Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 listopada 2014 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca: SSO Alicja Fronczyk

Protokolant: Olga Bugajewska

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2014 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z wniosku W. P.

z udziałem (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. oraz Z. K.

o wydanie orzeczenia w trybie art. 111 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy

postanawia:

1.  oddalić wniosek;

2.  zasądzić od wnioskodawcy W. P. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. oraz Z. K. kwoty po 60 zł. (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt I Ns 62/14

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 20 listopada 2014 r. wnioskodawca W. P. w trybie art. 111 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (t. j. Dz. U. 2011 r., nr 21, poz. 112) wniósł o:

1.  zakazanie uczestnikom postępowania rozpowszechnia nieprawdziwych informacji zawartych w gazecie (...) o samorządzie i sprawach społecznych Gminy,

2.  nakazanie uczestnikom postępowania sprostowania nieprawdziwych informacji w formie oświadczenia w gazetach: (...) Gazeta o samorządzie i sprawach społecznych Gminy na stronie 2, Gazecie (...) oraz (...), o wielkości 10 cm (pion) na 10 cm (poziom), czcionką Times New Roman, Rozmiar 14 o następującej treści: „Oświadczenie o treści: Jak mogło do tego dojść, aby dwie gminne spółki w ciągu tylko 4 lat roztrwoniły ponad 24 mln zł z pieniędzy podatników" oraz

„Na przełomie lat 2008-2009 między (04.12.2008 - 24.03.2009) Regionalna Izba Obrachunkowa w W. przeprowadziła w Ł. kompleksowa kontrolę finansową i wykazała 26 „nieprawidłowości i niedociągnięć m.in. stwierdzono brak czynności kontrolnych w 2007 i 2008 roku w podległych jednostkach organizacyjnych Gminy Ł. ( (...) i (...)) dotyczących przestrzegania przez te jednostki realizacji procedur w zakresie celowości zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków...".

zamieszczone w gazecie (...) o samorządzie i sprawach społecznych Gminy; dotyczące W. P. są informacjami nieprawdziwymi, zawierającymi pomówienia i treści niezgodne ze stanem faktycznym”,

3.  nakazanie uczestnikom postępowania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające moje dobra osobiste,

4.  nakazanie uczestnikom postępowania przeproszenia wnioskodawcy W. P. kandydata na burmistrza z Komitetu Wyborczego (...)Buduje Przyszłość poprzez wręczenie spisanego własnoręcznie i podpisanego oświadczenia o następującej treści:

„Przepraszam Pana W. P. za to, że w kampanii wyborczej przed wyborami samorządowymi 2014 r. rozpowszechniałem/am nieprawdziwe informacje o rzekomym roztrwonieniu przez spółki gminne ponad 24 min zł z pieniędzy podatników",

oraz podałem niezgodne ze stanem faktycznym informacje, że: „Na przełomie lat 2008-2009 między (04.12.2008 - 24.03.2009) Regionalna Izba Obrachunkowa w W. przeprowadziła w Ł. kompleksowa kontrolę finansową i wykazała 26 „nieprawidłowości i niedociągnięć m.in. stwierdzono brak czynności kontrolnych w 2007 i 2008 roku w podległych jednostkach organizacyjnych Gminy Ł. ( (...) i (...)) dotyczących przestrzegania przez te jednostki realizacji procedur w zakresie celowości zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków...".

5.  Nakazanie uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 10 000,00 złotych na rzecz organizacji (...) ul. (...), (...)-(...) C., nr konta (...), KRS (...) (k. 3 – 6).

Uzasadniając swój wniosek W. P. podniósł, iż w dniu 14 listopada 2014 r. w gazecie (...) o samorządzie i sprawach społecznych gminy wydawanej przez (...) Sp. z o.o. z siedziba w Ł. na stronach 18 – 19 został zamieszczony artykuł: „Gdzie się podziało ponad 24 mln zł w kadencji 2006 r. – 2010 r.?” autorstwa A. B., zawierający nieprawdziwe informacje oraz naruszający zdaniem wnioskodawcy jego dobra osobiste w postaci dobrego imienia, kariery zawodowej i wizerunku. Wnioskodawca wskazał, iż w artykule podano, że od dnia 4 grudnia 2008 r. do dnia 24 marca 2009 r. Regionalna Izba Obrachunkowa w W. (dalej RIO) przeprowadziła w Ł. kontrolę finansową i wykazała 26 nieprawidłowości i niedociągnięć, m in. stwierdzono brak czynności kontrolnych w 2007 i 2008 r. w podległych jednostkach organizacyjnych Gminy Ł. ( (...) i (...)) dotyczących przestrzegania przez te jednostki realizacji procedur w zakresie celowości zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków. W ocenie wnioskodawcy RIO wskazała nieprawidłowości w jednostkach organizacyjnych, a nie spółkach prawa handlowego ( (...) i (...)), a wskazanie w publikacji tychże spółek miało na celu takie użycie słów, aby czytelnik zrozumiał, że to ówczesny Burmistrz Ł. – W. P. nawet po kontroli RIO nie kontrolował tych spółek, a te przynosiły straty. Zdaniem W. P. przedmiotowy artykuł stanowił ocenę okresu jego kadencji jako Burmistrz Ł. w latach 2006 – 2010, mający na celu wyłącznie postanowienie w negatywnym świetle jego osoby w wyborach samorządowych w 2014 r. Wnioskodawca wskazał, iż artykuł stanowi negatywną agitację wyborczą, w której naruszono jego dobra osobiste określone w art. 23 i 24 k.c. w postaci dobrego imienia, narażając na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania funkcji publicznej (k. 4 – 6).

