Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 listopada 2017 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Ludmiła Dulka - Twarogowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Arleta Ratajczak

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2017 roku w Wąbrzeźnie na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki jawnej z siedzibą w W.

przeciwko: D. G.

- o zapłatę

1)  oddala powództwo w całości,

2)  zasądza od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki jawnej z siedzibą w W. na rzecz r.pr. K. G. prowadzącego Kancelarię Radcy Prawnego przy ul. (...) w B. kwotę 900,00 zł (dziewięćset złotych zero groszy) podwyższoną o stawkę podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej D. G. z urzędu.

3)  nakazuje pobrać od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki jawnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie kwotę 702,18 zł (siedemset dwa złote osiemnaście groszy) tytułem kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, od których pozwana była zwolniona.

Sędzia Sądu Rejonowego

Ludmiła Dulka - Twarogowska

Sygn. akt I C 631/16

UZASADNIENIE

W dniu 06 lipca 2016 roku powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka (...) akcyjna spółka jawna z siedzibą w W. wniósł pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym, w którym domagał się zasądzenia od pozwanej D. G. 4.675,40 zł oraz zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając swoje żądanie wskazał, że pomiędzy jego poprzednikiem prawnym, tj. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., a pozwaną została zawarta umowa pożyczki odnawialnej (...).(...) mocy twej umowy pozwanej została udzielona kolejna pożyczka wynosząca 4.000,00 zł, którą była zobowiązana zwrócić pożyczkodawcy w terminie do dnia 01 lipca 2015 roku wraz z prowizją w wysokości 400,00 zł. Z powodu opóźnienia w spłacie pożyczki pozwanej zostały naliczone odsetki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, które za okres od dnia 02 lipca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku wyniosły 218,40 zł, a także opłaty manipulacyjne za czynności windykacyjne – 58 zł. Pomimo wezwań do zapłaty pozwana do dnia złożenia pozwu nie wywiązała się ze zobowiązań wynikających z zawartej umowy pożyczki (k.2-5v).

W dniu 27 października 2016 roku Sąd Rejonowy L.wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym o sygn. (...) (...), w którym uwzględnił w całości żądanie pozwu (k.6).

W skutecznie wniesionym sprzeciwie od wskazanego nakazu pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz domagała się zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana podała, iż od 2007 roku leczy się na zaburzenia psychiczne i przebywała w szpitalu z podejrzeniem schizofrenii, podejmuje nieracjonalne decyzje, nie jest świadoma tego, co czyni, nie rozumie, że zaciągniętą pożyczkę musi zwrócić, nie jest i w chwili zawarcia umowy pożyczki odnawialnej (...).pl nie była w stanie świadomie powziąć decyzji i wyrazić woli zawarcia umowy. Według pozwanej umowa pożyczki była nieważna. Ponadto jako podstawę oddalenia powództwa pozwana wskazała wzgląd na zasady współżycia społecznego, które sprzeciwiają się obciążaniu osób chorych psychicznie za coś, czego nie byli i nie są w pełni świadomi. W przypadku uznania, iż jest ona jednak zobowiązana do zwrotu otrzymanych pieniędzy, zwrotowi powinna podlegać jedynie kwota kredytu bez odsetek, prowizji i kar (k.6v-7v).

Postanowieniem Sądu Rejonowego L.z 21 listopada 2016 roku sprawa została przekazana do rozpoznania sądowi Rejonowemu w W. (k.10).

Pismami z 23 stycznia 2017 roku powód, uzupełniając braki formalne pozwu, podtrzymał swoje żądanie w dotychczasowym kształcie (k.15v-18, k.46-47v).

W piśmie z 13 marca 2017 roku pozwana kwestionowała obowiązek zapłaty kwoty wynikającej z umowy pożyczki dochodzonej, wymagalność roszczenia wynikającego z tej umowy, a także sam fakt jej zawarcia, ponieważ tego nie pamiętała. Ponadto podała, iż nawet jeżeli doszło do zawarcia umowy, to była ona nieważna, ponieważ z powodu zaburzeń psychicznych nie była w stanie świadomie powziąć decyzji i wyrazić woli (k.60-63).

