Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 stycznia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Łomży III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Edyta Piorunek

Protokolant Aneta Pogroszewska

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2018 r. w Łomży na rozprawie

sprawy z powództwa M. S. (1)

przeciwko małoletniemu M. S. (2) reprezentowanemu przez matkę J. S.

o obniżenie alimentów

I.  obniża alimenty ustalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łomży z 20 kwietnia 2016 r. sygn. akt I C 7/15 od pozwanego M. S. (1) na rzecz małoletniego M. S. (2) z dotychczasowych kwot po 800,- zł (osiemset złotych) miesięcznie do kwot po 500,- zł (pięćset złotych) miesięcznie, płatne z góry na dotychczasowych warunkach do rąk matki małoletniego J. S. z ustawowymi odsetkami w wypadku opóźnienia w zapłacie którejkolwiek z rat, poczynając od 19 stycznia 2018 r.;

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  koszty procesu między stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt III RC 92/17

UZASADNIENIE

Powód M. S. (1) w pozwie skierowanym przeciwko małoletniemu synowi M. S. (2) wniósł o obniżenie alimentów z kwoty 800 zł miesięcznie do kwoty 300 zł miesięcznie.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że alimenty w dotychczasowej wysokości ustalone zostały w wyroku rozwodowym. W czasie trwania małżeństwa powód przebywał i pracował w Norwegii, gdzie osiągał dobre zarobki. W związku z utratą zatrudnienia wyemigrował do Anglii, tam jednak miał tylko prace dorywcze i korzystał z pomocy kuzyna. We wrześniu 2016 r. powrócił do Polski. Pod koniec stycznia 2017 r. udało mu się znaleźć zatrudnienie z wynagrodzeniem 2000 zł brutto, jednakże zmuszony jest dojeżdżać do pracy z B. do Ł., co generuje znaczne koszty paliwa. Sytuacja ta nie pozwala mu na płacenie alimentów w dotychczasowej wysokości.

Pozwany M. S. (2) reprezentowany przez matkę J. S. wniósł o oddalenie powództwa. Przedstawicielka ustawowa wskazywała, że koszty utrzymania małoletniego są bardzo duże i wynoszą 2000 – 2500 zł, a pozwany jest w stanie osiągać dobre zarobki.

Sąd Rejonowy w Łomży ustalił, co następuje:

J. S. i M. S. (1) zawarli związek małżeński 16 czerwca 2012 r.. Ze związku tego pochodzi jedno dziecko: M. S. (2), ur. (...) Niedługo po ślubie wyjechali do Norwegii, gdzie powód pracował jako spawacz, zaś J. S. nie pracowała. Kiedy zaszła w ciążę małżonkowie podjęli decyzję, że J. S. będzie przebywała w Polsce i tu urodzi dziecko. Związane to było także z zagrożeniem ciąży. Powód przysyłał pieniądze na utrzymanie żony, a następnie dziecka różne kwoty: w kwietniu 2013 r. 2500 zł, w maju 2013 r. 4500 zł, w lipcu 2013 r. 5000 zł, w październiku 2013 r. 5000 zł, w listopadzie 2013 r. 1000 zł, w grudniu 2013 r. 1500 zł, w styczniu 2014 r. 1000 zł, w lutym 2014 r 1500 zł, w marcu 2014 r. 1000 zł, w kwietniu 2014 r. 1500 zł, w maju 2014 r. 1000 zł, w czerwcu 2014 r. 1500 zł, w lipcu 2014 r. 1000 zł., we wrześniu 2014 r. 600 zł, w październiku 2014 r. 500nzł. W sierpniu 2014 r. przesłał rodzinne pobierane na syna za 2 miesiące w kwocie 1000 zł. Następnie od listopada 2014 r. przysyłał jedynie po 350 zł miesięcznie.

