Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 kwietnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXV Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: SSR (del.) Michał Jakubowski

Protokolant: sekr. sąd. Aleksandra Mamrot

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 marca 2018 roku w Warszawie

sprawy z powództwa Zakładów (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko I. M.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

orzeka

1.  Uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda Zakładów (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. umowę darowizny zawartą w dniu 08 stycznia 2016 r., na mocy której A. i D. M. (1) darowali swojej córce I. M. nieruchomość stanowiącą ich majątek wspólny, położoną we wsi i gminie (...), w powiecie (...), oznaczoną jako działka o nr (...) o obszarze 0,3070 ha (trzy tysiące siedemdziesiąt metrów kwadratowych), dla której Sąd Rejonowy w Płońsku, Wydział IV Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą nr (...), a I. M. darowiznę tę przyjęła.

2.  Uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda Zakładów (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. umowę darowizny zawartą w dniu 08 stycznia 2016 r., na mocy której A. M. (1) darował swojej córce I. M. udział wynoszący ½ (jedną drugą) części we współwłasności zabudowanej nieruchomości położonej we wsi i gminie (...), w powiecie (...), oznaczoną jako działka o nr (...) (obecnie działka nr (...)), o obszarze 0,1000 ha (jeden tysiąc metrów kwadratowych), dla której Sąd Rejonowy w Płońsku, Wydział IV Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą nr (...), a I. M. darowiznę tę przyjęła.

3.  Zasądza do pozwanej I. M. na rzecz powoda Zakładów (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 30.226,16 zł (trzydzieści tysięcy dwieście dwadzieścia sześć złotych 16/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

4.  Nakazuje pobrać od pozwanej I. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 4.708,80 zł (cztery tysiące siedemset osiem złotych 80/100) złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa.

Sygn. akt XXV C 1957/16

UZASADNIENIE

Pozwem z 28 lipca 2016 r. sprecyzowanym w piśmie procesowym z 06 września 2016 r. Zakłady (...) Sp. z o.o. w S. wystąpił o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powódki: 1. umowy darowizny z 08 stycznia 2016 r. na mocy której A. i D. małżonkowie M. darowali swojej córce I. M. nieruchomość stanowiącą ich majątek wspólny, położoną we wsi i gminie (...), w powiecie (...), oznaczoną jako działka nr (...) o obszarze 0,3070 ha, dla której Sąd Rejonowy w Płońsku IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), a I. M. darowiznę tę przyjęła, 2. uznanie za bezskuteczną umowy darowizny zawartej w dniu 08 stycznia 2016 r. na mocy której A. M. (1) darował swojej córce I. M. udział wynoszący ½ części we współwłasności zabudowanej nieruchomości położonej we wsi i gminie (...), w powiecie (...), oznaczonej jako działka nr (...) (obecnie nr (...)) o obszarze 0,1000 ha, dla której Sąd Rejonowy w Płońsku IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), a I. M. darowiznę tę przyjęła. Powódka wniosła nadto o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu wskazano, iż powództwo zostało wytoczone w celu ochrony wierzytelności w kwocie 668 959,26 zł przysługującej Zakładom (...) Sp. z o.o. od spółki „(...)i A. M. Sp. j., na mocy której spółka ta nabyła od powódki w sierpniu i wrześniu 2015 r. towar o łącznej wartości 668 759,26 zł. A. i D. M. (1) są wspólnikami tejże spółki, którzy odpowiadają za jej zobowiązania solidarnie ze spółką. Egzekucja zarówno w stosunku do spółki jak i wspólników okazała się bezskuteczna (pozew – k. 2-8, pismo procesowe z 06 września 2016 r. – k. 63-63v).

I. M. ustosunkowując się do wywiedzionych przeciwko niej roszczeń wniosła o sprawdzenie wartości przedmiotu sporu, oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwana przyznała otrzymanie od rodziców darowizn wskazanych w pozwie. Utrzymywała jednak, że decyzja o ich darowaniu zapadła dużo wcześniej, stanowiąc wyraz woli dziadka powódki, nie była podyktowana chęcią pokrzywdzenia wierzycieli spółki (...) D i A. M. sp. j., a jedynie zadośćuczynieniem dotychczasowym ustaleniom między członkami rodziny M.. Ponadto pozwana zarzuciła, iż: w dacie zawarcia umów nie istniał jeszcze tytuł wykonawczy przeciwko wspólnikom spółki, darczyńcy nie byli dłużnikami powódki a tym samym darowizna nie nastąpiła z pokrzywdzeniem wierzyciela. Spółka „(...) i A. M. Sp. j. nigdy nie była właścicielem spornych nieruchomości; dłużnikowi przysługują wierzytelności w łącznej kwocie 358 803,44 Euro z których wierzyciel może się zaspokoić (odpowiedź na pozew – k. 67-72).