Powód w piśmie z 27 marca 2017 roku zarzucił brak wykazania przez pozwaną, iż w dacie zawarcia umowy pożyczki znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (k.104-104v).

Ustanowiony dla D. G. pełnomocnik z urzędu w piśmie procesowym z 07 kwietnia 2017 roku podtrzymał stanowisko procesowe pozwanej, powielając wcześniejszą argumentację oraz domagał się przyznania kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu według norm przepisanych (k.111-112v).

Powód w piśmie procesowym z 13 kwietnia 2017 roku powołując się na korespondencję e-mailową z pozwaną podał, że doszło do niewłaściwego uznania przez nią roszczenia (k.134-134v).

Na rozprawie w dniu 19 kwietnia 2017 roku i 15 listopada 2017 roku strona pozwana podtrzymała swoje stanowisko zawarte w sprzeciwie od nakazu zapłaty oraz w dalszych pismach procesowych (k. 140v - czas zapisu: 00:08:35-00:08:42; k.194v – czas zapisu: 00:27:52).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 06 maja 2013 roku pozwana D. G. zawarła z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę pożyczki nr (...) za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Zawarcie wskazanej umowy przebiegało w ten sposób, że pozwana na stronie internetowej (...) należącej do (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. utworzyła profil klienta, co było jednoznaczne ze złożeniem wniosku o zawarcie umowy oraz pierwszego wniosku o pożyczkę. Następnie pozwana dokonała na rachunek bankowy pożyczkodawcy przelewu kwoty 0,01 zł tytułem opłaty rejestracyjnej, a w tytule przelewu wpisała: „Potwierdzam rejestrację i zgadzam się na umowę pożyczki (...) (...) nr (...)”. Odnotowanie płatności opłaty rejestracyjnej oraz weryfikacja danych podanych przez pozwaną podczas tworzenia profilu klienta na wskazanej stronie internetowej zakończyło procedurę rejestracji. Po dokonaniu pozytywnej oceny wniosku pozwanej o pożyczkę oraz ryzyka kredytowego dotyczącego pozwanej, pożyczkodawca wydał pozytywną decyzję o udzieleniu pozwanej pożyczki. Następnie w ramach zawartej umowy pozwana wystąpiła do (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. o przyznanie kolejnej pożyczki. Zgodnie z zawartą 02 czerwca 2015 roku umową pożyczki nr (...), której warunki zostały określone w „Twoich warunkach umowy pożyczki w (...) .. (...)”, (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. udzielił pozwanej pożyczki w kwocie 4.000 zł. Okres trwania pożyczki wynosił 30 dni. Pozwana zobowiązała się do zwrotu pożyczki w łącznej kwocie 4.400,00 zł do dnia 02 lipca 2015 roku. W przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki, umowa pożyczki odnawialnej w § 10 ust. 1 zastrzegała dla pożyczkodawcy możliwość naliczania odsetek w wysokości czterokrotnej wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Ponadto pożyczkodawca mógł obciążyć pożyczkobiorcę kosztami upominawczymi i windykacyjnymi, miał także prawo do podjęcia działań mających na celu odzyskanie swojej wierzytelności, w tym w szczególności do przekazania tej wierzytelności do obsługi przez podmiot zewnętrzny.

Kwota pożyczki w wysokości 4.000 złotych została przelana na konto bankowe pozwanej, która następnie tej pożyczki nie spłaciła.

Okoliczności bezsporne, ponadto dowody:

- umowa pożyczki odnawialnej z załącznikami (k.20-22);

- potwierdzenie dokonania opłaty rejestracyjnej (k.19);

- „Twoje warunki umowy pożyczki w (...) (...)” (k.23);

- potwierdzenie przelania kwoty pożyczki na konto pozwanej (k.24);

- zeznania pozwanej D. G. na rozprawie z 15.11.2017r. (k.194-194v - czas zapisu 00:04:20-00:18:28).