W dniu 5 stycznia 2015 r. J. S. wystąpiła z pozwem o rozwód, żądała jednocześnie alimentów na małoletniego syna w wysokości 1200 zł miesięcznie. J. S. zamieszkiwała w domu swoich ciotek, sióstr matki, w K., gdzie miała do swojej dyspozycji dwa pokoje oraz łazienkę i wspólną kuchnię. Wcześniej, w okresach kiedy powód przebywał w Polsce, również tam zamieszkiwali razem. Swoje koszty utrzymania powódka określała na 1207 zł, zaś małoletniego M. na 2537 zł, w tym: wyżywienie 470-500 zł, ubrania 250 zł, pampersy 270 zł, B. na odparzenia 64 zł, chusteczki nawilżane 40 zł, płyn do kąpieli 60 zł, balsam do ciała 70 z, proszek do prania 30 zł, krem do twarzy 10 zł, leki (L., wit. D, tran, sól morska ) 100 zł, wizyty u lekarzy 550 zł, opieka 800 zł, koszty mieszkaniowe 215 zł, zabawki 78 zł. Małoletni pozostawał pod opieką dermatologa, laryngologa, ortopedy i chirurga. J. S. zatrudniona była w firmie logistycznej w Ł. z wynagrodzeniem 1700 zł netto.

Pozwany w trakcie sprawy rozwodowej początkowo (od maja 2014 r.) przebywał na zasiłku dla bezrobotnych w wysokości 13.450 koron norweskich miesięcznie (ok. 6300 zł). Opłacał czynsz za mieszkanie 4700 zł koron miesięcznie, na wyżywienie wydawał 300-400 koron tygodniowo. Ponadto ponosił koszty utrzymania samochodu, w tym podatek drogowy 3500 zł koron rocznie i ubezpieczenie 6000 koron rocznie. Pobierał także zasiłek rodzinny 970 koron. Okresowo dorywczo pracował. Wcześniej, przed zasiłkiem dla bezrobotnych, zarabiał ok. 16.000 koron miesięcznie. Od czerwca 2015 r,, kiedy skończył mu się zasiłek, dla bezrobotnych, powód przeniósł się Anglii, gdzie pracował jedynie dorywczo. Uczęszczał na rehabilitację w związku z przebytym wypadkiem komunikacyjnym, której koszt opłacał ubezpieczyciel. Koszty utrzymania w Norwegii i w Anglii oceniał na podobne.

Prawomocnym wyrokiem z 20 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Łomży w sprawie IC 7/15 rozwiązał przez rozwód związek małżeński J. S. i M. S. (1) bez orzekania o winie. Sąd powierzył obojgu rodzicom wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnich dzieckiem M. S. (2) oraz ustalił miejsce pobytu dziecka przy matce. Jednocześnie wyrokiem tym zobowiązano oboje rodziców do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania małoletniego syna i z tego tytułu zasądzono alimenty od M. S. (1) na rzecz małoletniego M. S. (2) w kwotach po 800 zł miesięcznie, płatne do rąk J. S. z góry do dnia 10-go każdego kolejnego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności.

We wrześniu 2016 r. powód M. S. (1) powrócił do Polski. Od 25 stycznia stycznia 2017 r. zatrudnił się na stanowisku spawacza w firmie (...) w B., przy czym miejscem wykonywania pracy były Ł. – teren byłej cukrowni z wynagrodzeniem 2000 zł brutto. Powód zamieszkał wraz narzeczoną M. H. w B. w jej mieszkaniu. Całkowity koszt jego utrzymania wraz kosztami kredytu spłacanego przez M. H. wynosi 800 zł, z czego powód płaci połowę tj. 400 zł. Z uwagi na duże koszty dojazdów wynoszące 300-400 zł miesięcznie, z dniem 23 czerwca 2017 r. powód rozwiązał umowę o pracę za porozumieniem stron. Następnie podejmował prace dorywcze. Od 07.08.2017 r. do 31.08.2017 r. zatrudniony był na umowę zlecenia w (...) Sp. Z o.o. w B. jako spawacz z wynagrodzeniem 13 zł brutto za godzinę, od 01.09.2017 r. do 30.11.2017 r. w ww. spółce na umowę na okres próbny z wynagrodzeniem brutto 2000 zł, za obecnie na czas określony do maja 2018 r. z najniższym wynagrodzeniem – 2100 zł brutto. Jego narzeczona M. H. pracuje w warsztacie mechanicznym z wynagrodzeniem 2140 zł netto. Obecnie jest w ciąży z powodem – termin porodu na 6-7 lipca 2018 r.

