Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) W.

przeciwko W. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie

z dnia 12 kwietnia 2017 r., sygn. akt II C 527/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok częściowo w ten sposób, że nadaje mu treść:

I.  zasądza od W. P. na rzecz (...) W. kwotę 17.449,56 zł (siedemnaście tysięcy czterysta czterdzieści dziewięć złotych pięćdziesiąt sześć groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 17 lutego 2012 r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od W. P. na rzecz (...) W. kwotę 3.273 zł (trzy tysiące dwieście siedemdziesiąt trzy złote) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddala apelację pozwanego w całości,

3.  zasądza od W. P. na rzecz (...) W. kwotę 1.320 zł (tysiąc trzysta dwadzieścia złotych) jako koszty postępowania odwoławczego.

Sygn. akt V Ca 1564/17

UZASADNIENIE

W dniu 22 października 2013 r. (...) W. złożyło pozew przeciwko W. P. o zapłatę kwoty 17.449,56 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 17 lutego 2012 r. do dnia zapłaty oraz wystąpiło z żądaniem zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dochodzona kwota to niedopłata z tytułu pierwszej opłaty za użytkowanie wieczyste.

Nakazem zapłaty z dnia 13 listopada 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II Nc 5647/13 orzeczono zgodnie z żądaniem pozwu.

W sprzeciwie złożonym w dniu 13 grudnia 2013 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwany twierdził, że opłatę uiścił zgodnie z obowiązkiem wynikającym z orzeczenia Sądu.

Wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2017 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Woli w Warszawie zasądził od pozwanego W. P. na rzecz (...) W. kwotę 15.067,53 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 07 lutego 2013 r. do dnia 18 czerwca 2014 r., oddalił powództwo w pozostałej części i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.533,30 zł tytułem częściowego zwrotu kosztów postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Wyrokiem z dnia 10 lutego 2011 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zobowiązał (...) W. do złożenia oświadczenia woli, iż ustanawia na rzecz W. P. oraz A. L. użytkowanie wieczyste działki gruntu położonej w W. przy ul. (...), o powierzchni 0,0174 ha, oznaczonej nr (...) na mapie sytuacyjnej sporządzonej przez geodetę mgr inż. M. P. i wpisanej do ewidencji zasobu za nr (...) (...), po ½ części na rzecz każdego z nich z przeznaczeniem na działalność usługowo - gospodarczą i przenosi na nich nieodpłatnie współwłasność budynku wzniesionego na tej działce, po ½ części na rzecz każdego z nich. Jednocześnie W. P. oraz A. L. zostali obciążeni obowiązkiem uiszczenia pierwszej opłaty za użytkowanie wieczyste w kwocie po 65.511 zł oraz opłaty rocznej w kwocie po 7.861,50 zł każde z nich. Apelacja od powyższego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 lutego 2012 r., sygn. akt I ACa 822/11. Zasądzone kwoty były kwotami netto, co potwierdził Sąd Apelacyjny w Warszawie postanowieniem wydanym dnia 18 stycznia 2017 r. pod sygnaturą akt I Acz 2560/16.

Pismem z dnia 11 kwietnia 2012 r. pozwany został poinformowany przez (...) W., że obecnie nie figuruje w systemie użytkowników wieczystych, skutkiem czego obecnie nie istnieje możliwość wskazania wysokości obciążającej go opłaty rocznej.

Pismem z dnia 01 października 2012 r. W. P. został poinformowany przez stronę powodową o powiększeniu pierwszej opłaty z tytułu przysługującego mu użytkowania wieczystego o wartość podatku VAT wedle stawki 23 %.

W dniu 18 października 2012 r. strona powodowa wystawiła wobec pozwanego fakturę VAT opiewającą łącznie na kwotę 80.578,53 zł, w tym kwotę 65.511,00 zł netto oraz 15.067,53 zł podatku VAT, tytułem pierwszej opłaty za użytkowanie wieczyste. Termin płatności zakreślono do dnia 16 lutego 2012 r. Dnia 20 listopada 2012 r. pozwany wniósł o dokonanie korekty powyższej faktury w zakresie bezzasadnego obciążenia go wartością podatku VAT.

