Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2018 r. w Lublinie

sprawy A. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji A. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 14 listopada 2017 r. sygn. akt VIII U 3779/16

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od A. B. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Jacek Chaciński Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Małgorzata Rokicka-Radoniewicz

Sygn. akt III AUa 14/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 września 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił A. B. prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2017 poz. 13877 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983 Nr 8 poz. 43 ze zm.) z uwagi na to, że na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca nie udowodnił 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego w wymiarze 25 lat oraz co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył A. B. wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury od dnia złożenia wniosku o emeryturę, tj. od dnia 31 sierpnia 2016 r., wraz z należnymi odsetkami oraz zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie organ emerytalny wniósł o oddalenie odwołania.

Wyrokiem z dnia 14 listopada 2017 r. Sad Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących podstawach faktycznych i rozważaniach prawnych.

A. B., ur. (...), po raz pierwszy w dniu 21 października 2014 r. złożył wniosek o emeryturę. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił na dzień 1 stycznia 1999 r. łączny okres podlegania ubezpieczeniom w wymiarze 22 lat, 1 miesiąca i 20 dni, tj. 21 lat, 6 miesięcy i 12 dni okresów składkowych oraz 7 miesięcy i 8 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okres wynoszący 10 lat i 23 dni. Decyzją z dnia 17 listopada 2014 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury. A. B. odwołał się od powyższej decyzji. Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy oddalił odwołanie wnioskodawcy uznając, że ten nie spełnił warunków do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku. Wykazał jedynie 24 lata, 8 miesięcy i 27 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 14 lat, 2 miesiące i 23 dni pracy w warunkach szczególnych. Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 20 lipca 2016 r., sygn. akt III AUa 297/16, oddalił apelację A. B..

Kolejny wniosek o ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku A. B. złożył w dniu 31 sierpnia 2016 r. Wniósł o zaliczenie do okresów pracy w warunkach szczególnych okresu zasadniczej służby wojskowej. Dołączył kserokopię kart książeczki wojskowej oraz dokumenty na potwierdzenie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 1 marca 1979 r. do 27 maja 1979 r. Na tej podstawie organ emerytalny ustalił, że A. B. legitymuje się okresem składkowym wynoszącym 21 lat, 6 miesięcy i 12 dni, okresem nieskładkowym wynoszącym 7 miesięcy i 8 dni oraz okresem uzupełniającym wynoszącym 2 miesiące i 27 dni – łącznie 22 lata 4 miesiące i 17 dni (bez uwzględnienia okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 1 marca 1970 r. do 3 września 1972 r. i pracy w (...) we W. od 23 lutego 1973 r. do 26 kwietnia 1973 r.). Organ rentowy uznał za udowodniony okres pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 13 lat, 10 miesięcy i 23 dni. W tym stanie rzeczy wydano zaskarżoną decyzję.

A. B. ukończył w 1972 r. (...) Szkołę (...) w O., w zawodzie mechanika samochodowego. Od dnia 25 lipca 1972 r. wnioskodawca miał prawo jazdy kategorii B i T, uprawnienia kategorii C uzyskał w październiku 1974 r. W okresie od 4 września 1972 r. do 3 stycznia 1973 r. odwołujący zatrudniony był w Kółku Rolniczym w L. na stanowisku kierowcy ciągnikowego . Okres ten został zaliczony do okresów składkowych wnioskodawcy, nie zaś do okresów zatrudnienia w warunkach szczególnych .

W Kółku Rolniczym w L. wnioskodawca wykonywał jako kierowca ciągnika prace polowe na zlecenie rolników, tj. oranie, wykopywanie kopaczką płodów rolnych, koszenie zbóż jarych. Wnioskodawca wykonywał te prace do grudnia 1972 r. Natomiast w grudnia 1972 r. i przez 3 dni stycznia 1973 r. pracował w transporcie, wykonując usługi transportowe. W tym czasie woził drewno z lasu na stację kolejową do W. przez 18 km, pracując w pełnym wymiarze czasu pracy.

W dniu 8 stycznia 1973 r. wnioskodawca złożył podanie o przyjęcie go do pracy w Przedsiębiorstwie (...)we W. na stanowisko kierowcy. Od dnia 23 lutego 1973 r. zaangażowano go w w/w Przedsiębiorstwie w charakterze kierowcy – mechanika, ustalając mu dwie odrębne stawki wynagrodzenia, tj. za pracę w charakterze kierowcy i za pracę w charakterze mechanika. W dniu 1 marca 1973 r. strony podpisały umowę o dodatkową pracę – wykonywanie czynności spedycyjnych. W dniu 20 kwietnia 1973 r. wnioskodawca otrzymał powołanie do odbycia zasadniczej służby wojskowej, którą miał rozpocząć w dniu 27 kwietnia 1973 r. W dniu 9 kwietnia 1975 r. A. B. został zwolniony po odbyciu zasadniczej służby wojskowej. Do tego dnia był też zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)we W.. Stosunek pracy pomiędzy wnioskodawcą a w/w zakładem pracy został rozwiązany na zasadzie porozumienia stron. A. B. po zakończeniu zasadniczej służby wojskowej nie przystąpił już do pracy w (...). Przedsiębiorstwo (...)zajmowało się budownictwem na potrzeby rolnictwa, m.in. rozbudowywaniem Państwowych Gospodarstw Rolniczych. Do miejsc, w których prowadzono poszczególne roboty budowlane Przedsiębiorstwo dowoziło pracowników własnym transportem. Do obowiązków wnioskodawcy należało dowożenie samochodem marki (...) pracowników na budowę. Po przyjeździe na miejsce pracy z pracownikami wnioskodawca wykonywał czynności kierowcy ciągnika – rozwoził po budowie materiały budowalne. Codziennie przed przystąpieniem do tych czynności wykonywał „obsługę codzienną pojazdu”. Zajmowało mu to 15-20 minut. Nadto wnioskodawca w razie awarii ciągnika uczestniczył w jego remoncie, pomagając mechanikowi oraz uczestniczył w rozładowywaniu materiałów budowlanych różnego typu z przyczepy ciągnika. W razie potrzeby dowoził części do reperacji maszyn, ciągników samochodem marki (...).

