Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2018 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z wniosku A. K.

z udziałem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika od postanowienia Sądu Rejonowego w Olsztynie

z dnia 25 czerwca 2015 r., sygn. akt I Ns 1110/14,

p o s t a n a w i a:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie, sprostowane prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 7 lipca 2015 r., w punktach I i II w ten sposób, że:

- na końcu punktu I dodać zwrot: „ograniczając jej pas do 3 metrów, tj. po 1,5 metra od osi gazociągu,

- zasądzoną w punkcie II kwotę 74.532 zł obniżyć do kwoty 56.943,73 zł (pięćdziesiąt sześć tysięcy dziewięćset czterdzieści trzy złote siedemdziesiąt trzy grosze), oddalając wniosek w pozostałym zakresie;

II.  oddalić apelację w pozostałym zakresie;

III.  stwierdzić, że koszty postępowania apelacyjnego i kasacyjnego wnioskodawca i uczestnik ponoszą każdy w zakresie związanym ze swoim udziałem w sprawie.

Jacek Barczewski Krystyna Skiepko Mirosław Wieczorkiewicz

Sygn. akt IX Ca 1212/17

UZASADNIENIE

Wnioskodawca A. K. domagał się ostatecznie ustanowienia za wynagrodzeniem służebności przesyłu na stanowiących jego własność nieruchomościach: działkach gruntu nr (...) położonych w O., dla których Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz działce gruntu nr (...) położonej w O., dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą nr (...) na rzecz uczestnika postępowania (...) Spółki z o.o. w W.. Domagał się również zasądzenia od uczestnika kwoty 74.532 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu oraz zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że przez należącą do niego nieruchomość biegnie gazociąg średniego ciśnienia, którego właścicielem jest uczestnik postępowania odmawiający zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu za wskazanym wynagrodzeniem.

Uczestnik postępowania (...) Spółka z o.o. w W. wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie na rzecz uczestnika kosztów postępowania według norm przepisanych wskazując, że nabył już służebność przesyłu dotyczącą przedmiotowego gazociągu w drodze zasiedzenia, co nastąpiło 31 grudnia 2015 r. Początkowo nie kwestionował jednak zasadności wniosku twierdząc jedynie, że wysokość wynagrodzenia jest zawyżona.

Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2015 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie na nieruchomości wnioskodawcy A. K. położonej w O., dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz na nieruchomości wnioskodawcy, stanowiącej działkę gruntu nr (...), położonej w O., dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą nr (...), ustanowił na rzecz uczestnika służebność przesyłu, której treścią jest prawo uczestnika do prowadzenia przez obciążone nieruchomości urządzeń przesyłowych tj. odcinka gazociągu średniego ciśnienia DN 200 i przesyłu nim gazu oraz do korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów i modernizacji urządzeń wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości w celu dostępu do urządzeń dla zapewnienia prawidłowego i niezakłóconego działania sieci przesyłowych uczestnika (przy czym uczestnik zobowiązany jest każdorazowo po dokonaniu wyżej wymienionych prac do przywrócenia stanu poprzedniego w terminie 7 dni od zakończenia prac), o przebiegu oznaczonym kolorem zielonym na projekcie obszaru służebności sporządzonym przez biegłego J. K., zamieszczonym na k. 116 akt sprawy, będącym integralną częścią orzeczenia, przy czym na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) ograniczył wykonywanie służebności przesyłu do działek gruntu nr (...). Zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwotę 74.532 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. Zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwotę 2.582,53 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Ustalił, że wnioskodawca i uczestnik ponoszą pozostałe koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Obciążył uczestnika kwotą 678,12 zł tytułem kosztów sądowych, którą nakazał pokryć z zaliczki.

Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawca na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 27 listopada 1989 r. jest właścicielem nieruchomości, stanowiącej m.in. działki gruntu nr (...), położonej w obrębie nr(...)miasta O., dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...), położonej w obrębie nr(...) miasta O., dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą nr (...). Przedmiotowe nieruchomości, położone są na obrzeżach miasta O. przy ul. (...), na terenie uzbrojonym w sieć energetyczną, kanalizacyjną i gazową. Dojazd do nieruchomości odbywa się drogą o nawierzchni asfaltowej (ul. (...)). Dla przedmiotowych nieruchomości nie opracowano miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta O., nieruchomości położone są w terenie oznaczonym na rysunku studium, jako obszary usług, przemysłu i składów oraz innej aktywności gospodarczej.

W dniu 29 kwietnia 1992 r. wnioskodawca wyraził zgodę na czasowe zajęcie jego gruntów pod budowę gazociągu średniego napięcia pod warunkiem uiszczenia odpowiedniego odszkodowania.

Decyzją z dnia 4 maja 1992 r. na podstawie art. 70 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce nieruchomościami, wydaną przez Kierownika Urzędu Rejonowego w O., zezwolono (...) Okręgowemu Zakładowi (...) w O. na wejście na nieruchomości, stanowiące własność Skarbu Państwa na okres budowy gazociągu. Powyższą decyzją nie objęto nieruchomości stanowiących własność wnioskodawcy.

Na podstawie decyzji Nr(...) z dnia 24 czerwca 1992 r. udzielono pozwolenia na budowę gazociągu średniego ciśnienia na odcinku od S. (...) do W. na rzecz inwestora (...) Okręgowego Zakładu (...), Zakładu (...) w O..

Następnie decyzją z dnia 31 grudnia 1992 r. zatwierdzono pod względem urbanistycznym i architektonicznym plan realizacyjny na budowę gazociągu średniego ciśnienia na odcinku od sanatorium do W., przy ul. (...) w O..