Pismem z dnia 12 marca 2013 r. strona powodowa wskazała, że wpłata dokonana przez pozwanego w dniu 09 maja 2012 r. w kwocie 65.511,00 zł została zaliczona na poczet zaległości odsetkowej w kwocie 2.382,03 zł w związku z uchybieniem terminowi płatności opłaty. W. P. w piśmie złożonym dnia 19 lutego 2013 r. zakwestionował prawidłowość rozliczenia dokonanej wpłaty.

Zawiadomieniem z dnia 15 marca 2013 r. powód został poinformowany, że wysokość opłaty rocznej za rok 2013 wynosi 9.669,65 zł, w tym 23 % VAT od kwoty 7.861,50 zł.

Dnia 18 czerwca 2014r. W. P. wpłacił na rzecz strony powodowej kwotę 25.000 zł, tytułem roszczeń dochodzonych względem niego w toku niniejszego postępowania. Ta kwota została zwrócona 25 czerwca 2014 r. Pozwany w dniu 26 października 2015r. wpłacił na rzecz strony powodowej kwotę 17.449,56 zł z zastrzeżeniem jej zwrotu po prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie II C 527/14.

Sąd Rejonowy wskazał, że ustalając stan faktyczny oparł się na dowodach z dokumentów, bowiem w ocenie Sądu I instancji zostały sporządzone przez uprawnione osoby, w stosownej formie, zaś żadna ze stron nie kwestionowała ich wiarygodności, a także na aktach postępowania w sprawie o sygn. akt II C 1672/06.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo było zasadne jedynie częściowo.

Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany nie kwestionował swego zobowiązania w zakresie pierwszej opłaty za użytkowanie wieczyste, podważał jednak istnienie uprawnienia powoda do doliczenia podatku VAT do powyższej kwoty oraz fakt zaliczenia przez powoda kwoty 2.382,03 zł na odsetki ustawowe z tytułu zaległości w terminowym uregulowaniu opłaty.

Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności odniósł się do kwestii opodatkowania podatkiem VAT opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, przy czym Sąd ten nie podzielił stanowiska wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 1998 r. (I CKN 429/97) czy w postanowieniu z dnia 10 lutego 2006 r. (III CZP 1/06).

Po przytoczeniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, Sąd Rejonowy podkreślił, że brak jest tożsamości pomiędzy ceną nieruchomości gruntowej, o której mowa w art. 72 powyższej ustawy a „ceną towaru” w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o cenach z dnia 05 lipca 2001 r. W związku z powyższym, Sąd Rejonowy uznał, że podatek VAT nie stanowi elementu ceny, a wartość nieruchomości, jako jej „cena” stanowi jedynie podstawę do obliczenia opłaty rocznej. Sąd Rejonowy stwierdził, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste należy rozumieć jako dostawę towarów w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku VAT, zaś obowiązek podatkowy powstaje w dacie wymagalności świadczeń okresowych, tj. opłaty pierwszej i każdorazowej opłaty rocznej. Z powyższego wywiódł, że wartości nieruchomości ustalonej dla celów ustalenia wysokości pierwszej opłaty nie sposób uznać jako „ceny brutto”, bowiem podatek nie jest liczony od wartości nieruchomości, ale od ustalonej wcześniej opłaty pierwszej, a następnie opłat rocznych, które zostały ustalone w wyroku Sądu Okręgowego z dnia 10 lutego 2011r., sygn. akt II C 1672/06.