Od dnia 1 maja 1975 r. do 28 lutego 1979 r. A. B. zatrudniony był w (...) K. Straży Pożarnej we W.. Powyższy okres został uwzględniony wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych. Ponadto wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w okresie od dnia 28 maja 1979 roku do 7 lipca 1979 r. oraz w Przedsiębiorstwie (...) w K. w okresie od dnia 11 lipca 1979 r. do dnia 31 maja 1991 r. Powyższe okresy zatrudnienia nie były kwestionowane przez strony postępowania, a ostatni z nich zaliczony został do okresów zatrudnienia w warunkach szczególnych .

Stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zawartych w aktach sprawy, aktach osobowych oraz aktach ZUS, które obdarzono wiarą w całości. Zostały one sporządzone w przepisanej formie, w oparciu o obowiązujące w dacie ich wydania przepisy prawne, przez kompetentne osoby w ramach przysługujących im uprawnień.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka J. W. co do okoliczności zatrudniania wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) we W.. Wskazany świadek był współpracownikiem wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w w/w zakładzie pracy i miał częściowo wgląd i styczność z wykonywanymi przez niego czynnościami. Natomiast nie dysponował pełnymi wiadomościami w zakresie charakteru czynności wykonywanych przez wnioskodawcę, jego obowiązków, warunków zatrudnienia i zasad organizacji pracy, czemu dał wyraz w złożonych zeznaniach. J. W. pracował w Przedsiębiorstwie (...)we W. od 1971 r. do 1992 r. na stanowisku kierowcy. Początkowo pracował jako kierowca (...), następnie cementowozu oraz autobusu. Z wnioskodawcą widywał się wtedy, gdy przywoził na budowę cement. Było to najczęściej raz w tygodniu, czasami rzadziej. Przebywał wtedy na budowie przez czas niezbędny do wyładowania cementu, tj. około jednej godziny. Tylko wówczas miał możność zaobserwowania A. B. przy pracy. Nie orientował się w jakim charakterze zatrudniony jest wnioskodawca. W ocenie Sądu Okręgowego wiarygodne są jego zeznania, wskazujące że widywał on odwołującego jak pracował jako kierowca ciągnika, rozwożąc materiały budowlane na terenie budowy. Jednak poza jedną godziną raz w tygodniu świadek nie widział, jakie obowiązki powierzane są wnioskodawcy. Nie mógł mieć wiedzy, czy odwołujący kierowany był do innych prac i czy te inne prace i w jakim wymiarze wykonywał. Ponieważ sporny w sprawie jest okres dwóch miesięcy, świadek i wnioskodawca spotkali się w pracy zaledwie kilkakrotnie.

Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom świadka K. Z. (1). Świadek zgodnie z przedstawioną przez niego legitymacją ubezpieczeniową zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...)we W. od dnia 15 lipca 1974 r. (w tym też dniu wydano legitymację ubezpieczeniową), podczas gdy w tej dacie A. B. nie świadczył już pracy w Przedsiębiorstwie, ponieważ odbywał zasadniczą służbę wojskową. Całkowicie niewiarygodne jest więc, aby świadek i wnioskodawca spotykali się w pracy, tym bardziej, że odwołujący nie powrócił do pracy po zakończeniu służby wojskowej.

Zeznania wnioskodawcy w tym zakresie Sąd uznał za częściowo wiarygodne. Sąd dał wiarę wnioskodawcy w zakresie samego faktu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) we W.. Okoliczność ta znajduje pełne potwierdzenie w zeznaniach J. W. i w aktach osobowych wnioskodawcy z powyższego okresu. Na podstawie powyższego niewątpliwie jest, że A. B. był zatrudniony w tym Przedsiębiorstwie w okresie od 23 lutego 1973 r. do 9 kwietnia 1975 r. (w tym okres zasadniczej służby wojskowej) w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku kierowcy – mechanika. Sąd jednak nie dał wiary wnioskodawcy w zakresie twierdzenia, że w tym okresie (do czasu powołania do odbycia zasadniczej służby wojskowej) wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych. A. B. w swoich zeznaniach podnosił, że czynności kierowcy (...) wykonywał przed i po godzinach pracy, co można uznać za wiarygodne. Jego zadaniem było bowiem dowiezienie i odwiezienie pracowników do pracy i po pracy. Logiczne jest, że musiał tą pracę wykonać w takich godzinach, aby pracownicy, którzy korzystali z tej formy transportu, byli na budowie w godzinach pracy. Tym samym wiarygodne jest, że czynności te nie kolidowałyby z wykonywaniem prac transportowych jako kierowca ciągnika. Jednak w okresie tym, w czasie normatywnego czasu pracy, wnioskodawca wykonywał także czynności mechanika, taki charakter pracy został bowiem wskazany w umowie o pracę i świadectwie pracy i o taką pracę wnioskodawca się ubiegał pisząc o przyjęcie do pracy.

