Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 listopada 2017 roku (znak: ENP/1/021088754) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19 października 2017 roku, ponownie ustalił U. M. wysokość emerytury od dnia 1 października 2017 roku tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 42665,18 zł

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 402.025,86 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 250,50 miesięcy

wyliczona kwota emerytury wynosi 1.775,21 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: (42.665,18 + 40.2025,86) / 250,50 = 1.775,21 zł.

Ponadto organ rentowy wskazał, że do obliczenia emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia obniżonego powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest dla wnioskodawczyni korzystniejsze, tj. niższe niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia podwyższonego powszechnego wieku emerytalnego. Emerytura do wypłaty przysługuje w kwocie 1491,42 zł.

/decyzja z dnia 15 listopada 2017 roku k. 18 - 19v akt ZUS/

W dniu 22 grudnia 2017 roku odwołanie od powyższej decyzji złożyła U. M. zarzucając organowi rentowemu brak poinformowania, iż złożenie wniosku o emeryturę w czerwcu 2015 roku nie było najkorzystniejsze. W związku z tym wniosła o przeliczenie emerytury w innym korzystniejszym terminie, ponieważ nie odpowiada za to, że nie mogła przejść na emeryturę w październiku, kiedy to skończyła wiek 60 lat, ale dopiero w wieku 60 lat i 8 miesięcy, który to okres przypadał na czerwiec 2015 roku.

/odwołanie wnioskodawczyni z dnia 22 grudnia 2017 roku k. 3- 3v oraz pismo procesowe dnia 15 lutego 2018 roku k. 10 - 10v /

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 18 stycznia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy dodatkowo wskazał, że dokonano przeliczenia świadczenia wnioskodawczyni w trybie art. 26 ust 6 tj. przyjęto średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku emerytalnym tj. 60 lat w wymiarze 250,50 miesięcy (na podstawie tabeli średniego dalszego trwania życia Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 2014 roku) jako korzystniejsze dla wnioskodawczyni bowiem kwota emerytury wzrosła.

/odpowiedź na odwołanie z dnia 18 stycznia 2018 roku k. 5 -5v/.

Na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2018 roku wnioskodawczyni poparła odwołanie zaś pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowiska stron e- protokół z dnia 10 kwietnia 2018 roku 00:00:40 - 00:00:57 - płyta CD k. 19/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

U. M. urodziła się w dniu (...).

/ okoliczność bezsporna/

W dniu 22 maja 2015 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o ustalenie prawa do emerytury w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego tj. 60 lat i 8 miesięcy oraz wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego.

/wniosek z dnia 22 maja 2015 roku k. 1 - 4 v akt ZUS, wniosek z dnia 22 maja 2015 roku k. 31 - 31v akt kapitałowych ZUS/

Decyzją z dnia 23 czerwca 2015 roku (znak (...)- 2011) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie ustalił kapitał początkowy U. M. na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1984 roku do 31 grudnia 1993 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 103,082% i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 1.258,49 zł. Przyjęto łącznie 21 lat, 6 miesięcy i 28 dni tj. 258 miesięcy okresów składkowych oraz 4 miesiące i 12 dni okresów nieskładkowych. Uwzględniony został również okres opieki na dzieckiem - 1 rok, 9 miesięcy i 8 dni tj. 21 miesięcy. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 86,19%. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 132.898,92 zł.

/decyzja z dnia 23 czerwca 2015 roku k. 34 - 34v akt kapitałowych ZUS/

Decyzją z dnia 26 czerwca 2015 roku (znak: ENP/1/021088754) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19 października 2017 roku, przyznał U. M. emeryturę od dnia 20 czerwca 2015 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 42.665,18 zł

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 385.790,47 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 255,40 miesięcy

wyliczona kwota emerytury wynosi 1.677,59 zł.

/decyzja z dnia 20 czerwca 2015 roku k. 8 - 9v akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła w dniu 10 sierpnia 2015 roku wnioskodawczyni, zarzucając że organ rentowy nie przyjął najkorzystniejszych lat do wyliczenia jej świadczenia.

/odwołanie wnioskodawczyni z dnia 10 sierpnia 2015 roku k. 2 w aktach o sygn. VIII U 2241/15/

Wyrokiem z dnia 29 lutego 2016 roku Sąd Okręgowy VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie U. M. skierowane przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. o wysokość emerytury.

/wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 29 lutego 2016 roku k. 13 w aktach o sygn. VIII U 2241/15/

Powyższe orzeczenie nie zostało przez U. M. zaskarżone.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 28 kwietnia 2017 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury.

/wniosek z dnia 28 kwietnia 2017 roku k. 10 - 11v akt ZUS/

Decyzją z dnia 17 maja 2017 roku (znak: ENP/1/021088754) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 kwietnia 2017 roku w związku z przeliczeniem kapitału początkowego, przeliczył U. M. emeryturę od dnia 1 kwietnia 2017 roku tj. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej jako równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Przy ustaleniu wysokości emerytury uwzględniono:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 42.665,18 zł

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 402.025,86 zł

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 255,40 miesięcy

wyliczona kwota emerytury wynosi 1741,16 zł.

