Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskodawca - (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w dniu 21 listopada 2012r. złożył wniosek o wpis zmian do Krajowego Rejestru Sądowego. Wnioskowana zmiana dotyczyła m.in. zarejestrowania zmiany § 2 umowy spółki poprzez zmianę firmy spółki w ten sposób, że nowa firma spółki brzmi: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością". Postanowieniem z dnia 4 grudnia 2012 r. referendarz sądowy odmówiła zarejestrowania zmiany firmy spółki. Z uzasadnienia postanowienia referendarza wynika , iż sąd rejestrowy w toku postępowania o wpis zmiany firmy spółki do Krajowego Rejestru Sądowego - rejestru przedsiębiorców obowiązany jest badać m.in czy obrana przez przedsiębiorcę nowa firma nie narusza przepisów art. 43 (1) KC - 43 (10 ) KC. Zgodnie z treścią przepisu art. 43 (3) § 1 KC firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na tym samym rynku. Zgodnie natomiast z paragrafem 2 w/w artykułu - firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności, co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia. Zarejestrowanie w firmie wnioskodawcy określenia „spółka węglowa" pozostawałoby w sprzeczności z powołaną wyżej zawartą w art. 43 (3) § 2 KC zasadą prawdziwości firmy wprowadzając ewentualnych kontrahentów w błąd co do osoby przedsiębiorcy oraz rodzaju jego działalności, a także byłoby niezgodne z art. 2 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 7 września 2007r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 ( Dz. U. Nr 2007.192.1379 ze zm.) , gdyż z powyższego przepisu wynika , iż określenie „spółka węglowa" oznacza „jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, która prowadzi wydobycie węgla kamiennego na podstawie koncesji lub która prowadzi likwidacje zakładu górniczego oraz działania polikwidacyjne na terenach górniczych" .

Powyższe postanowienie zaskarżył wnioskodawca , domagając się zarejestrowania zmiany firmy zgodnie z wnioskiem. Zdaniem wnioskodawcy, powołanym wyżej postanowieniem referendarz sądowy niesłusznie dokonał częściowego oddalenia wniosku, gdyż nie istnieją prawne przeszkody do dokonania wpisu. Podniesiona w uzasadnieniu postanowienia kwestia niezgodności określenia „spółka węglowa" z art. 43 (3) § 2 K.c i art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 jest bezzasadna. Firma: „(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" nie wprowadza w błąd co do osoby przedsiębiorcy oraz rodzaju działalności, gdyż głównym przedmiotem działalności spółki jest sprzedaż hurtowa paliw (węgla) i produktów pochodnych. Referendarz sądowy wyszedł z błędnego założenia, iż ustawodawca zastrzegł użycie określenia „spółka węglowa" tylko do podmiotów spełniających kryteria wymienione w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015. Ponadto należy wskazać, iż powołana przez referendarza sądowego definicja odnosi się do definicji przedsiębiorstwa górniczego, a nie do spółki węglowej. Zakres przedmiotowy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 nie obejmuje zasad wykonywania działalności spółek węglowych, lecz ma ona na celu ustalenie podstawowych zasad restrukturyzacji sektora górniczego. Na ocenę, czy firma wywołuje mylne wyobrażenie, nie może wpływać nic poza relacją firma - przedsiębiorca działający pod daną firmą i wyobrażeniem kupującego o tej relacji, a więc należałoby to oceniać z punku widzenia przeciętnego zwykłego odbiorcy posiadającego przeciętne rozeznanie. Przeciętny odbiorca kojarzy określenie „spółka węglowa" z przedsiębiorcą zajmującym się węglem. Nie jest świadomy definicji zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015. Ponadto , w samym Krajowym Rejestrze Sądowym jest wpisane 11 podmiotów zawierających określenie „spółka węglowa" a żaden z tych podmiotów nie jest jednoosobową spółką Skarbu Państwa, co zdaniem referendarza sądowego stanowi główne kryterium uprawniające do używania tej nazwy.