Pozwana D. G. zdradza objawy choroby psychicznej pod postacią zaburzeń schizoafektywnych. Nie jest upośledzona umysłowo. Leczy się psychiatrycznie od 2007 roku. Początkowo stwierdzono u niej zaburzenia z kręgu zaburzeń odżywiania, a w 2008 roku, po pobycie w Oddziale Dziennym Psychiatrycznym, zaburzenia schizotypowe, a następnie podejrzenia schizofrenii. U pozwanej występują zaburzenia zarówno toku myślenia pod postacią rozkojarzenia, jak również treści myślenia pod postacią urojeń wielkościowych, ksobnych. W trakcie przebiegu choroby występowały także zaburzenia z kręgu zaburzeń afektywnych. Co prawda jej ogólna inteligencja mieści się w granicach dobrej normy, inteligencja słowno – pojęciowa na poziomie prawidłowym i przeciętnym, zdolność myślenia abstrakcyjnego jest bardzo dobrze rozwinięta, a rozumienie sytuacji społecznych kształtuje się na bardzo dobrym poziomie. Jednak pozwana w sposób urojeniowy interpretuje rzeczywistość, a niektóre zachowania są nieadekwatne do sytuacji – wynikają z nierealnej oceny rzeczywistości, ma zniesiony krytycyzm. Pozwana okresowo odczuwa napływ energii, nowych pomysłów, kreatywności, uważa - bez istnienia racjonalnych przesłanek, że będzie zarabiać duże pieniądze i pospłaca wszystkie długi. Pozwana przyjmuje leki, ale występowały okresy, kiedy robiła to nieregularnie, jest osobą chwiejną emocjonalnie i drażliwą.

W dniu zawarcia umowy pożyczki nr (...) z 02 czerwca 2015 roku pozwana działała pod wpływem doznań psychotycznych, jej ocena rzeczywistości była zniekształcona chorobowo, dlatego też nie była w stanie świadomie powziąć swojej decyzji i swobodnie wyrazić swojej woli.

Dowody:

- dokumentacja medyczna dot. pozwanej (k.68-75, k.113-131);

- opinia sądowo - psychiatryczna i psychologiczna biegłych (k.155-158);

- zeznania świadka U. G. na rozprawie z 19.04.2017r. (k.140v - czas zapisu: 00:18:23-00:41:45) oraz z 15.11.2017r. (k.194v - czas zapisu: 00:22:54-00:26:05).

Pismem z dnia 18 lipca 2015 roku (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. wezwał pozwaną do niezwłocznego uregulowania zadłużenia w łącznej kwocie 4.437 zł, na którą składały się: kwota udzielonej pożyczki 4.000 zł, prowizja za udzielenie pożyczki - 400,00 zł, odsetki za nieterminową płatność – 18,00 zł, łączna opłata za monit listowny – 15,00 zł i łączna opłata za monit sms – 4,00 zł.

Okoliczność bezsporna, ponadto dowód:

- wezwanie do zapłaty z 18.07.2015r. (k.41).

W dniu 10 lutego 2015 roku (...) Sp. z o.o. z/s w W., (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) Sp. z o.o. spółka komandytowo-akcyjna z siedzibą w W. dla wspólnego prowadzenia działalności gospodarczej zawiązały spółkę jawną, która miała prowadzić działalność pod firmą (...) Sp. z o.o. spółka (...) akcyjna spółka jawna. W dniu 01 grudnia 2015 roku (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., jako wspólnik (...) Sp. z o.o. spółka komandytowo-akcyjna z siedzibą w W., na podstawie zmienionej uchwałą wspólników umowy spółki jawnej z dnia 10 lutego 2015 roku, wniósł wkład w postaci pakietu przysługujących mu wierzytelności z tytułu zawartych umów pożyczek. Każda wniesiona wierzytelność składała się z: a) kapitału niespłaconej kwoty pożyczki, b) opłat z tytułu wykonanych czynności windykacyjnych, c) odsetek umownych za opóźnienie w wysokości czterokrotnej wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego liczonych od kwoty kapitału niespłaconej pożyczki oraz d) odsetek ustawowych od opłat windykacyjnych liczonych od dnia wymagalności zobowiązania. W tym samym dniu została zawarta umowa sprzedaży pomiędzy powodem, a (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., której przedmiotem była sprzedaż pakietu wierzytelności przysługujących (...) Sp. z o.o. z tytułu kosztów związanych z zawartymi umowami pożyczek. Na każdą sprzedaną wierzytelność składała się: a) prowizja za udzielenie pożyczki, b) odsetki umowne za opóźnienie liczone od prowizji z tytułu udzielonej pożyczki w wysokości czterokrotnej wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Wskazanymi transakcjami została także objęta wierzytelność (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w stosunku do pozwanej, którą powód powiadomił o zaistniałych zmianach i wezwał do spłaty pożyczki.