Wnioskodawca nie potrafił logicznie wskazać przyczyny dla których zmienił treść swoich zeznań w stosunku do sprawy VII U 117/15 i to w zakresie codziennych czynności pracowniczych, jakie miał wykonywać, jak i okresu przypadającego bezpośrednio po zakończeniu zasadniczej służby wojskowej i przyczyn niekontynuowania zatrudnienia w (...). Obecnie złożone zeznania należy uznać za niewiarygodne, o ile zeznał, że nie był kierowany do wykonywania prac mechanika. Natomiast w sprawie VII U 117/15 wnioskodawca zeznał, że: w (...) pracował „oprócz tego, że jako kierowca, to także jako mechanik w warsztacie. Kiedyś tak było, że jak nie było frontu pracy, to zatrudniali na warsztacie”. W toku niniejszego postępowania wnioskodawca twierdził zaś, że w (...) nie pracował w warsztacie. Zaistniałe rozbieżności tłumaczył niezrozumieniem pytań, jakie kierował do niego Sąd w toku poprzedniego postępowania o prawo do emerytury. Ostatecznie przyznał, że mogło zdarzyć się, że pomagał mechanikowi w naprawie czy remoncie użytkowanego przez niego ciągnika, a nadto uczestniczył w rozładunku materiałów budowlanych różnego typu. Wszystkie te okoliczności spowodowały, że Sąd nie mógł uznać za wiarygodne, aby A. B. w spornym okresie wykonywał pracę kierowcy ciągnika w pełnym wymiarze czasu pracy. Pozostawało to w sprzeczności z zapisami w aktach osobowych, gdzie w angażu wskazano wprost różne stawki, jakie wnioskodawca miał otrzymywać za pracę kierowcy i za pracę mechanika. W ocenie Sądu zeznania, jakie wnioskodawca złożył w niniejszym postępowaniu wynikały z doświadczenia jakie zdobył w toku poprzedniego postępowania. Obecnie zaś swoją wersję starała się dostosować w taki sposób, aby osiągnąć cel polegający na przyznaniu wcześniejszej emerytury, choć nawet w toku niniejszego postępowania odwołujący przyznał ostatecznie, że zobowiązany był do uczestniczenia w naprawach i remontach użytkowanego ciągnika oraz że taka sytuacja miała miejsce.

Sąd Okręgowy wskazał, że sporny okres obejmuje jedynie 2 miesiące, co oznacza, że nawet kilkukrotne skierowanie wnioskodawcy do innych prac (mechanika naprawiającego pojazdy nie w kanale) jest znaczącym odstępstwem od wykonywania pracy kierowcy ciągnika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd uznał za niewiarygodne wskazywane przez wnioskodawcę przyczyny niekontynuowania dalej, po zakończeniu zasadniczej służby wojskowej zatrudnienia w Przedsiębiorstwie i wskazania obecnie okoliczności braku możliwości zatrudnienia na stanowisku kierowcy. Wnioskodawca w sprawie VII U 117/15 zeznał, że przez okres tygodnia jeszcze pracował, natomiast obecnie zmienił swe twierdzenia dopasowując zeznania do wyników i potrzeb postępowania sądowego. W świetle pozostałego zgromadzonego materiału dowodowego brak było podstaw do uznania, że wnioskodawca po zakończeniu służby wojskowej kontynuował zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...). Przede wszystkim ze świadectwa pracy stosunek pracy wnioskodawcy w tym przedsiębiorstwie ustał w dniu 9 kwietnia 1975 r., a więc w tym samym dniu, w którym A. B. zakończył służbę wojskową, wnioskodawca nie zgłaszał więc gotowości świadczenia pracy.

W świetle ustalonego stanu faktycznego oraz na podstawie art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 ust. 1, § 3 i § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Sąd Okręgowy uznał odwołanie na niezasadne. W sprawie nie miała miejsca powaga rzeczy osądzonej z uwagi na to, że A. B. przedstawił w sprawie nowe dowody. Nie zachodziła tym samym przyczyna do odrzucenia odwołania na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.

Dokonując analizy przesłanek w zakresie stażu ubezpieczeniowego wnioskodawcy Sad wskazał, że w procesie ustalone zostało, że A. B. pracował w okresie od dnia 23 lutego 1973 r. do dnia 26 kwietnia 1973 r. (2 miesiące i 4 dni) w Przedsiębiorstwie (...)we W., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku kierowcy – mechanika. Wskazują na to zachowane akta osobowe wnioskodawcy z tego okresu. Ich treść pozwala na przyjęcie, że świadectwo pracy, wystawione przez w/w Przedsiębiorstwo, pomimo błędnie wpisanego nazwiska, dotyczy A. B.. Zaliczenie tego okresu do okresów składkowych powoduje, że wnioskodawca legitymuje się łącznym ogólnym stażem pracy wynoszącym 25 lat i 24 dni.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe, w którym Sąd oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach ZUS i osobowych wnioskodawcy oraz jego zeznaniach złożonych w trybie art. 299 k.p.c. i zeznaniach świadków nie pozwoliło na ustalenie w sposób pewny, że wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w warunkach szczególnych będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) we W. od 23 lutego 1973 r. do 9 kwietnia 1975 r. na stanowisku kierowca – mechanik oraz od dnia 4 września 1972 r. do dnia 3 stycznia 1973 r. w Kółku Rolniczym w L. na stanowisku kierowcy ciągnikowego.