W toku procesu strony podtrzymywały swoje stanowiska, odnosząc się szczegółowo do zarzutów i twierdzeń przeciwnika procesowego. (pismo procesowe powódki z 07 lutego 2017 r. – k. 118-120; pismo procesowe pozwanej z 01 marca 2017 r. – k. 124-126v; oświadczenia zawarte w protokole rozprawy z 26 marca 2018 r. – k. 270).

Sąd ustalił, co następuje.

(...) i A. M. Sp. j. prowadzi działalność gospodarczą od 2005 r. (...) są A. M. (1) i D. M. (1) – rodzice pozwanej I. M. (bezsporne; dowód: odpis z KRS – k. 12-14; zeznania A. M. (1) – k. 130-130v).

W okresie od 06 sierpnia 2015 r. do 03 września 2015 r. „(...)i A. M. Sp. j. z siedzibą w (...) nabyła na podstawie umów sprzedaży od Zakładów (...) Sp. z o.o. w S. (ówcześnie: Zakładu (...) W. O. Sp. j, z siedzibą w S.) towary udokumentowane fakturami VAT nr: (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...), (...) – opiewające na łączna kwotę 668 959,26 zł (okoliczność bezsporna; dowód: odpis deklaracji uznania długu z 28 października 2015 r. – k. 47-48).

28 października 2015 r. . (...) D. i A. M. Sp. j. z siedzibą w (...) złożyła powódce pisemne oświadczenie woli o uznaniu długu wynikającego z ww. wymagalnych a niezapłaconych faktur VAT za dostawę towaru w łącznej kwocie 668 959,26 zł wraz z odsetkami za występujące opóźnienia w płatnościach (bezsporne; dowód: odpis deklaracji uznania długu z 28 października 2015 r. – k. 47-48; zeznania T. O. – k. 129v).

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z 08 grudnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie prowadzonej za sygn. akt X GNc 1056/15, nakazał, aby „(...)i A. M. Sp. j. z siedzibą w (...) zapłaciła Zakładowi (...) W. O. Sp. j. z siedzibą w S. kwotę 668 959,26 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 05 października 2015 r. do dnia zapłaty.

Powódka informowała dłużnika o wystąpieniu do sądu z roszczeniem o zapłatę powyższej kwoty w styczniu 2016 r., jeszcze przed otrzymaniem odpisu nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (dowód: odpis nakazu zapłaty – k. 10-11; zeznania A. M. (1) 00:25:33-00:28:54 – k. 130).

Wnioskiem datowanym na dzień 21 grudnia 2015 r. powódka wystąpiła przeciwko „(...) i A. M. Sp. j. z siedzibą w (...) z wnioskiem o wszczęcie egzekucji kwoty stwierdzonej ww. nakazem zapłaty z rachunków bankowych dłużnika, wierzytelności i innych świadczeń oraz ruchomości.

04 stycznia 2016 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Sochaczewie J. J. dokonał zajęcia rachunków bankowych dłużnika (dowód: odpis wniosku o wszczęcie egzekucji – k. 15; odpisy postanowień o zajęciu rachunków bankowych i zakazie wypłat – k. 16-17).

08 stycznia 2016 r. A. i D. małżonkowie M. darowali swojej córce I. M. nieruchomość stanowiącą ich majątek wspólny, położoną we wsi i gminie (...), w powiecie (...) zabudowanej budynkiem mieszkalnym, oznaczoną jako działka nr (...) o obszarze 0,3070 ha, dla której Sąd Rejonowy w Płońsku IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Wartość rynkowa tejże nieruchomości wynosiła na dzień przeniesienia własności 223 300,00 zł. Przedmiotowa wartość nie zmieniła się do chwili obecnej.

08 stycznia 2016 r. A. M. (1) darował swojej córce I. M. udział wynoszący ½ części we współwłasności zabudowanej nieruchomości położonej we wsi i gminie (...), w powiecie (...), oznaczonej jako działka nr (...) (obecnie nr (...)) o obszarze 0,1000 ha, dla której Sąd Rejonowy w Płońsku IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Wartość rynkowa przedmiotowego udziału w nieruchomości wynosiła na dzień przeniesienia własności 107 600,00 zł. Przedmiotowa wartość nie zmieniła się do chwili obecnej (dowód: odpis umów darowizny z 08 stycznia 2016 r. – k. 24-32, k. 88-92; pisemna opinia biegłego sądowego R. K. wraz z załącznikami – k. 143-197, pisemna opinia uzupełniająca – k. 255-257).

D. i A. M. (1) są właścicielami nieruchomości położonej w (...), oznaczonej jako działka nr (...) o powierzchni 1,1100 ha, dla której Sąd Rejonowy w Płońsku, IV Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). W dziale IV tejże księgi wieczystej wpisane są: hipoteka umowna do kwoty 2 400 000,00 zł ustanowiona na rzecz (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.; hipoteka umowna do kwoty 1 525 387,07 zł z tytułu nieopłaconych faktur VAT wymienionych w potwierdzeniu salda na dzień 23 grudnia 2015 r. ustanowiona na rzecz (...) Sp. j. w M. (dowód: odpis z księgi wieczystej nr (...) – k. 42-46).