Jak ustalił Sąd Rejonowy obecnie przez teren działek nr (...), w pobliżu ich północno – zachodniej granicy, przebiega stalowy gazociąg średniego ciśnienia o średnicy dn 200 mm i maksymalnym ciśnieniu roboczym do 0,4 MPa. Długość przedmiotowej sieci na nieruchomościach stanowiących własność wnioskodawcy wynosi łącznie 327 m (na działce gruntu nr (...)m, na działce gruntu nr (...)m, na działce gruntu nr (...) m). Szerokość strefy kontrolowanej wynosi 3 m, natomiast powierzchnia obszaru służebności przesyłu wynosi 4 m. Łączna powierzchnia obszarów służebności przesyłu na nieruchomościach wnioskodawcy wynosi 1.284 m2. Wartość służebności przesyłu, obliczona jako jednorazowe wynagrodzenie wynosi 74.532 zł.

Wnioskodawca pismem z dnia 18 kwietnia 2013 r. cofnął zgodę na zajęcie gruntu oraz wezwał uczestnika do uregulowania stanu prawnego. Następnie w dniu 22 kwietnia 2013 r. wnioskodawca złożył do Sądu wniosek o zawezwanie do próby ugodowej. W odpowiedzi poprzednik prawny uczestnika zaproponował ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem w kwocie 10.916 zł.

(...) Spółka z o.o w W. jest następcą prawnym (...) Okręgowego Zakładu (...) w O..

W ocenie Sądu Rejonowego wniosek wnioskodawcy zasługiwał na uwzględnienie. Zdaniem Sądu Rejonowego nie był zasadny zarzut uczestnika zasiedzenia służebności przesyłu, gdyż uczestnik nie wykazał, od kiedy korzysta z nieruchomości wnioskodawcy w zakresie służebności przesyłu. Nie można zatem przyjąć, w ocenie Sądu, iż w chwili złożenia wniosku upłynął termin zasiedzenia. Sąd Rejonowy wskazał, że zachodziły przesłanki uwzględnienia wniosku, gdyż na nieruchomości wnioskodawcy posadowione są urządzenia przesyłowe stanowiące własność uczestnika, który odmówił zawarcia umowy służebności przesyłu. Ustalony przebieg służebności przesyłu w tym szerokość pasa służebności w odległości 2 m od osi gazociągu uzasadniony jest celami bezpieczeństwa, które zakazują sadzenia drzew bliżej tej odległości. Szerokość ta zapewni służbom swobodny dostęp w celu wykonania konserwacji, remontów i modernizacji urządzeń przesyłowych przy uwzględnieniu konieczności samochodowej kontroli gazociągu, konieczne dla usunięcia awarii, wykonania remontu i kontroli. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności powinno mieć charakter jednorazowy, gdyż taki sposób jego określenia całościowo i ostatecznie reguluje wzajemne zobowiązania stron. Jego wysokość została ustalona w oparciu o opinię biegłego, która w zakresie wynagrodzenia za metr kwadratowy nie była kwestionowana przez uczestnika. O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 520 k.p.c., obciążając wnioskodawcę i uczestnika tymi kosztami po połowie. O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 2 pkt. 1 ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Uczestnik postępowania zaskarżył powyższe postanowienie w całości. W apelacji zarzucił:

I.  naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść orzeczenia wydanego w sprawie, a mianowicie:

1. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, tj. oświadczenia wnioskodawcy z dnia 29 kwietnia 1992r. oraz jego wyjaśnień złożonych na posiedzeniu w dniu 25 czerwca 2015r. poprzez przyjęcie, że wnioskodawca nie otrzymał odszkodowania, o którym mowa w oświadczeniu z dnia 29 kwietnia 1992r., mimo iż z jego zeznań wynika, że otrzymał stosowne odszkodowanie;

2. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na niedokonaniu przez Sąd wszechstronnego rozważenia oraz oceny całokształtu materiału dowodowego, a w szczególności poprzez uczynienie w całości podstawą ustaleń faktycznych Sądu I instancji opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji, kartografii i szacowania nieruchomości mgr inż. J. K., mimo iż opinia ta była kwestionowana przez uczestnika, ponadto biegły nie posiadał specjalnej wiedzy w zakresie, w którym zarzuty do tej opinii zgłosił uczestnik;

3. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez uznanie, iż granica obszaru służebności przesyłu powinna zostać przeprowadzona minimum 2 m od osi gazociągu, mając na uwadze zakaz sadzenia drzew bliżej niż 2 m od gazociągu, mimo iż z wyjaśnień wnioskodawcy nie wynika, żeby na działkach, przez które przebiega gazociąg, sadził jakiekolwiek drzewa lub inne nasadzenia, ponadto również przed wybudowaniem gazociągu wszystkie te działki uprawiane były jedyne rolniczo;

4. naruszenie art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez pominięcie zgłoszonego prawidłowo wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu gazownictwa z uwagi na uznanie przez Sąd, że przeprowadzenie tego dowodu jest zbędne, podczas gdy dowód ten dotyczył okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy, wymagających wiadomości specjalnych, ponadto sporne okoliczności nie zostały dostatecznie wyjaśnione za pomocą innych środków dowodowych;

5. naruszenie art. 626 § 2 k.p.c. w zw. z art. 626 § 3 k.p.c. poprzez nieprzeprowadzenie dowodu z oględzin nieruchomości przed wydaniem postanowienia o ustanowieniu służebności przesyłu i oparciu orzeczenia jedynie na opinii biegłego, mimo kwestionowania jej przez uczestnika w trakcie postępowania;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało istotny wpływ na treść orzeczenia wydanego w sprawie, a mianowicie:

1.naruszenie art. 305 ¹ k.c. przez uznanie, że powierzchnia obszaru służebności przesyłu wynosi 4 m, a w konsekwencji uznanie, iż łączna powierzchnia obszarów służebności przesyłu na nieruchomościach wnioskodawcy wynosi 1.284 m ², mimo iż z normy zakładowej ZN-G-7001 2014 "Urządzenia przesyłowe. Pasy eksploatacyjne. Wymagania ogólne dotyczące pasa eksploatacyjnego", stanowiącej załącznik nr 1 do uchwały nr 200/2015 Zarządu Spółki z dnia 19 maja 2015r. wynika, że szerokość pasa eksploatacyjnego dla gazociągów o ciśnieniu do 0,5 MPa wynosi 1,0 m;

2.naruszenie art. 305 ² § 2 k.c. poprzez uznanie, iż jednorazowe wynagrodzenie w wysokości 74.532 zł należne wnioskodawcy od uczestnika z tytułu ustanowienia służebności przesyłu jest odpowiednie, mając na względzie obszar, który ma obejmować służebność przesyłu, przyjmując granice obszaru służebności przesyłu w odległości minimum 2 m od osi gazociągu;

3. naruszenie § 10 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (Dz. U. z 2013r. poz. 640) w zw. z art. 305 ¹ k.c. przez uznanie, że § 10 ust. 4 ww. rozporządzenia ma wpływ na ustalenie powierzchni pasa służebności.

