Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Oskarżona A. M. (1) była prezesem zarządu oraz wspólnikiem w spółce (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P.. Spółka prowadziła działalność gospodarczą w zakresie budownictwa. Poza oskarżoną w spółce pracowali T. Ż., W. D. (1) i A. M. (2). Obecnie spółka zawiesiła działalność.

Dowody: zeznania świadka T. Ż. k. 522-523, wydruk z KRS k. 16-26, wyjaśnienia oskarżonej A. M. k. 237.

W dniu 5 lipca 2012 roku G. C. zawarła z (...) Budownictwo sp. z o.o. umowę (...). Przy zawarciu umowy spółka była reprezentowana przez oskarżoną. Przedmiotem umowy było wykonanie przez spółkę centrum rekreacyjno-sportowego składającego się ze skate parku, kortu tenisowego, boiska do siatkówki plażowej, a także remont oświetlenia. W § 2a umowy uregulowano zasady dotyczące zatrudniania podwykonawców przez spółkę. W § 2a ust. 2 umowy strony ustaliły, że zamawiający (tj. G.) dopuszcza zlecenie części robót podwykonawcom, wymienionym w umowie. W załączniku do umowy określa się zakres robót budowlanych z powołaniem się na odpowiednią część dokumentacji, które wykonawca (tj. spółka) będzie wykonywał osobiście, a które za pomocą podwykonawców. W § 2a ust. 4 zastrzeżono, że do zawarcia przez wykonawcę (tj. spółkę) umowy o roboty budowlane z nowym podwykonawcą wymagana jest zgoda zamawiającego (tj. G.). Strony umowy ustaliły także w ust. 5, że jeżeli zamawiający w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu, wraz z częścią dokumentacji dotyczącej wykonania robót określonych w umowie lub projekcie nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. W ust. 8 zastrzeżono, że zawierający umowę z podwykonawcą oraz zamawiający i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Natomiast w ust. 11 postanowiono, że w przypadku zawarcia umowy wykonawcy z podwykonawcą (…), zmiany lub zatrudnienie nowego podwykonawcy, zmiany warunków umowy z podwykonawcą bez zgody zamawiającego oraz w przypadku nieuwzględnienia sprzeciwu lub zastrzeżeń do umowy zgłoszonych przez zamawiającego zgodnie z ustaleniami ust. 5, zamawiający jest zwolniony z odpowiedzialności określonej w ust. 8.

W załączniku do ww. umowy spółka oskarżonej zgłosiła podwykonawców PPHU (...) i (...) sp. z o.o.

Dowód: umowa wraz z załącznikami k. 41-66.

Spółka oskarżonej zawarła także w dniu 16 października 2012 roku umowę z pokrzywdzonym Z. C. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) urządzenia sportowe”. Umowa została zawarta w ten sposób, że najpierw telefonicznie uzgodniono szczegóły umowy, następnie pokrzywdzony wysłał projekt umowy spółce na podany przez nią adres w P. na ul. (...). Oskarżona złożyła podpis na umowie i odesłała ją pokrzywdzonemu pod adres na ul. (...). Przedmiotem umowy było wykonanie przez Z. C. w charakterze podwykonawcy skate parku na inwestycji prowadzonej przez G. C.. Za wykonane prace pokrzywdzony miał otrzymać wynagrodzenie w kwocie 48 585 złotych. Oskarżona nie zgłosiła faktu zatrudnienia podwykonawcy G. C.. Pokrzywdzony wywiązał się z umowy na dowód czego podpisano w dniu 10 listopada 2012 roku protokół odbioru.

Dowód: umowa k. 4-5, protokół odbioru k. 6, zeznania świadka Z. C. k. 32-34.

W dniu 20 listopada 2012 roku Z. C. wystawił fakturę spółce (...) za wykonane prace opiewającą na kwotę 48 585 złotych brutto z terminem zapłaty do dnia 30 listopada 2012 roku. W fakturze pokrzywdzony omyłkowo wskazał błędny numer swojego rachunku bankowego (numer rachunku składający się z 27 cyfr, zamiast 26). Po dostrzeżeniu omyłki, pokrzywdzony poinformował oskarżoną o prawidłowym numerze konta. Ponadto w styczniu 2013 roku pokrzywdzony doręczył oskarżonej fakturę z prawidłowym numerem konta. Pomimo tego, pokrzywdzony nie otrzymał zapłaty za wykonane prace. G. C. zapłaciła spółce (...) za wykonane prace: pierwsza transza w kwocie 76 080,30 złotych została przekazana 5 grudnia 2012 roku, natomiast druga transza w kwocie 14 531,93 złote – w dniu 7 marca 2013 roku. Inwestor nie zgłaszał żadnych usterek odnośnie wykonanych przez pokrzywdzonego robót.

