Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 26 lipca 2016 roku powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w P. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. kwoty 114.200 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 20.800 złotych od dnia 24 października 2015 roku oraz od kwoty (...) od dnia 26 października 2015 roku i kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż dochodzona pozwem kwota stanowi niezasadnie zatrzymane przez pozwanego wynagrodzenie powoda za wykonanie umowy z dnia 16 kwietnia 2015 roku. Pozwany bowiem w sposób niezasadny naliczył powodowi kary umowne za opóźnienie w wykonaniu umowy, w sytuacji, gdy opóźnienie było następstwem siły wyższej, a nadto pozwany naliczył kary umowne od całości wartości zamówienia i należnego powodowi wynagrodzenia w sytuacji, gdy na dzień 2 września 2015 roku 7 z 8 zamówionych części zostało dostarczonych. Zatem w tym zakresie zobowiązanie powoda zostało wykonane.

Pozwany zatrzymał łącznie z wynagrodzenia powoda tytułem kar umownych kwotę 124 800 złotych. Powód zakwestionował zasadność naliczenia tej kary zarówno, co do zasady jak i co do wysokości i wskazał, iż przy uwzględnieniu okoliczności faktycznych sprawy za zasadne można by uznać naliczenie przez pozwanego kary umownej w wysokości 10.600 złotych, której to powód nie dochodzi.

( pozew k. 2- 22)

W dniu 18 sierpnia 2016 roku Sąd Okręgowy w K. (...) wydał w sprawie nakaz zapłaty.

( nakaz k. 220)

Od nakazu tego pozwany złożył sprzeciw, zaskarżając nakaz zapłaty w całości, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Pozwany podniósł zarzut niewłaściwości miejscowej Sądu Okręgowego w K. (...)

W uzasadnieniu zajętego stanowiska odnosząc się do żądania pozwu pozwany zakwestionował, aby zdarzenie, na jakie powołuje się powód miało charakter siły wyższej. Nadto wskazał, iż powód uchybił postanowieniom par. 11 ust. 7 umowy, który w sposób wyraźny nakładał na stronę doświadczającą działania siły wyższej obowiązek dokonania zawiadomienia o tym zdarzeniu bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 14 dni od powstania siły. Skoro strona powodowa wskazuje, iż pierwszym okresem, w którym wystąpiło zjawisko siły wyższej był okres od 8 do 10 lipca 2015 roku a powód powiadomił o tym zdarzeniu dopiero pismem z dnia 27 sierpnia 2015 roku to utracił prawo do powoływania się na to zjawisko.

(sprzeciw k. 225 -235)

W piśmie z dnia 18 stycznia 2017 roku powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie. Wskazała ponadto na występujące w sprawie przesłanki miarkowania naliczonej przez pozwanego kary umownej jako rażąco wygórowanej.

Powód wskazał, iż kara zastrzeżona w wysokości 0,2 % wartość netto wynagrodzenia powoda za pierwszy i trzy kolejne dni opóźnienia a począwszy od piątego dnia w wysokości 0,5 % wartość netto wynagrodzenia jest rażąco wygórowana w odniesieniu do okoliczności sprawy. W szczególności z powodu naliczenia kary umownej od całości wynagrodzenia netto pomimo, iż znacząca część całego zamówienia została przez powoda wykonana w terminie a pozwany nie poniósł szkody.

( pismo k. 270 – 273)

Z kolei w piśmie z dnia 31 lipca 2017 roku powódka wskazała na nieskuteczność podniesionego przez pozwanego zarzutu potrącenia z uwagi na okoliczność, iż pozwana nie sprecyzowała terminu spełnienia świadczenia w postaci zapłaty kar umownych a jedynie określała sposób ich zapłaty poprzez potrącenie. Nie sposób zatem uznać, aby wierzytelności pozwanej z tytułu naliczonych kar umownych stały się wymagalne i zdatne do potrącenia.

( pismo k. 298 – 299)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 kwietnia 2015 roku pomiędzy stronami zawarta została w trybie ustawy o zamówieniach publicznych w następstwie wyboru wykonawcy w ramach zamówienia sektorowego prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego umowa dostawy.

Integralną częścią umowy są następujące dokumenty: formularz ofertowy, formularz cenowy, wzór karty odbioru technicznego, zabezpieczenie należytego wykonania umowy.

Przedmiotem umowy była dostawa przez powoda reduktorów ślimakowo – planetarnych ( 8 sztuk) wraz z oprzyrządowaniem. Przedmiot umowy winien odpowiadać wymaganiom określonym w specyfikacji technicznej stanowiącej załącznik do umowy i ofercie.

Wynagrodzenie za zrealizowanie przedmiotu zamówienia wynosiło 1. 600. 000 złotych netto.

Termin wykonania zamówienia strony określiły na 28 sierpnia 2015 roku.