Wskazując na powyższe zarzuty uczestnik postępowania wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i ustanowienie na nieruchomości stanowiącej własność wnioskodawcy A. K., stanowiącej działkę nr (...) w obrębie (...) i działkę nr (...) w obrębie (...), położonej w O., dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) oraz na nieruchomości stanowiącej własność wnioskodawcy, stanowiącej działkę nr (...) w obrębie (...), położonej w O., dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), na rzecz uczestnika (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. nieograniczonej w czasie służebności przesyłu, której treścią jest prawo uczestnika do prowadzenia przez obciążone nieruchomości urządzeń przesyłowych, tj. odcinka gazociągu średniego ciśnienia DN 200, i przesyłu nim gazu oraz do korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do przesyłania gazu, wykonywania wszelkich prac eksploatacyjnych, konserwacyjnych, remontowych, rozbiórkowych, modernizacyjnych na sieci gazowej, swobodnym dostępnie służb gazowniczych, w tym przechodu i przejazdu, w celu usunięcia awarii oraz wykonania prac, o których mowa powyżej, jak również wykonywania innych czynności niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania sieci gazowej oraz zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwoty 10.916 zł tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu i obciążenie wnioskodawcy kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca domagał się jej oddalenia wskazując na trafność orzeczenia Sądu Rejonowego.

Postanowieniem z dnia 27 czerwca 2016r. Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie IX Ca 776/15 oddalił apelację i zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 zł tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Postanowieniem z dnia 12 października 2017r. Sąd Najwyższy w sprawie IV CSK 724/16 po rozpoznaniu kasacji uczestnika uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę niniejszą Sądowi Okręgowemu w Olsztynie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Sąd Najwyższy za zasadny uznał zarzut wadliwości uzasadnienia zaskarżonego postanowienia w postaci jego wewnętrznej sprzeczności i niedostateczności wyjaśnienia motywów orzeczenia oddalającego apelację uczestnika z uwagi na rozbieżność wniosków wynikających z opinii obu biegłych, które Sąd Okręgowy uznał za prawidłowe, pomimo nietożsamego określenia w nich szerokości pasa służebności przesyłu.

Sąd Najwyższy nie podzielił natomiast zarzutów skargi kasacyjnej odnośnie do naruszenia przepisów prawa materialnego przez ich błędną wykładnię, uzasadnienie których to zarzutów sprowadzało się do kwestionowania tezy Sądu, że przy ustalaniu odpowiedniego wynagrodzenia należy uwzględniać także obszar strefy kontrolowanej, podczas gdy w ocenie skarżącego należy brać pod uwagę tylko pas eksploatacyjny uznawany za tożsamy z pasem służebności przesyłu, w którym pozwany w sposób czynny korzysta z nieruchomości, wykonując czynności składające się na dystrybucję paliwa. Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę skłonił się do akceptacji tego kierunku orzecznictwa, który opowiada się za stanowiskiem, że przedmiotem obciążenia służebnością przesyłu jest także grunt będący sferą kontrolowaną w rozumieniu przepisów § 10 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie.

Sąd Okręgowy po ponownym rozpoznaniu sprawy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się częściowo zasadna.

Podkreślić należy, że postępowanie apelacyjne, jakkolwiek jest postępowaniem odwoławczym i kontrolnym, to jednakże zachowuje charakter postępowania rozpoznawczego. Oznacza to, że Sąd odwoławczy ma pełną swobodę jurysdykcyjną, ograniczoną jedynie granicami zaskarżenia. Podkreślić też należy, że Sąd ten nie może poprzestać jedynie na ustosunkowaniu się do zarzutów apelacyjnych. Merytoryczny bowiem charakter orzekania Sądu II instancji polega na tym, że ma on obowiązek poczynić własne ustalenia i ocenić je samodzielnie z punktu widzenia prawa materialnego, a więc dokonać subsumcji. Z tego też względu Sąd ten może, a jeżeli je dostrzeże - powinien, naprawić wszystkie stwierdzone w postępowaniu apelacyjnym naruszenia prawa materialnego popełnione przez Sąd I instancji i to niezależnie od tego, czy zostały one podniesione w apelacji, jeśli tylko mieszczą się w granicach zaskarżenia (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2000r., III CKN 812/98 i in.). Ponadto Sąd II instancji orzeka nie tylko na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego przez Sąd I instancji, ale także w postępowaniu apelacyjnym. Stąd też istnieje możliwość uzupełnienia postępowania dowodowego, o ile strony złożą stosowne twierdzenia faktyczne i wnioski dowodowe dopuszczalne w świetle art. 381 k.p.c. Sąd odwoławczy może także na podstawie art. 232 zd. 2 w zw, z art. 391 § 1 k.p.c. dopuścić z urzędu dowód niewskazany przez stronę (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2015r., I PZ 28/14, LEX nr 1650276).

W ocenie Sądu Okręgowego nie było prawidłowym oddalenie przez Sąd pierwszej instancji wniosku dowodowego uczestnika dotyczącego przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu gazownictwa na okoliczność ustalenia szerokości pasa służebności.

