Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa – Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Szponar – Jarocka

SA Dorota Elżbieta Zarzecka

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lutego 2018 r. w B.

sprawy z odwołania E. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o rentę rodzinną wypadkową

na skutek apelacji wnioskodawczyni E. D.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 września 2017 r. sygn. akt V U 1173/16

I. Zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i przyznaje E. D. prawo do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego po mężu J. K. (1), od dnia 1 maja 2016r.

II. Ustala, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

III. Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na rzecz E. D. 630 (sześćset trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Barbara Orechwa – Zawadzka SSA Bożena Szponar – Jarocka

III AUa 763/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 28 października 2016 r. odmówił E. D. prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego po mężu J. K. (1), prowadzącym działalność gospodarczą, zmarłym w skutek wypadku drogowego w dniu 17 lipca 1999 r.

E. D. odwołała się od w/w decyzji wskazując, że jest ona niezgodna ze stanem faktycznym, albowiem śmierć jej męża nastąpiła w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W odpowiedzi na w/w odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując w całości argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 15 września 2017 r. oddalił odwołanie. Z ustaleń Sądu wynikało, że w dniu 17 lipca 1999 r. w miejscowości B. (woj. (...)) doszło do wypadku drogowego, w następstwie którego zmarł mąż wnioskodawczyni J. K. (1). W dniu wypadku J. K. (1) prowadził działalność gospodarczą pod firmą: (...) J. K. (1) z siedzibą w miejscowości S. (gmina W.).

W dniu 24 maja 2016 r. do Oddziału ZUS w B. wpłynął wniosek E. D. o rentę rodzinną po zmarłym wskutek wypadku przy prowadzeniu działalności gospodarczej mężu J. K. (1). Wnioskodawczyni wskazywała, że wypadek drogowy w dniu 17 lipca 1999 r. nastąpił podczas wykonywania przez jej męża zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, tj. podczas przewozu kafli ceramicznych do klienta – H. P. (1).

Sąd stwierdził, iż spór w sprawie sprowadzał się do ustalenia, czy wnioskodawczyni przysługuje prawo do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego po mężu J. K. (1).

Sąd przytoczył przepis art. 3 ust. 3 pkt 8 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1773) oraz przepis art. 6 ust. 1 pkt 8 tej ustawy. Podkreślił, że obowiązująca obecnie w/w ustawa z dnia 30 października 2002 r. weszła w życie z dniem 1 stycznia 2003 r. (art. 62 ustawy) W art. 49a w/w ustawy przewidziano, że przepis ustawy stosuje się do spraw o świadczenia z tytułu wypadków przy pracy, które nastąpiły począwszy od dnia 1 stycznia 2003r. Dotyczy to także świadczeń z tytułu chorób zawodowych, jeżeli uszczerbek na zdrowiu spowodowany taką chorobą został stwierdzony po dniu 31 grudnia 2002 r., z zastrzeżeniem ust. 3 (ust. 1). Do spraw o świadczenia z tytułu wypadków, które nastąpiły przed dniem 1 stycznia 2003 r., oraz z tytułu uszczerbku na zdrowiu spowodowanego chorobą zawodową, a stwierdzonego przed tą datą, stosuje się przepisy obowiązujące w dniu, w którym nastąpił wypadek lub w którym stwierdzono uszczerbek na zdrowiu spowodowany chorobą zawodową (ust. 2). Do spraw o świadczenia z tytułu uszczerbku na zdrowiu stwierdzonego po dniu 31 grudnia 2002 r., a spowodowanego chorobą zawodową powstałą w zatrudnieniu lub podczas prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy przy jej prowadzeniu, narażających na tę chorobę, które ustało przed dniem 1 stycznia 2003 r., stosuje się przepisy obowiązujące w dniu ustania tego zatrudnienia lub działalności (współpracy) (ust. 3).