Z tych względów Sąd I instancji uznał żądanie pozwu w zakresie kwoty 15.067, 53 zł za w pełni uzasadnione. Odnosząc się zaś do żądania zapłaty kwoty 2.382,03 zł, Sąd Rejonowy powołując się na art. 19a ust. 1 ustawy o podatku VAT oraz wyrok ETS w sprawie C-320/88 (...) stwierdził, że istotą czynności w postaci ustanowienia prawa użytkowania wieczystego, nie jest przeniesienie dobra materialnego (nawet "przeniesienie" w sensie ekonomicznym), lecz uprawnienia, a więc dobra niematerialnego. Sąd I instancji wskazał, że uzasadnione było żądanie odsetek od ustalonej przez Sąd opłaty rocznej (powiększonej o wartość podatku VAT) dopiero od dnia następującego po wezwaniu pozwanego do zapłaty obliczonej przez stronę powodową kwoty podatku VAT, a więc od dnia 07 lutego 2013 r. Jednocześnie wskazał, że odsetki zasądzono jedynie do dnia 18 czerwca 2014 r., gdyż pozwany tego dnia dokonał płatności kwoty 25.000 zł na rzecz powoda. Sąd Rejonowy ustalił, że dnia 25 czerwca 2014 r. (...) W. dokonało zwrotu powyższej kwoty, co w ocenie Sądu Rejonowego uniemożliwia uznanie, że pozwany pozostawał w zwłoce z zapłatą opłaty rocznej na rzecz powoda po dniu 18 czerwca 2014 r. Jednocześnie Sąd Rejonowy stwierdził, że kwota 2.382,03 zł wpłacona przez powoda 09 maja 2012 r. została zaliczona jako należność odsetkowa za okres od 17 lutego 2012 r. do dnia 09 maja 2012 r. W ocenie Sądu Rejonowego było to nieuzasadnione, bowiem roszczenie wobec pozwanego było wymagalne dopiero od dnia 07 lutego 2013 r. Zdaniem Sądu I instancji strona powodowa nie wykazała zaś, aby pozwany został uprzednio zawiadomiony o wysokości zobowiązania i wezwany do jego uregulowania.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i stosunkowo je rozdzielił, biorąc pod uwagę fakt, iż powód wygrał sprawę w 86, 35 %.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wnieśli zarówno powód, jak i pozwany.

Powód zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w części oddalającej powództwo w zakresie kwoty 2.382,03 zł wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty (pkt II wyroku) oraz w części ustalającej , że powodowi należne są odsetki liczone od dnia 7 lutego 2013 r. do dnia 18 czerwca 2014 r. i zarzucił:

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie w ocenie materiału dowodowego, że nieprecyzyjność tytułu, wielkość kwoty i zastrzeżenie warunku wpłaty w dniu 18 czerwca 2014 r. na rachunek powoda stanowiły uzasadnioną podstawę do odmowy przyjęcia częściowego świadczenia i tym samym pozwany pozostawał w zwłoce z zapłatą opłaty rocznej także za okres po 18 czerwca 2014 r.

- naruszenie art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że termin spełnienia świadczenia – pierwszej opłaty za oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste nie jest oznaczony i świadczenie stało się wymagalne po wezwaniu dłużnika do wykonania.

- niezastosowanie art. 71 ust. 3 w zw. z art. 71 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami i przyjęcie, że pierwsza opłata za oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste stała się wymagalna w dniu 16 lutego 2012 r.

Mając na względzie powyższe zarzuty, strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w części, tj. w zakresie pkt I i III. Zarzucił przy tym Sądowi Rejonowemu:

- naruszenie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 05 lipca 2001 r. o cenach w zw. z art. 72 ust. 1 i ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, art. 353 § 1 k.c., art. 354 § 1 i § 2 k.c. poprzez ich pominięcie, i nieuzasadnione przekonanie Sądu I instancji, że powodowi przysługuje prawo jednostronnej zmiany stosunku obligacyjnego łączącego strony poprzez doliczenie podatku VAT do kwoty pierwszej opłaty ustalonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 10 lutego 2011 r. w sprawie o sygn. akt II C 1672/06

- naruszenia art. 5 k.c. poprzez jego zignorowanie, wskutek czego zwiększono świadczenie pozwanego bez jednoczesnej zmiany umowy łączącej strony

- naruszenie art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. przez błędną ocenę dowodu w postaci wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 lutego 2011 r. w sprawie o sygn. akt II C 1672/06, skutkującą naruszeniem art. 64 k.c., art. 65 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 321 § 1 k.p.c.

- naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak przytoczenia przepisu prawa, na którym Sąd I instancji oparł rozstrzygnięcie oraz niewyjaśnienie podstawy prawnej, wskutek której Sąd Rejonowy dokonał zmiany umowy użytkowania wieczystego gruntu łączącej strony w zakresie wysokości pierwszej opłaty.

Jednocześnie pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt I i w pkt III poprzez oddalenie powództwa co do kwoty 15.067, 53 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 07 lutego 2013 r. do dnia 18 czerwca 2014 r., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powoda, pozwany wniósł o oddalenie apelacji przeciwnika w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Podstawę sporu stanowiła okoliczność czy kwota pierwszej opłaty z tytułu oddania nieruchomości w użytkowanie wieczyste wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 lutego 2011 r. stanowi kwotę netto czy też kwotę brutto. Wobec doliczenia przez powoda do powyższej opłaty w kwocie 65.511 zł podatku od towarów i usług, pozwany W. P. zwrócił się w dniu 02 marca 2015 r. z wnioskiem do Sądu Apelacyjnego w Warszawie o wykładnię wyroku z dnia 16 lutego 2012 r., wydanego w sprawie I ACa 822/11. Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 08 października 2015 r. oddalił wniosek pozwanego. W konsekwencji pozwany w dniu 27 stycznia 2016 r. złożył w Sądzie Okręgowym w Warszawie wniosek o wykładnię wyroku z dnia 10 lutego 2011 r., w sprawie II C 1672/06. Postanowieniem z dnia 04 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie dokonał wykładni wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 lutego 2011 r., wskazując, że kwoty wskazane w powyższym wyroku są kwotami netto oraz oddalił wniosek w pozostałym zakresie. W. P. zaskarżył powyższe postanowienie zażaleniem. W dniu 13 lipca 2016 r. Sąd Apelacyjny uchylił zaskarżone postanowienie w pkt 1 i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania. W wyniku przekazania sprawy, Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 23 września 2016 r. dokonał ponownie wykładni wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie wskazując, iż zamieszczone w nim kwoty są kwotami brutto. Z kolei na to postanowienie zażalenie wniosło (...) W.. Ostatecznie sprawę rozstrzygnął Sąd Apelacyjny, który postanowieniem z dnia 18 stycznia 2017 r. zmienił zaskarżone postanowienie Sądu Okręgowego wskazując, że kwoty pierwszej opłaty oraz opłaty rocznej wskazane w wyroku z dnia 10 lutego 2011 r. są kwotami netto. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu przyjął, że stanowiąca podstawę orzekania opinia biegłego sądowego jest prawidłowa i wykonana zgodnie z obowiązującymi ówcześnie zasadami wykonywania operatów szacunkowych, a więc wskazana w niej wartość nieruchomości jest wartością netto. Powołał się przy tym na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 kwietnia 2014 r., w sprawie II OSK 2746/12, z którego wynika, iż to wartość nieruchomości jest podstawą ustalenia ceny. Cena nieruchomości jest więc pochodną jej wartości, brak wobec tego tożsamości pomiędzy tymi pojęciami. Konsekwentnie należy więc przyjąć, że określona wartość rynkowa przedmiotu wyceny powinna być traktowana jako wartość nieobejmująca podatków i innych opłat.

Wobec powyższej treści prawomocnego postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 18 stycznia 2017 r. w sprawie I Acz 2560/16 należało uznać, że dochodzona przez powoda (...) W. w niniejszym postępowaniu kwota 15.067,53 zł tytułem równowartości podatku od towarów i usług obliczona od kwoty 65.511 zł stanowiącej pierwszą opłatę, jest w pełni zasadna. Tym samym apelacja pozwanego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Rejonowy ani Sąd Okręgowy nie mogły bowiem kwestionować rozstrzygnięcia wydanego w sprawie, która merytorycznie rozstrzygała istotę sprawy. Podkreślenia wymaga, że tut. Sąd związany jest postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 18 stycznia 2017 r. wobec brzmienia przepisu art. 365 § 1 k.p.c. Uprawomocnienie się orzeczenia wywołuje skutek w postaci związania tym rozstrzygnięciem podmiotów wskazanych w powyższym przepisie, a więc nie tylko stron i sądu, który je wydał, lecz również innych sądów oraz innych organów państwowych i organów administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także innych osób. Związanie to oznacza zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 06 marca 2014 r., w sprawie o sygn. akt V CSK 203/13 regulacje przewidziane w art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c. gwarantują stabilność określonej orzeczeniem sądowym sytuacji prawnej, uniemożliwiając jej podważenie przez stronę niezadowoloną z rozstrzygnięcia i zobowiązując do jej respektowania inne sądy oraz inne organy państwa w określonych przez ustawę granicach. Przy czym regulacje te realizują jedną z najistotniejszych gwarancji konstytucyjnych jaką jest prawo do rozstrzygnięcia sprawy przez niezawisły sąd, która nie byłaby możliwa do osiągnięcia bez stabilności, pewności i niewzruszalności rozstrzygnięć sądowych. Są także jedną z gwarancji powagi wymiaru sprawiedliwości.