Małoletni M. S. (2) ma 4 lata i od września 2016 r. uczęszcza do przedszkola (...) w Ł., gdzie przebywa na ogół do 16.15. Koszt tego przedszkola w okresie X 2016 – VII 2017 wyniósł średnio niecałe 85 zł, nie licząc opłat jednorazowych. Opłaty roczne wynoszą: ubezpieczenie 40 zł, komitet rodzicielski 50 zł, wyprawka 115 zł, książki 69 zł – łącznie 274, co daje średnio miesięcznie w skali roku 27,40 zł. Przedszkole czynne jest w godzinach 6.30-18.30. Całodzienne wyżywienie kosztuje 9 zł, opłata za pobyt 1 zł za godzinę. Opłaty za przedszkole w obecnym roku szkolnym wyniosły: wrzesień - 253 zł + wyprawka 274 zł + kino 13 zł; październik- 130 zł + książka do religii 11 zł + składka na dzień nauczyciela 10 zł, listopad: 190 zł, grudzień- 130 zł + składka 15 zł; styczeń – składki 37 zł (karta 349 akt). Jest pod opieką poradni laryngologicznej, ortopedycznej. Leczony był także w poradni chirurgicznej w B. z powodu zwężenia napletka, lecz ostatnia wizyta miała miejsce w czerwcu 2016 r. z zaleceniem stawienia się w razie dolegliwości. Małoletni nosi wkładki specjalistyczne do obuwia, które ostatnio kosztowały 80 zł, a były kupione pod koniec 2016 r.. Matka na ogół kupuje mu obuwie marki B.. W związku z atopowym zapaleniem skóry wymaga stosowania emolientów. Korzysta z prywatnych wizyt u dermatologa w B. ok. 3 razy w roku. Koszt wizyty to 100 zł, koszt dojazdu ok. 80 zł. Od jesieni 2017 r. małoletni uczęszcza na zajęcia taekwondo, które kosztują 100 zł miesięcznie. Koszty leczenia stomatologicznego małoletniego pozwanego w B. wyniosły 300 zł (k.335).

J. S. zatrudniona jest w firmie (...) Oddział w Ł. na stanowisku specjalisty ds. operacyjnych z wynagrodzeniem 2800 zł brutto, ok. 2000 zł netto. Pracuje w systemie 4-zmianowym, tj. w kolejnych tygodniach pracuje od godziny 7, 8, 9 lub 10 rano przez 8 godzin od poniedziałku do piątku. W opiece nad synem pomagają jej wspólnie zamieszkujące ciotki, które opiekują się małoletnim w przypadku jego choroby i pozostawania w domu, za co J. S. wynagradza je kwotą 200 zł za tydzień. Ponadto jedna z ciotek, w tygodniu gdy J. S. pracuje od godz. 10.00, przyjeżdża po małoletniego autobusem i zabiera go do domu. Bilet w obie strony kosztuje 16 zł, co finansuje matka małoletniego (koszt miesięczny 80 zł). J. S. nie otrzymuje zasiłku rodzinnego ani świadczenia wychowawczego tzw. „500+”.

Powód początkowo w jeden, a od 2017 r. w dwa weekendy w miesiącu przyjeżdżał do syna i przebywał z nim na ogół od 10.00 do 18.00 w soboty i w niedziele.