Obowiązujący w dniu 17 lipca 1999 r. (tj. w dacie śmierci J. K. (1)) przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. stanowił, że renta rodzinna z tytułu wypadku przy prowadzeniu działalności przysługuje na zasadach i w wysokości określonych przepisami o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (z uwzględnieniem ust. 2-4). Zgodnie z ust. 2 tego przepisu, za wypadek uważało się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło: 1) podczas wykonywania zwykłych czynności wynikających z prowadzenia działalności lub w związku z wykonywaniem takich czynności, 2) w drodze do miejsca prowadzenia działalności lub z tego miejsca, 3) podczas wykonywania zadań zleconych przez organizacje polityczne lub organizacje społeczno-zawodowe zrzeszające osoby prowadzące działalność albo w związku z wykonywaniem takich zadań lub w związku z uczestnictwem w organizowanych przez te organizacje czynach społecznych.

Natomiast stosownie do art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (w brzmieniu obowiązującym na dzień 17 lipca 1999 r.) członkom rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje renta rodzinna. Renta ta przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty pobierającego rentę inwalidzką na podstawie niniejszej ustawy. Ust. 2 tego przepisu stanowi, że członkami rodziny pracownika lub rencisty uprawnionymi do renty rodzinnej są małżonek, dzieci własne i przysposobione, pasierbowie, wnuki, rodzeństwo, rodzice, osoby przysposabiające, ojczym i macocha, jeżeli spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej (wdowiej) w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin lub innych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, które miały zastosowanie do pracownika przed jego śmiercią.

Z zestawienia powyższych przepisów wynika, że renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego w sytuacji, gdy śmierć ubezpieczonego nastąpiła wskutek wypadku przy prowadzeniu działalności gospodarczej.

W ocenie Sądu materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie dał podstaw do uznania, że śmierć męża wnioskodawczyni nastąpiła wskutek wypadku przy prowadzeniu przez niego działalności gospodarczej. Sąd wskazał, że wnioskodawczyni w żaden sposób nie udokumentowała celu podróży swojego męża w dniu zaistnienia śmiertelnego wypadku z jego udziałem (17 lipca 1999 r.), ani związku tego wypadku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Oświadczenie E. D. w tym przedmiocie nie może być wystarczającym dowodem. Natomiast zeznania H. P. (1) nie wykluczyły wprawdzie tego, że J. K. (1) w dniu wypadku (tj. 17 lipca 1999 r.) wiózł do świadka kafle piecowe w ramach wymiany handlowej, jednakże nie potwierdziły tego na pewno. Świadek wskazywał w swoich zeznaniach jedynie na prawdopodobieństwo takiego ciągu zdarzeń, jednakże były to tylko jego domysły. Jak bowiem stwierdził, umówił się z J. K. (1), że gdy ten będzie w jego okolicy, to przywiezie 200 sztuk kafli na próbę. Nie umawiali się na konkretny termin, J. K. (1) nigdy do niego nie przyjechał, zaś świadek nie kontaktował się z nim w dniu wypadku.

W ocenie Sądu I instancji wnioskodawczyni nie zdołała wykazać ponad wszelką wątpliwość, jaki był cel podróży jej męża w dniu 17 lipca 1999 r. (podczas której doszło do śmiertelnego wypadku), ani związku wypadku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Z tych względów Sąd uznał, że brak było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania wnioskodawczyni prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego jej męża, i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wniosła E. D., która zaskarżyła wyrok w całości, zgłaszając następujące zarzuty:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie poprzez naruszenie:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego,

-

poprzez brak rozważenia zeznania świadka H. P. (1) w powiązaniu z innymi dowodami w niniejszej sprawie, tj. wyjaśnieniami i zeznaniami odwołującej się, płytą CD z nagraniem telewizji regionalnej relacjonującej wypadek drogowy, wydrukiem z (...) świadka H. P. (1), a faktem powszechnie znanym - trasą pomiędzy miejscowością B. a Ł.,

