Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2013r. w Olsztynie

sprawy T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wypłatę emerytury za okres od dnia 01.10.2011r. do dnia 21.11.2012r.

na skutek odwołania T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 18 marca 2013 r. nr (...)-SER

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję z dnia 07 października 2011 r. i ustala, że wnioskodawczyni T. K. ma prawo do wypłaty emerytury za okres od 01 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r.

II.  wniosek o odsetki z dnia 15 kwietnia 2013 r. przekazuje do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

/-/SSO L. Molenda

IV U 1764/13

UZASADNIENIE

Ubezpieczona T. K. w dniu 29 listopada 2012 r. wniosła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Biuro Terenowe w M. o podjęcie wypłaty zawieszonej emerytury za okres od dnia 1 października 2011 r. zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego.

Decyzją z dnia 18 marca 2013 roku, nr (...)-SER, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. Inspektorat w K. odmówił wnioskodawczyni uchylenia decyzji o wstrzymaniu emerytury z dnia 7 października 2011 roku w części, w jakiej decyzja ta zawiesza, na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 roku, nr 291 poz. 1707) w związku z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2009 roku nr 153 poz. 1227 ze zm.) prawo do emerytury za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 21 listopada 2012 roku. Uzasadniając stanowisko organ rentowy powołał się na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r., ogłoszony w dniu 22 listopada 2012 r., który w jego ocenie nie ma zastosowania do przypadającego przed tym dniem okresu zawieszenia emerytur na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Od powyższej decyzji wnioskodawczyni w dniu 15 kwietnia 2013 r. złożyła odwołanie. T. K. wnosiła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uchylenie decyzji ZUS z dnia 18 marca 2013 r. w części, w jakiej decyzja ta zawiesza prawo do emerytury za okres od dnia 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r. oraz o nakazanie organowi rentowemu wypłatę emerytury poczynając od dnia 1 października 2011 roku wraz z ustawowymi odsetkami od każdej zaległej miesięcznej raty.

W uzasadnieniu odwołania wnioskodawczyni wskazała na niezgodność zaskarżonej decyzji z treścią orzeczenia Trybunały Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., sygn. akt K 2/12. Ubezpieczona podniosła, wyrokiem tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że emeryci, którzy nabyli prawo do świadczenia i jego realizacji w określonym przedziale czasowym tj. od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. nie podlegają rygorom wynikającym z art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach. Oznacza to, że w przypadku osób, którym emeryturę przyznano przed 1 stycznia 2011 r. a które kontynuują zatrudnienie istniejące przed przyznaniem emerytury nie ma podstaw do zawieszenia wypłaty emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie wskazując, że w jego ocenie skoro orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku zostało opublikowane w dniu 22 listopada 2012 roku, to dopiero z tym dniem utracił moc art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim, przewiduje stosowanie art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. Organ rentowy nadmienił jednocześnie, iż Trybunał Konstytucyjny nie wskazał ani w uzasadnieniu innej daty utraty mocy prawnej powoływanych przepisów, a tym samym wyrok z dnia 13 listopada 2012 r. nie ma zastosowania do przypadającego przed dniem 22 listopada 2012 r. okresu zawieszenia emerytury na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W konkluzji organ rentowy podniósł, że brak jest możliwości uchylenia decyzji z dnia 7 października 2011 r. w części, w jakiej decyzja ta dotyczy zawieszenia prawa do emerytury za okres od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje.

W dniu 29 stycznia 2009 roku ubezpieczona T. K., urodzona dnia (...) roku, złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę i wskazała jednocześnie, że pozostaje nadal w stosunku pracy – jest zatrudniona w Sądzie (...).

( dowód: k. 9 - 17 akta ZUS)

Biorąc powyższe za podstawę Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 12 lutego 2009 roku przyznał odwołującej prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2009 roku tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wypłata emerytury, nie uległa zawieszeniu.

(dowód: k 42 akta ZUS)

Mocą kolejnych decyzji organ rentowy dokonywał waloryzacji i przeliczeń wysokości emerytury.