W sprawie Sądu Rejonowego w Łomży I. N. 250/17 ugodą z 11 stycznia 2018 r. rodzice pozwanego ustali, że kontakty powoda z synem będą odbywały się od stycznia do końca kwietnia 2018 r. w I. i III. weekend w soboty i w niedziele od 9.00 do 18.00 w miejscu zamieszkania matki z możliwością zabierania małoletniego bez obecności matki do 3 godzin, a następnie w takich samych terminach lecz bez obecności matki i poza jej miejscem zamieszkania, a ponadto w uregulowano kontakty w dni świąteczne.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: częściowo wyjaśnień i zeznań powoda M. S. (1) (k. 183-183v, 375-376), częściowo wyjaśnień i zeznań przedstawicielki ustawowej J. S. (k. 183v-184, 376-376v), akt sprawy I C 7/15 Sądu Okręgowego w Łomży, kopii umów o pracę (k.5, 175, 292-294, 340), informacji (k.161, 213), kopii dokumentacji leczenia pozwanego (k.167-172, 279-282, 363), zaświadczeń z przedszkola (k.229, 331), zeznań świadka M. H. (k.320-322), dowodów opłat za przedszkole (k.332-334), kopii paragonów (k.335), kopii zaświadczenia (k.343), kopii zaświadczenia (k.364, 369), akt Sądu Rejonowego w Łomży I. N. 250/17.

Sąd Rejonowy w Łomży zważył, co następuje:

Powództwo M. S. (1) o obniżenie należnych od niego alimentów na rzecz małoletniego syna zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Nie może budzić wątpliwości, iż obowiązek alimentacyjny powoda względem małoletniego dziecka w dalszym ciągu istnieje. Rodzice obowiązani są bowiem do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie i nie posiada majątku, z którego dochód wystarczyłby na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (art. 133 § 1 k.r.o.).

Zakres obowiązku alimentacyjnego, stosownie do art. 135 § 1 k.r.o, z jednej strony wyznaczają usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, a z drugiej strony zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego do alimentacji.

W ocenie Sądu zachodzą w niniejszej sprawie przesłanki do zastosowania art. 138 k.r.o., na podstawie którego może nastąpić ewentualne obniżenie alimentów należnych od powoda. Zgodnie bowiem z dyspozycją tego przepisu przesłanką zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego jest zmiana stosunków. Pod pojęciem tym należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu unormowane w art. 133 i 135 k.r.o. Dlatego przy ocenie, czy zachodzą przesłanki do zastosowania art. 138 k.r.o. należy mieć na uwadze wszystkie okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków, a w szczególności możliwości i sytuację majątkową stron stosunku alimentacyjnego.

Ponieważ po raz ostatni sytuacja M. S. (1) co do jego możliwości w zakresie alimentów na rzecz małoletniego dziecka oraz potrzeby pozwanego były przedmiotem badania Sądu Okręgowego w Łomży w sprawie sygn. akt I C 7/15, to obecną sytuację stron należy odnieść do ich sytuacji w czasie trwania wskazanej sprawy.

Zdaniem Sądu od czasu orzekania o alimentach w sprawie o rozwód I C 7/15 Sądu Okręgowego w Łomży zaistniały przesłanki z art. 138 kro uzasadniające obniżenie alimentów. Powód powrócił na stałe zza granicy, w związku z czym jego możliwości zarobkowe znacznie zmniejszyły się. Za granicą zarabiał 8-10.000 zł miesięcznie, obecnie 2100 zł brutto, tj. 1530 zł netto, co wynika z przedłożonej kopii umowy o pracę. Zarówno w poprzednim, jak i obecnym zakładzie pracy w Polsce jego wynagrodzenie było równe wynagrodzeniu minimalnemu. Wysokość tego wynagrodzenia z całą pewnością nie pozwala na łożenie alimentów w dotychczasowej wysokości. Nie można wymagać od powoda, aby nadal przebywał na emigracji zarobkowej za granicą, by zapewnić synowi dotychczasowy standard życia. Podkreślić trzeba, że po powrocie powód podjął działania w celu znalezienia pracy i pracę taką znalazł. Oczywistym jest też, że na początku zatrudnienia, w tego rodzaju zawodzie, rzadko można liczyć na wynagrodzenie wyższe od minimalnego. Wprawdzie powód prowadził kiedyś działalność gospodarczą (k.304), ale przez faktycznie zaledwie ok. 1 rok i wydaje się, że nie była to działalność dochodowa, skoro wyjechał w celach zarobkowych za granicę.