-

bez wzięcia pod uwagę dowodu w postaci nagrania telewizji regionalnej relacjonującej wypadek drogowy, na którym pokazane jest auto zmarłego wraz z przyczepką i kaflami piecowymi, a w konsekwencji poprzez brak ustalenia, że pokonywał drogę w miejscowości B. w chwili wypadku śmiertelnego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)  art. 231 k.p.c. poprzez brak jego zastosowania i brak ustalenia faktu przejazdu zmarłego do świadka H. P. (1) w dniu śmiertelnego wypadku drogowego na podstawie mapy trasy, zeznań świadka, zeznań Odwołującej się i nagrania CD,

c)  art. 228 § 1 i 2 k.p.c. poprzez brak jego zastosowania i brak uwzględnienia przy rozważaniu zebranego w sprawie materiału dowodowego trasy łączącej zmarłego S. i świadka H. Ł. Garncarski,

d)  art. 227 k.p.c. poprzez brak zastosowania i oddalenie wniosku dowodowego o przesłuchanie świadka P. W. (1),

e)  art. 236 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie,

f)  art. 354 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i brak wydania postanowienia dowodowego w sprawie nagrania CD,

g)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak jego zastosowania i brak odniesienia się w treści uzasadnienia wyroku do nagrania CD dołączonego przez Odwołującą się do odwołania, brak odniesienia się do przedmiotu działalności zmarłego, wydruku z (...) świadka H. P. (1) i jego zeznań w zakresie przedmiotu prowadzonej przez świadka działalności gospodarczej,

h)  art. 468 § 1 i 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie zwłaszcza w zakresie § 2 pkt 3 tj. brak ustalenia, jakie dowody należy przeprowadzić wbrew temu, że do odwołania załączona została płyta z nagraniem CD telewizji regionalnej relacjonująca przebieg wypadku drogowego J. K. (1) w dniu 17.07.1999 r.

2.Naruszenie prawa materialnego poprzez:

Art.10 ust.2 pkt 1 udstawy z dnia 18.12.1977r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarcząoraz ich rodzin poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji brak przyjęcia, że zmarły jadący w trakcie wypadku drogowego z kaflami piecowymi poruszając się po drodze w okolicach miejscowości B. nie wykonywał czynności w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Wskazując na powyższe, skarżąca wnosiła o:

1.  zmianę wyroku (po przeprowadzeniu dowodu z przesłuchania P. W. (2)), zmianę zaskarżonej decyzji i orzeczenie co do istoty sprawy, zasądzenie na rzecz odwołującej się kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje

ewentualnie o

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji wraz ze wskazaniem przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka P. W. (2) wraz z rozstrzygnięciem o zasądzeniu na rzecz odwołującej się kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za obie instancje, bądź do ponownego rozpoznania przez organ rentowy.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca podała, iż w jej ocenie Sąd I instancji uchybił zasadom doświadczenia życiowego, przyjmując, że świadek (H. P. (1)) w wieku 75 lat będzie pamiętał po niemalże 20 latach szczegóły współpracy z J. K. (1), konkrety zawartej pomiędzy nimi umowy, a także treść ich rozmów, ponadto Sąd nie powiązał przedmiotu działalności gospodarczej J. K. (1) i H. P. (1) oraz miejsca wypadku (na trasie S.-Ł., gdzie mieszka świadek) nieopodal miejscowości B. – na dowód czego apelująca dołączyła wydruk mapy drogowej. W ocenie skarżącej J. K. (1) w dniu wypadku poruszał się samochodem z przyczepką pełną kafli piecowych, na trasie prowadzącej do miejsca prowadzenia działalności gospodarczej przez H. P. (1) i w trakcie tej podróży uległ śmiertelnemu wypadkowi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Skarżąca podkreślała, iż dołączyła do odwołania płytę CD z nagraniem telewizji regionalnej relacjonującej przebieg (skutki) wypadku drogowego J. K. (1) w dniu 17 lipca 1999 r. Na nagraniu tym widoczny jest pojazd, przyczepka i „rozwalone” kafle piecowe, w relacji reporterskiej podawana jest data i miejscowość, w jakiej doszło do wypadku drogowego. Do tego dowodu Sąd I instancji nie odniósł się na żadnym etapie postępowania, nie dopuścił ani nie odrzucił tego środka dowodowego, w związku z czym niemożliwe był zgłoszenia zastrzeżenia w trybie art. 162 kpc.