Decyzją z dnia 7 października 2011 roku – organ rentowy wstrzymał T. K. wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 roku, wskazując, że ubezpieczona kontynuuje zatrudnienie. Jako podstawę wstrzymania wypłaty świadczenia wskazał na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Decyzja zawierała informację, że wypłata świadczenia została zawieszona z powodu kontynuowania przez skarżącą zatrudnienia, zaś w celu podjęcia wypłaty wnioskodawczyni powinna złożyć w oddziale ZUS świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą na rzecz, którego praca ta była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Od wymienionej decyzji ubezpieczona nie wniosła odwołania.

(dowód: k. 161 akt ZUS)

W dniu 29 listopada 2012 roku odwołująca złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Biuro Terenowe w M. wniosek o podjęcie wypłaty zawieszonej emerytury za okres od dnia 1 października 2011 r. zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego.

(dowód: k. 163 akt ZUS)

Decyzją z dnia 27 grudnia 2012 roku organ rentowy wznowił wypłatę wskazanego świadczenia od dnia 22 listopada 2012 roku tj. od dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., w wyniku, czego została uchylona decyzja z dnia 7 października 2011 r. w części, w jakiej dotyczyła zawieszenia wypłaty emerytury od dnia 22 listopada 2012 r. Jednocześnie organ rentowy poinformował ubezpieczoną, że decyzja w sprawie wyrównania emerytury zostanie wydana w terminie późniejszym.

(dowód: k. 168 - 169 akt ZUS)

Zaskarżoną decyzją z dnia 18 marca 2013 roku organ rentowy odmówił uchylenia decyzji z dnia 7 października 2011 roku w części, w jakiej decyzja ta zawiesza, na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do emerytury za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 21 listopada 2012 roku.

(dowód: k. 175 akt ZUS)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. K. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Decydujące znaczenie dla rozważenia zasadności złożonego odwołania miało ustalenie, czy organ rentowy zasadnie odmówił uchylenia decyzji z dnia 7 października 2011 roku, w części, w jakiej decyzja ta zawiesza na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wypłatę emerytury wnioskodawczyni od dnia 1 października 2011 roku do dnia 21 listopada 2012 roku.

Przechodząc do oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego na wstępie rozważań należy wskazać, że T. K. domaga się wypłaty emerytury za okres od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. w następstwie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku, w sprawie o sygn. akt: K 2 /12.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że powyższym wyrokiem Trybunał Konstytucyjny orzekł o niekonstytucyjności art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 roku Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dnia 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy.

W myśl tego orzeczenia: „Art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 roku Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227, z 2010 roku Nr 40, poz. 224, Nr 134, poz. 903, Nr 205, poz. 1365, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 roku Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887, Nr 168, poz. 1001, Nr 187, poz. 1112 i Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 roku, poz. 118 i 251), dodanym przez art. 6 pkt. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

W świetle art. 190 ust. 1 Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Utrata mocy obowiązującej z powodu jego niezgodności z Konstytucją oznacza, że przepis ten nie może być stosowany poczynając od daty jego uchwalenia. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego ma skutki retroaktywne, a przez to zachodzi konieczność ponownego rozpoznania sprawy z pominięciem już niekonstutywnego przepisu ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 21 lutego 2013 r., III AUa 41/13, Lex nr 1280645, oraz z dnia 30 stycznia 2013 r., III AUa 1118/12, Lex nr 1267386, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2008 r., V CO 43/08, Lex nr 564856, uzasadnienia wyroków Sądu Apelacyjnego w Białymstoku; z dnia 26 czerwca 2013 r., sygn III AUa 20/13, III AUa 158/13 - portal orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku) Dlatego też zasadą jest, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc wsteczną i są skuteczne ex tunc.

Nie ulega przy tym wątpliwości, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku, sygn. akt: K 2/12, zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012 roku (poz. 1285). Zatem z tym dniem utracił moc art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 roku.