W ocenie Sądu koszty utrzymania małoletniego pozwanego są obecnie niższe niż w czasie trwania sprawy o rozwód, kiedy to Sąd Okręgowy w Łomży ustalił je w wysokości ok. 1200 zł miesięcznie. W ocenie Sądu obecnie nie przekraczają one kwoty 800 zł miesięcznie. Małoletni ukończył już 4 lata i uczęszcza do przedszkola. Przede wszystkim odpadły koszty zapewnienia opieki, które wcześniej określane były przez matkę małoletniego na 800 zł, a które Sąd w sprawie o rozwód przyjął na ok. 400 zł. Niewątpliwie doszły koszty przedszkola, ale są one znacznie niższe. Średnio za okres wrzesień – grudzień 2017 r. wyniosły 205,25 zł (opłaty za pobyt i wyżywienie oraz składki okazjonalne). Nawet po podwyższeniu o 1/12 kosztów wyprawki, ubezpieczenia, składki na komitet rodzicielski i kosztów zakupu książek (łączna kwota 274) da to kwotę ok. 228 zł miesięcznie. Odpadły też koszty pieluch, chusteczek nawilżanych, maści na odparzenia, które to koszty były wskazywane na 450 zł miesięcznie (k.31 akt I C 7/15).

Małoletni nie jest bardziej chorowity niż poprzednio. Nie musi na stałe przyjmować leków zaordynowanych przez specjalistów. Nie wykazano, aby na choroby „przeziębieniowe” chorował częściej niż przeciętne dziecko w tym wieku. Przedłożone paragony (k.353-356) zawierają duże ilości środków sprzedawanych bez recepty. Nie sposób uznać za zasadny zakup w przeciągu 2 tygodni 3 opakowań M.’s (...)3 R., które zawierają po 36 kapsułek (k.353). Jest to zatem wydatek na ponad 3 miesiące, a nie jak wskazała pełnomocnik pozwanego tylko we wrześniu 2017 r.. Wizyty u lekarzy też w większości mają charakter kontrolny. Wizyty w poradni ortopedycznej, laryngologicznej i chirurgicznej odbywają się w ramach ubezpieczenia. Ostatnia wizyta w poradni chirurgicznej miała miejsce w czerwcu 2016 r. Wizyty w poradni ortopedycznej odbywają się co pół roku. Zakupiona małoletniemu wkładka ortopedyczna służy mu ponad rok (kupiona pod koniec 2016 r.). Częściej odbywają się wizyty w poradni laryngologicznej, ale jak wynika z wyjaśnień matki małoletniego – wychodząc z wizyty niejako profilaktycznie zapisuje się na kolejną wizytę na pierwszy wolny termin. Nie przedłożono dokumentu, z którego wynikałoby jakieś poważne schorzenie natury laryngologicznej.

Obecnie małoletni ma już zaleczone zęby, a wydatki na ten cel zostały poniesione w czasie, kiedy powód łożył jeszcze alimenty w wysokości 800 zł.

