Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2017 roku

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w W., XVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSR Joanna Chała - Małkowska

Protokolant: Klaudia Piekarczuk

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2017r. w W.,

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.

przeciwko Towarzystwu (...) z siedzibą w W.

o zapłatę kwoty 1.862,05 zł

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w (...).617 (jeden tysiąc sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 617 (sześćset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w W. od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. kwotę 61,72 (sześćdziesiąt jeden 72/100) złotych tytułem wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt XVI GC 3533/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 02 września 2015 r. powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. wniosła o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) w W. kwoty 1 862,05 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 lipca 2015 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych, tytułem odszkodowania należnego jej na podstawie umowy cesji wierzytelności od pozwanego jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, obejmujące koszt wynajmu auta zastępczego przez okres naprawy pojazdu poszkodowanego za okres 15 dni od 16 kwietnia do 30 kwietnia 2015 r. (pozew k. 3-6v).

W dniu 10 września 2015 r. został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt XVI GNc 6939/15 (nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 50).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany zaskarżył nakaz zapłaty w całości i wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z kosztami opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Pozwany wskazał, iż w postępowaniu likwidacyjnym wypłacił powódce odszkodowanie w wysokości 1 424,97 zł netto (+ 50% VAT) z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez okres 9 dni przy stawce 142,00 zł netto. Pozwany podniósł, że nie wykazano konieczności najmu pojazdu zastępczego a poszkodowany działał wbrew zasadzie minimalizacji szkody. Pozwany zakwestionował również czas naprawy uszkodzonego pojazdu, wskazując, że czas technologicznej naprawy pojazdu wynosił 3,4 roboczogodziny, tj. 1 dzień roboczy. Wobec tego 15-dniowy przestój pojazdu w warsztacie nie pozostaje w związku przyczynowym z uszkodzeniami powstałymi podczas kolizji. Ponadto pozwany zakwestionował wysokość stawki czynszu najmu zastosowanej przez powódkę wskazując, iż jest ona rażąco zawyżona w stosunku do stawek oferowanych przez wypożyczalnię współpracującą z pozwaną (sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 56-58).

W dalszym toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 marca 2015 r. w skutek kolizji drogowej uległ uszkodzeniu pojazd marki A. (...) o nr rej. (...) będący własnością R. T. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...). Sprawca kolizji był ubezpieczonym w zakresie odpowiedzialności cywilnej OC posiadaczy pojazdu pojazdów mechanicznych w Towarzystwie (...) w W. (zwana dalej: towarzystwo (...)) ( dowód : okoliczności bezsporne).

Dnia 31 marca 2015 r. poszkodowany zgłosił szkodę w pojeździe marki A. (...) o nr rej. (...). W dniu 16 kwietnia 2015 r. uszkodzony pojazd zostało przyjęte do warsztatu. W dniu 21 kwietnia 2015 r. serwis zgłosił potrzebę przeprowadzenia dodatkowych oględzin. Zatwierdzoną kalkulację towarzystwo ubezpieczeń dostarczyło w dniu 24 kwietnia 2015 r. W dniu 27 kwietnia 2015 r. rozpoczęto naprawę. W dniu 30 kwietnia 2015 r. zakończono naprawę i tego samego dnia nastąpił odbiór pojazdu (dowód: arkusz naprawy k. 15, kalkulacja naprawy k. 16-17, zweryfikowana kalkulacja naprawy k. 18-19, pisemna opinia biegłego k. 106-118).

W okolicznościach niniejszej sprawy pojazd marki A. (...) o nr rej. (...) pozostawał jezdny po kolizji. Wstawienie uszkodzonego pojazdu do warsztatu powinno nastąpić do ustaleniu zakresu naprawy i zamówieniu niezbędnych części zamiennych. Technologiczny czas naprawy samochodu wynosił 3,4 roboczogodziny, tj. 1 dzień roboczy, Uzasadniony i niezbędny czas naprawy wynosił 5 dni kalendarzowych na które złożyły się 3 dni oczekiwania serwisu na zatwierdzenie kalkulacji naprawy, 1 dzień technologicznej naprawy oraz 1 dzień na przyjęcie i wydanie pojazdu po naprawie. Pojazd przebywał w serwisie od 16 kwietnia do 30 kwietnia 2015 r. z czego 9 dni niezasadnie. ( dowód : pisemna opinia biegłego k. 106-118, ocena techniczna uszkodzonego pojazdu k. 16/4-16/2 akt szkody, kalkulacja naprawy k. 16-19, kosztorys naprawy k. 18/3-18/2 akt szkody, ustna uzupełniająca opinia biegłego k. 158-158v)

