Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Robert Grygiel

Protokolant Karina Zbroińska

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2017 roku w Częstochowie na rozprawie

sprawy T. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek odwołania T. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 10 listopada 2016 roku Nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w C. z dnia 10 listopada 2016 roku numer (...) i przyznaje odwołującej T. S. (1) prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia
27 października 2016 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. na rzecz odwołującej T. S. (1) kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1705/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 listopada 2016 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonej T. S. (1) przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że ubezpieczona na dzień rozwiązania stosunku pracy, tj. na 31 stycznia 2017 roku nie wykazała wymaganego 35-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Jednocześnie wskazano, iż do brakującego stażu pracy nie uznano okresu jej pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 6 czerwca 1977 roku do 28 marca 1983 roku (powinno być do 28 lutego 1983 roku, gdyż okres od 1 marca 1983 roku został zaliczony), z uwagi na kontynuowanie nauki w szkole średniej w miejscowości znacznie oddalonej od miejsca zamieszkania, a następnie kontynuację nauki w(...) Studium Zawodowym, podczas której ubezpieczona mieszkała w K.. Okoliczności te, zdaniem Zakładu, wykluczają stałą pracę w gospodarstwie rolnym w co najmniej połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Ponadto ubezpieczona nie udowodniła faktu podlegania od dnia 1 stycznia 1983 roku ubezpieczeniu społecznemu rolników jako domownik.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczona T. S. (1) wniosła
o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego oraz zasądzenie od organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, iż w okresie od 6 czerwca 1977 roku do 1 września 1980 roku, tj. w okresie kiedy uczyła się w Zespole Szkół (...)
w C. pracowała w gospodarstwie rolnym matki J. K., w którym uprawiano zboża, ziemniaki, buraki pastewne, warzywa oraz hodowano krowy mleczne, świnie, cielaki oraz konie, kury i drób. Wyjaśniła, iż w spornym okresie jej matka – urodzona w roku 1923 była już osobą starszą, wymagającą wsparcia dzieci przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Z tego też względu jej praca w gospodarstwie rolnym była niezbędna. To do niej należały wszystkie lżejsze prace polowe jak również dojenie krów i na czynności te poświęcała cały czas po szkole. Wyjaśniła również, iż miała możliwość przygotowania się do szkoły, gdyż miała wolny czas późnymi wieczorami, a nauki w szkole nie było zbyt wiele. Na uwadze należy mieć bowiem fakt, iż w spornym okresie chodziła do szkoły zawodowej, w której było sporo praktyk, a zatem nie musiała poświęcać dużej ilości czasu na naukę. Z kolei
w okresie wakacji i ferii na pracę w gospodarstwie rolnym poświęcała cały dzień. Jedynie cięższe prace polowe wykonywał w tym czasie jej brat. Na potwierdzenie jej stałej pracy w gospodarstwie rolnym ubezpieczona wniosła o przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanych świadków.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w C. wniósł
o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

T. S. (1) urodziła się (...).

W dniu 26 października 2016 roku ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Ostatnio, tj. od 1 marca 2002 roku do 31 stycznia 2016 roku ubezpieczona zatrudniona była w (...) S.A. (...) w C., na stanowisku drugiego piecowego obróbki cieplnej. Stosunek pracy rozwiązał się w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t. jedn. Dz. Ust. z 2016 roku, poz. 1474).

Na dzień rozwiązania stosunku pracy wnioskodawczyni wykazała 29 lat, 5 miesięcy i 1 dzień okresów składkowych oraz 3 lata, 4 miesiące i 8 dni okresów nieskładkowych, razem 32 lata 9 miesięcy i 9 dni.

W Powiatowym Urzędzie Pracy w C. T. S. (1) zarejestrowana jest od dnia 1 kwietnia 2016 roku i 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych upłynął z dniem 27 września 2016 roku.

Matka ubezpieczonej J. K., na podstawie aktu notarialnego z dnia 16 września 1971 roku, stała się właścicielką gospodarstwa rolnego położonego
w P. o powierzchni 4,0696 ha. Od dnia 19 listopada 1992 roku właścicielami tego gospodarstwa rolnego są T. i J. S.. W latach 70-tych XX wieku w gospodarstwie tym hodowane były krowy około 2-3 sztuk, cielaki, trzoda chlewna, drób oraz koń, który wykorzystywany był do prac polowych. Ponadto
w gospodarstwie tym uprawniano ziemniaki, buraki, zboża oraz warzywa.