W odpowiedzi na wniosek złożony w dniu 21 listopada 2014 roku uczestnicy postępowania – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. oraz Z. K. wnieśli o oddalenie wniosku podnosząc, iż informacje, które podano w spornej publikacji zamieszczonej w gazecie były prawdziwe, a spółki prawa handlowego utworzone przez Gminę Ł. są jednostkami organizacyjnymi gminy. Uczestnicy wnieśli również o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych k. 42 - 43).

Na rozprawie w dniu 21 listopada 2014 roku strony podtrzymały swe dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. P. jest obecnie kandydatem na burmistrza Ł., wybranym głosami wyborców do drugiej tury, która odbędzie się w dniu 30 listopada 2014 r. W latach 2006 – 2010 W. P. był Burmistrzem Ł. (bezsporne, dowód: uchwała k.11, protokół rejestracji kandydata na burmistrza k. 8 - 10).

(...) Spółka z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. jest wydawcą gazety - (...) o samorządzie i sprawach społecznych Gminy. Z. K. jest redaktorem naczelnym tejże gazety (bezsporne dowód: gazeta k. 7).

W dniu 14 listopada 2014 r. w gazecie (...) o samorządzie i sprawach społecznych gminy” wydawanej przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Ł. na stronach 18 – 19 został zamieszczony artykuł: „Gdzie się podziało ponad 24 mln zł w kadencji 2006 r.- 2010 r.?” autorstwa A. B.. W artykule tym znalazła się informacja, iż na przełomie lat 2008/2009 między (04.12.2008 - 24.03.2009) Regionalna Izba Obrachunkowa w W. przeprowadziła w Ł. kompleksową kontrolę finansową i wykazała 26 „nieprawidłowości i niedociągnięć”, m.in. stwierdzono brak czynności kontrolnych „w 2007 i 2008 roku w podległych jednostkach organizacyjnych Gminy Ł. ( (...) i (...)) dotyczących przestrzegania przez te jednostki realizacji procedur w zakresie celowości zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków. W artykule zamieszczono również informację o tym, iż Prezes RIO stwierdził, że za nieprawidłowości wykazane w protokole pokontrolnym odpowiedzialnym jest burmistrz i skarbnik gminy oraz wnioskował jednocześnie o przestrzeganie przepisów art. 187 ust. 2 i ust. 3 z 30.06. 2005 r. o finansach publicznych oraz nakazał burmistrzowi przeprowadzenie corocznej kontroli, co najmniej 5 % wydatków podległych jednostek organizacyjnych. Przedmiotowy artykuł zawierał również informację o roztrwonieniu przez 24 milionów zł z pieniędzy podatników przez dwie spółki (...) prawa handlowego podległych Gminie Ł. ( dowód: gazeta k. 7).