Wiadomością e-mail z dnia 25 marca 2015 r. poszkodowany R. T. został poinformowany o zarejestrowaniu szkody w towarzystwie (...). Likwidator szkody poinformował ponadto o możliwości najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalni w jednej z współpracujących z towarzystwem (...): (...) sp.z o.o. sp. k. lub (...) S.A. Towarzystwo (...) poinformowało również, że w przypadku najmu pojazdu zastępczego w innej wypożyczalni towarzystwo (...) pokryje koszty najmu tylko do wysokości, jaka wynikałaby z najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalniach współpracujących, tj.: do 150,00 zł za dobę przy najmie przez okres do 4 dni, do 142,00 zł za dobę przy najmie przez okres powyżej 4 dni. Najem pojazdu zastępczego w wypożyczalni współpracującej odbywa się bezgotówkowo po dokonaniu autoryzacji najmu (dowód: korespondencja mailowa z dnia 25 marca 2015 r. wraz z ofertą najmu k. 5/3 – 5/1 akt szkody).

W dniu 16 kwietnia 2015 r. R. T. zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. (zwana dalej: spółką (...)) jako wynajmującym pisemną umowę najmu pojazdu zastępczego marki B. (...) o nr rej. (...), z grupy samochodów (...). W imieniu wynajmującego umowę podpisał pracownik spółki (...) posiadający pełnomocnictwo do zawierania w imieniu spółki umów najmu – U. K., zaś poszkodowany osobiście we własnym imieniu. Poszkodowany zobowiązał się zapłacić wynajmującemu czynsz najmu za auto zastępcze w wysokości wynikającej z cennika PAZ, przy czym dokładna wysokość czynszu miała zostać ustalona w dniu zwrotu pojazdu przez najemcę (§ IV.1 umowy). Czynsz najmu strony ustaliły na podstawie cennika (...), stanowiącego integralną część umowy najmu. Cennik został podpisany przez poszkodowanego. Pojazd zastępczy marki B. (...) został wydany poszkodowanemu w dniu 16 kwietnia 2015 r. i został przez niego zwrócony w dniu 30 kwietnia 2015 r. Pojazd był poszkodowanemu niezbędny m.in. do wykonywania czynności związanych z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Poszkodowany był płatnikiem podatku VAT ( dowód: : Umowa najmu (PAZ) k. 20-23, oświadczenie dotyczące czynszu i długości najmu auta zastępczego k. 25, cennik k. 27, control card k. 30, wydruk z rejestru (...) k. 28, oświadczenie płatnika podatku VAT k. 32, pełnomocnictwo k. 43, zeznania świadka R. T. k. 193-195).

W dniu 16 kwietnia 2015 r. strony umowy najmu zawarły również umowę cesji wierzytelności, przedmiotem której poszkodowany przelał na rzecz powódki wierzytelność – prawo do zwrotu kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego, przysługującą mu w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 20 marca 2015 r., za którą odpowiedzialność z tytułu OC sprawcy szkody ponosi towarzystwo (...) ( dowód : pełnomocnictwo k. 43, umowa cesji wierzytelności k. 24, oświadczenie dla ubezpieczyciela k. 31).

Z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego marki B. (...) o nr rej. (...) przez okres od 16 kwietnia 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r. spółka (...) w dniu 30 kwietnia 2015 r. wystawiła fakturę VAT nr (...) na kwotę 4 020,00 zł netto, tj. 4944,60 zł brutto, określając dzienną stawkę czynszu na 268,00 zł netto ( dowód: faktura VAT k. 26)