W okresie od 1 września 1977 roku do 26 maja 1980 roku ubezpieczona uczęszczała do Zespołu Szkół (...) w C., gdzie uczyła się
w zawodzie kucharza żywienia zbiorowego. W okresie nauki w szkole T. S. (1) codziennie dojeżdżała do szkoły, a dojazd zajmował jej około godziny
w jedną stronę. Następnie ubezpieczona kontynuowała naukę w (...) Studium Zawodowym w K.. Podczas nauki w tej szkole mieszkała
w K. i do domu przyjeżdżała jedynie na weekendy.

W okresie nauki w szkole zawodowej T. S. (1) codziennie pracowała w gospodarstwie rolnym matki wykonując lżejsze prace polowe oraz prace przy hodowli zwierząt. W szczególności zajmowała się rżnięciem sieczki, śrutowaniem zboża, parowaniem ziemniaków dla zwierząt, udojem krów. Ponadto pracowała przy sianokosach, żniwach, wykopkach oraz przy plewieniu warzyw, a czynności te zajmowały jej co najmniej 4 godzinny dziennie.

(vide: akta rentowe, zeznania świadków M. P. (1) oraz wyjaśnienia ubezpieczonej słuchanej w charakterze strony – protokół elektroniczny z rozprawie z dnia 12 kwietnia 2017 roku)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 roku
o świadczenia przedemerytalnych (t.j. Dz. U. z 2013 Nr 170 ze zm.) prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2)w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia
w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3)  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych (art. 2 ust. 3).

W niniejszej sprawie niespornym jest, iż w (...) S.A. (...) w C. T. S. (1) zatrudniona była przez okres dłuższy niż 6 miesięcy (od 1 marca 2002 roku do 31 stycznia 2016 roku), a jej stosunek pracy został rozwiązany przez pracodawcę z przyczyn niedotyczących pracowników, nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna oraz w powyższym okresie nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych, a wniosek o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego złożyła w ciągu 30 dni od wydania jej przez Powiatowy Urząd Pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Spornym zatem pozostała jedynie kwestia ustalenia, czy odwołująca legitymuje się okresem uprawniającym do emerytury w wymiarze co najmniej 35 lat.

Organ rentowy odmówił zaliczenia do stażu emerytalnego ubezpieczonej okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 6 czerwca 1977 roku do 28 marca 1983 roku (winno być do 28 lutego 1983 roku, albowiem okres od 1 marca 1983 roku został zaliczony do stażu emerytalnego), ponieważ nauka w szkole oddalonej od miejsca zamieszkania wykluczała jej pracę co najmniej w połowie pełnego wymiaru czasu pracy.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 887 ze zm.) stanowi, iż przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je jak okresy składkowe:

1)okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane
w odrębnych przepisach składki,

2)przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3)przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia.

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego w poprzednim stanie prawnym ugruntował się już pogląd, iż okresy pracy domownika w gospodarstwie rolnym przed dniem
1 stycznia 1983 roku uwzględnia się przy ustalaniu uprawnień emerytalno-rentowych, gdy była wykonywana w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 28 lutego 1997 roku, II UKN 96/96, OSNAP 1997/23/473, z dnia 18 marca 1999 roku, II UKN 528/98 OSNAP 2000/10/399, z dnia 7 listopada 1997 roku II UKN 318/97 OSNAPiUS 1998 r. nr 16, poz. 491, z dnia 13 listopada 1998 roku, II UKN 299/98 OSNAPiUS 1999 r. nr 24, poz. 799).

W ocenie Sądu ubezpieczona wykazała, że w okresie od 6 czerwca 1977 roku do 31 sierpnia 1980 roku (zgodnie z wnioskiem odwołania) pracowała przez co najmniej 4 godziny dziennie w należącym do matki gospodarstwie rolnym.