Okoliczność bezsporna, ponadto dowody:

- umowa spółki jawnej z 10.02.2015r. wraz z załącznikiem (k.25-27);

- umowa sprzedaży z 01.12.2015r. wraz z załącznikiem (k.36-39);

- zawiadomienie o przelewie wierzytelności i wezwanie do zapłaty (k.42).

Pismem z dnia 05 lutego 2016 roku powód wezwał pozwaną do uregulowania zadłużenia w łącznej kwocie 4.713,07 zł, na które składały się: kwota udzielonej pożyczki - 4.000,00 zł, prowizja za udzielenie pożyczki – 400,00zł, kwota odsetek – 256,07 zł i kwota opłat windykacyjnych – 57,00 zł.

Okoliczność bezsporna, ponadto dowód:

- przedsądowe wezwanie do zapłaty z 05.02.2016r. (k.40).

W dniu 02 września 2016 roku pozwana zwróciła się drogą e-mailową do powoda o zawarcie porozumienia i możliwość spłaty części pożyczki lub jej rozłożenie na raty, wskazując, iż ma dużo pożyczek i czuje chaos.

Okoliczność bezsporna, ponadto dowód:

- korespondencja e-mailowa pozwanej z powodem (k.135-136).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Roszczenie powoda zostało oparte o przepis art. 509 k.c., który stanowi, że wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością na nabywcę przechodzą wszelkie związane z nią prawa, a w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Warunkiem otrzymania należności przez nabywcę długu jest udowodnienie, że takie prawo przysługiwało pierwotnemu wierzycielowi.

Poprzez przedłożenie umowy spółki jawnej z dnia 10 lutego 2015 roku, a także załącznika w postaci listy wierzytelności wchodzących w skład wnoszonego wkładu do umowy spółki jawnej, w którym to znajduje się wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki numer (...) i inne dalsze dane pozwalające wierzytelność tę zidentyfikować, strona powodowa wykazała nabycie wierzytelności dochodzonej pozwem, a tym samym swoją legitymację czynną.

Na podstawie zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów nie budzi wątpliwości Sądu okoliczność, że poprzednika prawnego powoda, tj. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. i pozwaną łączyła umowa pożyczki nr (...) z dnia 02 czerwca 2015 roku, która pod względem prawnym stanowiła kredyt konsumencki zawierany na odległość w rozumieniu art. 5 pkt 13 ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U.2014.1497 j.t.).

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Natomiast w myśl art. 3 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1). Natomiast przez kredyt konsumencki zawierany na odległość rozumie się umowę o kredyt konsumencki zawieraną z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość (art. 5 pkt 13).

Obowiązek zwrotu pożyczki zależy od wykonania przez dającego pożyczkę własnego zobowiązania.

Bezspornym jest, że dający pożyczkę wykonał swoją część umowy, poprzez przeniesienie na własność pozwanej określonej ilości pieniędzy. W takiej zaś sytuacji, co do zasady, powstał obowiązek zwrotu pożyczki przez pozwaną, jako biorącą pożyczkę.