Pismem z dnia 13 maja 2015 r. spółka (...) wezwała ubezpieczyciela sprawcy szkody do zapłaty kwoty 4 482,30 zł. Decyzją z dnia 02 czerwca 2015 r. towarzystwo (...) . poinformował o przyznaniu odszkodowania w wysokości 1 424,97 zł. Ubezpieczyciel wskazał, iż za uzasadniony czas najmu uznał 9 dni oraz dokonał weryfikacji dziennej stawki czynszu najmu do kwoty 142,00 zł netto. Zgodnie z oświadczeniem poszkodowanego została wypłacona kwota netto + 50 % VAT. Następnie, z uwagi na odmowę uregulowania wierzytelności w pełnej wysokości, spółka (...) pismem z dnia 24 czerwca 2015 r. skierowała do towarzystwa (...) ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 3 057,33 zł. Wezwanie do zapłaty odebrano w dniu 06 lipca 2015 r. ( dowód: zgłoszenie roszczenia k. 33-34, decyzja o przyznaniu odszkodowania k. 41, ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru k. 38-41).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty dołączone do akt sprawy, w oparciu o opinię biegłego K. W.. Wiarygodność przedłożonych w toku postępowania dokumentów nie była kwestionowana wzajemnie przez strony postępowania, a Sąd nie znalazł podstaw by czynić to z urzędu.

W sprawie zeznania złożył świadek R. T.. Świadek wskazał, iż zawierał z powódką umowę najmu pojazdu zastępczego na czas naprawy jego pojazdu. Zeznał, że był on mu niezbędny ze względu na prowadzoną działalność gospodarczą. Podczas zeznań świadek wskazał, że nie był informowany przez pozwanego o możliwości najmu pojazdu zastępczego. Świadek zdecydował się na naprawę uszkodzonego pojazdu w autoryzowanym serwisie, w którym był serwisowany. Świadek był informowany przez warsztat AutoSpecial, że współpracuje ze spółką (...) w zakresie najmu pojazdów zastępczych. Wobec tego skorzystał z oferty tej firmy. Nie dokonywał weryfikacji innych ofert najmu pojazdu zastępczego, nie poszukiwał również innych wypożyczalni. Nie interesował się ceną najmu gdyż najem miał być rozliczony bezgotówkowo, świadek miał pokryć jedynie 50% podatku VAT. Świadek zeznał, że pozwany nie kwestionował wyboru wypożyczalni. Nie negocjował również stawki oferowanej przez powódkę.

Złożone do akt sprawy pisemne opinie biegłego sądowego z zakresu motoryzacji K. W. Sąd uznał za rzetelne, jasne i w pełni wyczerpujące. Biegły w sposób rzeczowy i kompleksowy odniósł się do przedmiotu opinii. W pisemnej opinii biegły ustalił, że technologiczny czas naprawy w niniejszej sprawy wynosił 4,3 roboczogodziny czyli 1 dzień roboczy, natomiast niezbędny i uzasadniony czas naprawy wynosił 5 dni kalendarzowych. Biegły wskazał, iż uszkodzenia powstałe na skutek kolizji z dnia 20 marca 2015 r. nie wyłączyły pojazdu z ruchu. Wobec powyższego serwis powinien ustalić z poszkodowanym dogodny termin naprawy po ustaleniu zakresu szkody i ustaleniu kosztorysu naprawy oraz po sprowadzeniu niezbędnych części zamiennych. Strona powodowa zakwestionowała tak sporządzoną opinię biegłego. Biegły odniósł się do zarzutów podniesionych przez powódkę w ustnej uzupełniającej opinii. Zarzuty dotyczyły niedoliczenia przez biegłego 1 dodatkowego dnia na przyjęcie/ odbiór pojazdu oraz czasu na czynności związane ze schnięciem powłoki lakierniczej pojazdu. Biegły w swojej opinii uzupełniającej podtrzymał dotychczasowe stanowisko i odniósł się do zarzutów powódki. Do tak sporządzonej opinii strony nie zgłaszały dalszych zastrzeżeń, stąd opinia ta stała się podstawą ustaleń stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Większość okoliczności faktycznych w niniejszej sprawie było bezspornych pomiędzy stronami. W szczególności pozwana nie kwestionowała odpowiedzialności sprawcy za zaistniałą kolizję drogową i pozwanej z tytułu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody – posiadacza pojazdu mechanicznego. Sporna była ocena prawna ustalonego stanu faktycznego. Pozwana zakwestionowała konieczność najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego, jak również wysokość należnego poszkodowanemu odszkodowania, wskazując, iż czas naprawy pojazdu przekraczał czas uzasadniony do dokonania naprawy. Ponadto pozwany podnosił, iż stawka zastosowana przez powódkę była rażąco zawyżona. Pozwany zarzucił również naruszenie przez poszkodowanego zasady minimalizacji szkody przy jej likwidacji. Podstawowe zatem znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, otwierające drogę do dalszych rozważań, miała kwestia wykazania przez powódkę przysługiwania jej legitymacji czynnej w niniejszej sprawie.