Nawet jeżeli prowadzenie ciągnika było podstawową czynnością wykonywaną przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)we W., to A. B. wykonywał również szereg innych czynności zleconych przez pracodawcę. O ile Sąd uznał, że dowożenie pracowników na poszczególne budowy mogło odbywać się dodatkowo, poza godzinami pracy odwołującego, to czynności związane z uczestniczeniem w naprawach ciągnika odbywały się z pewnością w czasie tej pracy. Biorąc pod uwagę jak krótki jest sporny okres (2 miesiące 4 dni), nawet kilkakrotne uczestniczenie w takich naprawach (bez możliwość obecnie ścisłego ustalenia dni, okresu i czasu takiej pracy) nie pozwala na uznanie, że wnioskodawca wykonywał pracę kierowcy ciągnika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ustalenie, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)we W. nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych pociągało za sobą skutek w postaci braku możliwości zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej. Stwierdzić przy tym również należy, że w niniejszym postępowaniu ustalono bez wątpliwości, że wnioskodawca po zakończeniu służby wojskowej nie kontynuował zatrudnienia w w/w zakładzie pracy, gdyż stosunek pracy ustał w tym samym dniu, w którym wnioskodawca zakończył tę służbę. Nie każda zasadnicza służba wojskowa jest traktowana jako okres zatrudnienia w szczególnych warunkach uprawniający do emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. Bez równoczesnej realizacji szczegółowych uwarunkowań przewidzianych w ramach rozporządzenia z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz. U. Nr 44, poz. 318 ze zm.), nie jest możliwym przyjęcie, że okres odbytej zasadniczej służby wojskowej podlega wliczeniu do okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, od którego zależy prawo do emerytury w wieku obniżonym w myśl art. 184 ustawy emerytalnej (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 19 lipca 2017 r. III AUa 1432/16).

Obowiązek zatrudnienia żołnierza na stanowisku poprzednio zajmowanym równorzędnym lub zgodnym z nowo uzyskanymi kwalifikacjami dotyczył zakładu pracy, a nie żołnierza zgłaszającego powrót do pracy po odbyciu służby wojskowej. Przepisy § 3 ust.1-4 i § 5 ust. 2 rozporządzenia z dnia 22 listopada 1968 r. wyraźnie stanowią o możliwości podjęcia przez żołnierza - we wskazanych w nich warunkach - zatrudnienia w innym zakładzie pracy z wliczeniem okresu zatrudnienia w poprzednim zakładzie pracy do okresu zatrudnienia w zakresie m.in. wszelkich uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Wnioskodawca po odbyciu służby nie udowodnił, że stawił się do pracy w ciągu trzydziestu dni i wyczerpał tryb określony § 3 rozporządzenia, a zatem nie spełnił w/w warunku, a tym samym okres ten nie może być zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych i z analizy akt osobowych wnioskodawcy nie można wyprowadzić wniosku w zakresie realizacji warunków powołanego rozporządzenia. Nie tylko brak było podstaw do przyjęcia za wiarygodnych w tej mierze twierdzeń wnioskodawcy wobec ich sprzeczności wewnętrznych w stosunku do twierdzeń, jakie wymieniony podnosił w uprzednim postępowaniu, że przez okres tygodnia po zakończeniu służby wojskowej pracował jako kierowca w (...) , ale co ważne nie ma żadnych dowodów w zakresie braku możliwości zatrudnienia wnioskodawcy w zawodzie kierowcy, propozycji zakładu pracy co do wykonywania pracy na stanowisku równorzędnym oraz zwrócenia się jednocześnie do jednostki nadrzędnej z wnioskiem o zatrudnienie go w innym podległym jej zakładzie pracy na stanowisku odpowiadającym tym kwalifikacjom. Natomiast 15 lipca 1974 r. został do pracy przyjęty d (...)we W. świadek K. Z., na stanowisko pracy kierowcy.

Ponadto wnioskodawca nie wykazał, że zdobył nowe, wyższe kwalifikacje zawodowe. Wnioskodawca nadal bowiem był kierowcą, mając wyuczony zawód kierowcy i mechanika. Zatem następnie podjęta praca w charakterze kierowcy nie spełnia kryterium § 3 powołanego rozporządzenia.

Oceniając okres pracy od dnia 4 września 1972 r. do dnia 3 stycznia 1973 r. w Kółku Rolniczym w L. na stanowisku kierowcy ciągnikowego przy pracach polowych Sąd Okręgowy stwierdził, że okres ten nie może być zakwalifikowany jako okres pracy w szczególnych warunkach, za wyjątkiem miesiąca grudnia 1972 r. i 3 dni stycznia 1973 r., kiedy wnioskodawca wykonywał pracę jako kierowca ciągnika w zakresie świadczenia usług transportowych. Zakwalifikowanie pracy wnioskodawcy do warunków szczególnych mogłoby być rozpatrywane w oparciu o wykaz A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, dział VIII zawierający wykaz prac w szczególnych warunkach wykonywanych w transporcie i łączności, poz. 3, tj. prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Kierując się jednak wyżej przedstawionym poglądem Sąd uznał, że praca traktorzysty (kierowcy ciągnika rolniczego), którego zadaniem jest wykonywanie typowych prac polowych, związanych z uprawą ziemi, nie może być zakwalifikowana do pracy w transporcie i łączności, a tym samym nie może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych. Wnioskodawca nie tylko nic nie transportował , ale inna jest też specyfika i narażenie na szkodliwe czynniki pracy traktorzysty przy pracach polowych, niż praca kierowcy choćby i ciągnika , ale uczestniczącego w ruchu drogowym po drogach publicznych. O ile prace transportowe wykonywane przez wnioskodawcę jako traktorzysta w okresie od 1 grudnia 1972 r. do 3 stycznia 1973 r. można zaliczyć do prac w transporcie, a zatem do prac objętych działem VIII poz. 3 wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, to nie ma podstaw do potraktowania prac polowych jako prac w transporcie. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach.