13 stycznia 2016 r. organ egzekucyjny dokonał zajęć wierzytelności i ekspektyw wierzytelności dłużnika (dowód: postanowienia o zajęciach – k. 18-20).

Postanowieniem z 03 marca 2016 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Sochaczewie J. J. umorzył postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko „(...) i A. M. Sp. j. z siedzibą w (...) wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji i zwrócił wierzycielowi tytuł wykonawczy (dowód: odpis postanowienia z 03 marca 2016 r. – k. 21; odpis pisma z 30 marca 2016 r. – k. 22).

Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem z 31 maja 2016 r., X GCo 106/16 nadał klauzulę wykonalności ww. nakazowi zapłaty, przeciwko A. M. (1) i D. M. (2) – wspólnikom „(...) i A. M. Sp. j. z siedzibą w (...) (bezsporne; dowód: odpis postanowienia – k. 23v-23).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie powołanych w treści uzasadnienia dokumentów urzędowych oraz prywatnych złożonych w uwierzytelnionych odpisach. Strony nie podważały ich wartości dowodowej. Także Sąd uznał, iż stanowią one wiarygodne źródło poznania w niniejszym postępowaniu.

Spośród dowodów złożonych przez strony Sąd pominął niepoświadczone za zgodność z oryginałem złożone wraz z odpowiedzią na pozew: kopię koperty (k. 93), kopię doręczenia odpisu nakazu zapłaty (k. 94), kopię nakazu zapłaty w postepowaniu nakazowym (k. 95), kopię dokumentu określonego przez pozwaną jako fragment z listy wierzytelności (k. 96-102), kopię rozrachunków na dzień 31 sierpnia 2016 r. (k. 103-104), kopię wydruku z rachunku bankowego z 22 stycznia 2016 r. (k. 105).

Nieuwierzytelnione kserokopie nie są dokumentami w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego (por. wyrok S.A. w Katowicach z 10 stycznia 2008 r., V ACa 816/07, LEX nr 398729). Sama odbitka ksero lub inna kopia reprograficzna nie jest dokumentem w rozumieniu przepisów k.p.c. i nie może dokumentu zastąpić. Jeżeli zatem odbitka ksero (kserokopia) nie jest odpowiednio poświadczona, to nie stanowi ona dokumentu, a sądowi nie wolno przeprowadzać w tej sytuacji dowodu z dokumentu (zob. wyrok SN z 10 lipca 2009 r., II CSK 71/09, LEX nr 584201). Kserokopia – jako odwzorowanie oryginału – może być uznana za odpis, jednakże pod warunkiem poświadczenia jego zgodności z oryginałem (wyrok SN z 16 lipca 2000 r., IV CKN 59/00, LEX nr 533122). Niepoświadczona kserokopia nie jest dokumentem. Jeżeli zaś pismo nie może być uznane za dokument, nie może być ono też podstawą do prowadzenia dowodu w trybie art. 308 k.p.c. (wyrok SN z 06 listopada 2002 r., I CKN 1280/00, LEX nr 78358). Również w nauce prawa przyjmuje się, że niepoświadczona kserokopia nie jest dokumentem. Jeżeli zaś pismo nie może być uznane za dokument, nie może być ono też podstawą do prowadzenia dowodu w trybie art. 308 k.p.c. Odmienne ujęcie tego zagadnienia prowadziłoby do obejścia przepisów o dowodzie z dokumentu. Zdaniem Sądu, nie jest nadmiernym utrudnieniem dla strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego - jak w niniejszej sprawie - uwierzytelnianie składanych do akt sprawy odpisów dokumentów w sposób odpowiadający wymogom art. 129 § 2 k.p.c.

Wobec sporu co do faktów wymagających wiadomości specjalnych Sąd pominął także złożone przez strony do akt wydruki z portali ogłoszeń z lokalnego rynku obrotu nieruchomości. Dowód w tym zakresie stanowiła opinia biegłego sądowego R. K.. W ocenie Sądu, rzeczona opinia czyni zadość warunkom stawianym tego rodzaju opracowaniom. Jest spójna, logiczna i kategoryczna. Zawiera czytelne uzasadnienie, pozwalające odtworzyć tok rozumowania biegłego i ocenić opinię pod kątem przesłanek wynikających z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd nie znalazł niespójności logicznych w złożonym opracowaniu. Wszelkie wątpliwości podnoszone przez pozwaną w piśmie procesowym z 16 listopada 2017 r. (k. 210-212), zostały przez biegłego trafnie odparte w pisemnej opinii uzupełniającej.