Kwestię przysługiwania stronom legitymacji procesowej Sąd zobowiązany jest badać z urzędu. Fakt skutecznego zawarcia umowy przelewu i umowy najmu winna udowodnić strona powodowa – zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przepisu art. 6 k.c. oraz stanowiącego jego odpowiednik procesowy art. 232 k.p.c., skoro z okoliczności tej wywodzi skutki prawne.

Jak stanowi przepis art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Natomiast z treści § 2 powołanego wyżej przepisu wynika, że wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Przedmiotem przelewu może być także dostatecznie oznaczona wierzytelność przyszła. Jest przy tym oczywiste, że z treści umowy przelewu zawartej przez strony musi wynikać jej przedmiot. Innymi słowy skuteczność umowy przelewu wierzytelności uzależniona jest m.in. od skonkretyzowania przez strony wierzytelności będącej jej przedmiotem. Wierzytelność, która ma stanowić przedmiot rozporządzenia, powinna być w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Dotyczy to przede wszystkim wyraźnego określenia stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność, a zatem oznaczenia stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia ( tak trafnie Sąd Najwyższy w wyroku z 11 maja 1999 r., III CKN 423/98, Biul. SN 2000, nr 1, s. 1). Strony stosunku, świadczenie oraz przedmiot świadczenia muszą być oznaczone bądź przynajmniej możliwe do oznaczenia w momencie zawierania umowy przenoszącej wierzytelność. Skuteczność umowy przelewu wierzytelności uzależniona jest jednak przede wszystkim od istnienia wierzytelności będącej jej przedmiotem. W doktrynie podkreśla się, że cesjonariusza nie chroni dobra wiara, dlatego nabędzie on wierzytelność w takim zakresie i tylko wówczas, gdy służyła ona cedentowi ( zob. Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania..., s. 367). Przeniesienie wierzytelności odbywa się więc zgodnie z zasadą, że nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada (nemo in alium plus iuris transferre potest quam ipse habet).

Co prawda w umowie cesji nie ma wskazanej konkretnej wysokości wierzytelności przelanej, jednakże wierzytelność tę, jak uzasadniono wyżej – można ustalić na podstawie stosunku zobowiązaniowego, z którego wynika. W niniejszej sprawie stosunkiem tym jest umowa najmu. Na datę zawarcia umowy cesji tj. 16 kwietnia 2015 r., która jest tożsama z datą zawarcia umowy najmu, strony nie mogły określić pełnej wysokości wierzytelności przelanej, bowiem nie był jeszcze znany czas trwania naprawy. W § III Umowy Najmu PAZ, czas zawarcia umowy najmu określono czasem naprawy, nie dłużej niż 30 dni kalendarzowych. Dopiero z chwilą zakończenia naprawy, bądź upływu maksymalnego czasu trwania umowy, określenie pełnej wysokości wierzytelności stało się możliwe. Pogląd o dopuszczalności i skuteczności przelewu takiej wierzytelności, a nawet wierzytelności przyszłej, która w dacie zawierania umowy cesji nie tylko nie jest określona co do wysokości, ale nawet jeszcze nie istnieje jest utrwalany w orzecznictwie Sądów ( wyrok Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 10 września 2009 r., I ACa 550/09, Lex 756654, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2008r., II CSK 445/07, Lex 394765).

Powyższe dowodzi, iż zawarta umowa cesji jest ważna, zaś jej skuteczność uzależniona jest od wykazania istnienia wierzytelności będącej przedmiotem przelewu (przedmiotu cesji).

Jak stanowi przepis art. 659 § 1 k.c., przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Zgodnie natomiast z brzmieniem § 2 powołanego wyżej przepisu, czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju. Umowa najmu jest umową konsensualną, dwustronnie zobowiązującą, wzajemną i odpłatną (art. 487 § 2 k.c.). Odpowiednikiem świadczenia wynajmującego w postaci oddania rzeczy do używania jest zapłata czynszu przez najemcę. Do zawarcia umowy najmu dochodzi wówczas, gdy strony uzgodnią istotne jej składniki ( essentialia negotii), do których należą: przedmiot najmu i czynsz.

