Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach X Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa: A. Ł.

przeciwko: (...) Spółce Akcyjnej w T.

o zapłatę

1)  oddala powództwo;

2)  zasądza od powódki A. Ł. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w T. kwotę 7.217,00 (siedem tysięcy dwieście siedemnaście 00/100) zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Małgorzata Korfanty

Sygn. akt X GC 294/15

UZASADNIENIE

Powódka A. Ł. żądała zasądzenia od (...) SA w T. kwoty 764.035,64 zł z ustawowymi odsetkami oraz kosztów postępowania. W uzasadnieniu podała ,iż zawarła z (...) SA w T. umowę cesji na podstawie której zbyła na rzecz pozwanej wierzytelności wobec (...) spółka z o.o. w Ł.. Pozwana w sposób nieprawidłowy wykonała umowę doprowadziła do przedawnienia roszczeń, pozbawiając powódkę możliwości późniejszego dochodzenia wierzytelności. Pozwana wypowiedziała umowę powierniczego przelewu wierzytelności wobec niecelowości prowadzenia dalszych działań windykacyjnych. Jednocześnie pozwana wskazała ,że dokona cesji zwrotnej po uregulowaniu przez powódkę wszelkich kosztów postępowania . Koszty te miały być pokryte z wyegzekwowanych kwot, powódka nie dokonała zwrotu kosztów na rzecz pozwanego , nie doszło co cesji zwrotnej a wierzytelności się przedawniły.

Pozwana domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów procesu. Zaprzeczyła jakoby ponosiła odpowiedzialność w zakresie dochodzonym pozwem gdyż podjęła wszystkie możliwe czynności zmierzające do wykonania umowy powierniczego przelewu wierzytelności i w chwili wypowiedzenia tej umowy wierzytelności nie były przedawnione. Pozwana podała ,że powódka nie przesłał do pozwanej pisemnego zobowiązania do prowadzenia działań windykacyjnych ( jak przewiduje to par. 5 pkt 3 umowy). Charakter umowy powierniczego przelewu wierzytelności oraz zapisy zawartej przez strony umowy wskazują ,iż w dniu wypowiedzenia umowy pozwana nie była zobligowana do składania dodatkowo oświadczenia co do cesji zwrotnej przede wszystkim w kontekście pat. 5 ust. 3 umowy a także a samo sformułowanie „ cesja zwrotna” dotyczy wydania powódce dokumentu umożliwiającego powódce zawiadomienie po powyższym dłużnika.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny;

Przed zawarciem umowy zgodnie z procedurami wewnętrznymi u pozwanego wierzytelności przysługujące powódce podlegały analizie m.in. przez dział handlowy prawny, który analizował dokumentację co do wykazania wierzytelności oraz przeprowadzono wstępny wywiad gospodarczy. Następnie sporządzono projekt umowy

Każdy klient ma hasło i dostęp do raportów z podejmowanych czynności online. Klient pozostaje w stałym kontakcie z „opiekunem” . Dla powódki wskazano jeden adres dla korespondencji

Powódka z powodów zdrowotnych nie była w stanie prowadzić pertraktacji z dłużnikiem i udzieliła pełnomocnictwa W. O. do prowadzenia negocjacji w jej imieniu z (...) .

W dniu 24 września 2010r. zawarta została pomiędzy powódką z pozwaną umowa powierniczego przelewu wierzytelności , na podstawie której powiernik zobowiązał się do prowadzenia działań zmierzających do odpłatnego spieniężenia wierzytelności przysługujących powódce od (...) spółka z oo. w Ł. , opisanych w załączniku nr 1.W. , wobec zapewnień powódki były wymagalne na podstawie ośmiu faktur wystawionych przez powódkę, na łączną kwotę 764.035,64 zł .Pozwanej ,za podejmowane w ramach wykonania umowy czynności ,należało się stosowne wynagrodzenie, określone jako procent od odzyskanej podstawowej kwoty . W umowie zastrzeżono ,iż cesjonariusz dla potrzeby pokrycia opłat sadowych bądź egzekucyjnych mógł zwrócić się do cedenta z wnioskiem o wyłożenie potrzebnych kwot bądź sam kredytował takie postępowania, zastrzegając prawo do ich rozliczenia z pierwszych odzyskanych kwot. Strony przewidziały w par.5 umowy możliwość jej wypowiedzenia i rozwiązania przez każdą ze stron. W pkt 3 przewidziano ,iż w razie wypowiedzenia umowy przez powiernika w zakresie wskazanego załącznika dochodziło do rozwiązania załącznika ze skutkiem natychmiastowym , chyba ,że cedent w terminie 7 dni od otrzymania oświadczenia o wypowiedzeniu zobowiąże powiernika na piśmie do dalszego prowadzenia działań windykacyjnych w celu zabezpieczenia jego interesów.