Regionalna Izba obrachunkowa w W. (dalej RIO) od dnia 4 grudnia 2008 r. do dnia 24 marca 2009 r. przeprowadziła w Gminie Ł. kontrolę kompleksową gospodarki finansowej. W piśmie RIO dotyczącym protokołu z kontroli kompleksowej w pkt 1. Stwierdzono iż w 2007 i 2008 roku w podległych jednostkach organizacyjnych Gminy Ł. nie zostały przeprowadzone czynności kontrolne dotyczące przestrzegania przez te jednostki realizacji procedur w zakresie celowości zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków obejmujących, co najmniej 5 % wykonywanych wydatków. Jednocześnie wskazując powyższe uchybienie RIO zawnioskowała o przestrzeganie przepisów art. 187 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (DZ. U. Nr 249, poz. 2104 z późn. zm.) zgodnie, z którymi przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego, przeprowadza coroczną kontrolę co najmniej 5 % wydatków podległych sobie jednostek organizacyjnych. ( dowód: pismo RIO w W. k.12 – 18, protokół kontroli k.51 - 149).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny opierając się na wiarygodnych dowodach z dokumentów przedłożonych do akt sprawy, w tym z pisma Regionalnej Izby Obrachunkowej w W., uchwały nr (...) Miejskiej Komisji Wyborczej w Ł., protokołu rejestracji kandydata na burmistrza, protokołu z kontroli kompleksowej gospodarki finansowej, których treść nie była kwestionowana przez uczestników postępowania, a ich prawdziwość nie wywołała również wątpliwości Sądu.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków zgłoszony na rozprawie w dniu 21 listopada 2014 roku na okoliczność wykazania istnienia nieprawidłowości w spółkach (...) oraz (...) w Ł. w okresie, w którym burmistrzem Ł. był wnioskodawca – uznając, że nie ma to znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Art. 111 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy stanowi, że jeżeli rozpowszechniane, w tym również w prasie w rozumieniu ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24, z późn. zm.), materiały wyborcze, w szczególności plakaty, ulotki i hasła, a także wypowiedzi lub inne formy prowadzonej agitacji wyborczej, zawierają informacje nieprawdziwe, kandydat lub pełnomocnik wyborczy zainteresowanego komitetu wyborczego ma prawo wnieść do sądu okręgowego wniosek o wydanie orzeczenia zakazu rozpowszechniania takich informacji; przepadku materiałów wyborczych zawierających takie informacje; nakazania sprostowania takich informacji; nakazania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia naruszające dobra osobiste; nakazania przeproszenia osoby, której dobra osobiste zostały naruszone; nakazania uczestnikowi postępowania wpłacenia kwoty do 100.000 złotych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Powyższa regulacja stanowi podstawę orzekania w niniejszej sprawie.

Pojęcie materiałów wyborczych w przywołanym przepisie określone jest w sposób niewyczerpujący. Należą do nich np. wszelkie napisy, informacje, komunikaty, apele. Nadto chodzi tu o tego rodzaju wypowiedzi, które mają charakter agitacji wyborczej, a więc są umieszczane z uwagi na trwającą kampanię wyborczą i pozostają w związku z aktem wyboru, czy też umieszczane są w celu wywarcia wpływu na wynik głosowania ( zob. postanowienie Sadu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 września 2012 r., sygn. I ACz 1253/12, Lex nr 1216305). W przypadku agitacji wyborczej nie musi chodzić o materiały pochodzące od komitetu wyborczego. Zaznaczenia wymaga również, iż z uwagi na użycie w omawianym przepisie sformułowania "również w prasie" obejmuje on swoim działaniem rozpowszechnianie materiałów wyborczych, a także wypowiedzi lub innych form prowadzonej agitacji wyborczej zawierających nieprawdziwe informacje nie tylko w prasie, również na innych polach komunikacji społecznej ( zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 7 września 2013 r., sygn. I ACz 775/13, LEX nr 1366132). Wziąwszy pod uwagę powyższe rozważania należy uznać, iż artykuł pt. „Gdzie się podziało ponad 24 mln zł w kadencji 2006 r.- 2010 r.” stanowi materiał wyborczy w rozumieniu art. 111 Kodeksu Wyborczego. Autor ściśle nawiązuje do wyborów samorządowych i przedstawia ocenę wnioskodawcy jako kandydata na burmistrza Ł. przez pryzmat funkcji burmistrza, którą piastował on w latach 2006 -2010 kierując do czytelników treść mogącą wpływać na dokonany przez nich wybór.

Skierowanie wniosku przeciwko wydawcy czasopisma oraz jego redaktorowi naczelnemu jest usprawiedliwione w świetle regulacji zawartych w ustawie z dnia 26 stycznia 1984 r. prawo prasowe (Dz. U. nr 5, poz. 24 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 38 ust. 1 prawa prasowego odpowiedzialność cywilną za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego ponoszą autor, redaktor lub inna osoba, którzy spowodowali opublikowanie tego materiału; nie wyłącza to odpowiedzialności wydawcy. W zakresie odpowiedzialności majątkowej odpowiedzialność tych osób jest solidarna.