W ocenie apelującej dowód w postaci nagrania miał istotne znaczenie i niewątpliwy wpływ na związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy przeprowadzonymi dowodowymi, a także ustalenie związku pomiędzy śmiercią J. K. (1), a prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, z nagrania wynika bowiem, że J. K. (1) jechał z przyczepką załadowaną kaflami piecowymi i podana jest miejscowość, w której doszło do wypadku.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja E. D. jest uzasadniona, bowiem wyrok zapadł z naruszeniem przepisów prawa procesowego oraz materialnego wskazanych w apelacji.

W sprawie było bezsporne, iż wnioskodawczyni E. K., obecnie D., pozostawała w związku małżeńskim z J. K. (1), zmarłym w dniu 17 lipca 1999 r. J. K. (1) prowadził działalność gospodarczą, z tytułu której opłacał składki na ubezpieczenia społeczne. Z akt rentowych nr 301129 (założonych w dniu 30 lipca 1999 r. w związku z wnioskiem o rentę rodzinną złożonym przez E. K.) wynikało, że J. K. (1) ur. (...), zamieszkały: (...), prowadzący działalność gospodarczą od 1 I 1974 r. (rok niedokładnie czytelny) do 17 lipca 1999 r., opłacił składki na ubezpieczenie społeczne za okres do 30 listopada 1998 r. (k. 7)

W aktach rentowych nr 001084727, założonych w związku ze złożeniem przez E. D. w dniu 24 maja 2016 r. wniosku o rentę rodzinną „wypadkową”, znajduje się informacja z dnia 7 czerwca 2016 r. Wydziału (...) i Składek, iż J. K. (1) zgłosił przerwę z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia 1 grudnia 1998 r. do odwołania. Z informacji z dnia 7 czerwca 2016 r. Wydziału (...) i Składek, dotyczącej potwierdzenia ubezpieczenia osób opłacających składki na własne ubezpieczenia (…) wynika, że J. K. (1) legitymuje się okresem podlegania ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym po 31 grudnia 1998 r. - od 1 czerwca 1999 r. do 17 lipca 1999 r. z tytułu działalności gospodarczej, z którego za okres od 1 czerwca 1999 r. do 30 czerwca 1999 r. zostały opłacone składki, zaś za okres od 1 lipca 1999 r. do 17 lipca 1999 r. składki nie zostały opłacone; równocześnie z informacji tej wynika, że składka za miesiąc lipiec 1999 r. uległa przedawnieniu.

Powyższe dokumenty, w ocenie Sądu Apelacyjnego, wskazują na to, że organ rentowy nie kwestionuje faktu podlegania przez J. K. (1) obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej do chwili śmierci. Z dołączonej do akt sprawy decyzji z dnia 21 listopada 2011 r. o wykreśleniu – z urzędu – wpisu z ewidencji działalności gospodarczej wynika, że nastąpiło wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej wpisu nr 157/89, zarejestrowanego 20 listopada 1989 r. dotyczącego działalności gospodarczej: (...), prowadzonej przez J. K. (1) zamieszkałego (...)-(...) W. 56 S. pod nazwą J. K. (1). Z uzasadnienia tej decyzji wynika, iż wpis dokonany w dniu 20 listopada 1989 r. pod numerem ewidencyjnym (...) dotyczący działalności – (...) – prowadzonej przez J. K. (1) zam. (...), wykazuje dane niezgodne ze stanem faktycznym w części dotyczącej przedsiębiorcy. W wyniku postępowania wyjaśniającego ustalono, iż J. K. (1) zmarł 17 lipca 1999 r. (akt zgonu Nr 22/1999 wydany przez kierownika USC w B.); w związku z powyższym wpis podlega wykreśleniu z ewidencji działalności gospodarczej (k. 125).