W takim przypadku załącznik miał ulegać rozwiązaniu po upływie 2 miesięcy. W razie rozwiązania umowy cedent był zobowiązany do zwrotu powiernikowi w terminie 7 dni wszystkich poniesionych przez niego koszów oraz do zapłaty należnego wynagrodzenia . Po uregulowaniu tych kwot powiernik miał dokonać cesji zwrotnej pozostałych do zapłaty wierzytelności ( par. 5 pkt 6 umowy).

Przed podpisaniem umowy powódka nie zgłaszała żadnych wątpliwości interpretacyjnych a w jej imieniu z pracownikami pozwanej spółki kontaktował się telefonicznie W. O. . Pełnomocnik ten rozmawiał z pracownikiem pozwanego ,D. K. , na temat wykonania umowy przelewu wierzytelności i odzyskania dla powódki wierzytelności prawie codziennie i uzyskiwał informację o bieżących czynnościach . Na dalszym etapie otrzymywał „zestawienie” podjętych czynności.

Pozwana w dniu 24 września 2010r. skierowała do (...) spółka z o.o. w L. zawiadomienie o zawartej umowie cesji.

W dniu 09 grudnia 2010r. pozwana skierowała do Sądu Rejonowego w Gliwicach pozew o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym p-ko (...) spółka z o.o. w Ł., o zapłatę kwoty 93.474,60 zł. Należność dochodzona w tym postępowaniu wynikała z załącznika do umowy przelewu i potwierdzona została fakturą VAT powódki nr 01/01/2010.

W dniu 14 stycznia 2011r. Sąd Rejonowy w Gliwicach wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym ,który został utrzymany w mocy w całości po wniesieniu przez pozwanego (...) zarzutów , wyrokiem z dnia 17 listopada 2012r. – sygn. akt VII GC 860/11.

Wyrok ten uprawomocnił się na skutek oddalenia apelacji (...) spółka z o.o. w Ł. , co nastąpiło na mocy wyroku SO w Gliwicach z dnia 22 marca 2013r. , sygn. akt X Ga 326/12.W dniu 28 marca 2013r. wyrokowi Sądu I Instancji oraz nakazowi zapłaty nadano odpowiednio klauzulę wykonalności.

( dowód: pozew , nakaz zapłaty SR w Gliwicach z dnia 14 stycznia 2011r. , wyrok SR w Gliwicach z dnia 17 listopada 2011r., wyrok SO w Gliwicach z dnia 22 marca 2013r., sygn. akt X Ga 326/12, postanowienie z dnia 28 marca 2013r. )

Wyrokowi z dnia 22 marca 2013r. nadano klauzulę wykonalności w dniu16 kwietnia 2013r.

W trakcie prowadzonego przed Sądem Rejonowym w Gliwicach postępowania pozwana wystąpiła w dniu 21 września 2010r. do Sądu Rejonowego w Łodzi z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej (...) spółka z o.o. w Ł.. Do zawarcia ugody nie doszło.

W dniu 26 .09. 2012r. do Sądu Rejonowego w Warszawie z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej (...) Spółka Akcyjna w W. , odpowiedzialnego z (...) solidarnie na mocy art. 647 ¹ par. 5 kc. Na posiedzeniu w dniu 21 grudnia 2012r. obecny był pełnomocnik wnioskodawcy ( pozwanej spółki )oraz W. O.. Do zawarcia ugody nie doszło.

(dowód : kserokopia koperty ze stemplem nadania wniosków, wniosek, protokół z dnia 09.12.2011r. sygn. akt XII GCo 448/11 oraz z dnia 21.12.2012r., w sprawie IX GCo 520/12).

W dniu 27 stycznia 2011r. (...) wystąpiła do Komornika Sądowego w L. z wnioskiem o dokonanie stosownego zabezpieczenia na podstawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym przeciwko (...) spółka z o.o. w Ł.. Komornik skierował zawiadomienia o zajęciu wierzytelności do banków , kontrahentów (...) i ostatecznie w dniu 27 października 2011r. prowadzone przez Komornika S. w L. postępowanie w sprawie Km 695/11 zostało umorzone , na skutek braku jakiegokolwiek majątku dłużnika (...) .