Czyniąc ustalenia faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia Sąd oparł się częściowo także na zeznaniach T. O. oraz A. M. (1). Podkreślenia wymaga jednakże, iż miały one charakter wyłącznie uzupełniający. Pierwszy z rzeczonych świadków potwierdził fakty wynikające ze złożonych dokumentów prywatnych i urzędowych.

Także A. M. (1) będący wspólnikiem ww. Spółki i jednocześnie darczyńcą potwierdził w zasadzie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia wynikające z dowodów z dokumentów. Sąd uznał za niewiarygodne zeznania tegoż świadka w zakresie w jakim odnoszą się one do jednej ze sfer motywacyjnych darczyńców, którym była wola wypełnienia wewnętrznych ustaleń rodzinnych. Zdaniem Sądu, ta część sfery motywacyjnej darczyńcy była irrelewantna z punktu widzenia podstaw materialnoprawnych wywiedzionego roszczenia. Z istoty umowy darowizny wynika bowiem, iż jest to czynność prawna z natury podyktowana aktem dobroczynności, wdzięczności, czy też innymi poza prawnymi motywami. Rzecz jednakże w tym, iż w przypadku zawarcia tej umowy w okolicznościach faktycznych, wskazujących na dodatkową motywację darczyńcy (występowanie zaległości, problemy finansowe), wewnętrzna sfera motywacyjna ukierunkowana na obdarowanie osoby najbliższej, schodzi na dalszy plan. Mając na względzie ustalone okoliczności faktyczne, należy skonstatować, iż darczyńcy będący jednocześnie wspólnikami ww. Spółki, przenosząc prawo własności ww. nieruchomości, powinni zdawać sobie sprawę, iż ich działanie może co najmniej pogłębić ich stan niewypłacalności. Takiego bowiem wniosku w ww. okolicznościach należy oczekiwać od każdego przeciętnego człowieka, postawionego w podobnej sytuacji.

Sąd nie obdarzył wiarygodnością zeznań pozwanej I. M. w charakterze strony. Zważywszy bowiem na fakt, iż własność spornych nieruchomości została przeniesiona na osobę najbliższą, pod tytułem daremnym, ewentualny brak świadomości pozwanej w zakresie pokrzywdzenia wierzyciela jest pozbawiona znaczenia prawnego o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Sąd zważył co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Roszczenie pozwu znajduje swoją podstawę w art. 527 § 1-2 k.c., 528 k.c. (jako przepisie dalej idącym od uregulowania zawartego w art. 527 § 3 k.c.) oraz art. 530 k.c., które statuują ochronę wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika.

Skorzystanie przez wierzyciela ze skargi pauliańskiej wymaga łącznego spełnienia następujących przesłanek:

1.  istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności,

2.  dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej,

3.  dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli, a zarazem takiej, z której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową,

4.  dokonanie przez dłużnika czynności z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela oraz

5.  świadomość osoby trzeciej, co do zamiaru pokrzywdzenia przez dłużnika wierzyciela (w realiach niniejszej sprawy okoliczność irrelewantna z uwagi na dokonanie kwestionowanej czynności prawnej pod tytułem daremnym, a co za tym idzie stosowanie wprost normy prawnej wynikającej z art. 528 k.c.).

Przed omówieniem powyższych przesłanek należy w pierwszej kolejności wyjaśnić kwestię momentu powstania wierzytelności, której powódka dochodzi niniejszym procesem, a także powiązań materialnoprawnych występujących między spółką jawną a jej wspólnikami. Pozwana zarzucała bowiem, iż w momencie dokonania darowizny nie istniał tytuł wykonawczy przeciwko wspólnikom spółki jawnej, nie istniała wierzytelność, która uprawniałaby do prowadzenia egzekucji, przedmiot darowizny nigdy nie stanowił własności spółki (...) i A. M. Sp. j. z siedzibą w (...).

Nie może ulegać wątpliwości, iż na tle regulacji zawartej w kodeksie spółek handlowych spółka jawna jest odrębnym od wspólników podmiotem prawa. Nie jest to wprawdzie osoba prawna, gdyż żaden przepis nie uznaje spółki za osobę prawną co zgodnie z art. 33 k.c., który wprowadza do polskiego prawa tzw. normatywny sposób kreowania osób prawnych, wyklucza przyznanie jej takiego statusu. Jak wynika z art. 8 k.s.h. spółka jawna może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania pozywać i być pozywana. Takie określenie jej sytuacji prawnej uznaje się w doktrynie i orzecznictwie za przyznanie spółce jawnej zdolności prawnej oraz zdolności sądowej. Spółka jawna jest więc jednostką organizacyjną, o której mowa w art. 33 ¹ k.c. Jest to jednostka organizacyjną niebędąca osobą prawna, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Jeżeli ustawowe przyznanie zdolności prawnej traktować jako cechę konstytutywną osoby, to należy przyjąć, że aktualnie na tle prawa polskiego mamy do czynienia z trzema kategoriami osób: osoby fizycznej, osoby prawnej i osoby, o której mowa w art. 33 ¹ k.c.