Na gruncie niniejszej sprawy pozwana w swoich zeznaniach nie negowała braku zwrotu otrzymanej pożyczki, lecz przede wszystkim powoływała się na swoją wadę oświadczenia woli w postaci braku świadomości i swobody, wywołaną stanem chorobowym.

Zgodnie z treścią art. 82 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Dla stwierdzenia nieważności oświadczenia woli w oparciu o art. 82 k.c. wystarczające jest przy tym istnienie jednej z przyczyn uznania umowy za nieważną. Ustalenie stanu świadomości, o jakim mowa w art. 82 k.c., jest sprawą stanu faktycznego i jego oceny na podstawie przeprowadzonej przez sąd analizy wszystkich ujawnionych dowodów i okoliczności towarzyszących złożeniu oświadczenia woli, mogących mieć wpływ na prawidłowe, to znaczy w pełni świadome jej wyrażenie (vide: wyrok SN z 06.09.2000r., sygn. II CKN 1093/00, Legalis nr 49092).

W celu dokonania prawidłowej oceny stanu zdrowia psychicznego powódki, jej zdolności postrzegania i rozeznania w podejmowanych działaniach, niezbędne było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych sądowych z zakresu psychologii i psychiatrii.

Na podstawie analizy akt sprawy, dokumentacji medycznej oraz jednorazowego badania pozwanej, biegłe wskazanych specjalności w wydanej przez siebie pisemnej opinii stwierdziły jednoznacznie, iż pozwana zdradza objawy choroby psychicznej pod postacią zaburzeń schizoafektywnych. Nie jest upośledzona umysłowo. Leczy się psychiatrycznie od 2007 roku. Początkowo stwierdzono u niej zaburzenia z kręgu zaburzeń odżywiania, a w 2008 roku po pobycie w Oddziale Dziennym Psychiatrycznym – zaburzenia schizotypowe, a następnie podejrzenia schizofrenii. U pozwanej występują niewątpliwie zaburzenia zarówno toku myślenia pod postacią rozkojarzenia, jak również treści myślenia pod postacią urojeń wielkościowych, ksobnych. W trakcie przebiegu choroby występowały także zaburzenia z kręgu zaburzeń afektywnych. Pozwana okresowo odczuwa napływ energii, nowych pomysłów, kreatywności, uważa bez istnienia racjonalnych przesłanek, że będzie zarabiać duże pieniądze i pospłaca wszystkie długi. Jednocześnie biegłe stwierdziły jednoznacznie, iż w chwili zawierania przedmiotowej umowy pozwana działała pod wpływem doznań psychotycznych, jej ocena rzeczywistości była zniekształcona chorobowo. Stan zdrowia pozwanej uzasadniał więc wniosek, według oceny biegłych, iż nie była ona wówczas w stanie świadomie powziąć decyzji, jak też swobodnie złożyć oświadczenie woli.

Zastrzeżenia do opinii biegłych zgłosiła strona powodowa, która wyraziła stanowisko, iż z opinii nie wynika, czy stan braku świadomości pozwanej był całkowity, czy częściowy, a w jego ocenie pozwana - skoro dysponowała wiedzą i umiejętnościami pozwalającymi na dokonanie przelewu jednego grosza oraz była w wysokim stopniu świadoma swojej sytuacji finansowej - działała w sposób racjonalny i przemyślany (k.176-176v).

W ocenie Sądu wskazane zarzuty nie były uzasadnione i stanowiły jedynie polemikę ze stanowiskiem biegłych. Przyjmuje się, iż stan wyłączający świadomość to brak rozeznania, niemożność rozumienia zachowań zarówno własnych, jak i innych osób, niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania. Powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest swobodne, gdy zarówno proces decyzyjny, jak i uzewnętrznienie woli nie zostały zakłócone przez destrukcyjne czynniki wynikające z właściwości psychiki czy procesu myślowego osoby składającej oświadczenie woli. Stan wyłączający swobodę musi również wynikać z przyczyny wewnętrznej, umiejscowionej w samym podmiocie składającym oświadczenie woli, a nie z sytuacji zewnętrznej. Tak pojmowanemu brakowi swobody towarzyszyć będzie natomiast najczęściej także pewne ograniczenie świadomości. Stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli nie może być rozumiany dosłownie, wobec czego nie musi oznaczać całkowitego zniesienia świadomości i ustania czynności mózgu. Wystarczy istnienie takiego stanu, który oznacza brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania (vide: wyrok SN z 07.02.2006r., sygn. IV CSK 7/05, Legalis nr 173781).