/decyzja z dnia 17 maja 2017 roku k.. 15 - 16 v akt ZUS/

U. M. w dniu 20 października 2017 roku złożyła wniosek o ponowne ustalenie wysokości emerytury.

/wniosek z dnia 28 kwietnia 2017 roku k. 10 - 11v akt ZUS/

Na skutek rozpoznania wniosku wydana została sporna decyzja. Ponadto organ rentowy wskazał, że do obliczenia emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia obniżonego powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest dla wnioskodawczyni korzystniejsze, tj. niższe niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia podwyższonego powszechnego wieku emerytalnego.

Wysokość emerytury do wypłaty wyniosła 1.491,42 zł.

/decyzja z dnia 15 listopada 2017 roku k. 18 - 19v akt ZUS/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 26. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 roku, poz. 1383 j.t. ze zm.) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Ponadto stosownie do ust. 2 i 3 w/w przepisu wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach, a średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

W myśl ust 4 i 5 cytowanego przepisu Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6.

Z kolei ust 6 powyższej normy prawnej stanowi, że jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Jak wynika z poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych wnioskodawczyni U. M. w dniu 22 maja 2015 roku złożyła wniosek o ustalenie prawa do emerytury w związku z osiągnięciem podwyższonego wieku emerytalnego tj. 60 lat i 8 miesięcy. Po rozpatrzeniu powyższego wniosku organ rentowy decyzją z dnia decyzją z dnia 26 czerwca 2015 roku przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury, której wysokość ustalono na nowych zasadach w myśl powołanego powyżej art. 26. Do ustalenia wysokości emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia w wymiarze 255,40 miesięcy. Następnie U. M. w dniu 20 października 2017 roku złożyła wniosek o ponowne ustalenie świadczenia. Organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 15 listopada 2017 roku dokonano przeliczenia świadczenia w trybie art. 26 ust 6 tj. przyjęto średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku emerytalnym tj. 60 lat w wymiarze 250,50 miesięcy (na podstawie tabeli średniego dalszego trwania życia Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 2014 roku) jako korzystniejsze dla wnioskodawczyni bowiem kwota emerytury wzrosła.

Zauważyć należy, że w przypadku wnioskodawczyni - przed nowelizacją ustawy emerytalnej od dnia 1 października 2017 roku wiek ten wynosił 60 lat i 8 miesięcy - stąd w decyzji z dnia 20 czerwca 2015 roku zastosowano średnią dalszego trwania życia 255,40 miesięcy. Z kolei w zaskarżonej decyzji organ rentowy prawidłowo wskazał, że emerytura wnioskodawczyni jest wyliczona przy zastosowaniu najkorzystniejszej średniej dalszego trwania życia. Stosując bowiem przepis art. 26 ust 6 ustawy emerytalnej i przyjmując dane wynikające ze wskazanego niniejszym uzasadnieniu Komunikatu Prezesa GUS z 2014 roku podnieść należy, iż na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat tj. na dzień 20 października 2014 roku, średnia dalszego trwania życia ustalona została na 250,50 miesięcy i przy jej zastosowaniu emerytura wyliczona na podstawie art. 26 ustawy emerytalnej wynosiła 1.775,21 zł.

Zatem wydając zaskarżoną decyzję organ rentowy - zgodnie z wnioskiem z dnia 19 października 2017 roku - przeliczył emeryturę i zastosował najkorzystniejsze dla wnioskodawczyni średnie dalszego trwania życia.

Przechodząc natomiast do zarzutów zawartych w odwołaniu wnioskodawczyni stwierdzić należy, że nie mogły odnieść one zamierzonego skutku, ponieważ brak było podstaw, aby Sąd Okręgowy analizował kwestie nie objęte zaskarżoną decyzja z dnia 15 listopada 2017 roku.