W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższy dokument potwierdza fakt prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie kaflarstwa przez J. K. (1) do dnia śmierci.

Apelacja zasadnie zarzuca, iż Sąd I instancji w żaden sposób nie odniósł się do dowodu z nagrania dołączonego do odwołania (k. 4).

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, iż Sąd Okręgowy przy orzekaniu nie brał pod uwagę powyższego nagrania, gdyż nie ma o nim w uzasadnieniu żadnej wzmianki. Słuszne są zatem zarzuty apelacji w tym zakresie. W odwołaniu od decyzji z dnia 27 października 2016 r. odmawiającej przyznania wnioskodawczyni prawa do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego po zmarłym mężu, odwołująca podniosła, iż brak właściwej informacji ze strony ZUS odnośnie przysługujących jej uprawnień związanych ze śmiercią męża wskutek wypadku przy prowadzeniu działalności gospodarczej, spowodował to, że bezpośrednio po wypadku nie gromadziła dokumentów z tym związanych, z posiadanych przez policję, prokuraturę, służbę zdrowia. Obecnie w/w instytucje nie posiadają pełnej dokumentacji z wypadku sprzed 17 lat. Z tego powodu we wniosku o rentę rodzinną z dnia 3 września 2015 r. skarżąca nie zaznaczyła, że śmierć męża była następstwem wypadku związanego z działalnością gospodarczą, tym bardziej, iż ZUS zasugerował, że „po tylu latach nie ma czego szukać”. Obecnie udało się skarżącej zdobyć nagranie telewizyjne ze zdarzenia z dnia 17 lipca 1999 r., które to nagranie dołączyła do odwołania.

Prawdą jest, że do chwili obecnej nie zachowała się dokumentacja z policji i prokuratury prowadzącej postępowanie w sprawie śmiertelnego wypadku J. K. (1) z dnia 17 lipca 1999 r. (k. 55, 57). Niewątpliwie dokumentacja – w szczególności protokół oględzin miejsca wypadku – stanowiłby istotny i wiarygodny dowód w sprawie, bowiem opisywałby m.in. przedmioty znajdujące się na miejscu wypadku. W tej sytuacji szczególnej wagi w postępowaniu dowodowym nabiera nagranie telewizji regionalnej z miejsca wypadku, pochodzące z 17 lipca 1999 r. Sąd Apelacyjny zapoznał się z tym nagraniem, a jego zawartość obrazuje notatka urzędowa (k. 120). Z nagrania wynika, iż jest to relacja z wypadku drogowego, który miał miejsce w dniu 17 lipca 1999 r. W relacji ustnej reporterki I. N. P., do zdarzenia doszło na trasie R. – B.. Kierowca p. na wzniesieniu, wyprzedzając ciągnik rolniczy zderzył się z nadjeżdżającą z naprzeciwka m. (...). Na miejscu zginął 48-letni J. K. prowadzący p.. Kierowca na tylnym siedzeniu samochodu wiózł kafelki, którymi dodatkowo został przygnieciony (…). Na nagraniu widoczne są na tylnym siedzeniu p. kafle, z których część jest połamana. Strażacy usuwają z pojazdu całe i połamane kafle, a obok pojazdu widoczna jest przyczepka wypełniona kaflami.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 13 lutego 2018 r. pełnomocnik organu rentowego oświadczył, iż nie zapoznał się z nagraniem na płycie CD dołączonej do odwołania. Równocześnie oświadczył, iż nie podważa wiarygodności dowodu, jakim jest płyta z nagraniem relacji skutków wypadku z dni 17 lipca 1999 r. Nie zmienia to jednak merytorycznego stanowiska ZUS, bowiem zdaniem organu rentowego nie został udowodniony związek wypadku z 17 lipca 1999 r. z prowadzoną przez J. K. działalnością gospodarczą, a świadek H. P. (1) nie potwierdził, iż umówił się na kontakty handlowe z J. K.. Fakt przewożenia przyczepki z kaflami nie oznacza – w ocenie organu rentowego – że był to przewóz w związku z prowadzoną działalnością, mógł być to „przewóz prywatny”.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego stanowisko organu rentowego jest niezasadne.