W ocenie Sądu zawyżone są koszty utrzymania małoletniego wskazane w odpowiedzi na pozew (karta 26). Z całą pewnością zawyżone są koszty wyżywienia wskazane na 450 zł. Małoletni od poniedziałku do piątku przebywa w przedszkolu, gdzie ma zapewnione wyżywienie począwszy od śniadania do podwieczorku. Koszty pełnego całodziennego wyżywienia ponoszone są tylko w weekend, ewentualnie kiedy małoletni jest chory i przebywa w domu. Nie wykazano, aby stosowana dieta eliminacyjna znacznie podrażała koszty wyżywienia pozwanego. Koszty wyżywienia ulegną jeszcze obniżeniu w związku z ustalonymi kontaktami ojca z małoletnim, które obecnie przez dwa weekendy w miesiącu będą się odbywały po ok. 3 godziny dziennie poza miejscem zamieszkania matki, a od maja 2018 r. w całości poza tym miejscem w godzinach od 9.00 do 18.00. W tym wieku nie potrzebuje już pampersów, chusteczek nawilżanych i maści na odpatrzenia – wycenianych łącznie w odpowiedzi na pozew na 150 zł. Również zawyżone wydają się koszty zakupu odzieży i obuwia określane na 200 zł miesięcznie. Z całą pewnością można je kupić taniej, a małoletni i nie będzie odbiegał od rówieśników, przy zachowaniu ich odpowiedniej jakości. Matka małoletniego przyznała, że rodzice ją wspomagają m.in. kupują czasem ubrania dla M.. Jak już wcześniej wskazano, nie są co miesiąc ponoszone koszty wizyt lekarskich wyceniane na 200 zł miesięcznie, ani co miesiąc koszty opiekunek w wysokości 400 zł.

Gdyby koszty utrzymania małoletniego wynosiły tyle, ile wskazywała strona pozwana, to przy uwzględnieniu także kosztów utrzymania matki, jej wynagrodzenie wraz z alimentami w dotychczasowej wysokości nie byłyby wystarczające na pokrycie tych kosztów. Tymczasem nie wskazywano na istnienie zobowiązań z tytułu kosztów utrzymania.

Podkreślić też trzeba, że alimenty winny w pokrywać przede wszystkim koszty niezbędnego utrzymania, a o ile rodzica na to stać – pozwalające na wyższą stopę życiową. O ile by rodzice małoletniego nadal byli razem, to po powrocie powoda zza granicy ich stopa życiowa przy obecnych zarobkach powoda, byłaby o wiele niższa niż wcześniej.

W ocenie Sądu adekwatna do potrzeb pozwanego i możliwości powoda jest aktualnie kwota 500 zł tytułem alimentów. Zdaniem Sądu powód jest w stanie osiągać wynagrodzenie porównywalne z wynagrodzeniem matki małoletniego, jak też swojej aktualnej partnerki życiowej, tj. min. 2000 zł netto. Osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny musi wykorzystać w maksymalnym stopniu swoje możliwości zarobkowe, także poprzez podejmowanie prac dodatkowych, sezonowych, szukanie zatrudnienia lepiej płatnego. Podkreślić należy ze powód jest młodym i zdrowym człowiekiem, a ponadto poza pracą zawodową nie ma innych stałych obowiązków takich, jak np. opieka nad dzieckiem czy inną osoba.

Niewiele wniosły do sprawy zeznania świadków K. i K. S. – rodziców powoda. Wynika z nich jedynie, że wspomagali powoda finansowo w płaceniu alimentów i dawali żywność. Ponieważ zeznawali w czasie, kiedy powód pracował jeszcze w Ł. i ponosił duże koszty dojazdów, ich zeznania są jak najbardziej wiarygodne, lecz do dnia zamknięcia rozprawy sytuacja powoda polepszyła się.

Zeznania świadka M. H. Sąd uznał za wiarygodne. Wynika z nich, że powód – wbrew twierdzeniom strony pozwanej – nie prowadzi obecnie życia na wysokiej stopie, karnet na siłownię w grudniu 2016 r. był prezentem od świadka, zaś wyjazd do N. i L. miał charakter 1-dniowy. Także wyjazd jesienią 2016 r. do Anglii nie miał charakteru turystycznego i zorganizowany był po jak najniższych kosztach. Zeznania te są logiczne i spójne z pozostałym materiałem dowodowym.

Z tych względów na podstawie wskazanych przepisów orzeczono jak w punktach I. I II. wyroku. O obniżeniu alimentów orzeczono od dnia wyroku, albowiem do tego czasu alimenty zostały uiszczone w dotychczasowej wysokości.

O kosztach procesu między stronami orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w związku z częściowym uwzględnieniem żądania.