W powyższej sprawie nie można jednakże nie dostrzec faktu, że przepis art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS dodany przez art. 6 pkt. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2012 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych w związku z orzeczeniem Trybunału z dnia 13 listopada 2012 roku jest niezgodny z Konstytucją od początku i został wyeliminowany z porządku prawnego. W orzecznictwie przyjmuje się bowiem, że akt normatywny uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, nie powinien być stosowany przez Sąd w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2009 roku, II PO 8/08).

Tymczasem również Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wskazanego orzeczenia w zakresie jego skutków stwierdził, że z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw traci moc art. 28 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2010 roku w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy. Oznacza to, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą – jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury – nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od dnia 8 stycznia 2009 roku do dnia 31 grudnia 2010 roku. Natomiast przepis ten pozostaje nadal w obrocie prawnym i znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed tą datą (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2013 roku, sygn. akt: II UK 299/12).

Jednocześnie analiza uzasadnienia Trybunału Konstytucyjnego prowadzi do jednoznacznego wniosku, że decydującym momentem w sprawie ma uzyskanie prawa do emerytury, albowiem Trybunał nie zawęża tego sformułowania jedynie do osób, które po raz pierwszy nabyły prawo do emerytury, lecz wskazuje na osoby, które prawo uzyskały w określonym przedziale czasowym od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r.

W związku z powyższym należy wskazać, iż wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., w stosunku do osób, które nabyły prawo do emerytury w przedziale czasowym od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. – bez konieczności rozwiązania stosunku prawnego wyeliminował z porządku prawnego art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103 a stawy z dnia 17 grudnia 1998 r.

Dlatego też w stosunku do ubezpieczonej nieodzowne jest dokonanie rekonstrukcji stanu prawnego, poprzez powrócenie do stanu, który obowiązywał zanim do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych został dodany art. 103 a cytowanej ustawy. W konsekwencji na gruncie tej sprawy zachodziła konieczność ponownego rozpoznania kwestii wypłaty świadczenia emerytalnego należnego T. K., z odniesieniem się do stanu prawnego, jaki obowiązywał przed 1 stycznia 2011 r.

Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika, że wnioskodawczyni decyzja z dnia 12 lutego 2009 r., na skutek wniosku z dnia 29 stycznia 2009 r. przyznano prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2009 roku i zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami ubezpieczona mogła kontynuować zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy, a jej wypłata nie podlegała zawieszeniu. W tych warunkach ma do odwołującej zastosowanie dobrodziejstwo wynikające z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Ubezpieczona nabyła prawo do emerytury w okresie, kiedy dla realizacji prawa do świadczenia nie było wymagane rozwiązanie stosunku pracy z pracodawcą na rzecz, którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję oraz decyzję z dnia 7 października 2011 r. i przyznał ubezpieczonej prawo do wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. (pkt I wyroku)

Jednocześnie odnosząc się do zgłoszonego w dniu 15 kwietnia 2013 r. (data wypływu do organu rentowego odwołania od decyzji) przez ubezpieczoną żądania wypłaty odsetek, należy zauważyć, iż Sąd jest związany w zakresie rozpoznania i orzeczenia treścią zaskarżonej decyzji, w której to nie odnajdujemy rozstrzygnięcia w zakresie roszczenia ubocznego, jakim są odsetki. Dlatego też przy braku w tym przedmiocie rozstrzygnięcia organu rentowego, Sąd nie jest w żadnej mierze uprawniony do merytorycznego rozpoznania żądania o zasądzenie odsetek. (Uzasadnienie Wyroku Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 17 kwietnia 2013 r., III AUa 1202/12, Lex nr 1306033, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 26 czerwca 2013 r., III AUa 158/13 – portal orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku)

W związku z tym Sąd I instancji uznał za zasadne przekazanie żądania w zakresie wypłaty odsetek do rozpoznania organowi rentowemu, jako nowego żądania w trybie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c., o czym orzeczono jak w pkt II wyroku.

SSO Lidia Molenda