( dowód : wniosek , pisma i zawiadomienia w aktach sprawy Km 695/11, postanowienie z dnia 27.20.2011r.).

W dniu 05 czerwca 2013r. pozwana wypowiedziała umowę powierniczego przelewu wierzytelności wobec niemożliwości wyegzekwowania należności oraz niewypłacalności dłużnika (...) . Przesyłka polecona została powódce doręczona na wskazany przez nią adres korespondencyjny lecz pomimo awizowania adresatka jej ostatecznie nie odebrała

( dowód : kserokopia koperty potwierdzona za zgodność oryginałem).

W dniu 25 sierpnia 2013r.pełnomocnik powódki wezwał pozwana spółkę do zapłaty na jej rzecz kwoty 764.035,64 zł , wskazując ,iż wierzytelności objęte umową powierniczego przelewu wierzytelności przedawniły się w lipcu 2013r. i wobec ich niewyegzekwowania powódka poniosła szkodę. Pismem z dnia 12 września 2013r. pozwana poinformowała ,iż wierzytelności nie uległy przedawnieniu a to wobec przerwy biegu przedawnienia na skutek wystąpienia przez powiernika z wnioskami o zawezwanie do prób ugodowych. Dodatkowo powiernik wskazał ,iż wszelkie dokumenty zostaną pełnomocnikowi powódki okazane po przedłożeniu stosownego pełnomocnictwa , a także wskazano na konieczność uiszczenia kosztów poniesionych przez powiernika.

( dowód: korespondencja stron).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów ,których treści ani prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron. Dowody te pozwalały na ustalenie rodzaju czynności podejmowanych przez strony w ramach stosunku obligacyjnego a także po jego ustaniu. Dokumenty przedstawiane przez strony nie były wzajemnie sprzeczne . Sąd także przyznał walor wiarygodności zeznaniom świadka W. O. , D. K. , G. S. a także zeznaniom Prezesa pozwanej spółki (...). Dowód z osobowych źródeł dowodowych wraz z dowodami z dokumentów wzajemnie się uzupełniały i na ich podstawie można było dokonać analizy praw i obowiązków oraz oczekiwań co do wykonania umowy.

3)Sąd zważył co następuje:

Powództwo oparte na odpowiedzialności konraktowej pozwanej (...) SA w T. G. nie jest zasadne.

W ocenie Sądu Okręgowego uznać należy ,że powódka udowodniła, że zawarła z pozwaną umowę powierniczego przelewu wierzytelności a wszelkie w jej imieniu czynności podejmował upoważniony przez nią W. O. . Powódka jak i działający w jej i imieniu pełnomocnik nie zgłaszali wątpliwości interpretacyjnych co do zasadniczych elementów umowy , pozostawali w kontakcie z pracownikami powiernika, którzy na bieżąco informowali powódkę o czynnościach podejmowanych dla odzyskania wierzytelności należnych od (...) spółka z o.o. w Ł..

Konstrukcja pozwu oparta jest o odpowiedzialność pozwanej wobec powódki na skutek poniesionej przez nią szkody polegającej na utracie możliwości dochodzenia należności wobec dłużnika a to poprzez doprowadzenie przez powiernika do przedawnienia roszczeń. W ocenie pełnomocnika powódki pozwana powinna wystąpić w pełnym zakresie z powództwami ze wszystkich faktur przeciwko wszystkim możliwym pomiotom aby zapewnić możliwość skutecznego i pełnego dochodzenia roszczeń.

Oceniając charakter stosunku prawego łączącego strony wskazać należy ,iż konstrukcja powierniczego przelewu wierzytelności jest dopuszczalna w doktrynie oraz praktyce obrotu gospodarczego a o jej charakterze , wzajemnych prawach i obowiązkach stron w kontekście konkretnych zapisów umownych szeroko wypowiadały się Sąd Najwyższy ( m.in. wyrok z dnia 08 lipca 2011r., sygn. akt IV CNP 103/10, 6 maja 2004r., sygn. akt II CK 252/03, Sądy Apelacyjne ( m.in. SA w Łodzi , I ACa 1294/13,SA w Poznaniu , I ACa 656/13, SA w Szczecinie , I ACa 432/12).