Pełnomocnik uczestnika złożył w tym zakresie zastrzeżenie do protokołu rozprawy w trybie art. 162 k.p.c. (k. 301), stąd też zarzut apelacji odnoszący się do zarzutu naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. mógł być przedmiotem badania sądu odwoławczego.

Uczestnik kwestionował opinie sporządzone przez biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości, zarzucając iż ten nie uwzględnił pewnych okoliczności, a w konsekwencji pas służebności powinien być mniejszy. Pomimo tych zastrzeżeń Sąd I instancji uznał przeprowadzenie tego dowodu jako zbędne. Zwrócić należy uwagę, iż zgodnie z postanowieniem z dnia 22 stycznia 2015r. (k. 60) przedmiotem opinii biegłego J. K. miało być ustalenie wysokości wynagrodzenia należnego wnioskodawcy za ustanowienie służebności przesyłu, a nie ustalenie szerokości pasa tej służebności.

Tym samym z uwagi na treść zarzutów apelacyjnych, zaistniała konieczność uzupełnienia materiału dowodowego.

W oparciu o opinię biegłego z zakresu gazownictwa A. J. (k. 370-372) i jego opinię uzupełniającą (k. 392) Sąd II instancji ustalił, że szerokość pasa służebności przesyłu powinna wynosić 3 m, tj. po 1.5 m licząc od osi gazociągu. Tym samym Sąd Okręgowy szerokość tego pasa ustalił w mniejszej wysokości, aniżeli uczynił to Sąd Rejonowy (4m). Konsekwencją powyższego ustalenia było kolejne ustalenie Sądu Okręgowego, że powierzchnia pasa służebności przesyłu znajdująca się w obrębie nieruchomości wnioskodawcy to 981m ², zaś należne wynagrodzenie za ustanowienie na nieruchomości wnioskodawcy służebności przesyłu na rzecz uczestnika w powyższym zakresie to kwota 56.943,73 zł.

Pozostałe ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sąd Okręgowy w pełni podziela też wywody Sądu Rejonowego, w tym przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia argumentację przemawiającą za koniecznością ustanowienia służebności przesyłu w większym zakresie, jeżeli chodzi o szerokość pasa służebności, aniżeli zabiegał o to uczestnik.

Sąd Okręgowy poczynił własne ustalenia w oparciu o opinie biegłych J. K. i A. J..

Warto w tym miejscu wskazać, że mimo, iż wnioski końcowe obu biegłych tj. J. K. i A. J. różniły się od siebie, to jednak opinie tych biegłych w istocie w znacznej części ze sobą korespondowały. Obaj biegli zgodnie bowiem przyjęli, że znajdujący się na nieruchomości wnioskodawcy gazociąg, należący do uczestnika, niesie ograniczenia w wykorzystaniu terenu w jego pobliżu. Zgodnie też obaj biegli wskazali, że obszar służebności przesyłu na nieruchomości wnioskodawcy nie powinien ograniczać się wyłącznie do wskazywanej przez uczestnika powierzchni 1 m, tj. po 0,5 m od osi gazociągu. Z opinii biegłych wynika również spójny wniosek, który w całości podziela Sąd Okręgowy orzekający w niniejszej sprawie, że obszar służebności to nie tylko obszar niezbędny do właściwego korzystania przez przedsiębiorstwo przesyłowe ze swoich urządzeń posadowionych na obcej nieruchomości. Obszar ten powinien bowiem uwzględniać wszelkie ograniczenia, jakie wprowadzają dla danej nieruchomości znajdujące się na niej urządzenia przesyłowe. Sąd Okręgowy w pełni podziela wywody biegłego J. K. (k. 152), które spotkały się również z pełną akceptacją biegłego A. J. (k. 371-372) co do przyczyn, dla których wskazywany przez uczestnika 1 m, jako sugerowany przez uczestnika pas służebności, nie mógł zostać uwzględniony.

Obaj biegli ustalając szerokość pasa służebności bazowali na przepisach regulujących strefę kontrolowaną w rozumieniu rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie. Obaj zgodnie określili szerokość tej strefy na 3 m. Taka wielkość wynika bowiem z załącznika nr 2 do przywołanego wyżej rozporządzenia, która to miała zastosowanie do gazociągu będącego przedmiotem żądania zawartego we wniosku. Jak stanowi bowiem § 110 tego rozporządzenia dla gazociągów wybudowanych:

1) przed dniem 12 grudnia 2001 r. lub dla których przed tym dniem wydano pozwolenie na budowę,

2) w okresie od dnia 12 grudnia 2001 r. do dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia lub dla których w tym okresie wydano pozwolenie na budowę

- stosuje się szerokość stref kontrolowanych określoną w załączniku nr 2 do rozporządzenia. Zawarta w tym załączniku Tabela nr 2 reguluje w sposób wyczerpujący kwestie szerokości stref kontrolowanych dla gazociągów układanych w ziemi o ciśnieniu gazu nie większym niż 0,4 MPa wybudowanych przed dniem 12 grudnia 2001 r. lub dla których przed tym dniem wydano pozwolenie na budowę. W tabeli tej ujęto różne obiekty terenowe i w powiązaniu z nimi określono szerokość strefy kontrolowanej. W tym miejscu podkreślić trzeba, że w oparciu o tę tabelę obaj biegli określili szerokość strefy kontrolowanej na 3 m. Różnica we wnioskach końcowych obu biegłych wynika z tego, że biegły J. K. za zasadne uznał poszerzenie ustalonej w powyższy sposób strefy kontrolowanej i tym samym pasa służebności przesyłu do 4 m z uwagi na zapis § 10 ust. 4 przywołanego powyżej rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie, zgodnie z którym w strefach kontrolowanych nie mogą rosnąć drzewa w odległości mniejszej niż 2,0 m od gazociągów o średnicy do DN 300 włącznie i 3,0 m od gazociągów o średnicy większej niż DN 300, licząc od osi gazociągu do pni drzew. Tymczasem biegły A. J. nie podzielił rozumowania biegłego J. K. tylko w powyższym zakresie wywodząc, że do przedmiotowego gazociągu nie ma zastosowania § 10 ust. 4 rozporządzenia, a tabela nr 2 do załącznika nr 2 do tego rozporządzenia, która przewiduje również szerokość strefy kontrolowanej w odniesieniu do obiektu terenowego w postaci drzew ustalając ją na poziomie 3 m, a nie 4 m, jak czyni to § 10 ust. 4 przedmiotowego rozporządzenia. Sąd Okręgowy podzielił konstatację biegłego A. J., stąd też szerokość pasa służebności została przez Sąd Okręgowy ograniczona (do 3 m) w stosunku do tej ustalonej przez Sąd Rejonowy w oparciu o opinie biegłego J. K. (4m). Zdaniem Sądu Okręgowego z uwagi na zapis § 110 analizowanego rozporządzenia szerokość strefy kontrolowanej w stosunku do gazociągu znajdującego się na działkach wnioskodawcy powinna być ustalana wyłącznie przy wykorzystaniu tabeli nr 2 z załącznika nr 2.