Prace uznane za wykonywane w warunkach szczególnych bez względu na miejsce ich wykonywania i rodzaj zostały wymienione w dziale XIV zatytułowanym „prace różne". W ocenie Sądu Okręgowego wykładnia językowa regulacji zawartej w wykazie A dział VIII poz. 3, przy uwzględnieniu przyjętej przez rozporządzenie kwalifikacji branżowo-stanowiskowej oraz przy uwzględnieniu systematyki przepisów, nie pozwala na kwalifikowanie pracy kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych wykonujących pracę w rolnictwie, jako pracy w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy podzielił pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 października 2016 r., III UK 1/16, że pracą w szczególnych warunkach jest praca kierowcy ciągnika, a nie praca traktorzysty. Takie połączenie różnych stanowisk, czyli kierowcy ciągnika i traktorzysty nie jest zasadne, bo wspólnym mianownikiem nie musi być ciągnik rolniczy (nazywany także traktorem). Ciągniki z wykazu A, dział VIII, poz. 3 to nie są zasadniczo ciągniki rolnicze. Nie każdy ciągnik w transporcie to traktor. Podobnie, gdy chodzi o kombajn umieszczony w wykazie A obok ciągnika, bo kombajny rolnicze to nie są pojazdy służące do transportu towarów ani do przewozu ludzi. Natomiast traktor (ciągnik rolniczy) może służyć do transportu, jednak konstrukcyjnie (technicznie) nie jest to jego zasadnicze przeznaczenie. Zgodnie z ustawą z dnia 1 lutego 1983 r. Prawo o ruchu drogowym ciągnik rolniczy to pojazd silnikowy skonstruowany do używania łącznie ze sprzętem do prac rolnych, leśnych, ziemnych lub ogrodniczych; ciągnik taki może być również przystosowany do ciągnięcia przyczep (definicja z art. 4 ust. 1 pkt 16 prawo o ruchu drogowym). Konstrukcja ciągnika rolniczego uwzględniała więc prace z maszynami do prac rolnych i to była jego zasadnicza funkcja. Traktorzysta pracował w polu lub w obrębie gospodarstwa rolnego. Ciągnik rolniczy nie był przeznaczony więc przede wszystkim do dalszych wyjazdów i do transportu. Używano do tego w pierwszej kolejności właściwych samochodów, bo te były sprawniejsze komunikacyjnie (transportowo) i nie były tak wolne jak ciągniki rolnicze. Chodzi więc o samochody z wykazu A, dział VIII, poz. 2. Obok nich są ciągniki (poz. 3), przeznaczone do transportu, które nie były samochodami i nie musiały być też ciągnikami rolniczymi. Prócz samochodów ciężarowych i ciągników rolniczych były też ciągniki drogowe o specjalnej budowie i przeznaczeniu, służące do przewożenia ładunków i pojazdów po drogach publicznych. Kierowcy ciągników rolniczych (traktorzyści) stanowili niemałą grupę pracowników zatrudnionych w zakładach rolnych lub spółdzielniach, w tym świadczących usługi dla rolnictwa. Umieszczenie stanowiska kierowcy ciągnika w dziale VIII „w transporcie i łączności", łączy szkodliwość tej pracy nie z samym faktem prowadzenia tych pojazdów, lecz z faktem prowadzenia ich przy uwzględnieniu specyfiki wykonywania pracy w transporcie i obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem takich pojazdów w ruchu publicznym. Praca kierowcy ciągnika wymaga wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (bezpieczeństwo w ruchu drogowym), jest również uciążliwa ze względu na specyficzny czas pracy kierowcy uzależniony od zleconych mu zadań transportowych. Obciążeń takich nie ma przy wykonywaniu prac na wskazanych stanowiskach w rolnictwie, gdzie dominują prace polowe. Odmowa zakwalifikowania jako wykonywanej w szczególnych warunkach, pracy traktorzysty (kierowcy ciągnika rolniczego) w trakcie prac polowych, a nie w transporcie, odpowiada rozumieniu tych przepisów przedstawionemu w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Wobec tego Sąd nie zaliczył wnioskodawcy okresu pracy Kółku Rolniczym w sezonie prac polowych do 30 listopada 1972 r. do zatrudnienia skutkującego obniżeniem wieku emerytalnego. Wnioskodawca nie wykonywał bowiem w tym czasie prac związanych z transportem. Nie uczestniczył zatem w ruchu publicznym, w ruchu drogowym oraz nie przewoził towarów. W związku z tym nie można uznać, że okres jego zatrudnienia 4 września 1972 r. do dnia 30 listopada 1972 r. w Kółku Rolniczym w L. na stanowisku kierowcy ciągnikowego był zatrudnieniem w warunkach szczególnych, przy uwzględnieniu miesiąca i 3 dni jako pracy w szczególnych warunkach.

Po zaliczeniu wnioskodawcy do ogólnego stażu pracy okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)we W. od 23 lutego 1973 roku do 26 kwietnia 1973 r. (do dnia rozpoczęcia służby wojskowej), staż pracy wyniósł łącznie 25 lat i 24 dni. Natomiast wnioskodawca nie spełnił warunku 15 – letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca wykazał łącznie – po doliczeniu okresu pracy w Kółku Rolniczym w L. na stanowisku kierowcy ciągnikowego w wymiarze 1 miesiąca i 3 dni - jedynie 13 lat, 11 miesięcy i 26 dni takiej pracy.

Z uwagi na niespełnienie przez wnioskodawcę wszystkich koniecznych przesłanek do przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.

Apelację od powyższego wyroku złożył A. B., reprezentowany przez fachowego pełnomocnika w osobie adwokata.