O doniosłości mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia świadczy chociażby pogląd jaki wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 2015 r. w sprawie V CSK 192/14. Mianowicie Sąd Najwyższy podkreślił, że związanie innych sądów orzekających w sprawach, w których wyroki zapadły później polega na niedopuszczalności kwestionowania ustaleń stanowiących przedmiot rozstrzygnięcia, nawet jeżeli ustalenia te są niewłaściwe jako oparte na nietrafnej argumentacji. Należy więc stwierdzić, że ustawodawca wprowadzając w art. 365 § 1 k.p.c. zasadę mocy wiążącej prawomocnego wyroku, wyraził jednoznaczną wolę przyznania jej – w określonych sytuacjach - pierwszeństwa przed zasadą niezawisłości, gdyż z mocy wiążącej korzysta każdy prawomocny wyrok, także wadliwy i mimo wadliwości wywołuje skutki prawne również w innych sprawach sądowych.

W związku z powyższym, Sąd Okręgowy nie był władny dokonywać w tej mierze własnych ustaleń. Należało więc uznać, że wobec związania wykładnią wyroku z dnia 10 lutego 2011 r., a w konsekwencji ustaleniem, że kwoty z niego wynikające stanowiły należności netto, strona powodowa mogła i powinna naliczyć od nich podatek VAT. Wynika to z kolei z uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 08 stycznia 2007 r.,(...), która bezsprzecznie wskazuje, że po dniu 01 maja 2004 r. oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednocześnie NSA stwierdził, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towaru i usług. Obrotem z tytułu oddania gruntu w użytkowanie wieczyste jest zaś kwota pierwszej opłaty, więc to właśnie ta kwota stanowi podstawę opodatkowania. Jak stanowi art. 19 a ust. 1 powyższej ustawy obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania dostawy towarów.

W związku z powyższym, należało uznać, że gmina prawidłowo doliczyła do kwoty pierwszej opłaty podatek VAT, a więc apelacja pozwanego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Odnosząc się zaś do apelacji strony powodowej, Sąd Okręgowy uznał zarzuty podniesione przez (...) W. za w pełni zasadne. Należy podkreślić, że wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 lutego 2011 r. uprawomocnił się w dniu 16 lutego 2012 r., a więc w dacie oddalenia apelacji przez Sąd Apelacyjny w Warszawie. W tej właśnie dacie wyrok wydany w sprawie II C 1672/06 podlegał wykonaniu. Jak stanowi art. 71 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami pierwsza opłata za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste podlega zapłacie jednorazowo, nie później niż do dnia zawarcia umowy o oddanie tej nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Należy uznać, że wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie o sygn. akt II C1672/06 zastąpił umowę, o której mowa w art. 71 ust. 2 powyższej ustawy. W ocenie Sądu Okręgowego, fakt iż oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste nastąpiło nie na mocy umowy, lecz w wyniku rozstrzygnięcia Sądu nie ma w niniejszym przypadku znaczenia. Zapłata pierwszej opłaty nie jest uzależniona od wpisu użytkowania wieczystego w księdze wieczystej. Należy bowiem powiązać wymagalność pierwszej opłaty z datą uprawomocnienia się wyroku, który zastępował umowę stron. Nie ma też przy tym znaczenia, że fakturę powód wystawił dopiero w dniu 18 października 2012 r., gdyż nawet w powyższej fakturze określono termin płatności datą 16 lutego 2012 r. Sam zresztą pozwany opłatę uiścił w maju 2012 r., zatem nie czekał na dokument fiskalny, jakim jest faktura.