Niewątpliwie założonym celem zawartej umowy cesji wierzytelności było jej ściągnięcie od dłużnika przez nabywcę (cesjonariusza) i przekazanie jej wierzycielowi (cedentowi). Umowa miała charakter powierniczego przeniesienia wierzytelności w celu jej ściągnięcia. Brak w prawie polskim uregulowań, które dotyczyłyby cesji powierniczej, powoduje duże rozbieżności poglądów co do jej istoty, poza zgodnie podkreślanym w literaturze stwierdzeniem, że chodzi tu o przelew z osłabionymi skutkami prawnymi w stosunku do przelewu wierzytelności w pełni rozporządzającego.

Konstrukcja przelewu powierniczego przeniesienia wierzytelności w celu jej ściągnięcia polega na tym, że wierzyciel na podstawie stosunku wewnętrznego (z reguły umowy zlecenia) z inną osobą, zamiast udzielenia jej pełnomocnictwa, przelewa wierzytelność na zleceniobiorcę (cesjonariusza), który zobowiązuje się ściągnąć wierzytelność od dłużnika i wydać wierzycielowi uzyskane świadczenie. W następstwie takiej umowy zleceniobiorca staje się nabywcą wierzytelności, która z prawnego punktu widzenia wchodzi do jego majątku. W stosunku wewnętrznym zleceniobiorca (cesjonariusz), jako powiernik, powinien stosować się do wskazówek zleceniodawcy (cedenta). Działa wprawdzie w imieniu własnym, ale z gospodarczego punktu widzenia, na rachunek zleceniodawcy.

Przy takiej konstrukcji prawnej powierniczego przelewu wierzytelności w celu jej ściągnięcia, występują dwa podstawowe stosunki prawne Przy takiej konstrukcji prawnej powierniczego przelewu wierzytelności w celu jej ściągnięcia, występują dwa podstawowe stosunki prawne. W rozpoznawanej sprawie, biorąc za podstawę umowę przelewu z dnia 24 września 2010 r., mamy do czynienia: ze stosunkiem zewnętrznym - między (...) (dłużnikiem) a (...) (nabywcy) oraz ze stosunkiem wewnętrznym - między A. Ł. (zbywcą) a (...) (nabywcy).

Rzeczą pozwanej było takie prowadzenie działań aby odzyskać dla powódki wymagalne wierzytelności poprzez podjęcie wszystkich prawem przewidzianych działań . Przy czym działania pozwanej nie mogły mieć charakteru czynności rezultatu lecz działań podejmowanych z należytą starannością , przy przyjęciu podwyższonego miernika staranności z uwagi na oczekiwanie pełnego profesjonalizmu ze strony powiernika ( art. 355par. 2 kc).

Już tylko poprzez analizę przepisów art. 123 kc wskazać należy ,iż w chwili podjęcia przez pozwaną woli o wypowiedzeniu umowy żadna wierzytelność opisana w załączniku nr 1 do umowy nie przedawniła się a to wobec wystąpienia przez pozwana z wnioskami o zawezwanie do próby ugodowej zarówno inwestora jak i generalnego wykonawcę. Zgodnie z ugruntowanym już orzecznictwem zawezwanie do próby ugodowej przerywa bieg przedawnienia na podstawie art. 123 par. 1 pkt 1 kpc co do wierzytelności w zawezwaniu określonej zarówno co do przedmiotu , jak i wysokości. Najdawniej wymagalna wierzytelność względem (...) spółka z o.o. w Ł. przysługiwała powódce od dnia 14.10.2009r. a więc wystąpienie z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej w odpowiednio do (...) w dniu 16.09.2011r., a do (...) SA w dniu 25.09.2012r. spowodowało przerwę biegu przedawnienia i na dzień wypowiedzenia umowy ( nawet przy założeniu 2 miesięcznego okresu wypowiedzenia) , wierzytelności mogły być jeszcze w dniu skierowania do pozwanej wezwania do zapłaty być przez powódkę dochodzone przed sądem. Powódka nie wykazała także aby na skutek błędnej interpretacji oczekiwała na zawarcie umowy zwrotnego przeniesienia na nią wierzytelności. Nie może budzić zastrzeżeń stwierdzenie - zważywszy na naszkicowany charakter prawny omawianego przelewu - że prawa i obowiązki stron ukształtowane w ramach wspomnianego stosunku wewnętrznego, a więc także składane przez te strony oświadczenia woli, musiały oddziaływać na stosunek zewnętrzny. Przyjąć zatem należy, że w wypadku odwołania zlecenia (art. 746 k.c.), działa ono także w stosunku do dłużnika, który po dowiedzeniu się o odwołaniu zlecenia nie może już świadczyć do rąk nabywcy wierzytelności. W takiej sytuacji powiernik jest zobowiązany do przeniesienia z powrotem wierzytelności na zbywcę.