Wskutek wniesienia skargi , zgodnie z art. 398 ^{( (22))} § 2 i 3 k.p.c. , orzeczenie referendarza sądowego utraciło moc. Postanowieniem z dnia 12 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy , XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego , oddalił wniosek o dokonanie zmiany firmy wnioskodawcy. Zdaniem Sądu , zachodzi nieusuwalna przeszkoda do dokonania wpisu. Zasada prawdziwości firmy przedsiębiorcy wynika z art. 43 ^{( (3))} § 2 k.c, który to przepis stanowi, że firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności i źródeł zaopatrzenia. Wbrew stanowisku skarżącego nie wykazał on w żadnym razie, że zwrot „spółka węglowa" w świadomości przeciętnego uczestnika rynku wiąże się z przedsiębiorcą zajmującym się także sprzedażą hurtową paliw (węgla) i jego produktów pochodnych. O słuszności tezy przeciwnej wnosić natomiast można z zapatrywania wyrażonego w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2007 r., I UK 260/06 (LEX nr 950811), zgodnie z którym nie powinno ulegać wątpliwości, że językowe znaczenie pojęcia „spółka węglowa" - podobnie jak i „przedsiębiorstwa górniczego" - wskazuje na to, że w zakresie ich desygnatów pozostają przedsiębiorstwa, których przedmiotem działania jest działalność górnicza, tj. związana ściśle z wydobyciem węgla kamiennego lub likwidacją zakładu górniczego. W ocenie Sądu rejestrowego powyższy pogląd znajduje dodatkowo oparcie także w ogólnodostępnych publikacjach, w których w tym właśnie znaczeniu zamiennie używane są określenia „spółki węglowe" oraz „spółki górnicze" czy też z branży górniczej. Uznając zatem zasadność zastrzeżeń skarżącego dotyczących tego, iż ustawodawca wprowadzając w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 (Dz. U. Nr 192, poz. 1379 ze zm.) definicję „przedsiębiorstwa górniczego" z użyciem pojęcia „spółki węglowej" nie zakazał wprost jego użycia w firmie innych przedsiębiorców, przyjąć trzeba jednak, że określenie to wiązać należy wyłącznie z sektorem górniczym. W takim właśnie znaczeniu użyto go w firmach następujących podmiotów : (...) S.A. (KRS (...)), (...) S.A. (KRS (...)), (...) S.A. (KRS (...)), (...) S.A. (KRS (...)), (...) S.A. (KRS (...)), (...) S.A. (KRS (...)), (...) sp. z o.o. (KRS (...)) oraz (...) sp. z o.o. (KRS (...)), nie są natomiast znane sądowi rejestrowemu motywy zarejestrowania w rejestrze przedsiębiorców pozostałych podmiotów, w których firmie zawarte zostało w/w określenie, nadto rozstrzygnięcia te nie są wiążące w niniejszej sprawie.

W niniejszej sprawie , zdaniem sądu rejestrowego , istnieje jednak inny jeszcze powód uzasadniający odmowę dokonania żądanego wpisu. Nie sposób bowiem nie zauważyć, że użycie w firmie określenia (...) może sugerować uczestnikom obrotu, iż wnioskodawca jest podmiotem nadrzędnym względem pozostałych funkcjonujących już na rynku spółek węglowych (górniczych) organizacyjnie lub też w tym znaczeniu, że jego działalność jest prowadzona w szerszym, ogólnokrajowym zakresie, co nie jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Użycie słowa Krajowy mogłoby również wskazywać na udział czynnika publicznego (jak w nazwach instytucji : Krajowy Rejestr Sądowy, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji itp.). Domniemywać należy bowiem, że firmę powyższą wnioskodawca wzorował na firmie (...) S.A. (KRS (...)), gdzie 79,69 % akcji w kapitale zakładowym posiada Skarb Państwa ( (...), a spółka ta - powstała w roku 2002 z połączenia trzech spółek cukrowych Skarbu Państwa - jest obecnie największym w Polsce i siódmym co do wielkości producentem cukru w Europie.