Sąd Okręgowy opinie obu biegłych uznał za rzetelne i logiczne mimo, że Sąd Okręgowy nie podzielił konstatacji biegłego J. K. co do konieczności ustalenia pasa służebności na poziomie 4 m, zaś biegły A. J. w pierwszej swej opinii strefę kontrolowaną dla przedmiotowego gazociągu określił na 6 m. Sąd Okręgowy uznał, że biegły A. J. wyjaśnił skąd wzięła sie ta wielkość - od początku biegły konsekwentnie wskazywał, na jakiej podstawie ustalił szerokość tej strefy - tabela nr 2 z załącznika nr 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie. Wyjaśnił też, że odczytując z przedmiotowej tabeli wielkość 3m wskazał, że szerokość strefy kontrolowanej wynosi 6 m. Tymczasem to w § 10 szerokość strefy określona jest poprzez podanie ilości metrów od osi gazociągu - w takiej sytuacji szerokość całej strefy to wskazane metry x2. Z kolei w tabeli nr 2 z załącznika nr 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie, wskazano od razu całą szerokość strefy kontrolowanej obejmującej odległość po obu stronach gazociągu. To początkowe określenie szerokości strefy kontrolowanej przez biegłego A. J., w ocenie Sądu Okręgowego, nie dyskwalifikuje opinii tego biegłego, która po stosownym uzupełnieniu mogła stanowić podstawę czynionych w sprawie ustaleń faktycznych, zwłaszcza że w zdecydowanej części zbieżna jest z opinią biegłego J. K..

Odnośnie opinii biegłego J. K. Sąd Okręgowy podziela jej wywody i wnioski, za wyjątkiem części odnoszącej się do kwestii związanej ze strefą kontrolowaną w odniesieniu do drzew. Wyjaśniono już wyżej dlaczego Sąd Okręgowy nie podzielił wniosków biegłego w tym zakresie.

Uczestnik w wywiedzionej apelacji kwestionując opinię tego biegłego, poza samym wnioskiem końcowym co do konieczności ustanowienia pasa służebności obejmującego 4 m, kwestionował jeszcze dwa elementy tej opinii.

Po pierwsze uczestnik wskazywał, że z pisma, jakie przekazał biegłemu wynika, że łączna długość gazociągu w obrębie nieruchomości wnioskodawcy to 325 mb (k. 99), zaś biegły przyjął 327 mb. W tym miejscu wskazać należy, że biegły J. K. odniósł się do zgłoszonych w tym zakresie zastrzeżeń uczestnika stwierdzając stanowczo, że wskazane przez niego 327 mb jest wielkością prawidłowo obliczoną przy wykorzystaniu zarówno jego wiedzy i doświadczenia jako geodety, jak i odpowiedniego programu komputerowego. Biegły podtrzymał ustaloną przez siebie długość gazociągu, a uczestnik nie podjął żadnej dalszej inicjatywy dowodowej, stąd też na obecnym etapie uznać należy, że zgłoszone w tym zakresie zarzuty uczestnika pozostają jedynie gołosłownymi twierdzeniami, które nie mogły skutecznie podważyć opinii biegłego geodety.

Po drugie uczestnik zwracał uwagę, że w jego ocenie biegły J. K. nie uwzględnił rzeczywistego przebiegu gazociągu przez działki uczestnika, gdyż po zachodniej części gazociąg ten zbliża się w kierunku północnej granicy działek i tym samym przyjęta przez biegłego strefa częściowo wychodzi poza obręb działki. Odpowiadając na powyższe zarzuty biegły jednoznacznie wskazał, że ustalony przez niego pas służebności uwzględnia wyłącznie tę jego część, która znajduje się w obrębie nieruchomości wnioskodawcy. Potwierdzeniem powyższego jest proste porównanie wielkości przyjętej przez biegłego (1.284 m ²) z iloczynem 4m (czyli szerokości pasa służebności) i długości gazociągu znajdującego się na działce wnioskodawcy (327 mb). Iloczyn ten wynosi bowiem 1.308 m ², a zatem jest większy o 24 m ² od powierzchni ustalonej przez biegłego, co tylko dodatkowo potwierdza jego słowa.

Z tych względów Sąd Okręgowy uznał, że uczestnik nie zakwestionował skutecznie opinii sporządzonych w toku niniejszego postępowania.

Odnosząc się ponownie do tej części wywodów apelacji, w której skarżący podnosi, że wynagrodzenie należne właścicielowi nieruchomości za ustanowienie na niej służebności przesyłu nie powinno obejmować tzw. strefy kontrolowanej (pasa ochronnego) ograniczając się jedynie do pasa technicznego zajętego przez urządzenia, Sąd Okręgowy wskazuje, że nie podziela konstatacji skarżącego.