(...) spółki jawnej jest więc procesem w którym występuje odrębny od wspólników podmiot jakim jest spółka jawna. Pomimo tej odrębności należy jednak zwrócić uwagę, że pomiędzy spółką jawną a jej wspólnikami występuje, w sensie prawnym, ścisła więź, której brak przykładowo w spółkach kapitałowych i innych osobach prawnych. Przejawia się ona przede wszystkim w dwóch aspektach Po pierwsze, każdy wspólnik z mocy ustawy może reprezentować spółkę. Po wtóre, wspólnicy pomimo tego, że są odrębnymi od spółki podmiotami ponoszą odpowiedzialność za jej zobowiązania całym swoim majątkiem (art. 22 § 2 k.s.h.). Jest to odpowiedzialność solidarna ze spółką i pozostałymi wspólnikami, a przy tym subsydiarna i akcesoryjna. Przepis art. 31 § 1 k.s.h. nie określa momentu powstania tejże solidarności w przypadku wspólnika, gdyż ta powstaje w tej samej chwili co zobowiązanie samej spółki. Regulacja ta określa wyłącznie warunki jakie muszą być spełnione aby możliwym było skierowanie egzekucji do majątku wspólnika spółki jawnej. Inaczej rzecz ujmując, art. 22 § 2 w zw. z art. 31 k.s.h. modyfikują zasadę wyrażoną w art. 33 ¹ § 2 k.c. Z mocy tego ostatniego przepisu odpowiedzialność subsydiarna powstaje z chwilą niewypłacalności danej jednostki, podczas gdy Kodeks spółek handlowych przyjmuje, że odpowiedzialność solidarna wspólnika za zobowiązania spółki jawnej istnieje przez cały czas istnienia zobowiązania spółki, tyle że egzekucję do majątku wspólnika można skierować dopiero wtedy, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna.

Powyższe należy tłumaczyć w ten sposób, iż wspólnicy spółki jawnej stają się dłużnikami (solidarnymi) wierzycieli spółki już w momencie zaciągnięcia określonego zobowiązania i postawienia go w stan wymagalności. W tym właśnie przejawia się aspekt materialnoprawny rzeczonej odpowiedzialności solidarnej, wynikający z art. 22 § 2 k.s.h.

Procesowym wyrazem tej więzi spółki jawnej i jej wspólników jest natomiast art. 778 ¹ k.p.c., zgodnie z którym tytułowi egzekucyjnemu przeciwko spółce jawnej sąd nadaje klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikom ponoszącym odpowiedzialność za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, jak również wtedy gdy jest oczywiste, że egzekucja ta będzie bezskuteczna. W nawiązaniu do zarzutów pozwanej, zwrócić należy uwagę, iż sąd nadając klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikom spółki jawnej, nie modyfikuje w żaden sposób treści tytułu egzekucyjnego np. w zakresie odsetek od zasądzonej kwoty pieniężnej, co potwierdza wskazaną w poprzednim akapicie konstatację.

W tym stanie rzeczy nie budzi wątpliwości, iż powódce przysługuje względem dłużników – wspólników ww. spółki jawnej – (...) i D. M. (3), wierzytelność stwierdzona tytułem wykonawczym opiewającym na kwotę 668 959,26 zł. Kwestia momentu doręczenia dłużnikom odpisu tegoż tytułu wykonawczego jest pozbawiona doniosłości prawnej. Przedmiotem badania Sądu, z punktu widzenia ww. przesłanek skargi pauliańskiej było ustalenie okresu w którym wierzytelności stwierdzone w tymże tytule wykonawczym powstały, stały się wymagalne. Okoliczność ta wpływała na ocenę stanu świadomości dłużnika, przy dokonywaniu kwestionowanych rozporządzeń majątkowych. To, iż przedmiotowe wierzytelności powstały w sierpniu i wrześniu 2015 r., pozostawało bezsporne, potwierdza ten fakt oświadczenie dłużnika o uznaniu długu.

Poza wszelkimi wątpliwościami, stwierdzić należy również, iż pozwana I. M. na skutek spornych umów, uzyskała korzyść majątkową prawo do dwóch nieruchomości o łącznej wartości (...) zł.

Oceniając pozostałe przesłanki skargi pauliańskiej zaznaczyć należy, iż dla jej skuteczności (oceny stanu niewypłacalności dłużnika i pokrzywdzenia wierzyciela) decydujące znaczenie ma rzeczywisty stan majątku dłużnika w czasie, gdy wierzyciel żąda zaspokojenia, a uwzględniając wymagania art. 316 § 1 k.p.c. – stan istniejący w chwili orzekania (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 05 lipca 2013 r., IV CSK 738/12, Lex nr 1396456; z 06 października 2011 r., V CSK 493/10, Lex nr 1102271; z 11 maja 2012 r., II CSK 548/11, Lex nr 1271630).