W rozpoznawanej sprawie nie doszło do zawarcia umowy zwrotnego przeniesienia wierzytelności na cedenta, gdyż przy wykładni umowy przelewu z dnia 24 września 2010 r., powrotne przejście wierzytelności na wierzyciela nie musiało nastąpić tylko wskazanym wyżej sposobem. Strony stosunku wewnętrznego wprowadziły do umowy bowiem warunek rozwiązujący (art. 89 k.c.) , a to w paragrafie 5 pkt 3.

W tym czasie powódka mogła bez przeszkód albo zadecydować o powierzeniu pozwanej dalszego prowadzenia czynności (par.5 ust. 3 umowy) lub podjąć kroki zmierzające wprost do dochodzenia roszczeń od generalnego wykonawcy i inwestora (art. 647 ¹ par. 5 kc) a przy niejasnościach dotyczących interpretacji par. 5 pkt 6 umowy równolegle prowadząc proces przeciwko w/w wszcząć postępowanie przeciwko pozwanemu np. na podstawie art.64 kc ( przy zastosowaniu przepisu art.177par. 1 ust 1 kpc) o ile zwolniłaby się uprzednio od obowiązku zwrotu kosztów . Możliwości przewidzianych przez prawo dla uniknięcia negatywnych skutków związanych z upływem terminów prawa materialnego jest wystarczająco wiele.

Rację należy przyznać pozwanemu , który swoim postępowaniem ostatecznie zaoszczędził koszty , które byłby niezbędne dla dochodzenia wszystkich , jak się okazało nieściągalnych ,roszczeń przed sądem tym bardziej ,że to na powódce finalnie ciążył obowiązek ich końcowego rozliczenia a to wobec kredytowania przez pozwaną wszystkich opłat sądowych i egzekucyjnych.

Skoro zatem powódka wskazuje ,iż pozwana na skutek nienależytego wykonania umowy doprowadziła do powstania po jej stronie szkody to wskazać należy ,iż przy odpowiedzialności kontraktowej ciężar dowodu rozkłada się następująco: wierzyciel ma wykazać istnienie stosunku zobowiązaniowego oraz jego treść, fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jak również poniesioną szkodę. Nie musi natomiast udowadniać, że wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (a więc przede wszystkim z winy dłużnika). W art. 471 k.c. zawarte jest bowiem domniemanie, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązana nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Tym samym na dłużnika przerzucony został obowiązek wykazania, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Ostatecznie obowiązkowi wykazania faktu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jak również co do poniesionej szkody powódka nie podołała. Zapomina przy tym powódka ,iż wierzytelność w wysokości 96.171,60 zł przedawni się dopiero z dniem 22 marca 2023r. ( art. 125 par. 1 kc).Nie można zatem ,po przeanalizowaniu postępowania pozwanej, zarzucić jej prowadzenia czynności powierniczych nienależycie czy opieszale. Jak się wydaje powódka oczekiwała po zawarciu umowy nie tylko starannego i należytego działania ale oczekiwała pewnego rezultatu w postaci ściągnięcia wszystkich wierzytelności od niewypłacalnego dłużnika bądź prowadzenia procesów o dalsze wierzytelności przy jednoczesnym braku kredytowania późniejszych czynności generujących niezbędne koszty. Przy założeniu konstrukcji umowy powierniczego przelewu wierzytelności powódka winna się liczyć także z trudnościami powiernika w odzyskaniu wierzytelności , a to wobec faktu ,iż sama także nie była w stanie tych wierzytelności odzyskać.

Nie ma zatem związku przyczynowego przewidzianego w art. 362 kc, pomiędzy działaniem pozwanej a jakąkolwiek szkoda powódki , którą powódka upatruje w braku możliwości dochodzenia należności. Pozwany wykazał ,iż w sposób należyty umowę wykonał i wykazał uprawienie do wypowiedzenia umowy , a to wobec zaistnienia przesłanek w par. 5 ust. 3 .

Powyższe , w ocenie Sądu , daje podstawę do przyjęcia braku odpowiedzialności pozwanego o czym na mocy art. 509 kc w z art. 353 kc w zw. z art. 471 kc oraz 362 kc orzeczono jak w sentencji. O kosztach procesu Sąd postanowił po myśli art. 98 oraz 108 kpc w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Sędzia