Dowód: faktura k. 75, 7, 80, 83, zeznania świadka Z. C. k. 32-34, 403-404, 533-534, zeznania świadka S. P. k. 164, 405, pismo k. 35, 36, 40, 240-241.

Pokrzywdzony wielokrotnie wzywał oskarżoną i spółkę do zapłaty wynagrodzenia, telefonicznie, pisemnie i za pośrednictwem poczty elektronicznej. Adres wskazany przez spółkę do kontaktu był w istocie adresem wirtualnego biura, wynajmowanego przez spółkę. Poczta, która była tam kierowana, była odbierana, skanowana i wysyłana na adres mailowy spółki (...).

Jednocześnie oskarżona wzywała kilkakrotnie pisemnie i za pośrednictwem poczty elektronicznej pokrzywdzonego do podania prawidłowego numeru rachunku, jednak pisma wracały niedoręczone, ponieważ były wysyłane na zły adres. Pokrzywdzony kilkakrotnie informował oskarżoną, że korespondencję należy kierować na ul. (...).

Dowód: zeznania świadka K. K. k. 166-167, 404, zeznania świadka Z. C. k. 403-404, umowa najmu k. 168-176, maile 37-38, 246, 247, 78, 82

W systemie informatycznym banku spółki oskarżonej brak informacji o tym, aby oskarżona bądź któryś z jej pracowników choćby podjął próbę dokonania przelewu na rachunek pokrzywdzonego, nawet przy wykorzystaniu błędnego numeru rachunku bankowego. Wobec braku zapłaty, pokrzywdzony wystąpił z powództwem do sądu. W dniu 26 sierpnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Kaliszu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał zapłatę (...) Budownictwo sp. z o.o. na rzecz Z. C. kwotę 48 585 złotych. Na wniosek pokrzywdzonego prowadzono postępowanie egzekucyjne, ale bez skutku. Pokrzywdzona dobrowolnie uiściła na rzecz pokrzywdzonego kwotę 2 000 złotych.

Dowód: odpis pozwu k. 8, nakaz k. 99, sprzeciw k. 100-102, zeznania świadka Z. C. k. 403-404.

Oskarżona A. M. (1) w dacie popełnienia zarzucanego czynu miała 42 lata. Oskarżona w przeszłości prowadziła działalność gospodarczą. Obecnie pracuje jako sprzedawca na ¼ etatu, uzyskuje dochody. Jest w separacji. Posiada jedno dorosłe dziecko. Jest niekarana.

Dowody: karta karna k. 413, 227, wyjaśnienia oskarżonej k. 236, 402.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie zeznań świadków, dokumentów prywatnych i urzędowych oraz częściowo na podstawie wyjaśnień oskarżonej. Oskarżona nie przyznała się do popełnienia zarzucanego czynu. Oskarżona wyjaśniła, że od samego początku występowały różne problemy z wykonaniem inwestycji dla G. C.. Oskarżona wskazała także, że nie zapłacono za fakturę, ponieważ na fakturze był błąd w numerze rachunku bankowego i „wybijało” przelew (tj. system bankowości elektronicznej miał nie realizować przelewu ze względu na błąd w numerze rachunku). Oskarżona wyjaśniła, że zwracała się pisemnie do pokrzywdzonego o podanie prawidłowego numeru konta. W międzyczasie pojawiły się problemy na innych budowach prowadzonych przez oskarżoną: G. P. nie zapłaciła spółce za inne prace i spółka straciła płynność finansową.