Zgodnie z przepisem art. 238 k.c. wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa opłatę roczną. Jak akcentuje się w judykaturze, początek trwania tego prawa wiązać należy z datą powstania prawa użytkowania wieczystego. Powstanie zaś tego prawa wymaga wpisu konstytutywnego do księgi wieczystej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2005 r., I CK 512/04). Przepisu art. 238 k.c. nie można jednak rozpatrywać w oderwaniu od regulacji zawartych w ustawie o gospodarce nieruchomościami. Uzupełnieniem tej regulacji jest bowiem art. 71 ust. 1 powołanej ustawy, w którym określono co do zasady, jakie opłaty ma wnosić użytkownik wieczysty. Poza opłatami rocznymi przewidziano również tzw. pierwszą opłatę. Ustawodawca wyraźnie ją wyodrębnił z dalszych opłat rocznych, odmiennie oznaczając jej wysokość i warunki płatności. Kolejne ustępy wskazanego przepisu stanowią bowiem, iż opłaty roczne uiszczane są przez użytkownika wieczystego co roku przez cały okres użytkowania wieczystego, w odróżnieniu od opłaty pierwszej, która podlega opłacie jednorazowo przez podmiot, na którego rzecz ustanowiono takie prawo, nie później niż do dnia zawarcia umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste. W tym zatem przypadku obowiązek uiszczenia opłaty został powiązany czasowo z ustanowieniem użytkowania wieczystego (podobnie wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 września 2013r. I ACa 425/13).

Skoro wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 10 lutego 2016 r., podlegał wykonaniu w dniu 16 lutego 2012 r., to należało uznać, że pozwany pozostawał w zwłoce w spełnieniu świadczenia od dnia 17 lutego 2012 r. Prawidłowo więc (...) W. zaksięgowało wpłatę dokonaną przez pozwanego w dniu 09 maja 2012 r. na poczet najdalej wymagalnych zaległych odsetek zgodnie z at. 451 § 1 k.c., które to odsetki w danym dniu wynosiły 2.382,03 zł i były obliczone za 83 dni zwłoki.

W konsekwencji na datę złożenia pozwu, pozwany pozostawał w zwłoce zarówno co do zapłaty podatku VAT doliczonego do pierwszej opłaty, jak i części opłaty zaliczonej na zaległe odsetki.

Z uwagi na powyższe, wyrok Sądu Rejonowego podlegał zmianie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. co do oddalonej części powództwa.

Konsekwencją zmiany wyroku Sądu Rejonowego była również zmiana w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego. O kosztach postępowania przed sądem pierwszej instancji Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty te złożyła się poniesiona przez pozwanego opłata od pozwu w kwocie 873 zł oraz kwota 2.400 zł z tytułu kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

W odniesieniu do kosztów postępowania drugoinstancyjnego, należy wskazać, że w przedmiotowej sprawie zostały złożone dwie apelacje, a więc co do zasady należało rozliczyć koszty postępowania odwoławczego osobno w stosunku do każdej z nich.

Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego zasady słuszności przemawiają za zastosowaniem art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i odstąpieniem od obciążania pozwanego dodatkowo kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez stronę przeciwną, tj. wynagrodzeniem pełnomocnika z tytułu uwzględnienia apelacji powoda. Sprawa była bowiem skomplikowana i toczyła się ponad 4 lata, przy czym również i Sądy Okręgowy i Apelacyjny nie potrafiły na początku zająć jednoznacznego stanowiska co do wykładni orzeczenia, co w ocenie Sądu Okręgowego przemawia za zasądzeniem od strony przegrywającej jedynie 120 zł poniesionych tytułem opłaty od apelacji uiszczonej przez powoda oraz 1200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej zgodnie z rozporządzeniem obowiązującym w dacie wniesienia apelacji.