Z doświadczenia życiowego wiadomym jest, iż w spornym okresie dzieci zamieszkujące na terenie gospodarstwa rolnego zasadniczo pracowały
w gospodarstwie rolnym. Praca na roli stanowiła wówczas jedno z głównych źródeł utrzymania rodziny. Na uwadze należy mieć przy tym fakt iż, z uwagi na areał gospodarstwa, tj. ponad 4 ha, praca dzieci w tym gospodarstwie była konieczna zwłaszcza, że w spornym okresie ojciec odwołującej wyprowadził się już na (...) (do swojego syna z pierwszego związku), a praca matki, z uwagi na stan swojego zdrowia (gościec) była mocno ograniczona i sprowadzała się w zasadzie do porannego obrządku zwierząt. Co prawda w gospodarstwie tym w spornym okresie mieszkał także starszy brat odwołującej, ale z uwagi iż w tym czasie pracował on już zawodowo w C., jego praca na roli ograniczała się zasadniczo do ciężkich prac polowych. Mając na uwadze powyższe, jak również ówczesny, raczej prymitywny, stopień mechanizacji gospodarstwa, wątpliwości Sądu nie budzi fakt, iż T. S. (1) po powrocie ze szkoły pracowała w gospodarstwie rolnym
w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie wykonując typowe prace rolnicze.
W szczególności przygotowała paszę dla zwierząt, tj. rżnęła sieczkę, śrutowała zboże, parowała ziemniaki oraz karmiła zwierzęta, donosiła także wodę ze studni oraz doiła krowy. Ponadto pomagała w pracach polowych, tj. przy sadzeniu ziemniaków, wykopkach, sianokosach, żniwach oraz przy uprawnie warzyw. Praca
w gospodarstwie rolnym nie przeszkadzała jej w nauce w szkole, albowiem z uwagi na uczęszczanie do szkoły zawodowej, gdzie przeważały zajęcia praktyczne, ilość prac domowych do odrobienia była znacznie mniejsza. Ponadto jak wyjaśniła prace te wykonywała zasadniczo wieczorem już po zakończeniu prac w gospodarstwie rolnym lub w drodze do szkoły. Dojazd do szkoły zajmował jej bowiem około godziny w jedną stroną, a zatem w tym czasie niejednokrotnie nadrabiała ewentualne zaległości. Fakt wykonywania przez ubezpieczoną prac w gospodarstwie stanowczo potwierdziła najbliższa sąsiadka M. P. (2), która codziennie po szkole widywała odwołującą przy pracach w gospodarstwie rolnym. Potwierdziła ona stanowczo, iż T. S. (1) wykonywała zarówno prace polowe, jak i prace związane z hodowlą zwierząt. Wyjaśniła ona również, iż w tym czasie matka odwołującej już chorowała, a ojciec wyjechał na (...) do swojego syna. W takiej sytuacji logicznym jest, iż ubezpieczona musiała pracować w gospodarstwie rolnym, które zresztą stanowiło wówczas główne źródło utrzymania jej rodziny.

Okoliczność wykonywania prac w gospodarstwie rolnym potwierdziła także kuzynka A. H., jednakże Sąd nie dał wiary jej zeznaniom odmawiając im wiarygodności. Na wstępnie wskazać należy, iż świadek w spornym okresie na stałe mieszkała w K., a do P. przyjeżdżała jedynie w odwiedziny. Ponadto w spornym okresie świadek miała 4 lat na początku okresu i 7 lat gdy kończy się sporny okres. Niewątpliwym percepcja takiego dziecka uniemożliwia zapamiętanie z tak wielkimi szczegółowymi okoliczności pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym.

Sąd krytycznie odniósł się także do zeznań J. S. (obecnie męża odwołującej), który w spornym okresie mieszkał w sąsiedniej wsi oddalonej od P. o 7 km. Nie mógł on zatem posiadać pełnej wiedzy co do charakteru pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym. Jest to o tyle mało prawdopodobne biorąc pod uwagę, iż przyszli małżonkowie dopiero co się poznali. Nie bez znaczenia jest także fakt, iż w tym okresie T. S. (2) uczył się w szkole zawodowej w Z., a następnie uczęszczał do technikum w K., a zatem już sama nawet konieczność nauki w szkole wykluczała, w ocenie Sądu, możliwość posiadania przez niego tak szczegółowej wiedzy co do pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym położonym w innej miejscowości niż jego miejsce zamieszkania i miejsce nauki.

Bez względu jednak na powyższe zeznania Sąd, w oparciu o zeznania M. P. (3) i wyjaśnienia samej ubezpieczonej, za zasadne uznał doliczenie do brakującego stażu pracy okresu jej pracy w gospodarstwie rolnym matki od 6 czerwca 1977 roku do 31 sierpnia 1980 roku (3 lata, 2 miesiące i 25 dni). Doliczenie tego okresu do okresu składkowego i nieskładkowego uznanego przez organ rentowy w wymiarze 32 lat 9 miesięcy i 9 dni da odwołującej wymagany 35-letni staż emerytalny. Z tego też względu Sąd nie badał zasadności zaliczenia do stażu pracy okresu pracy T. S. (1) w gospodarstwie rolnym matki w okresie nauki w Zawodowym Studium (...) w K. w okresie od 1 września 1980 roku do 28 lutego 1983 roku (okres od 1 marca 1983 roku został zaliczony przez organ rentowy do stażu emerytalnego).

Wywodząc z powyższego orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800 ze zm.).