Zarzucił:

1/ naruszenie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach w związku z § 1 ust. 1 § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie wniosku o emeryturę;

2/ naruszenie § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) w związku z załącznikiem do powołanego rozporządzenia - wykaz A, dział VIII poz. 3 poprzez brak zaliczenia okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...)we W. do stażu pracy w warunkach szczególnych, podczas gdy wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności kierowcy ciągnika;

3/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na:

- uznaniu, że wnioskodawca nie udowodnił piętnastoletniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach uprawniającego do ubiegania się o prawo do emerytury, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że na dzień 1 stycznia 1999 r., tj. zgodnie z dyspozycją art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych A. B. posiada ponad 15 - letni okres pracy w warunkach szczególnych oraz ma ukończone 60 lat;

- braku zaliczenia czasu odbywania służby wojskowej od 24 kwietnia 1973 r. do 9 kwietnia 1974 r. do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie, podczas gdy wnioskodawca w terminie 30 dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej podjął zatrudnienie na stanowisku zaliczanym do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, zaś stosunek pracy w (...) został rozwiązany, gdy pracodawca nie dysponował w tej dacie wolnym stanowiskiem pracy kierowcy;

- uznaniu, że wnioskodawca będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...)we W. nie wykonywał prac w warunkach szczególnych, podczas gdy z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego wynika okoliczność przeciwna;

- uznaniu, że wnioskodawca będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...)we W. wykonywał czynności mechanika, podczas gdy Sąd w sprawie niniejszej nie dokonał takich ustaleń, a przede wszystkim nie potwierdzają tego przesłuchani w sprawie świadkowie, jak i wnioskodawca;

- uznaniu, że wnioskodawca w czasie służby wojskowej nie wykazał, że zdobył nowe wyższe kwalifikacje zawodowe, podczas gdy został złożony dowód z dokumentu w postaci kserokopii książeczki wojskowej potwierdzający tę okoliczność;

- uznaniu, że wnioskodawca będąc zatrudnionym w Kółku Rolniczym w L. nie wykonywał prac w warunkach szczególnych w grudniu 1972 r. i 3 dni 1973 r., podczas gdy Sąd nie poczynił w tym zakresie ustaleń;

4/ naruszenie art. 316 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dokonaniu dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów zebranych w przedmiotowej sprawie, skutkującej oddaleniem odwołania wnioskodawcy, podczas gdy z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków wynika, że A. B. pracował w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i przyznanie prawa do emerytury, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest niezasadna i podlega oddaleniu.

W obecnym stanie kwestią sporną pozostawało, czy ubezpieczony wykazał w postępowaniu, że legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy zaliczył jako pracę w warunkach szczególnych okres zatrudnienia wnioskodawcy w Kółku Rolniczym w L. od 1 grudnia 1972 r. do 3 stycznia 1973 r. na stanowisku kierowcy ciągnikowego (1 miesiąc i 3 dni). Wobec powyższego łączny okres pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych, po doliczeniu okresów uwzględnionych przez organ rentowy na etapie postępowania administracyjnego, wyniósł 13 lat, 11 miesięcy i 26 dni.

Natomiast Sąd Okręgowy nie zaliczył pozostałego okresu zatrudnienia w Kółku Rolniczym w L., tj. od 4 września 1972 r. do 30 listopada 1972 r., uznając, że w powyższym okresie skarżący jako kierowca ciągnika wykonywał prace polowe, a nie prace transportowe, co wyklucza zakwalifikowanie jego pracy jako pracy w warunkach szczególnych, o której mowa w Wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w Dziale VIII - Transport, pod poz. 3.: „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych”.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zaliczeniu do okresu pracy w warunkach szczególnych powinien podlegać cały okres zatrudnienia wnioskodawcy w Kołku Rolniczym w L., bowiem z materiału dowodowego sprawy wynika, że przez cały okres zatrudnienia skarżący pracę taką wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego, dotyczące zaliczenia pracy kierowców ciągników do pracy w szczególnych warunkach, było niejednolite. Praca ta była uznawana za pracę pozwalającą na przyznanie świadczenia w wieku obniżonym w zależności od ustaleń faktycznych konkretnej sprawy.

Prace kierowców ciągników i kombajnów nie zostały wymienione w dziale X prace w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. tylko umieszczone w dziale VIII pkt 3 rozporządzenia –w transporcie. Zauważyć jednak należy, że ciągniki i kombajny są wykorzystywane głównie w rolnictwie, nie służą stricte do transportu. Praca obsługujących je osób jest swoistym transportem związanym wyłącznie lub przynajmniej na pewnych odcinkach z uczestnictwem w ruchu publicznym oraz z transportowaniem różnych rzeczy, w tym również substancji szkodliwych dla zdrowia oraz obsługiwaniem dodatkowych urządzeń w narażeniu na ciągłe zapylenie i hałas. Wykonywana praca z uwagi na stopień jej szkodliwości i uciążliwości, mimo przyporządkowania jej do innego działu przemysłu, jeżeli była wykonywana stale i pełnym wymiarze czasu pracy powinna więc zostać uznana za pracę w szczególnych warunkach (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia z dnia 26 marca 2014 r. II UK 368/13, LEX nr 1458633; z dnia 3 czerwca 2008 r., I UK 381/07 Legalis nr 176291; z dnia 6 lutego 2014 r., I UK 314/13; z dnia 25 września 2008 r. II UK 1/08 Legalis nr 178570). Wykonywanie przez wnioskodawcę pracy kierowcy ciągnika, wbrew stanowisku Sądu I instancji, nie uniemożliwia uznania spornego okresu za pracę w szczególnych warunkach, określoną w Wykazie A, Dziale VIII, poz. 3 powołanego rozporządzenia.

W świetle powyższych rozważań do okresu pracy w warunkach szczególnych należało doliczyć okres pracy wnioskodawcy Kołku Rolniczym w L. od 4 września 1972 r. do 30 listopada 1972 r.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił okresu pracy skarżącego w Przedsiębiorstwie (...)we W. od 23 lutego 1973 r. do dnia 26 kwietnia 1973 r. (do dnia rozpoczęcia służby wojskowej), bowiem w ocenie Sądu skarżący nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, tj. pracy kierowcy ciągnika, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji w tym zakresie.