Powyższe postanowienie zaskarżył wnioskodawca , domagając się jego zmiany i zarejestrowanie zmienionej firmy Spółki na (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością" , ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Zaskarżonemu postanowieniu wnioskodawca zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj. przepisu art. 43 ^{( 3)} § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93; dalej: k.c) poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że zarejestrowanie obranej przez wnioskodawcę firmy narusza wyrażoną w nim zasadę prawdziwości firmy; naruszenie art. 22 i art. 32 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483) poprzez przyjęcie, że przymiotnik „krajowy" zastrzeżony jest wyłącznie dla spółek, w których udziały w kapitale zakładowym posiada Skarb Państwa; naruszenie art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jednolity: Dz. U. 2007 r. Nr 168 poz. 1186 ze zm.) poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie wniosku o zmianę nazwy wnioskodawcy za niezgodny z przepisami prawa, a w konsekwencji jego oddalenie.

Wnioskodawca podkreślił , iż Sąd I instancji uznał zasadność zastrzeżeń wnioskodawcy co do tego, iż ustawodawca wprowadzając w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 definicję „przedsiębiorstwa górniczego" z użyciem pojęcia „spółki węglowej" nie zakazał wprost jego użycia w firmie innych przedsiębiorców. Sąd I instancji zgodził się tym samym, że przepisy prawa nie zakazują używania w nazwach podmiotów nie zajmujących się wydobyciem węgla kamiennego określenia „spółka węglowa". Zdaniem wnioskodawcy , contra legem pozostaje dalsza część wywodu Sądu I instancji, który jednak uznał, że określenie „spółka węglowa" wiązać należy wyłącznie z sektorem górniczym rozumianym wąsko, jako sektor wydobycia węgla. Sąd I instancji na potwierdzenie obranej tezy chętnie posługuje się przykładami podmiotów zarejestrowanych w KRS i prowadzących działalność wydobywczą, aby w następnym zdaniu stwierdzić, iż odmienne rozstrzygnięcia sądów rejestrowych (tj. w zakresie rejestracji spółek węglowych nie prowadzących działalności wydobywczej, np.: (...) Sp. z o.o. - KRS (...), (...) spółka jawna T. Ż. - KRS (...)) nie są wiążące w niniejszej sprawie.

Zdaniem wnioskodawcy dla ustalenia, czy rodzaj określenia użytego w firmie nie „wprowadza w błąd" istotne znaczenie ma zwłaszcza kryterium, wedle którego dokonuje się oceny. Kryterium tym zaś powinna być umiejętność rozpoznawania przeciętnego uczestnika obrotu, potencjalnego nabywcy towarów (usług) oferowanych przez przedsiębiorcę, działającego z przeciętnym rozeznaniem i ostrożnością, w zwykłych warunkach działalności gospodarczej (por. wyrok SN z 25.3.1997 r., III CKN 11/97, OSNC 1997, Nr 9, poz. 126). Określenie „spółka węglowa" jest utożsamiane nie tyle z procesem wydobycia tego surowca, co z samym surowcem.

Sąd I instancji w zaskarżanym postanowieniu powołał się na pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 2007 r. UK 260/06 (LEX nr 950811), zgodnie z którym językowe znaczenie pojęcia „spółka węglowa" - podobnie jak i „przedsiębiorstwa górniczego" - wskazuje na to, że w zakresie ich desygnatów pozostają przedsiębiorstwa, których przedmiotem działania jest działalność górnicza tj. ściśle związana z wydobyciem węgla kamiennego lub likwidacją zakładu górniczego. Zdaniem skarżącego nie sposób zgodzić się z poglądem o tożsamości pojęć „spółka węglowa" i „przedsiębiorstwo górnicze", ponieważ powyższe pojęcia nie są ze sobą ani tożsame, ani też nie pozostają ze sobą w żadnym nierozerwalnym związku, co powoduje, że interpretowane odrębnie od siebie przyjmować będą zupełnie inne znaczenie. Skoro samo określenie „działalność górnicza" wiąże się nie tylko z wydobyciem węgla, ale także innych surowców np. miedzi czy soli, to również określenie „spółka węglowa" występujące samodzielnie może w świadomości uczestnika rynku związane być zarówno z wydobyciem jak i ze sprzedażą węgla.