Zauważyć należy, że sąd odwoławczy rozpoznając sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych bezwzględnie związany jest zakresem decyzji organu rentowego. Oznacza to, że treść decyzji wyznacza zakres i przedmiot rozpoznania sądowego, w którym sąd rozstrzyga o zasadności wniosku w granicach przedmiotu zaskarżonej decyzji. Sąd nie działa w zastępstwie organu rentowego, w związku z czym nie ustala ab initio prawa do świadczeń i choć samodzielnie oraz we własnym zakresie rozstrzyga wszelkie kwestie związane z prawem lub wysokością świadczenia objętego decyzją, to jego rozstrzygnięcie odnosi się do zaskarżonej decyzji. Przed sądem wnioskodawca może żądać jedynie korekty stanowiska zajętego przez organ rentowy i wykazywać swoją rację, odnosząc się do przedmiotu sporu objętego zaskarżoną decyzją, natomiast nie może żądać czegoś, o czym organ rentowy nie decydował. Z tego względu odwołanie wnoszone od decyzji organu ubezpieczeń społecznych nie ma charakteru samodzielnego żądania, a jeżeli takie zostanie zgłoszone, sąd nie może go rozpoznać, lecz zobowiązany jest postąpić zgodnie z art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. I tak, w wyroku z dnia 9 września 2010 roku wydanym w sprawie II UK 84/10 (opubl: L.) Sąd Najwyższy wskazał, że przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć. Oznacza to więc, że spór sądowy w konsekwencji odwołania od decyzji ogranicza się do okoliczności w niej uwzględnionych, ale tylko tych, które są sporne między stronami. A contrario, okoliczności niesporne między stronami, jak i sporne lecz nie uwzględnione w decyzji pozostają poza granicami tego postępowania sądowego. Powyższe wynika wprost z charakteru postępowania sądowego z zakresu ubezpieczeń społecznych, które ma charakter rozpoznawczy i kontrolny. Tym samym, postępowanie bezwzględnie sprowadza się do oceny zasadności rozstrzygnięcia dokonanego przez organ rentowy w zakresie wyznaczonym przez treść zaskarżonej decyzji (tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 roku, II UZ 51/99 OSNP 2000/15/601; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2011 roku, w sprawie o sygn. akt II UZ 1/11, LEX; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 roku, w sprawie o sygn. akt II UK 275/11 LEX oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2013 roku, w sprawie o sygn. akt III AUa 940/12, LEX).

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że z treści odwołania wynika, iż zarzuty wnioskodawczyni skupiają się na nieprawidłowościach w zakresie przyznania prawa do emerytury decyzją z dnia 26 czerwca 2015 roku. Odwołująca się upatruje tych nieprawidłowości w okoliczności nie poinformowania jej przez organ rentowy, iż najmniej korzystnym było wystąpienie z wnioskiem o emeryturę w czerwcu danego roku. Tym samym bierna postawa ZUS doprowadziła do tego, że obecnie pobierane przez U. M. świadczenie jest niższe niż, gdyby złożyła przedmiotowy wniosek w każdym innym miesiącu.

Przede wszystkim wskazać należy, że Sąd Okręgowy był zobowiązany zbadać jedynie prawidłowość zaskarżonej decyzji z dnia 15 listopada 2017 roku, nie zaś decyzji z dnia 26 czerwca 2015 roku. Co istotne wnioskodawczyni złożyła odwołanie od decyzji z dnia 26 czerwca 2015 roku. A zatem miała możliwość przedstawienia swojego stanowiska w sprawie, a w szczególności w jakim zakresie - zdaniem odwołującej się - przedmiotowa decyzja z dnia 26 czerwca 2015 roku była nieprawidłowa. W chwili obecnej trudno jest ustalić czy wnioskodawczyni ze swojego uprawnienia skorzystała i przedstawiła obecnie zgłaszane zarzuty. Jednak odwołanie od wskazanej decyzji w sprawie VIII U 2241/15 zostało przez Sąd Okręgowy w Łodzi VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29 lutego 2016 roku oddalone. Natomiast wnioskodawczyni apelacji od powyższego rozstrzygnięcia nie złożyła. W tej sytuacji można domniemywać, że zgodziła się, iż decyzja z dnia 26 czerwca 2015 roku została wydane zgodnie z prawem. W związku z powyższym nie było możliwe, aby obecnie analizować zarzuty, które de facto nie dotyczą zaskarżonej decyzji a uprzedniej dotyczącej przyznania prawa do emerytury, która została zbadana pod kątem jej zgodności z prawem przez Sąd Okręgowy w Łodzi. Tym samym zawarte w odwołaniu zarzuty nie mogły stanowić uzasadnionych podstaw do wzruszenia zaskarżonej decyzji.

Na marginesie tylko dodać należy, iż postępowanie przed organem rentowym ma, co do zasady, charakter wnioskowy. Oznacza to, że jego zainicjowanie zależy od osoby uprawnionej

Zgodnie z art. 129 ust. 1 cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu (…).

Ponadto przywołać należy treść przepisu art. 116 ust. 1 i 5 powyższej ustawy, który stanowi, że postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej oraz, że do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.

Oznacza to, iż to wnioskodawca decyduje kiedy złoży wniosek o przyznanie lub przeliczenie świadczenia. Od tej daty zależy zatem sposób przeliczenia świadczenia, którym związany jest organ rentowy. Jednocześnie organ rentowy nie ma obowiązku pouczania o wszystkich możliwych konsekwencjach działań ubezpieczonego.

W związku z tym na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c oddalił odwołanie, gdyż nie znalazł podstaw do jego uwzględnienia z przyczyn wymienionych w niniejszym uzasadnieniu.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć wnioskodawczyni.

21 V 2018 roku.

E.W.