Z akt osobowych wnioskodawcy wynika, że w w/w spornym okresie został zatrudniony na stanowisku kierowcy i na stanowisku mechanika, a za wykonywanie pracy na powyższych stanowiskach ustalono mu odrębne stawki wynagrodzenia. Skarżący pomimo, że wykonywał pracę kierowcy ciągnika, o czym zeznawał świadek J. W. oraz sam wnioskodawca, wykonywał także czynności mechanika w razie zaistniałej potrzeby. Powyższe skutkować musi przyjęciem, że w przedmiotowym okresie nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych jako kierowca ciągnika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zauważyć przy tym należy, że w sprawie o sygn. VII U 117/15, w której skarżący domagał się przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, odnośnie powyższego okresu A. B. zeznał, że w razie potrzeby wykonywał prace mechanika. Powyższe zeznania były podstawą ustaleń sądów orzekających w sprawie w dwóch instancjach. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2011 r., sygn. IV CSK 652/10, że moc wiążącą na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. ma wprawdzie jedynie sentencja orzeczenia, niemniej jednak w niektórych przypadkach - jak np. w razie oddalenia powództwa (w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych – odwołania), ze względu na ogólność rozstrzygnięcia, doniosłość przy ustalaniu zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia, mogą mieć także zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia.

Oceniając zatem materiał dowodowy sprawy odnośnie okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...)we W. od 23 lutego1973 r. do dnia 26 kwietnia 1973 r. stwierdzić trzeba, że Sąd Okręgowy nie naruszył kryteriów oceny dowodów, określonych w art. 233 § 1 k.p.c., dochodząc do wniosku, że ubezpieczony w powyższym okresie nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Niezasadny w tym względzie jest zarzut naruszenia art. 316 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c., odnoszący się w istocie do błędnej zdaniem skarżącego oceny dowodów przez sąd I instancji. Naruszenie zasad swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu przesłanek tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna – czego skarżący nie uczynił odnośnie okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)we W..

Sąd Okręgowy zasadnie nie zaliczył wnioskodawcy okresu odbywania służby wojskowej od 27 kwietnia 1973 r. do 9 kwietnia 1975 r. do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku, mimo że wnioskodawca w terminie 30 dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej podjął zatrudnienie na stanowisku zaliczonym do pracy w warunkach szczególnych.

Zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony rzeczpospolitej Polskiej (Dz. U. z 1967 r., Nr 44, poz. 220), obowiązującym w spornym okresie, czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wliczany był pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby (ust. 1). Warunkiem wliczenia służby wojskowej do okresu zatrudnienia było zachowanie terminów, o których mowa w art. 106 ust. 1 lub w art. 107 ust. 1 (ust. 3 cyt. przepisu).

Zgodnie z art. 106 cyt. ustawy zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, był obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Niezachowanie tego terminu powodowało wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że niezachowanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika (ust. 1). Jeżeli pracownik uzyskał podczas służby wojskowej inne lub wyższe niż posiadane uprzednio kwalifikacje zawodowe, zakład pracy lub organ nadrzędny tego zakładu był obowiązany na wniosek pracownika wyznaczyć go w miarę możliwości na stanowisko, które odpowiada nabytym w wojsku kwalifikacjom (ust. 2).

Szczegółowe zasady zaliczania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej do okresu zatrudnienia oraz zakres i warunki zaliczania tej służby żołnierzom określało Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin z 22 listopada 1968 r. (Dz. U. Nr 44, poz. 318).

Zgodnie z § 3 tego rozporządzenia w razie uzyskania przez żołnierza podczas służby wojskowej innych lub wyższych niż posiadane uprzednio kwalifikacji zawodowych, stwierdzonych zaświadczeniem powiatowego (miejskiego, dzielnicowego) sztabu wojskowego, zakład pracy, który zatrudniał żołnierza w dniu powołania do służby, był obowiązany zatrudnić go na stanowisku odpowiadającym uzyskanym kwalifikacjom (ust. 1). W razie braku możliwości zatrudnienia żołnierza stosownie do uzyskanych kwalifikacji, zakład pracy był obowiązany za zgodą żołnierza zatrudnić go na stanowisku poprzednio zajmowanym lub równorzędnym oraz zwrócić się jednocześnie do jednostki nadrzędnej z wnioskiem o zatrudnienie go w innym podległym jej zakładzie pracy na stanowisku odpowiadającym tym kwalifikacjom (ust. 2). Jednostka nadrzędna była obowiązana w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku zaproponować żołnierzowi zatrudnienie na stanowisku odpowiadającym uzyskanym przez niego kwalifikacjom lub zawiadomić go o braku możliwości zatrudnienia stosownie do tych kwalifikacji (ust. 3). Jeżeli żołnierz nie wyraził zgody na kontynuowanie zatrudnienia na stanowisku poprzednio zajmowanym lub równorzędnym albo zaproponowanym mu przez jednostkę nadrzędną, dotychczasowy stosunek pracy uważało się za rozwiązany na mocy porozumienia stron, z dniem niewyrażenia zgody (ust. 4).

Zgodnie z § 5 żołnierzowi, który podjął zatrudnienie stosownie do zasad określonych w § 2-4, wliczano czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie (ust. 1). Jeżeli żołnierz po odbyciu służby wojskowej podjął zatrudnienie zgodnie z § 3 ust. 3 w innym zakładzie pracy, do okresu zatrudnienia w zakresie określonym w ust. 1 wliczano także czas zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym był pracownikiem w dniu powołania do służby wojskowej (ust. 2).

Zgodnie z § 7 żołnierzowi, który z ważnych przyczyn nie podjął poprzedniego zatrudnienia albo przed powołaniem do służby nie był zatrudniony, wliczano czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień określonych w § 5 ust. 1, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej zgłosił do urzędu właściwego terenowego organu administracji państwowej wniosek o skierowanie do pracy i na podstawie tego skierowania podjął pracę albo podjął pracę w tym terminie bez skierowania tego urzędu (ust. 1). Żołnierzowi, który z ważnych przyczyn nie podjął poprzedniego zatrudnienia, wliczano do okresu zatrudnienia w nowym zakładzie pracy, w zakresie uprawnień określonych w § 5 ust. 1, także czas zatrudnienia w zakładzie pracy, w którym był pracownikiem w dniu powołania do służby wojskowej, jeżeli spełnił warunek określony w ust. 1 (ust. 2).