Ponadto wnioskodawca pragnie zauważyć, że w polskim ustawodawstwie nie istnieje żaden przepis prawa, który zastrzegałby używanie określenia „spółka węglowa" dla określonych podmiotów lub uzależniał jego używanie od spełniania jakichkolwiek warunków. Nawet w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 (Dz. U. Nr 192, poz. 1379 ze zm.), w którym definicja „przedsiębiorstwa górniczego" skonstruowana jest przy użyciu pojęcia „spółki węglowej" nie ma zakazu użycia tego ostatniego w firmie innych przedsiębiorców. Nie tylko spółki prowadzące działalność gospodarczą w zakresie wydobycia węgla kamiennego mają w firmie zawarte w/w określenie. Przykładem takiej spółki jest (...) sp. z o.o. (KRS (...)), której przedmiotem działalności nie jest wydobywanie węgla kamiennego, ale sprzedaż hurtowa paliw i produktów pochodnych.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy błędnie również przyjął, że użycie w firmie określenia (...) może sugerować uczestnikom obrotu, iż wnioskodawca jest podmiotem nadrzędnym względem pozostałych spółek węglowych organizacyjnie lub też w tym znaczeniu, że jego działalność jest prowadzona w szerszym ogólnokrajowym zakresie. Określenie „krajowy" nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę, ani też (odmiennie od zapatrywań Sądu Rejonowego) zastrzeżone dla spółek, w których udziały posiada Skarb Państwa. Ponadto w braku ustawowej definicji pojęcia „krajowy" należy przyjmować jego potoczne znaczenie, gdyż w takim właśnie znaczeniu będzie postrzegane przez uczestników rynku. Synonimami słowa „krajowy" zgodnie ze słownikiem synonimów są natomiast takie określenia jak: lokalny, nasz, polski, własny. Pojęcie „krajowy" w nazwie podmiotu nie musi być zatem związane w każdym przypadku z udziałem czynnika publicznego w tym podmiocie (tak jak to jest w przypadku podmiotów powołanych przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy -Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Krajowego Rejestru Sądowego, których z całą pewnością nie można uznać za uczestników rynku, a w konsekwencji nie są dobrym przykładem skojarzeń „przeciętnego uczestnika rynku"). Nie jest też prawidłowe utożsamianie pojęcia „krajowy" z nadrzędnością, gdyż z tą ostatnią cechą związane są raczej takiej pojęcia jak: „najwyższy" (np. Najwyższa Izba Kontroli, Sąd Najwyższy) czy „naczelny" (np. Naczelna Rada Adwokacka, Naczelna Izba Lekarska). Stąd nieznane i całkowicie niezrozumiałe są wnioskodawcy powody, dla których Sąd I instancji przyjął przytoczoną powyżej wykładnię pojęcia „krajowy" i na tej podstawie oddalił jego wniosek o wpis zmian do Krajowego Rejestru Sądowego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Zarzuty naruszenia przez sąd I instancji art. 43 ³ § 2 kc oraz art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym podniesione w apelacji okazały się częściowo zasadne , jednak nie na tyle aby doprowadzić do uchylenia zaskarżonego postanowienia ( art. 694 ⁷ kpc ) .

Sąd rejestrowy niezasadnie przyjął , iż określenie „spółka węglowa” odnosi się wyłącznie do spółek z branży górniczej. Sąd sam stwierdził , iż ustawodawca nie zakazał użycia tego określenia w firmie przedsiębiorców spoza tej branży , tak jak to ma miejsce w przypadku banków i zakładów ubezpieczeń. Powołany przez Sąd art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 (Dz. U. Nr 192, poz. 1379 ze zm.) zawiera tylko definicję „przedsiębiorstwa górniczego" z użyciem pojęcia „spółki węglowej" na potrzeby danej ustawy. Jak zasadnie wskazał sąd rejestrowy oceny, czy firma może wprowadzić w błąd osoby trzecie, dokonuje się według kryteriów obiektywnych, przy uwzględnieniu zwykłych warunków obrotu gospodarczego, w którym uczestniczy przedsiębiorca posługujący się firmą. Chodzi zatem o umiejętność rozpoznawania przeciętnego uczestnika obrotu, potencjalnego nabywcy towarów (usług) oferowanych przez przedsiębiorcę, działającego z przeciętnym rozeznaniem i ostrożnością, w zwykłych warunkach działalności gospodarczej (por. wyrok SN z 25.3.1997 r., III CKN 11/97, OSNC 1997, Nr 9, poz. 126). Uczestnicy obrotu nie operują zaś na co dzień pojęciami zawartymi w ustawie z dnia 7.09.2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 r. , w związku z powyższym definicje użyte w tej ustawie nie są powszechnie znane. Przyznać należy rację wnioskodawcy , iż określenie „spółka węglowa" jest utożsamiane nie tyle z procesem wydobycia tego surowca, co z samym surowcem. Zatem zwrot „spółka węglowa” nie kojarzy się wyłącznie z wydobyciem węgla a również np. z jego obrotem , co słusznie podkreśla wnioskodawca podając jako przykład określenie „spółka odzieżowa”. Wnioskodawca zaś zajmuje się obrotem paliwami , więc jak najbardziej może używać określenia „spółka węglowa”.