Analizując treść publikacji przez pryzmat protokołu kontroli RIO oraz zarzutów wnioskodawcy do artykułu Sąd doszedł do przekonania, że wniosek jest niezasadny i nie zasługuje na uwzględnienie.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż jakkolwiek artykuł posiada wydźwięk negatywny dla wnioskodawcy, jednakże tezy zawarte w artykule stanowią w ocenie Sądu dopuszczalną interpretację wyników kontroli RIO przeprowadzonej na przełomie 2008 2009 roku. Wnioskodawca nie kwestionuje treści protokołu kontroli przyznając, że opisane przez uczestników spółki poniosły straty w czasie, gdy był burmistrzem Ł.. Wnioskodawca nie kwestionuje nawet wysokości wskazywanych w publikacji strat twierdząc jedynie, że były wynikiem działalności statutowej spółek. Twierdzi, że kontroli podlegała gmina, a nie spółki kapitałowe, w formie których działają (...) oraz (...). Z tym twierdzeniem nie sposób się zgodzić. Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć różne jednostki organizacyjne w różnych formach prawnych, na wskazuje nawet A. S. w komentarzu dołączonym do wniosku przez wnioskodawcę (k. 19-25) podając, że jednostkami organizacyjnymi gminy mogą być między innymi wszelkie dopuszczalne przez prawo struktury organizacyjne, np. wszelkiego rodzaju spółki cywilne i handlowe, fundacje, jednostki i zakłady budżetowe. Oznacza to, że te spółki (...) oraz (...) są jednostkami organizacyjnymi gminy, co wynika nawet z wykazu tych jednostek zawartym na k. 53-54. Burmistrz ma zatem obowiązek sprawować nad nimi kontrolę i brak takiej kontroli co do zaciągania zobowiązań finansowych zarzuciła burmistrzowi – wnioskodawcy RIO w protokole kontroli. Miał prawo autor publikacji wysnuć wniosek, że z powodu braku kontroli spółki te zadłużały się, ponosiły coraz większe straty, skoro burmistrz zaniechała obowiązku kontroli w tym względzie. Dla przeciętnego obywatela nie ma znaczenia użycie w publikacji zwrotu spółka handlowa, czy jednostka organizacyjna gminy, wiadomo bowiem mu, że chodzi o taki podmiot, który jest kontrolowany przez władze gminy.

W związku z powyższym w przedmiotowej sprawie przez sformułowanie „jednostki organizacyjne” zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w W. dotyczące nieprawidłowości w nich rozumieć należy również spółki prawa handlowego wykonujące zadania powierzone przez gminę. W piśmie RIO wskazano jako odpowiedzialnych za nieprawidłowości ówczesnego Burmistrza (wnioskodawcę) oraz ówczesnego Skarbnika Gminy. Skoro Burmistrz odpowiedzialny jest za nieprawidłowości w podległych jednostkach organizacyjnych, a do takich zalicza się spółki prawa handlowego, to odpowiedzialnym jest również za nieprawidłowości w Zakładach (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ( (...)) oraz w (...) Spółce z ograniczona odpowiedzialnością ( (...)). RIO stwierdzając uchybienia w podległych jednostkach organizacyjnych wnioskowała o przestrzeganie przepisów art. 187 ust. 2 i 3 ustawy o finansach publicznych zgodnie z którymi przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego, przeprowadza coroczną kontrolę co najmniej 5 % wydatków podległych sobie jednostek organizacyjnych. Zatem W. P. będąc odpowiedzialnym za te spółki nie przeprowadzał kontroli i przynosiły one straty. W 2007 roku straty w (...) wyniosły (...) zł, w (...) (...) zł z kolei straty te w 2008 wynosiły odpowiednio (...) zł i (...) zł. Straty poniesione przez spółki jak już wyżej wskazano potwierdził sam wnioskodawca.

W świetle powyższego autor artykułu miał prawo spośród katalogu jednostek organizacyjnych Gminy Ł. wymienić dwie przedmiotowe spółki prawa handlowego zamiast ogólnikowego stwierdzenia „jednostki samorządu terytorialnego” a odpowiedzialnego za brak kontroli wskazać Burmistrza Ł. tak jak uznała to Regionalna Izba Obrachunkowa w W.. Autor miał również prawo do wyrażenia negatywnej opinii o wnioskodawcy, gdyż zawarte twierdzenia miały oparcie w urzędowo poświadczonych dokumentach Regionalnej Izby Obrachunkowej oraz Protokole z kontroli kompleksowej gospodarki finansowej przeprowadzonej przez RIO.

Reasumując w ocenie Sądu nie doszło do podania nieprawdziwych informacji ani do naruszenia dóbr osobistych wnioskodawcy i w konsekwencji wniosek podlegał oddaleniu (pkt I sentencji).

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, uznając że interesy uczestników są sprzeczne (pkt II postanowienia)..