W tym miejscu podnieść należy, że uważna analiza orzeczeń Sądu Najwyższego prowadzi do wniosku, że w większości orzeczeń opowiada się on, i pogląd ten podziela Sąd Okręgowy orzekający w sprawie niniejszej, że przedmiotem obciążenia służebnością przesyłu jest także grunt będący sferą kontrolowaną w rozumieniu przepisów §10 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie, czy też pasem ochronnym - taka nomenklatura pojawia się w odniesieniu do elektroenergetycznych urządzeń przesyłowych. Innymi słowy, treścią służebności przesyłu objęte są także ograniczenia wobec właściciela nieruchomości wynikające m.in. z przepisów wymienionego rozporządzenia. Przepisy te ograniczają bowiem właściciela nieruchomości, który w strefie ochronnej nie może wykonywać prawa własności np. przez jej zabudowę. Z ich treści nie wynika, aby wyłączenie wykonywania części uprawnień właścicielskich, spowodowane działalnością przedsiębiorstwa przesyłowego, miało następować bez ekwiwalentu pieniężnego. Korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu obejmuje więc także strefę ochronną, określoną w przepisach powołanego rozporządzenia (wyrok SN z dnia 14 listopada 2013r., II CSK 69/13, OSNC 2014/9/91). Trudno bowiem byłoby aprobować tezę, aby przedsiębiorstwo przesyłowe wskutek swojej działalności mogło bezekwiwalentnie obciążać właściciela nieruchomości, choćby pośrednio, ciężarem ograniczenia wynikającego z przepisów rozporządzenia o publicznoprawnym charakterze. Zachowania przedsiębiorstwa przesyłowego skutkujące powstaniem służebności przesyłu kreują pośrednio strefę kontrolowaną, przesądzającą o powstaniu ograniczeń o charakterze administracyjnym, dotykających właściciela nieruchomości. Nieuzasadnionym byłoby bezekwiwalentne obarczanie ciężarem tych ograniczeń właściciela nieruchomości obciążonej służebnością przesyłu, zważywszy, że przepis art. 305 ² § 2 k.c. kreuje uprawnienie właściciela do uzyskania odpowiedniego wynagrodzenia. Należy więc podzielić prezentowane w judykaturze stanowisko, aby wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu nie było ustalane wyłącznie w oparciu o powierzchnię pasa służebności, z którego skarżący faktycznie czynnie korzysta jedynie w celu eksploatacji swych urządzeń. Brak jest bowiem przesłanek prawnych, aby ograniczenia własności, wynikające z wyznaczenia strefy kontrolowanej na cały okres użytkowania urządzeń przesyłowych, miały być pomijane przy ustaleniu wysokości odpowiedniego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu (uzasadnienie postanowienia SN z dnia 20 kwietnia 2017 r., II CSK 505/16, niepubl.). Odpowiednie wynagrodzenie za ustanowienia służebności przesyłu (art. 305 ² § 2 k.c.) powinno więc być ustalone z uwzględnieniem stopnia ingerencji w treść prawa własności i zakresu uszczuplenia tego prawa. Nie ma bowiem żadnych przeszkód jurydycznych, aby odpowiednie wynagrodzenie za ustanowioną służebność przesyłu, ustalone także orzeczeniem sądu, kompensowało właścicielowi nawet ten uszczerbek w jego majątku, który jest konsekwencją obniżenia się wartości tej nieruchomości, będącej składnikiem jego majątku, w związku z jej obciążeniem służebnością (postanowienie SN z dnia 8 lutego 2013r., V CSK 317/12, niepubl.). Brak w art. 305 ² § 2 k.c. kryteriów określenia rozmiaru odpowiedniego wynagrodzenia oznacza, że ustawodawca pozostawił Sądowi swobodę polegającą na indywidualizacji ocen w tym zakresie, dokonywanych w ramach swobody jurysdykcyjnej na podstawie określonego stanu faktycznego, które mogą także wynikać z ogólnych reguł porządku prawnego (postanowienie SN z dnia 27 lutego 2013 r., IV CSK 440/12, niepubl. oraz postanowienie SN z dnia 12 października 2017 r., IV CSK 724/16).

Skarżący powoływał się na załączoną do apelacji normę zakładową ZN-G 7001 2014r. Według tej normy (3.8) pas eksploatacyjny to pas terenu po obu stronach urządzenia przesyłowego konieczny dla właściwego korzystania z tego urządzenia, o szerokości niezbędnej do prowadzenia prac eksploatacyjnych, w tym swobodnego wejścia lub wjazdu sprzętu dla zapewnienia obsługi i konserwacji, remontów, napraw, montażu, prac kontrolno-pomiarowych oraz do usuwania awarii i likwidacji urządzenia . Szerokość oraz przebieg pasa eksploatacyjnego wyznacza przedsiębiorstwo energetyczne. Przy wyznaczaniu pasa eksploatacyjnego należy brać pod uwagę ukształtowanie, zagospodarowanie terenu, granice ewidencyjne działek oraz uwzględnić sposób użytkowania urządzeń przesyłowych (4.1). Według uczestnika w przypadku działki wnioskodawców pas eksploatacyjny wynosić powinien 1m, czyli po 0,5m od osi gazociągu w obydwie strony.

W ocenie Sądu Okręgowego definicja stworzona przez uczestnika, to nic innego jak uszczegółowienie definicji strefy kontrolowanej zawartej w przepisach przywoływanego powyżej rozporządzenia. W strefie kontrolowanej właściciel urządzeń podejmuje bowiem czynności w celu zapobieżenia działalności mogącej mieć negatywny wpływ na trwałość i prawidłowe użytkowanie gazociągu, które wymienia definicja pasa eksploatacyjnego, czyli wejścia lub wjazdu sprzętu dla zapewnienia obsługi i konserwacji, remontów, napraw, montażu, prac kontrolno-pomiarowych oraz do usuwania awarii i likwidacji urządzenia.