Wydaną opinię Sąd uznał za spójną wewnętrznie i pełną, a zawarte w niej wnioski za jasne, rzeczowe, logiczne i poparte wysoko kwalifikowaną wiedzą sporządzających ją specjalistów. Treść opinii korespondowała nie tylko z niekwestionowaną przez strony dokumentacją medyczną, jak również z pokrywającymi się i wiarygodnymi zeznaniami świadka U. G. oraz pozwanej D. G., dlatego Sąd podzielił wszystkie wnioski w niej zawarte i nie znalazł podstaw do zażądania od biegłych ustnego wyjaśnienia opinii, czy też przeprowadzenia dowodu z opinii innych biegłych, tym bardziej, iż także strona powodowa nie złożyła tego rodzaju wniosków dowodowych.

W tej sytuacji Sąd przyjął, iż oświadczenie woli pozwanej z dnia 02 czerwca 2015 roku było dotknięte wadą, która czyni je nieważnym (art. 82 k.c.) i pociągnęło za sobą nieważność całej czynności prawnej ex tunc bez możliwości jej konwalidacji i konwersji.

W toku procesu powód powoływał się na okoliczność niewłaściwego uznania roszczenia przez pozwaną w prowadzonej z nim korespondencji e-mailowej z dnia 06 września 2016 roku.

Należy zauważyć, iż istotnie w treści wiadomości elektronicznej skierowanej do powoda przez pozwaną, potwierdziła ona istnienie zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki oraz wystąpiła o jego rozłożenie na raty, co można uznać, jako niewłaściwe uznanie roszczenia (vide: wyrok SN z 19.06.2002r., sygn. II CKN 1312/00, Legalis nr 56262). Niemniej, skoro w toku procesu zostało wykazane, że przedmiotowa umowa pożyczki była dotknięta nieważnością, to niewłaściwe uznanie długu, oparte o nieważną czynność prawną, należało w ocenie Sądu uznać za bezskuteczne.

Mając powyższe na względzie powództwo należało uznać za nieuzasadnione, dlatego w pkt 1 wyroku podlegało ono oddaleniu w całości.

Na marginesie wymaga podkreślenia, iż Sąd w niniejszej sprawie nie był władny wyjść poza żądanie pozwu i wyrokować na innej podstawie faktycznej, niż wskazana przez stronę powodową.

W myśl z art. 321 § 1 k.p.c., sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. W procesie cywilnym to powód decyduje o tym, jakie roszczenie stanowi przedmiot danego postępowania. Granice przedmiotowe postępowania wyznacza zgłoszone przez powoda w pozwie żądanie (art. 187 § 1 pkt 1 k.p.c.), uzasadnione określonym zespołem faktów (art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.). Rolą sądu jest natomiast ocena zasadności tak ujętego powództwa w granicach określonych nie tylko samą treścią żądania, ale także wskazanymi w pozwie i zweryfikowanymi w toku postępowania okolicznościami faktycznymi uzasadniającymi żądanie (art. 321 § 1 k.p.c.). Zasądzenie sumy pieniężnej, która wprawdzie mieści się w granicach kwotowych powództwa, lecz z innej postawy faktycznej, stanowi orzeczenie ponad żądanie (vide: wyrok SN z 29.11.1949 r., sygn. Wa C 165/49, "Demokratyczny Przegląd Prawniczy" 1950, nr 3, poz. 61). Wyrok uwzględniający powództwo na podstawie faktycznej, na której powód ani w pozwie, ani w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie opierał powództwa, stanowi zasądzenie ponad żądanie (vide: wyrok SN z 24.1.1936 r., sygn. C II 1770/35, "Przegląd Prawa i Administracji" 1936, nr 2, poz. 148). Ten kierunek wykładni jest obecnie kontynuowany, czego wyraz stanowi przykładowo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1993 roku., sygn. I CRN 156/93 (nie publ.), w którym stwierdzono, iż sąd nie może uwzględnić roszczenia na innej podstawie faktycznej niż wskazana w pozwie (art. 321 § 1 k.p.c.).

