prowadzi analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Ojciec powódki w dniu zdarzenia naprawiał ze swoim synem ciągnik marki U. oraz pił alkohol. Wiedząc, iż syn nie posiada uprawień do kierowania pojazdami, wcześniej pił alkohol, a pojazd jest niesprawny technicznie wyraził zgodę na prowadzenie przez niego ciągnika. Nie można pomijać również faktu, iż syn zmarłego (sprawca zdarzenia) był osobą upośledzoną w stopniu lekkim, z czego ojciec zdawał sobie sprawę. Pomimo tych wszystkich okoliczności z pełną świadomością nakazał synowi kierowanie pojazdem. W ocenie Sądu zachowanie zmarłego miało znaczący, wręcz decydujący, wpływ na zaistnienie i przebieg wypadku. Z pewnością gdyby zmarły i jego syn byli trzeźwi, pojazdem kierowałaby osoba posiadająca stosowne uprawniania, a ciągnik był sprawny technicznie to prawdopodobieństwo zajścia przedmiotowego zdarzenia było minimalne. Podkreślić należy, iż od zmarłego jako ojca i osoby dorosłej oczekiwanie odpowiedzialnego i racjonalnego zachowania jest oczywiste.

Mając na uwadze zarówno kwestie związane z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanego oraz przyczynieniem się ojca powódki do zdarzenia powództwo podlegało oddaleniu. Zbędnym jest wiec prowadzenie rozważań dotyczących rozmiarów krzywdy poniesionej przez powódkę

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z art. 98 k.p.c. z którego wynika zasada odpowiedzialności za wynik procesu. Zgodnie z jej treścią strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W przedmiotowej sprawie na koszty procesu złożyły się: opłata od pełnomocnictwa 17,00 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.600,00 zł.