W sprawie nie było kwestionowane, iż J. K. (1) prowadził w S. działalność gospodarczą w zakresie wyrobu i sprzedaży kafli piecowych (kaflarstwo). H. P. (1) prowadził analogiczną działalność gospodarczą w miejscowości Ł.. Przesłuchany w dniu 19 kwietnia 2017 r. w charakterze świadka H. P. (1) liczący 75 lat zeznał, iż w dacie 17 lipca 1999 r. prowadził zakład produkcji kafli pod nazwą (...). Bywał w okolicach S., gdzie było tzw. zagłębie kaflarskie. Prawdopodobnie właśnie w 1999 r. przyjechał do niego mężczyzna z tamtych okolic z propozycją współpracy, polegającej na wymianie kafli w celu wprowadzenia ich do handlu. Uzgodnili, że za dwa kafle świadek da temu mężczyźnie jeden większy kafel. Mężczyzna miał przywieźć świadkowi na próbę 200 sztuk kafli. Nie umawiali się na konkretny termin. Mężczyzna ten nigdy więcej nie przyjechał. Kilka lat później w jednej z kaflarni w S. świadek dowiedział się, że mężczyzna miał wypadek i zginął. Świadek zeznał, iż nie kontaktował się z w/w mężczyzną w dniu 17 lipca 1999 r. Prawdopodobne jest, że tego dnia wiózł on kafle piecowe do świadka.

W ocenie Sądu Apelacyjnego powyższy materiał dowodowy daje podstawy do ustalenia, iż w dniu 17 lipca 1999 r. J. K. (1) przewoził kafle piecowe samochodem z przyczepką i w okolicach miejscowości B., leżącej na trasie z miejscowości S. (gdzie prowadził działalność w zakresie kaflarstwa) do miejscowości Ł. (gdzie działalność w tej samej dziedzinie prowadził H. P. (1)), uległ śmiertelnemu wypadkowi drogowemu. To, iż do wypadku drogowego doszło na w/w trasie przejazdu, potwierdza wydruk z wyszukiwarki G. (k. 103-105) i nie było przez organ rentowy kwestionowane. W świetle zeznań świadka H. P. (1), który potwierdził nawiązanie z nim przez J. K. (1) kontaktu w celu wymiany kafli, należy z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że w dniu 17 lipca 1999 r. J. K. (1) jechał z kaflami do H. P. (1) (przewóz kafli potwierdza nagranie na płycie CD- k. 4) i w trakcie tej podróży uległ śmiertelnemu wypadkowi drogowemu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego był to wypadek w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą prze J. K. (1), który zamierzał wymienić produkowane przez siebie kafle na inne kafle produkowane przez H. P. (1) i na tej wymianie zarobić.

Należy dać wiarę wnioskodawczyni E. D., iż jej mąż J. K. (1) oprócz wyrobu kafli piecowych zajmował się również ich sprzedażą; w ramach współpracy z H. P. (1) wiózł mu białe tradycyjne kafle, a od H. P. przywoził duże, rzeźbione kafle (k. 19)

Nie można podzielić stanowiska organu rentowego, iż nie został wskazany związek pomiędzy wypadkiem a działalnością gospodarczą J. K.. Twierdzenia ZUS, jakoby J. K. mógł przewodzić kafle „prywatnie” nie ma oparcia w zebranych dowodach. Pełnomocnik ZUS nie wyjaśnił, co miałoby oznaczać to określenie, a w ocenie Sądu Apelacyjnego każdy przewóz kafli przez J. K. musiałby odbywać się w celu ich sprzedaży (wymiany), bo taka była istota jego działalności gospodarczej – wyrób i sprzedaż kafli.