W świetle § 7 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia ważnymi przyczynami niepodjęcia przez żołnierza poprzedniego zatrudnienia były m.in. okoliczności powodujące rozwiązanie umowy o pracę, o których mowa w § 3 ust. 4 cyt. rozporządzenia.

Mając na uwadze powyższe regulacje, przytoczone również przez skarżącego w złożonej apelacji, stwierdzić należy, że wbrew twierdzeniom apelacji, wnioskodawca nie spełnił warunków, wymaganych wskazanymi przepisami, aby zaliczyć mu okres służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Jak wynika z adnotacji w książeczce wojskowej, wnioskodawca został zwolniony ze służby wojskowej w dniu 9 kwietnia 1975 r. W tym samym dniu rozwiązał stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą, tj. Przedsiębiorstwem (...)we W..

W sprawie nie przedstawiono żadnych wiarygodnych dowodów na okoliczność jakichkolwiek ustaleń pomiędzy A. B. a jego dotychczasowym pracodawcą odnośnie powrotu wnioskodawcy na dotychczasowe lub równorzędne stanowisko pracy. Brak także dowodów na okoliczność tego, że dotychczasowy zakład pracy oraz ewentualnie jednostka nadrzędna tego zakładu pracy rozważali przyjęcie wnioskodawcy na wyższe stanowisko pracy, zgodnie z uzyskanymi w trakcie służby kwalifikacjami. Skarżący podnosił w toku postępowania, że kilkakrotnie po zwolnieniu z wojska dowiadywał się w Przedsiębiorstwie (...)we W. o możliwość ponownego zatrudnienia w charakterze kierowcy, jednakże twierdzenia te nie znajdują żadnego potwierdzenia w aktach osobowych skarżącego. W szczególności w aktach osobowych brak jest wniosku skarżącego o wyznaczenie dla niego stanowiska pracy odpowiadającego jego kwalifikacjom, jak również stanowiska zakładu w sprawie możliwości zatrudnienia wnioskodawcy stosownie do kwalifikacji. Ponadto z uwagi na datę rozwiązania umowy o pracę, tożsamą z datą zwolnienia ze służby wojskowej, wszelkie ustalenia odnośnie kontynuowania zatrudnienia przez A. B. w Przedsiębiorstwie (...)we W. mogły mieć miejsce wyłącznie w dniu 9 kwietnia 1975 r.

Jak wyżej wskazano, w świetle § 7 cyt. 1 rozporządzenia żołnierzowi, który z ważnych przyczyn nie podjął poprzedniego zatrudnienia wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień określonych w § 5 ust. 1, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej zgłosił do urzędu właściwego terenowego organu administracji państwowej wniosek o skierowanie do pracy i na podstawie tego skierowania podjął pracę albo podjął pracę w tym terminie bez skierowania tego urzędu.

W świetle § 7 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia ważnymi przyczynami niepodjęcia przez żołnierza poprzedniego zatrudnienia są m.in. okoliczności powodujące rozwiązanie umowy o pracę, o których mowa w § 3 ust. 4 cyt. rozporządzenia, czyli niewyrażenie zgody przez żołnierza na kontynuowanie zatrudnienia na stanowisku poprzednio zajmowanym albo zaproponowanym mu przez jednostkę nadrzędną.

Skarżący w dniu 1 maja 1975 r., a zatem w ciągu 30 dni od rozwiązania umowy o pracę z dotychczasowym pracodawcą, podjął zatrudnienie w (...)Straży Pożarnej we W.. Powyższy okres został uwzględniony jako okres pracy w warunkach szczególnych. Jednakże w sytuacji, gdy brak jest dowodów na to, że skarżący nie wyraził zgody na kontynuowanie zatrudnienia na stanowisku poprzednio zajmowanym (albo zaproponowanym mu przez jednostkę nadrzędną) w rezultacie braku propozycji ze strony dotychczasowego pracodawcy (lub jednostki nadrzędnej) odnośnie stanowiska odpowiadającego jego kwalifikacjom jako kierowcy, okres odbywania służby wojskowej zasadnie nie został zaliczony jako okres pracy w warunkach szczególnych, pomimo że skarżący w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia ze służby zatrudnił się w charakterze kierowcy w Straży Pożarnej.

Wobec powyższego skarżący wykazał w procesie, że legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i pełnym wymiarze czasu pracy, w wymiarze 14 lat, 2 miesięcy i 23 dni (po zaliczeniu całego okresu pracy w Kółku Rolniczym w L.).

Wnioskodawca nie udowodnił więc, że legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. O uprawnieniu do emerytury na podstawie § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) decyduje łączne spełnienie przez pracownika wszystkich warunków określonych w tym przepisie, a nie jego przekonanie, że charakter lub warunki pracy wystarczają do uznania jej za wykonywaną w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z 21 listopada 2001 r., sygn.. II UKN 598/00, publ. OSNP 2003/17/419).

W tym stanie rzeczy z uwagi na to, że skarżący nie spełnił wszystkich warunków koniecznych do przyznania prawa do emerytury na podstawie art. art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 32 ust. 2 i 4 tej ustawy i w zw. z § 2 ust. 1 i § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stwierdzić należy, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu. Apelacja nie zawiera żadnej argumentacji przemawiającej za uwzględnieniem wniesionego środka zaskarżenia.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny orzekł, na podstawie art. 385 k.p.c., jak w pkt I wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w zw. z w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. Dz.U.2018.265 j.t.), jak w pkt II orzeczenia.