Przez niewypłacalność dłużnika należy rozumieć obiektywny stan jego majątku, w którym egzekucja, prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej wierzycielowi.

W okolicznościach niniejszej sprawy, zważywszy na wynik postępowania dowodowego nie budzi wątpliwości Sądu, iż ani w dacie wytoczenia powództwa czyli zaskarżenia czynności ani w dacie orzekania pozwana nie wykazała, aby dłużnicy posiadali majątek, który mógłby być przeznaczony na zaspokojenie przedmiotowej wierzytelności. Twierdzenia zawarte w odpowiedzi na pozew, wskazujące na istnienie wierzytelności w kwocie niemal 4 milionów złotych, w jednym z (...) przedsiębiorstw nie zostały w należyty sposób wykazane. Zeznania T. M., uznać należy w tym zakresie za niewystarczające dla odparcia powództwa. Zwrócić przy tym należy uwagę, iż jak wynika z twierdzeń pozwanej oraz zeznań rzecznego świadka, wierzytelności te zgłoszone są w postępowaniu upadłościowym. Możliwość pełnego zaspokojenia wierzyciela pozostaje więc niepewna.

Kluczową kwestią na kanwie niniejszego postępowania, w związku z treścią art. 528 k.c., pozostawało ustalenie czy dłużnicy dokonując darowizny nieruchomości na rzecz pozwanej, działali ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela (a także hipotetycznie z uwagi na twierdzenia pozwanej celem wyczerpania zarzutów w toku instancji z zamiarem pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli).

Odnosząc się do kwestii wykładni przepisu art. 527 § 1 k.c. tj. oceny działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli trzeba wskazać, iż w orzecznictwie ugruntowały się poglądy wskazujące, iż do przyjęcia świadomości działania dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli wystarczy, by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności. Świadomość ta – jako subiektywna przesłanka skargi pauliańskiej – nie musi obejmować faktu pokrzywdzenia konkretnego wierzyciela, a w szczególności tego, który następnie zaskarża czynność w drodze skargi pauliańskiej. Wystarczające jest, aby dłużnik zdawał sobie sprawę z tego, że dokonana przez niego czynność może pokrzywdzić jakiegokolwiek wierzyciela lub że dokonana przez niego czynność może spowodować niemożność zaspokojenia dla ogółu wierzycieli. Świadomość dłużnika nie musi być wynikiem wyłącznie stanu niewypłacalności dłużnika w chwili dokonania czynności. Natomiast jej stwierdzenie w tej dacie może niewątpliwie wskazywać na działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (zob. wyrok SN z 18 stycznia 2008 r., V CSK 381/07, Lex nr 627266).

Inaczej rzecz ujmując, aby świadomość dłużnika została uznana za udowodnioną należy ustalić, że dłużnik wiedział o istnieniu wierzycieli oraz znał skutek czynności – tj. usunięcia z jego majątku określonych walorów majątkowych nadających się do zaspokojenia. Świadomość pokrzywdzenia wierzycieli jest wnioskiem jaki osoba przeciętnie inteligentna powinna z tych dwu faktów wyciągnąć. Pokrzywdzenie jest bowiem sądem opartym na zasadach doświadczenia życiowego i znajomości prawideł rządzących obrotem prawnym, z których wynika, że wierzytelność w takich warunkach nie zostanie spłacona. Dodać należy przy tym, iż ocena omawianej przesłanki musi być dokonywana w oderwaniu od oceny wewnętrznych przeżyć dłużnika i jego subiektywnego przekonania co do celu podejmowanej czynności, na rzecz ocen bardziej zobiektywizowanych, a przez to mogących w sposób pełniejszy i skuteczniejszy gwarantować funkcjonowanie skargi pauliańskiej.

Wykładnia art. 530 k.c. wymaga wyjaśnienia dwóch pojęć: „przyszłych wierzycieli (wierzytelności)”, „zamiaru działania z pokrzywdzeniem wierzycieli”.

Istotne znaczenie dla wykładni pojęcia „przyszli wierzyciele" ma kolejność dokonania czynności, na tle których może mieć zastosowanie to uregulowanie (czynność prawna krzywdząca wierzyciela i wierzytelność wnoszącego skargę paulińską). Wskazany przepisie art. 530 k.c. "przyszły wierzyciel", to taki, którego wierzytelność nie istniała jeszcze w sensie prawnym w chwili podejmowania przez dłużnika czynności prawnej krzywdzącej wierzyciela, także taka której powstanie jest pewne i realne. Kategoria „wierzytelności przyszłych” nie jest więc jednorodna. Należą do niej wierzytelności warunkowe, terminowe, dotyczące umówionego wynagrodzenia za wykonanie w przyszłości robót, czyli o częściowo jedynie zrealizowanym stanie faktycznym oraz wierzytelności, których powstanie jest w całości sprawą przyszłości takie jak roszczenie o zapłatę ceny za niesprzedaną jeszcze rzecz (zob. uchwałę SN z 19 września 1997 r., III CZP 45/97; wyrok SN z 9 listopada 2011 r., II CSK 64/11).