Wobec braku wymogu zawarcia przedmiotowej umowy w formie pisemnej, ustalenia dotyczące przedmiotu najmu i wysokości czynszu najmu nie muszą przybrać takiej formy. Strona powodowa – zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przepisu art. 6 k.c. winna jednak te okoliczności udowodnić, skoro z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Celem ich wykazania powódka załączyła do pozwu cennik PAZ (k. 27), wskazując, że był on podstawą ustaleń stron w zakresie wysokości stawki czynszu najmu, a także Umowę Najmu PAZ, w których strony umowy określiły przedmiot najmu – pojazd marki B. (...) o nr rej. (...). Ponadto najemca podpisał umowę najmu PAZ, gdzie w § IV pkt 1 znajduje się odniesienie do aktualnego cennika stosowanego przez wynajmującego, z którym według oświadczenia najemca zapoznał się. Stawka czynszu najmu nie musi być określona wprost w umowie, wystarczy odwołanie się do podstaw jej ustalenia, co powódka uczyniła, zawierając stosowny punkt w umowie i załączając do pozwu cennik PAZ. Dodatkowo należy wskazać, iż cennik PAZ również został podpisany przez poszkodowanego.

Umowa ta miała charakter odpłatny, o czym wprost stanowi § IV pkt. 2 Umowy najmu PAZ. Strony umówiły się na bezgotówkowe rozliczenie kosztów najmu z tego tytułu w zamian za zawarcie umowy cesji wierzytelności. Cesja stanowiła formę zapłaty czynszu najmu.

Skoro powódka wykazała przysługującą jej legitymację czynną w procesie aktualizuje się konieczność poczynienia dalszych rozważań, a to wobec zarzutów pozwanej zbyt długiego okresu naprawy oraz najmu, braku udowodnienia konieczności najmu pojazdu zastępczego oraz zawyżenia stawki czynszu najmu stosowanej przez powódkę.

Na uwzględnienie nie zasługiwał argument pozwanej, że powód nie wykazał, iż poszkodowana była zmuszony wynająć pojazd zastępczy. Wskazywał, iż skorzystanie z taksówki byłoby rozwiązaniem równie komfortowym co wynajem pojazdu zastępczego oraz bardziej ekonomicznym. To stanowisko pozwanej opiera się na błędnym założeniu, że poszkodowany musi wykazać potrzebę korzystania z samochodu zastępczego. Tymczasem koszty wynajmu samochodu zastępczego na czas trwania naprawy samochodu uszkodzonego podczas kolizji mieszczą się w zakresie normalnych następstw szkody ( tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 26 listopada 2002r., V CKN 1397/ 2000, Lex nr 77057 oraz w wyroku z 5 listopada 2004r., II CK 494/03, Biuletyn Sądu Najwyższego z 2005r., nr 3, poz. 11). Zgodnie z art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Pozbawienie poszkodowanego możliwości korzystania z pojazdu przez czas jego naprawy skutkuje tym, że ma on prawo wynająć pojazd zastępczy i pozostaje to w związku przyczynowym z kolizją – w rozumieniu powyższego przepisu. Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek konieczności jej naprawy stanowi szkodę majątkową, bez względu na rodzaj działalności, lub cel, dla którego poszkodowany wykorzystuje pojazd. Normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego w sytuacji jego uszkodzenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł (albo będzie zobowiązany w przyszłości ponieść) w związku z tym koszty na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków zdarzenia podlegających wyrównaniu.

Podkreślenia wymaga nadto, iż w uchwale z dnia 17 listopada 2011r. ( III CZP 5/11, Biul. SN z 2011 r., nr 11, s. 5) Sąd Najwyższy uznał, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej. Nie można więc uznać, że poszkodowana naruszyła zasadę minimalizacji szkody w niniejszej sprawie. Poszkodowana wskazała w oświadczeniu najemcy (k. 52), iż uszkodzonego pojazdu używała do dojazdów do pracy, dowożenia dzieci do szkoły a także do załatwiania spraw osobistych. W wyniku kolizji drogowej, poszkodowana nie z własnej winy utraciła możliwość korzystania z własnego pojazdu, co uzasadnia skorzystanie z pojazdu zastępczego.

Częściowo zasadny okazał się zarzut przekroczenia uzasadnionego czasu naprawy pojazdu uszkodzonego. Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c. w zw. z art. 223 k.p.c.), w konsekwencji, to na pozwanym spoczywał ciężar wykazania podnoszonych przez nią twierdzeń, że uzasadniony czas naprawy uszkodzeń powstałych w pojeździe poszkodowanego był krótszy niż czas naprawy tego pojazdu dokonanego przez warsztat naprawczy i pojazd nie musiał przez cały ten okres znajdować się w warsztacie naprawczym.