Uznać należy też zasadność argumentów wnioskodawcy , iż sąd rejestrowy niekonsekwentnie ocenia dla niniejszej sprawy znaczenie rejestracji w KRS innych „spółek węglowych". Skoro sąd I instancji na potwierdzenie swojej tezy posługuje się przykładami podmiotów zarejestrowanych w KRS i prowadzących działalność wydobywczą , to nie może jednocześnie odmawiać znaczenia odmiennym rozstrzygnięciom sądów rejestrowych ( co do rejestracji spółek węglowych nie prowadzących działalności wydobywczej, np.: (...) sp. z o.o. – nr KRS (...) ). Prawdą jest , że motywy tych rozstrzygnięć nie są znane i nie wiążą one sądu rejestrowego w niniejszej sprawie lecz przecież sądy dokonujące rejestracji innych spółek orzekały w oparciu o takie same przepisy i również musiały wziąć pod uwagę treść art. 43 ³ § 2 kodeksu cywilnego. Skoro nie stanowiło to przeszkody w rejestracji owych podmiotów , to chociaż pośrednio wskazuje na słuszność rozumowania wnioskodawcy.

Jednakowoż orzeczenie sądu rejestrowego jest słuszne , mimo wskazanej wyżej częściowo błędnej argumentacji. Przesądza o tym okoliczność , iż wnioskodawca domagał się rejestracji firmy w brzmieniu : (...). Faktem jest , iż określenie „krajowy" nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę, ani też zastrzeżone dla spółek, w których udziały posiada Skarb Państwa. Wnioskodawca przytacza tutaj przykłady (...) Sp. z o.o. ( nr KRS (...)), oraz (...) Sp. z o.o. ( nr KRS (...)). Nie miałoby to rzeczywiście znaczenia w przypadku innych sektorów gospodarki lecz w tej sprawie mamy do czynienia z rynkiem , na który w poważny sposób oddziałują organy publiczne , co jest powszechnie znane. Użycie w firmie określenia (...) mogłoby istotnie sugerować uczestnikom obrotu, iż wnioskodawca jest podmiotem nadrzędnym organizacyjnie względem pozostałych funkcjonujących już na rynku spółek węglowych a ponadto użycie akurat w takiej sytuacji słowa Krajowy mogłoby również wskazywać na udział czynnika publicznego. Zasadnie sąd rejestrowy przytacza tutaj przykład (...) jako działającej na specyficznym rynku o charakterze przynajmniej częściowo zbliżonym do rynku związanego z wydobyciem i obrotem węglem. W takim przypadku rejestracja spółki o firmie (...) naruszałaby art. 43 ^{( 3)} § 2 kodeksu cywilnego , gdyż wprowadzałaby uczestników rynku w błąd co do osoby przedsiębiorcy oraz przedmiotu i miejsca jego działalności. Firma w brzmieniu (...) jest zaś , zdaniem sądu odwoławczego , dopuszczalna w świetle powyższych przepisów. Dlatego też zaskarżone orzeczenie , mimo częściowo błędnego uzasadnienia , należy uznać za prawidłowe.

W związku z powyższym sąd odwoławczy , na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację jako bezzasadną.