Sąd uznał wyjaśnienia oskarżonej za wiarygodne tylko w takim zakresie, w jakim są zbieżne z ustalonym powyżej stanem faktycznym. Sąd uznał za wiarygodne wyjaśnienia oskarżonej, iż rzeczywiście na początku po wykonaniu robót przez pokrzywdzonego oskarżona nie dysponowała właściwym numerem rachunku bankowego, gdyż sam pokrzywdzony przyznał, że na pierwotnie wystawionej fakturze podano błędny numer rachunku, jednak po zauważeniu pomyłki powiadomił oskarżoną o właściwym numerze. Sąd nie dał wiary oskarżonej, że próbowała przelać wynagrodzenie pokrzywdzonego na podany przez niego rachunek bankowy, gdyż wówczas próba wykonania przelewu zostałaby odnotowana przez bank. Sąd uznał za niewiarygodne twierdzenia oskarżonej odnośnie prób kontaktu oskarżonej z pokrzywdzonym, gdyż oskarżona kierowała pisma pod błędne adresy pokrzywdzonego, chociaż jeszcze na etapie zawierania umowy oskarżona wysłała podpisaną przez siebie umowę na adres prawidłowy – tj. na ul. (...). Sąd uznał wyjaśnienia oskarżonej odnośnie utraty płynności finansowej przez spółkę za częściowo wiarygodne, co prawda na początku 2013 roku spółka utraciła płynność finansową na skutek odmowy zapłaty wynagrodzenia przez G. P., to jednak inwestor budowy, którą wykonywał pokrzywdzony, tj. G. C. przekazała oskarżonej wynagrodzenie za budowę obiektów sportowych w Ż., a zatem oskarżona posiadała środki, aby zapłacić wynagrodzenie Z. C.. Sąd uznał za niewiarygodne twierdzenia oskarżonej odnośnie rzekomych wad w pracach wykonanych przez Z. C., gdyż z informacji uzyskanych bezpośrednio od G. C. wynika, że żadnych usterek nie stwierdzono.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka Z. C., gdyż są spójne i znajdują potwierdzenie w dokumentach, a także częściowo w zeznaniach świadka T. Ż. i W. D. (2).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka S. P.. Wymieniony świadek nie jest zaangażowany po żadnej ze stron sporu, a ponadto jego zeznania korelują z informacjami uzyskanymi bezpośrednio od G. C.. Sąd uznał także za wiarygodne zeznania K. K., która jest osobą postronną, a nadto jej zeznania znajdują potwierdzenie w dokumentach prywatnych.

Sąd uznał za wiarygodne zeznaniom W. D. (2), które jednak tylko częściowo są przydatne do rozstrzygnięcia sprawy, gdyż zeznania świadka dotyczą główne technicznych aspektów współpracy spółki (...) sp. z o.o. z kontrahentami. Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka w zakresie odnoszącym się do kłopotów finansowych spółki związanych z problemami na inwestycji w P.. To samo odnosi się do zeznań A. M. (2), którego zeznania koncentrują się na kłopotach związanych z wykonaniem inwestycji w P.. Sąd uznał za niewiarygodne zeznania ww. świadka odnośnie do niezgłoszenia pokrzywdzonego jako podwykonawcy inwestorowi – gdyż fakt zawarcia umowy ze Z. C. już po zawarciu umowy z G. C. nie ma znaczenia dla obowiązku zgłoszenia podwykonawcy. Poza tym, w świetle postanowień znajdujących się w umowie zawartej przez spółkę z G. C. zgłoszenie podwykonawcy było także dopuszczalne po zawarciu umowy – natomiast wymagało odrębnej akceptacji ze strony G..

Sąd uznał za wiarygodne dokumenty urzędowe, które zostały sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, a nadto korzystają z domniemania wiarygodności. Sąd co do zasady uznał także za wiarygodne dokumenty prywatne, których prawdziwość nie została zakwestionowana przez żadną ze stron, a Sąd nie znalazł podstaw, aby uczynić to z urzędu.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe prowadzi do wniosku, że oskarżona A. M. (1) popełniła zarzucony jej w akcie oskarżenia czyn. Oskarżona stanęła pod zarzutem przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 kk. Wskazane przestępstwo popełnia ten, kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Ustalony powyżej stan faktyczny wskazuje, że oskarżona zrealizowała znamiona tego przestępstwa.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że choć z punktu prawa cywilnego za zobowiązanie finansowe odpowiada strona umowy (w tym przypadku (...) Budownictwo sp. z o.o.), to jednak na gruncie prawa karnego odpowiedzialność może ponieść tylko osoba fizyczna. W niniejszej sprawie odpowiedzialność karną za oszustwo ponosi oskarżona A. M. (1), gdyż to ona reprezentowała spółkę przy zawieraniu umów, na co wskazują podpisy oskarżonej widniejące na umowach. Poza tym, oskarżona jako prezes zarządu ponosi odpowiedzialność za całokształt działań podejmowanych przez spółkę, tym bardziej, że (...) Budownictwo sp. z o.o. była spółką niewielką, zatrudniającą tylko kilku pracowników, a zatem oskarżona nie mogła mieć problemów ze sprawowaniem nadzoru nad działalnością tego podmiotu.

Stypizowane w art. 286 § 1 kk wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd polegało na tym, że oskarżona zawarła ze Z. C. umowę o wykonanie określonych robót pomimo braku zamiaru zapłaty wynagrodzenia, co w sposób oczywisty naraziło pokrzywdzonego na straty finansowe.