Na gruncie niniejszej sprawy przedmiotem żądania sformułowanego w pozwie był zwrot pożyczki, a okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie sprowadzały się do wykazania faktu udzielenia pożyczki, wysokości oraz jej niezwrócenia. Wskazane żądanie oraz uzasadniające je okoliczności faktyczne były w toku procesu podtrzymywane przez stronę powodową i nie podlegały żadnym modyfikacjom poprzez zmianę powództwa (art. 193 k.p.c.). W tej sytuacji Sąd nie mógł rozpatrzeć roszczenia powoda pod kątem bezpodstawnego wzbogacenia lub nienależnego świadczenia, gdyż okoliczności faktyczne uzasadniające roszczenie oparte na takich konstrukcjach prawnych są zupełnie inne. Odmiennie musiałaby wówczas przedstawiać się także obrona pozwanej. Nie można w każdym razie przyjąć, aby żądanie zwrotu pożyczki i żądanie zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, stanowiły ten sam przedmiot żądania, w rozumieniu art. 321 § 1 k.p.c.. Uzasadniona jest więc teza, iż w świetle art. 321 § 1 k.p.c. niedopuszczalne jest zasądzenie określonego świadczenia pieniężnego na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu w sytuacji, gdy umowa pożyczki obejmująca to świadczenie okazała się nieważna (vide: wyrok SN z 18.03.2005r., sygn. II CK 556/04, Legalis nr 68582).

Ponieważ powód w toku procesu był reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu, który wnioskował o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, dlatego za zasadne Sąd uznał przyznanie mu wynagrodzenia w kwocie 900,00 zł. Wysokość wynagrodzenia określono w oparciu o rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U.2015.1805). Według § 4 ust. 1 wskazanego rozporządzenia, opłatę (za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego), ustala się w wysokości co najmniej ½ opłaty maksymalnej określonej w rozdziałach 2-4, przy czym nie może ona przekraczać wartości przedmiotu sprawy. Zgodnie z § 8 pkt 3 rozporządzenia, opłata maksymalna w sprawie cywilnej przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 1.500 zł do 5.000 zł, wynosi 1.200 zł. Wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu w niniejszej sprawie mogło więc mieścić się w przedziale od 600 zł do 1.200 zł. W ocenie Sądu zasadnym było - przy uwzględnieniu niezbędnego nakładu pracy, stanu sprawy i wkładu radcy prawnego w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia (w tym uczestnictwo w dwóch terminach rozprawy, dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych) - przyznanie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 900 zł, które podwyższono o stawkę podatku VAT (zgodnie z § 4 ust. 3 cytowanego rozporządzenia) i w pkt 2 wyroku zasądzono od strony powodowej, z uwagi na okoliczność, iż w całości przegrała ona proces.

Pozwana korzystała ze zwolnienia od kosztów sądowych całości i nie była zobowiązania do uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłych, stąd to Skarb Państwa w toku procesu poniósł tymczasowo koszty tego wynagrodzenia wynoszące łącznie 702,18 zł. Skoro pozwany przegrał w całości spór sądowy, winien pokryć wskazane koszty – na podstawie art. 83 i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2016.623 t.j.) w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., o czym Sąd orzekł w pkt 3 wyroku.

Sędzia Sądu Rejonowego

Ludmiła Dulka–Twarogowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...):

(...)

3.  (...)

Wąbrzeźno, 20.12.2017r.

SSR Ludmiła Dulka-Twarogowska