Reasumując należy uznać, że do wypadku śmiertelnego męża wnioskodawczyni J. K. (1) doszło w dniu 17 lipca 1999 r. przy przewożeniu kafli piecowych na trasie S. – Ł., najprawdopodobniej do H. P. (1), z którym miała nastąpić wymiana kafli. J. K. (1) zmarł podczas wykonywania czynności w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie produkcji i sprzedaży kafli.

Obowiązujący w dniu 17 lipca 1999 r., tj. w dniu śmierci J. K. (1), przepis art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalności gospodarczą oraz ich rodzin (tekst jedn. Dz.U. z 1989 r. Nr 46 poz. 250, ze zm.) stanowił, iż renta szkoleniowa, renta inwalidzka i renta rodzinna z tytułu wypadku przy prowadzeniu działalności określonej w art. 1 oraz w razie choroby zawodowej przysługuje na zasadach i w wysokości określonych przepisami o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych z uwzględnieniem ust. 2-4. Zgodnie z ust. 2 w/w przepisu, za wyjątek, o którym mowa w ust. 1, uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło: pkt 1) – podczas wykonywania zwykłych czynności lub wynikających z prowadzenia działalności lub w związku z wykonywaniem takich czynności (…). W myśl art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 20 poz. 105, ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dniu 17 lipca 1999 r., członkom rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje renta rodzinna. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu, członkami rodziny pracownika (…) uprawnionymi do renty rodzinnej są małżonek, dzieci własne (…), jeżeli spełniają warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej (wdowiej) w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym, które miały zastosowanie do pracownika przed jego śmiercią.

W przedmiotowej sprawie nie było sporne, że wnioskodawczyni E. D. spełnia wymogi do przyznania renty rodzinnej po mężu J. K. (1) (prawo do renty rodzinnej nabyła od dnia 1 września 2015 r.- akta rentowe nr 001084727, założone wskutek wniosku o rentę rodzinną złożonego w dn. 3 września 2015 r. i znajdująca się w nich decyzja z dnia 18 września 2015 r.).

Obecnie wnioskodawczyni ubiega się o rentę rodzinną z tytułu wypadku przy prowadzeniu działalności gospodarczej, prowadzonej przez jej męża J. K. (1), zmarłego wskutek wypadku zaistniałego w związku z prowadzoną działalnością.

W ocenie Sądu Apelacyjnego jej roszczenie jest uzasadnione z przyczyn podanych wyżej.

Mając to na uwadze, Sąd na postawie art. 386 § 1kpc orzekł jak w pkt I wyroku. Prawo do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego zostało przyznane od miesiąca złożenia wniosku o to świadczenie (art. 129 ust. 1 ustawy z dn. 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. nr 39, poz. 353).

Ponieważ ustalenie prawa do świadczenia nastąpiło po przeprowadzeniu postępowania dowodowego przed Sądem, orzeczono jak w pkt II wyroku (art. 118 ust. 1a w/w ustawy).

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 w zw. z § 9 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym w dacie złożenia odwołania, zasądzając podwójną minimalną stawkę wynagrodzenia z uwagi na nakład pracy radcy prawnego niezbędny do przygotowania sprawy i wyjaśnienia okoliczności faktycznych wypadku J. K. (1) sprzed 18 lat (§15 ust. 1 i 3 w/w rozporządzenia).

Wynagrodzenie stanowiące podstawę zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego za I instancję wyniosło 360 zł (180 zł x2), za II instancję w pojedynczej stawce 240 zł (§ 10 ust. 1 pkt 2 w/wrozporządzenia w brzmieniu uwzględniającym zmianę wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2015 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych; do kosztów postępowania zalicza się również opłata od apelacji (30 zł).

Mając to wszystko na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.

SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Barbara Orechwa – Zawadzka SSA Bożena Szponar - Jarocka