Pamiętać należy, że w myśl art. 361 § 2 k.c., w braku zastrzeżeń umownych lub szczególnych przepisów ustawy, szkoda winna być naprawiona w całości. Natomiast stosownie do art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych ( Dz. U. z 2003 r., Nr 124, poz. 1152 ze zm.), odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych i ekonomicznie uzasadnionych potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, Biul. SN z 2011 r., nr 11, s. 5). W toku sprawy na podstawie pisemnych opinii biegłego ustalono, że uzasadniony i niezbędny czas naprawy w niniejszej sprawie wynosił 5 dni kalendarzowych. W tym okresie uzasadniony był również najem pojazdu zastępczego. Pojazd uszkodzony w kolizji z dnia 20 marca 2015 r. pozostawał jezdny. Wobec tego serwis powinien ustalić z poszkodowanym dogodny termin naprawy. Powinien to jednak uczynić po ustaleniu zakresu naprawy oraz po sprowadzeniu części niezbędnych do przeprowadzenia naprawy. Naprawa w niniejszej sprawie nie była skomplikowana, dotyczyła jedynie uszkodzeń poszycia zderzaka tylnego. Po przyjęciu pojazdu do serwisu i demontażu części serwis zwrócił się do ubezpieczyciela w celu zmiany kwalifikacji uszkodzonego zderzaka tylnego z naprawy na jego wymianę. Ubezpieczyciel udzielił odpowiedzi po 3 dniach, wobec czego zasadnym było doliczenie 3 dniowego czasu oczekiwania warsztatu na odpowiedź ubezpieczyciela do uzasadnionego czasu naprawy. Natomiast niezasadna była zwłoka warsztatu w zgłoszeniu oględzin dodatkowych. Serwis dokonał tego dopiero w dniu 21 kwietnia 2015 r. Pojazd został przyjęty do serwisu w dniu 16 kwietnia 2015 r. Serwis powinien niezwłocznie po przyjęciu samochodu przystąpić do demontażu części i weryfikacji uszkodzeń. W niniejszym postępowaniu takie działanie autoryzowanego serwisu wpłynęła na nieuzasadnioną zwłokę procesu naprawy i nie można doliczyć tego czasu do uzasadnionego czasu naprawy. Odnośnie sprowadzenia części, serwis nie odnotował w arkuszu naprawy okoliczności zamówienia części zamiennych. Biegły wskazał, iż świadczy to o tym, że nie było potrzeby zamawiania ich, gdyż były dostępne na miejscu (w magazynie). Odnośnie zarzutów powódki biegły wyjaśnił w ustnej uzupełniającej opinii, że nie było potrzeby doliczać do uzasadnionego czasu naprawy 1 dnia na przyjęcia/odbiór pojazdu. Doliczenie 1 dnia na przyjęcie i odbiór pojazdu przy tak prostej naprawie w przekonaniu biegłego było czasem wystarczającym. Odnośnie czasu potrzebnego na schnięcie lakieru biegły wyjaśnił, że odbywa się to poza godzinami pracy serwisu i nie wpływa to na wydłużenie naprawy. Opinie sporządzone przez biegłego są logiczne, jasne i sporządzone w oparciu na wiedzy i doświadczeniu biegłego. Biegły uwzględnił czas przeznaczony na prace naprawcze wynikający z organizacji systemu pracy. Sąd zgodził się z ustaleniami biegłego w zakresie ustalenia niezbędnego i koniecznego czasu naprawy i uznał je za swoje. Czas naprawy wynosił w niniejszej sprawie 5 dni kalendarzowych od wstawienia pojazdu do serwisu. Sąd uznał, że uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego wynosił 5 dni.

W kwestii wysokości stawki najmu pojazdu natomiast, wskazać należy, iż odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje koszty niezbędne i ekonomicznie uzasadnione, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku (por. uchwała SN z 13.06.2003 r., sygn. OSNC 2004/4/51). Kosztami ekonomicznie uzasadnionymi są koszty ustalone co do zasady według cen, którymi posługuje się wybrany przez poszkodowanego zakład naprawczy czy wynajmujący pojazdy zastępcze, pod warunkiem jednak, iż odpowiadają one cenom stosowanym przez usługodawców na lokalnym rynku, a ponadto można je zaliczyć do kategorii kosztów niezbędnych.

Zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodowego udowodnienie faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.), to na pozwanym spoczywał ciężar wykazania podnoszonych przez niego twierdzeń, że stawka czynszu najmu pojazdu zastępczego za jaką wynajęto pojazd w przedmiotowej sprawie była rażąco zawyżona. W niniejszej sprawie powódka zastosowała stawkę w wysokości 268,00 zł netto. W decyzji o przyznaniu odszkodowania pozwany wskazał, iż weryfikuje stawkę do wysokości 142,00 zł netto. Wyjaśnił, iż poszkodowany R. T. pismem z dnia 25 marca 2015 r. został poinformowany o możliwości najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalni współpracującej z pozwanym. W przypadku skorzystania z oferty innej wypożyczalni pozwany zastrzegł sobie możliwość weryfikacji stawki w przypadku refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego do cen obowiązujących u podmiotów współpracujących, w przypadku najmu powyżej 4 dni do stawki 142,00 zł netto.

Z powyższym zarzutem pozwanego skorelowany jest również zarzut, jakoby poszkodowany uchybił zasadzie minimalizacji szkody, bowiem nie współpracował podczas jej likwidacji z pozwanym.

Zarzut ten w ocenie Sądu okazał się zasadny. Sąd co prawda podziela pogląd zgodnie, z którym należy analogicznie jak w przypadku naprawy samochodu przyznać poszkodowanemu prawo wyboru podmiotu, z którym zawrze umowę najmu pojazdu zastępczego (por. uchwała z dnia 13 czerwca 2003 r. III CZP 2/03 (OSNC z 2004 Nr 4 poz. 51) i że „kosztami ekonomicznie uzasadnionymi są koszty ustalone według cen, którymi posługuje się wybrany przez poszkodowanego warsztat naprawczy. Nie ma przy tym znaczenia fakt, iż ceny te są wyższe od stosowanych przez warsztat współpracujący z pozwanym towarzystwem czy też odbiegają (są wyższe) od cen przeciętnych dla określonej kategorii usług naprawczych na rynku. Wyższe od przeciętnych koszty wynajmu pojazdu zastępczego nie powodują automatycznie utraty przez poszkodowanego prawa do dochodzenia ich kompensacji w drodze likwidacji szkody. Skoro niekwestionowane jest uprawnienie do wyboru przez poszkodowanego warsztatu samochodowego lub podmiotu wynajmującego pojazdy zastępcze, miarodajne w tym zakresie powinny być ceny stosowane właśnie przez ten podmiot. Zdaniem Sądu przyjęcie cen jedynie stosowanych przez wypożyczalnię, z którą umowę ma zawartą pozwana spółka dla określenia wysokości przysługującego poszkodowanemu odszkodowania, doprowadziłoby do braku pełnej kompensacji szkody powstałej w majątku poszkodowanego. Stawka zastosowana więc przez wynajmującego mogłaby podlegać korekcie przez Sąd jedynie w sytuacji, gdyby była stawką w ogóle niewystępującą na rynku lokalnym, ponieważ poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania podmiotu wynajmującego pojazdy zastępcze po najniższej czy nawet innej hipotetycznie ustalonej stawce. Przyjęcie odmiennego stanowiska oznaczałoby brak całkowitej kompensaty szkody z tytułu uszczerbku, polegającego na pozbawieniu poszkodowanego możliwości korzystania z pojazdu (nie z własnej winy, ale z winy sprawcy szkody), a to stanowiłoby naruszenie art. 361 § 2 k.c. Brak również nakazu poszukiwania na terenie kraju czy też konkretnej miejscowości podmiotów wynajmujących pojazdy zastępcze po najniższej czy też średniej stawce. Przeciwnie, poszkodowany ma prawo wynająć pojazd tam, gdzie jest to dla niego, z różnych względów, najbardziej dogodne. Sprawca kolizji czy jego ubezpieczyciel wyboru tego nie może kwestionować. Poszkodowany nie ma obowiązku, ale zwykle również i możliwości, jako że nie jest zwykle w tej dziedzinie profesjonalistą, aby znaleźć takie miejsce, gdzie pojazdy udostępniane są po najniższej stawce, bo ubezpieczyciel sprawcy szkody przyzna mu zwrot kosztów wynajmu pojazdu zastępczego jedynie za okres i według stawki, jakie sam uzna za uzasadnione. Poszkodowany, wybierając podmiot zajmujący się wynajmowaniem pojazdów zastępczych, nie musiał kierować się ceną oferowanych usług. Skoro zatem wybrał ofertę powoda, wydatki poniesione celem zapłaty za najem pojazdu zastępczego wchodzą w skład uzasadnionych ekonomicznie kosztów likwidacji szkody. Nadto poszkodowanemu przysługuje wybór podmiotu oferującego pojazdy zastępcze, tak samo jak przysługuje mu wybór warsztatu naprawczego, któremu powierzy naprawę uszkodzonego pojazdu. Wybierając jeden z wielu funkcjonujących na rynku takich podmiotów, poszkodowany może się kierować m.in. jego fachowością, rzetelnością i poziomem świadczonych usług. Poszkodowany nie był winny przedmiotowej kolizji, więc nie powinien ponosić negatywnych skutków czynności zawinionych przez uczestnika ruchu drogowego korzystającego z ubezpieczenia pozwanego.