Ograniczanie ustawowych stref kontrolowanych poprzez wprowadzanie umownych pasów eksploatacyjnych stanowi poniekąd obejście prawa. Przyjęcie w niniejszej sprawie jako szerokości pasa służebności przesyłu jedynie pasa eksploatacyjnego powodowałoby pokrzywdzenie wnioskodawcy, ponieważ jako właściciel nieruchomości na której posadowiony jest gazociąg i tak byłby ograniczony w korzystaniu ze swojej nieruchomości normą ustawową strefy kontrolowanej w pasie 3m – wynika to z §110 i tabeli nr 2 z załącznika nr 2 przywołanego powyżej Rozporządzenia - podczas gdy wynagrodzenie otrzymałby tylko za pas eksploatacyjny 1 m.

Ponadto wskazać również należy, iż zgodnie z art. 398 ²⁰ k.p.c. Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Związanie wykładnią Sądu Najwyższego oznacza, że sąd pierwszej lub drugiej instancji, któremu sprawa została przekazana, nie może przepisów prawa (materialnego i procesowego) interpretować odmiennie, niż to wynika z uzasadnienia orzeczenia zapadłego przed Sądem Najwyższym.

Sąd Najwyższy rozpoznając kasację w niniejszej sprawie jednoznacznie opowiedział się za stanowiskiem, że przedmiotem obciążenia służebnością przesyłu jest także grunt będący strefą kontrolowaną w rozumieniu § 10 Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie.

Tym samym prawidłowe było określenie przez Sąd Rejonowy pasa służebności, który obejmuje nie tylko obszar niezbędny przedsiębiorcy przesyłowemu do prawidłowego utrzymania sieci przesyłowej, ale również uwzględnia ograniczenia dla właściciela nieruchomości, które związane są z posadowieniem i utrzymaniem urządzenia przesyłowego. Podzielając stanowisko Sądu Rejonowego co do samej zasady, Sąd Okręgowy skorygował - z przyczyn szczegółowo omówionych powyżej - szerokość pasa służebności (zawężając zakres wykonywania przedmiotowej służebności), w stosunku do tego określonego przez Sąd Rejonowy, do pasa o szerokości 3 m, czyli po 1,5 m licząc od osi gazociągu.

Ostatecznie Sąd Okręgowy ustalił łączną powierzchnię pasa służebności w obrębie nieruchomości wnioskodawcy na poziomie 981 m ² (327 mb x 3 m ²).

Jednocześnie Sąd Odwoławczy uznał, że - mimo ograniczenia pasa służebności z 4 do 3 metrów, nie ma potrzeby uzupełniania z urzędu materiału dowodowego o nowy projekt obszaru służebności. W ocenie Sądu Okręgowego za wystarczający uznać należy ten sporządzony przez biegłego J. K.. Uczestnicy nie kwestionowali bowiem ani wskazywanego przez biegłego położenia gazociągu, a tym samym miejsca wykonywania służebności. Na sporządzonym przez biegłego projekcie wyraźnie zaznaczono usytuowanie gazociągu na nieruchomości wnioskodawcy oraz zaznaczono pas służebności. Projekt ten - zgodnie ze stwierdzeniem Sądu Rejonowego - stanowi integralną część zaskarżonego postanowienia, które Sąd Okręgowy zmienił jedynie w odniesieniu do szerokości wyrysowanego pasa. W ocenie Sądu Okręgowego treść zaskarżonego postanowienia w powiązaniu z sentencją orzeczenia Sądu Okręgowego i sporządzonym przez biegłego J. K. projektem przebiegu służebności są wystarczające, aby należycie chronić interesy tak wnioskodawcy, jak i uczestnika oraz pozostałych uczestników obrotu prawnego. Dokumenty te, czytane razem, nie pozostawiają bowiem żadnej wątpliwości co do zakresu obciążenia nieruchomości wnioskodawcy oraz tego, w jakiej części nieruchomości wnioskodawcy przedmiotowa służebność może być wykonywana.

Odnośnie należnego wnioskodawcy wynagrodzenia zwrócić należy uwagę, iż w art. 305 ² § 1 k.c. brak kryteriów określenia rozmiaru wynagrodzenia co oznacza, że ustawodawca pozostawił sądowi swobodę polegającą na indywidualizacji ocen w tym zakresie, formułowanych na podstawie określonego stanu faktycznego, które mogą także wynikać z ogólnych reguł porządku prawnego (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2013 r. IV CSK 440/12, Lex 1294169).

Nie zostały określone wskazówki, w jaki sposób powinna być ustalona wysokość tego wynagrodzenia. W związku z tym, w literaturze i orzecznictwie wyrażono zapatrywanie, że przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danej sprawy, interes stron, społeczno-gospodarczy charakter służebności i rekompensaty należnej właścicielowi nieruchomości obciążonej. Określenie w ustawie tego świadczenia jako wynagrodzenia wskazuje, że powinno odpowiadać wartości świadczenia spełnionego przez właściciela nieruchomości obciążonej na rzecz podmiotu uprawnionego w ramach służebności lub osiągniętej przez niego korzyści. Za odpowiednie wynagrodzenie może być uznane takie, które będzie stanowić ekwiwalent wszystkich korzyści, jakich właściciel nieruchomości zostanie pozbawiony w związku z jej obciążeniem. Indywidualizowany w konkretnej sprawie sposób obliczenia wynagrodzenia powinien uwzględniać po stronie właściciela: charakter nieruchomości - położenie, rodzaj, rozmiar, kształt jej społeczno-gospodarcze przeznaczenie ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, albo w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a w ich braku właściwości terenu i sposób korzystania z nieruchomości sąsiednich, utratę pożytków, zakres ograniczenia w prawie rozporządzania, swobodnego decydowania o przeznaczeniu nieruchomości, zagospodarowania jej, zakres i sposób ingerencji przedsiębiorcy oraz pozbawienia władztwa nad nią, sposób przebiegu urządzeń, trwałość i nieodwracalność obciążenia w dłuższej perspektywie oraz uciążliwość ustanowionego prawa. Po stronie przedsiębiorcy rozważaniu podlegać powinno, że za pośrednictwem urządzeń realizuje on cele społeczne w odniesieniu do dostarczania energii elektrycznej, wody czy paliw, także właścicielowi nieruchomości obciążonej, doprowadzenie tych nośników tysiącom osób musi odbywać się za pomocą sieci (instalacji i urządzeń), które posadowić trzeba na wielu gruntach stanowiących własność osób trzecich, względy społeczne nakazują ograniczenie ich prawa własności, korzystanie z tych nieruchomości w zakresie ustanowionej służebności wpływa na wartość przedsiębiorstwa i możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, jak też, że korzystanie z energii elektrycznej i paliw wpływa na rozwój społeczno-gospodarczy oraz lepsze wykorzystanie nieruchomości. Z uwagi na faktyczną niemożność wyliczenia wynagrodzenia w oparciu o korzyści uzyskiwane przez przedsiębiorcę, na którego działalność wpływa również korzystanie z cudzej nieruchomości, trzeba określić je z perspektywy interesów ekonomicznych właściciela nieruchomości. Przytoczone przykładowo czynniki, podlegające ocenie we wzajemnym powiązaniu, znalazły wyraz w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego, które oddają istotę tej problematyki (uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2013 r., IV CSK 440/12).