Przestępstwo oszustwa może być popełnione tylko w zamiarze bezpośrednim kierunkowym, co oznacza, że zachowanie sprawcy tego przestępstwa musi być nakierowane na osiągnięcie bezprawnej korzyści majątkowej. Na zrealizowanie przez oskarżoną znamion strony podmiotowej przestępstwa wskazuje brak zgłoszenia przez oskarżoną podwykonawcy w osobie Z. G. C., pomimo obowiązku wynikającego z umowy. Nie jest prawdą, że oskarżona nie mogła zgłosić podwykonawcy po zawarciu umowy. Po drugie, na zamiar oskarżonej wskazuje także zachowanie oskarżonej już po zawarciu umowy, tj. brak zapłaty wynagrodzenia pokrzywdzonemu pomimo, że spółka dysponowała odpowiednimi środkami, gdyż zostały one przekazane spółce przez G.. Z tego samego powodu nie może również stanowić wytłumaczenia braku zapłaty okoliczność, że spółka przeżywała kłopoty finansowe wynikłe z problemów z inwestycją w P.. Nie jest wytłumaczeniem niezapłacenia wynagrodzenia fakt podania przez pokrzywdzonego błędnego numeru rachunku, gdyż pokrzywdzony ten numer skorygował. Co prawda spółka kierowana przez oskarżoną wysyłała do pokrzywdzonego pisma z wezwaniem do podania prawidłowego numeru rachunku, jednak pod niewłaściwy adres, pomimo że wcześniej nie było problemów z kontaktem z pokrzywdzonym (np. podpisaną umowę wysłano pod właściwy adres na ul. (...)). W ostateczności, gdyby oskarżona rzeczywiście nie mogła skontaktować się z pokrzywdzonym i uzyskać prawidłowego numeru rachunku bankowego, powinna była złożyć kwotę wynagrodzenia do depozytu sądowego. Jednym słowem, po zawarciu umowy i jej wykonaniu przez pokrzywdzonego nie zaszły żadne okoliczności, które uniemożliwiłyby oskarżonej uiścić wynagrodzenie.

Przytoczony typ przestępstwa zagrożony jest karą od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Wymierzając oskarżonej karę, Sąd wziął pod uwagę stopień winy oskarżonej, stopień społecznej szkodliwości czynu oraz cele zapobiegawcze i wychowawcze, które mają być osiągnięte w stosunku do sprawcy. Okolicznością łagodzącą jest uprzednia niekaralność oskarżonej; oskarżona nie jest osobą zdemoralizowaną. Okolicznością obciążającą jest wysokość szkody w kwocie ponad 48 tys., która jest duża.

Na podstawie art. 4 § 1 kk Sąd zastosował przepisy obowiązujące w chwili popełnienia zarzucanego czynu, gdyż są względniejsze dla oskarżonej (m.in. ze względu na szerszą możliwość orzekania kar pozbawienia wolności w zawieszeniu).

Biorąc to wszystko pod uwagę Sąd uznał, że wymierzenie oskarżonej kary 10 miesięcy pozbawienia wolności, tj. w wymiarze zbliżonym do dolnej granicy ustawowego zagrożenia jest adekwatną i wystarczającą sankcją. Ponadto Sąd uznał za zasadne zawiesić oskarżonej wykonanie kary pozbawienia wolności na podstawie art. 69 § 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk, gdyż oskarżona nie jest sprawcą zdemoralizowanym, jest osobą niekaraną i jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary. Sąd postanowił poddać oskarżoną próbie przez okres 2 lat, tj. okres minimalny, gdyż oskarżona posiada pozytywną prognozę kryminologiczną. Poza tym, dla wzmocnienia efektu wychowawczego, na podstawie art. 33 § 2 kk w zw. z art. 4 § 1 kk Sąd wymierzył oskarżonej obok kary pozbawienia wolności także karę grzywny, ponieważ oskarżona popełniła zarzucany czyn w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Ustalając liczbę stawek dziennych grzywny Sąd wziął pod uwagę stopień zawinienia oskarżonej i społecznej szkodliwości czynu. Określając wysokość jednej stawki dziennej grzywny na kwotę 10 złotych wzięto pod uwagę niskie dochody uzyskiwane przez oskarżoną.

Na podstawie art. 627 kpk i art. 616 § 1 kpk Sąd zasądził od oskarżonej na rzecz oskarżyciela posiłkowego wysokość wydatków z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika. Na koszty sądowe w sprawie złożyły się: opłata łącznej kwocie 220 złotych ustalona na podstawie art. 2 i 3 ustawy o opłatach w sprawach karnych, a także wydatki sądowe, tj. łącznie 40 złotych za doręczenia, łącznie 60 złotych za uzyskanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego oraz 47,06 złotych tytułem należności świadka. Na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych oraz art. 624 § 1 kpk Sąd uznał za zasadne obciążyć oskarżoną kosztami sądowymi tylko w zakresie 200 złotych, zwalniając z obowiązku ich poniesienia w pozostałej części uznając, że obowiązek uiszczenia kosztów sądowych w całości, biorąc pod uwagę bardzo niskie dochody oskarżonej, byłby dla niej nadmiernym obciążeniem.