Wierzytelność przyszła musi zatem powstać w sensie podmiotowym i przedmiotowym w chwili wniesienia powództwa o ubezskutecznienie czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią albo, co najmniej w chwili wyrokowania. Przedmiotowy warunek z całą pewnością został spełniony w niniejszym postępowaniu.

Podkreślenia wymaga także w kontekście przyjętej przez pozwana linii obrony, iż zamiar pokrzywdzenia wierzyciela, wymagany przez art. 530 k.c., nie powinien podlegać zawężającej wykładni, gdyż z konieczności rzeczy czyniłoby to iluzoryczną ochronę przyszłych wierzycieli. W związku z tym, świadomość możliwego pokrzywdzenia jest również wystarczająca do przyjęcia zamiaru pokrzywdzenia, albowiem działanie ludzkie obejmuje w zasadzie nie tylko następstwa zamierzone, ale i te, których jakkolwiek nie chce się wywołać, przewiduje się jako możliwe, a zarazem objęte wolą. Oznacza to, że zamiar pokrzywdzenia przyjąć należy także u tego, kto w chwili dokonywania czynności liczył się z tym, że w związku z jego działalnością może mieć wierzycieli i że czynność jego może być połączona z ich krzywdą (zob. wyrok SN z 7 lutego 2008 r., V CSK 434/07, LEX nr 393901). Działa w zamiarze pokrzywdzenia także ten, kto posiadając zobowiązania dokonuje darowizny wiedząc, że będzie zaciągał dalsze zobowiązania względem tego wierzyciela, których nie jest w stanie spełnić, a następnie doprowadza do powiększenia wysokości zobowiązań, z czym łączy się pokrzywdzenie wierzyciela, co było objęte jego świadomym działaniem (zob. wyrok SN z 6 marca 2009 r., II CSK 592/08, LEX nr 494007).

Ponadto zastrzeżenia wymaga, iż końcowa ocena, czy dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, z zamiarem pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli należy do kwestii ocen prawnych dokonywanych na podstawie ustalonych faktów z zastosowaniem domniemań przewidzianych przepisami prawa.

Przed dokonaniem procesu subsumpcji ustalonych okoliczności faktycznych pod powyższe normy prawne należy zastrzec, iż trudności przeprowadzenia dowodu co do stanu świadomości dłużnika łagodzi domniemanie ustanowione w art. 529 k.c. Zdaniem Sądu, między stanem niewypłacalności dłużników a kwestionowanymi czynnościami prawnymi zachodzi bardzo wyraźny związek przyczynowy. Wyjście z majątku dłużników przedmiotowych nieruchomości, spowodowało, wobec obciążania jedynego wartościowego składnika majątkowego dłużników wysokimi hipotekami umownymi, skutek w postaci braku możliwości zaspokojenia wierzytelności powódki.

Podkreślenia w powołanym świetle wymaga, iż dłużnicy dokonując spornych darowizn doskonale zdawali sobie sprawę z wysokości wierzytelności powódki, skoro złożyli oświadczenie o uznaniu długu. O tym, iż spółka a tym samym także jej wspólnicy powinni co najmniej zdawać sobie sprawę, z konieczności uruchomienia odpowiedzialności solidarnej za wymagalne długi, wobec złej kondycji finansowej spółki, wskazuje również pośrednio fakt zabezpieczenia w grudniu 2015 r. świadczenia innego wierzyciela (ponad 1,5 miliona złotych) na nieruchomości w której obecnie zamieszkują. Tego rodzaju czynność jest wyrazem uzgodnień wierzyciela i dłużnika, co do odroczenia terminu płatności wymagalnych wierzytelności.

W związku ze stwierdzonym stanem niewypłacalności dłużników, i związanym z tym domniemaniem wynikającym z art. 529 k.c. ciężar dowodu wykazania, iż dłużnicy nie działali ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli oraz z zamiarem pokrzywdzenia wierzycieli (przyszłych) spoczywał na pozwanej.

Mając na uwadze powyższe wywody stwierdzić należy, iż w okolicznościach sprawy dłużnikom można przypisać zarówno działanie ze świadomością pokrzywdzenia w zakresie wierzytelności powstałych przed dokonaniem darowizny jak i zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela w zakresie wierzytelności powstałych po tej dacie (przyjmując hipotetycznie stanowisko pozwanej, iż wierzytelność powódki powstała dopiero z chwilą nadania klauzuli wykonalności przeciwko dłużnikom) nawet bez stosowania domniemania wynikającego z art. 529 k.c.