W ocenie Sądu Okręgowego powyższe czynniki zostały wzięte pod uwagę przy ustalaniu przez biegłego J. K. poszczególnych składowych wzoru na określenie wartości służebności przesyłu. Wzór ten nie był kwestionowany ani przez wnioskodawcę, ani przez uczestnika.

Odnosząc się do argumentów skarżącego dotyczących nie wzięcia pod uwagę sposobu korzystania z nieruchomości przez wnioskodawcę, zwrócić należy uwagę na bardzo niski współczynnik współkorzystania z gruntu jaki przyjął biegły. Warto też wskazać, że na żadnym etapie nie była kwestionowana ustalona przez biegłego cena 1m ² nieruchomości wnioskodawców.

Sąd Okręgowy uznał sporządzoną w tym zakresie opinię biegłego J. K. za jasną, spójną i logiczną. Jako taka, przedmiotowa opinia, nosząca walory rzetelności i fachowości, mogła stanowić podstawę ustalonego przez Sąd Okręgowy wynagrodzenia za ustanowienie służebności.

Ostatecznie jego wysokość Sąd Okręgowy ustalił na 56.943,73 zł, przy uwzględnieniu szerokości pasa służebności 3m (981 m ² x 157,95 zł/m ² x 0,3675).

Nie jest trafny zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. przez uznanie, że wnioskodawca nie otrzymał już stosownego odszkodowania. Zauważyć należy, iż z zarzutu tego uczestnik nie wyciąga żadnych wniosków. Z twierdzeń uczestnika nie wynika, czy w związku z nieuwzględnieniem przyznanego wnioskodawcy odszkodowania domaga się zmniejszenia zasądzonego wynagrodzenia, a jeśli tak, to o jaką kwotę. Faktem jest, iż wnioskodawca przyznał, iż otrzymał odszkodowanie za zniszczenie upraw będące następstwem budowy gazociągu na jego nieruchomości. Nie wiadomo jednak jaka była wysokość tego odszkodowania. Uczestnik reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika nie zgłosił na tę okoliczność żadnych wniosków dowodowych w związku z tym okoliczność ta musiała pozostać obojętna dla określenia wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

W orzecznictwie dopuszcza się do kompensacji w ramach wynagrodzenia, określonego uszczerbku właściciela. Odszkodowanie to jest jednak związane z pogorszeniem nieruchomości w następstwie trwałego posadowienia na niej urządzeń przesyłowych (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1988 r., III CZP 76/88 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2000 r., II CKN 1060/98), a nie wyrządzeniem szkody powiązanej z czynnościami mającymi na celu posadowienie urządzeń przesyłowych, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie. Tym samym, niezależnie od niewykazania wysokości otrzymanego odszkodowania, Sąd Okręgowy uznał, że sam fakt otrzymania przez wnioskodawcę przedmiotowego odszkodowania nie powinien mieć wpływu na wysokość ustalonego w niniejszej sprawie wynagrodzenia, które swym zakresem nie obejmowało już uszczerbku, za które przyznane zostało to odszkodowanie.

Sąd Rejonowy prawidłowo orzekł o kosztach postępowania.

Według wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. zasady każdy uczestnik postępowania nieprocesowego ponosi koszty, które sam wydatkował bezpośrednio lub które powstały na skutek uwzględnienia przez sąd jego wniosku o przeprowadzenie określonych czynności procesowych, z czego wynika, że wedle tej reguły nikt nikomu nie zwraca poniesionych kosztów. Reguła ta doznaje modyfikacji na gruncie § 2 art. 520 k.p.c. zgodnie z którym jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub ich interesy są sprzeczne sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości.

W ocenie Sądu Okręgowego słusznie Sąd Rejonowy wskazał, że o ile wnioskodawca i uczestnik byli w równym stopniu zainteresowani wynikiem niniejszego postępowania, o tyle ich interesy były sprzeczne - różnie oni określali szerokość pasa służebności. Już zresztą sam charakter sprawy pozwalał Sądowi Rejonowemu na przyjęcie, że interesy uczestników są sprzeczne i tym samym oparcie swego rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania i odpowiednio kosztów sądowych na przepisie art. 520 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy za prawidłowe poczytuje rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego z pkt III - V zaskarżonego postanowienia.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzeczono jak w pkt I postanowienia.

Apelacja w pozostałym zakresie jako bezzasadna została oddalona w oparciu o art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego i kasacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. mając na uwadze ostateczny wynik postępowania odwoławczego oraz wysokość kosztów poniesionych przez uczestników.

Jacek Barczewski Krystyna Skiepko Mirosław Wieczorkiewicz