Zarzut naruszenia zasady minimalizacji szkody podniesiony przez pozwanego mógłby być więc skuteczny jedynie, gdyby poszkodowany umyślnie albo przez rażące niedbalstwo wynajął samochód zastępczy po stawce znacznie odbiegającej od obowiązujących na rynku (por. art. 16 w zw. z art. 17 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), czy też działanie poszkodowanego miałoby na celu pokrzywdzenie ubezpieczyciela sprawcy szkody (np. wynajęcie samochodu zastępczego w przypadku dysponowania własnym pojazdem zastępczym, lub umówienie się na stawkę wyższą od tej, którą normalnie stosuje się przy wynajmie takiego pojazdu, aby zawyżyć wysokość odszkodowania z tego tytułu). Pozwany podnosił w sprawie, że poszkodowany przyczynił się do powiększenia likwidowanej szkody poprzez najem pojazdu zastępczego u powódki, która stosował rażąco zawyżone stawki. Pozwany nie kwestionował uprawnienia poszkodowanego do najmu pojazdu zastępczego na czas naprawy. W związku z powyższym zaoferował poszkodowanemu najem pojazdu zastępczego. Poszkodowany nie odniósł się w żaden sposób do oferty pozwanego i skorzystał z oferty powódki. Ponadto jak wynika z zeznań poszkodowanego, nie poszukiwał innych (być może korzystniejszych ofert najmu), nie dowiadywał się jakie stawki obowiązują w wypożyczalni powódki. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, żeby poszkodowany podejmował jakiekolwiek czynności celem zmniejszenia szkody. Zdaniem Sądu, poszkodowany w niniejszym stanie faktycznym naruszył więc obowiązek minimalizacji szkody.

Wobec powyższego Sądu uznał za zasadne zastosowanie stawki obowiązującej w wypożyczalniach współpracujących z pozwaną. W niniejszej sprawie stawka ta wynosiła 142,00 zł netto.

W przedmiotowej sprawie Sąd ustalił, że uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego wynosił 5 dni. Wobec powyższego należy uznać, że koszt najmu pojazdu zastępczego w niniejszej sprawie wynosił 791,65 zł ([5 x 142,00 zł] + 23 % VAT/2). Należy również zwrócić uwagę, iż poszkodowany był płatnikiem VAT, a więc miał możliwość odliczenia 50 % należnego podatku od towarów i usług, zatem powodowi należało się odszkodowanie za szkodę przejawiającą się w wydatkach niezbędnych do korzystania z pojazdu zastępczego w wartości netto. W Toku postepowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powódce kwotę 1 424,97 zł tytułem odszkodowania za najem pojazdu zastępczego. Wobec powyższego powództwo podlegało oddaleniu

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. Powódka przegrała sprawę w całości. Na koszty procesu poniesione przez pozwanego składa się kwota 600,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym ustalone na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013 r., poz. 490 t.j.) oraz kwota 17,00 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kwotą 1 000,00 zł tytułem zaliczki uiszczonej na wynagrodzenie biegłego.

W pkt III sentencji wyroku Sąd nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa – kasy Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W. kwotę 61,72 zł tytułem wydatków poniesionych tymczasowo z sum Skarbu Państwa na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r., Nr 90, poz. 594, j.t. ze zm.).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.