Badając kwestie, ww. stanów postrzegania intelektualnego, należy wskazać, iż właściciele przedmiotowych nieruchomości wobec złożenia oświadczenia o uznaniu długu powódki, poinformowaniu ich przez wierzyciela na początku stycznia 2016 r. o wystąpieniu z powództwem o zapłatę, zajęciu rachunków bankowych spółki dokonanych na początku stycznia 2016 r., przed datą kwestionowanych czynności prawnych – jako ludzie którzy od kilkunastu lat prowadzą działalność gospodarczą, poza samą chęcią obdarowania córki, obiektywnie rzecz ujmując, wobec dobiegających do nich sygnałów zewnętrznych, musieli przynajmniej w granicach ewentualności brać pod rozwagę, iż przeniesienie własności tychże nieruchomości, może spowodować trudności w zaspokojeniu ich wierzyciela. Przy wystąpieniu tego rodzaju okoliczności faktycznych, obiektywnie rzecz ujmując sfera motywacyjna darczyńców, zdaniem Sądu musi wykraczać poza wyłącznie wolę obdarowania osoby bliskiej.

Pozwana nie sprostała także ciężarowi dowodu wynikającemu z art. 533 in fine k.c. Nie przedstawiła wiarygodnego dowodu w zakresie istnienia wierzytelności przysługującej dłużnikowi z których powódka mogłaby zaspokoić swoje roszczenia wynikające z ww. faktur VAT. W ocenie Sądu, nawet gdyby włączyć do podstaw rozstrzygnięcia złożone przez pozwaną kopie spisu wierzytelności przysługujących rzekomo dłużnikowi to dyrektywy funkcjonalne i systemowe prowadzą do wniosku, że w art. 533 in fine k.c. chodzi o wskazanie jedynie takiego mienia dłużnika, co do którego można – z najwyższym stopniem prawdopodobieństwa graniczącym z pewnością – przyjąć, że pozwoli na zaspokojenie wierzyciela. Nie chodzi więc o samą możliwość zaspokojenia z mienia dłużnika którego egzekwowalność pozostaje niepewna ale o uzyskanie przez wierzyciela realnego zaspokojenia z tego mienia. Wskazanie przez pozwaną na wierzytelności zgłoszone w postępowaniu upadłościowym, w ocenie Sądu nie spełnia tego wymogu.

Na marginesie należy wskazać, iż w toku procesu pozwana nie zaprzeczyła także, iż w związku z kilkumilionowym obciążeniem nieruchomości dłużników położonej w (...), możliwym jest zaspokojenie się powódki z tegoż składnika majątkowego mimo kolejność zaspokajania roszczeń wynikającej z art. 1025 k.p.c.

W tym stanie rzeczy rozstrzygnięto jak w pkt 1. i 2. sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Pozwana uległa powódce w całości w związku z czym winna zwrócić powódce poniesione przez nią koszty procesu, na które złożyły się: uiszczona opłata sądowa od pozwu w kwocie 12 368,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł, zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego (800 zł + 1 658,16 zł), koszty zastępstwa procesowego w stawce minimalnej wynoszącej z uwagi na ustaloną wartość przedmiotu sporu 14 400,00 zł – zgodnie z § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (w brzmieniu obowiązującym do 27 października 2016 r. – z uwagi na datę wniesienia powództwa oraz przepisy przejściowe nakazujące stosować rzeczone rozporządzenie do zakończenia procesu w danej instancji) oraz kwota 1 000,00 zł tytułem kosztów dojazdów pełnomocnika powódki na dwa terminy rozprawy, zgodnie z oświadczeniem złożonym na ostatniej rozprawie (00:26:06).

W punkcie 4 wyroku nakazano pobrać od pozwanej kwotę 4177 złotych tytułem uzupełniającej opłaty od pozwu oraz kwotę 531,80 złotych tytułem zwrotu kosztów sporządzenia opinii przez biegłego. Jeśli chodzi o uzupełniającą opłatę od pozwu, to wskazać należy, iż w związku z ustaleniem poprawnej wartości przedmiotu sporu na kwotę 330.900 złotych (k.27) wysokość opłaty sądowej od pozwu winna wynosić 16.545 złotych, strona powodowa uiściła opłatę sądową od pozwu w wysokości 12.368 złotych, więc do dopłaty pozostaje kwota 4.177 złotych. Jeśli chodzi o koszty sądowe związane z wynagrodzeniem biegłego to wyniosły one 3.316,31 złotych (k.204) i 373,65 złotych (k.263). Kwoty te częściowo zostały pokryte z zaliczek stron. Nie pokryta z zaliczek stron (pozwana uiściła zaliczki 800 złotych i 1500 złotych, strona powodowa 800 zł + 1 658,16 zł) pozostała kwota 531,80 złotych (373,65 złotych – postanowienie k.263 i niedopłata co do wynagrodzenia biegłego w ramach postanowienia k. 204 – 158,15 złotych). Kosztami tymi obciążono pozwaną jako stronę przegrywającą spór.

Z powołanych względów, orzeczono jak w sentencji wyroku.

(...)