Dostawy miały odbywać się zgodnie z umową tylko w dni robocze od poniedziałku do piątku w godzinach 8 00- 1300 po uprzednim, z co najmniej trzydniowym wyprzedzeniem powiadomieniu zamawiającego o terminie dostawy.

Ponadto strony w umowie zastrzegły kary umowne w tym m. in. z tytułu niedotrzymania terminu realizacji dostaw z przyczyn nieleżących po stronie zamawiającego zamawiający miał prawo obciążyć wykonawcę karą umowną w wysokości 0,2 % wartość netto wynagrodzenia za pierwszy i trzy następne kolejne rozpoczęte dni opóźnienia a począwszy od piątego dnia opóźnienia w wysokości 0, 5 % wartości netto wynagrodzenia za każdy rozpoczęty dzień opóźnienia.

Jednocześnie strony zastrzegły, iż odpowiedzialność stron z tytułu nienależytego wykonania umowy wyłączają jedynie zdarzenia siły wyższej. Przy czym przez tego rodzaju zdarzenie strony określiły zdarzenie nagłe, niezależne od woli stron, którego nie można było przewidzieć i któremu nie można było zapobiec, a które ma wpływ na wykonanie umowy w ten sposób, że uniemożliwia wykonanie umowy w całości lub w części przez pewien okres lub definitywnie, przy czym mogą to być w szczególności okoliczności wskazane w ust 6.

Zgodnie z zapisem ust. 6 jako siłę wyższą strony rozumieją akty terroru, wojny wypowiedziane i niewypowiedziane, blokady, powstania, zamieszki, epidemie, osunięcia gruntu, trzęsienia ziemi, powodzie, wybuchy oraz inne zdarzenia spełniające przesłanki, o których mowa w ust. 5 par. 11 umowy.

Powstanie i ustanie siły wyższej winno być zgodnie z postanowieniami ust 7. 1. zgłoszone stronie przez stronę podlegająca jej działaniu. Zawiadomienia dokonane w formie korespondencji pocztowej, kurierskiej, telefonicznej, faksu winny nastąpić bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 14 dni od powstania siły wyższej.

W przypadku zgłoszenia telefonicznego należy niezwłocznie potwierdzić to w formie pisemnej. Strona jest również zobowiązana do przedstawienia drugiej stronie dokumentacji, która wyjaśnia naturę i przyczyny zaistniałej sytuacji w takim zakresie, w jakim jest ona możliwie osiągalna w terminie 7 dni od daty pisemnego potwierdzenia zawiadomienia o zaistnieniu siły wyższej - pod rygorem utraty uprawnień wynikających z niniejszego paragrafu. ( ust 7.2 par. 11 umowy)

Pismem z dnia 11 sierpnia 2015 roku powód powiadomił pozwanego, że w związku z zakłóceniami pracy ( wyłączeniami obrabiarek) występujących w zakładach w P. i J. spowodowanymi wprowadzonymi odgórnie ograniczeniami w dostawie energii ( 19 i 20 stopień zasilania w godzinach 10 – 18) opóźnieniu ulegnie realizacja zamówienia na reduktory ślimakowo - planetarne na podstawie umowy z dnia 16 kwietnia 2015 roku.

W związku z powyższym zwrócił się do zamawiającego z wnioskiem o wydłużenie terminu realizacji zamówienia do 18 września 2015 roku oraz nienaliczanie kar za zwłokę przewidzianych w umowie.( pismo k. 144)

W dniu 25 sierpnia 2015 roku zamawiający udzielił powodowi odpowiedzi, iż nie wyraża zgody na przedłużenie terminu realizacji dostawy. Okoliczności wskazane w piśmie powoda nie stanowią bowiem w jego ocenie „siły wyższej”. Ponadto zamawiający wskazał, iż powód nie wykazał faktycznego wystąpienia ograniczeń w dostawach energii. Brak też dowodów na to, ile trwały te ograniczenia i jaki miały wpływ na zdolności produkcyjne.( pismo k. 145)

W piśmie z dnia 20 sierpnia 2015 roku powód przedstawił zamawiającemu dokumenty na okoliczność wprowadzonych ograniczeń poboru energii ( pismo k. 146 – 149)

W piśmie z dnia 27 sierpnia 2015 roku powód ponownie zwrócił się o przedłużenie terminu realizacji zamówienia do dnia 8 września 2015 roku. ( pismo wraz z załącznikami k. 150 – 168)

W dniu 2 września 2015 roku pozwany wystosował do powoda kolejne pismo, w którym wskazał że nawałnica, jaka wystąpiła w dniu 8 lipca 205 roku, której skutkiem było zerwanie linii energetycznych i przerwy w zasilaniu od dnia 8 lipca do dnia 10 lipca 2015 roku mogłoby być uznana, jako siła wyższa. Podniósł jednakże, iż powód nie zawiadomił zamawiającego o podleganiu działaniu siły wyższej zgodnie z postanowieniami umowy w terminie 14 dni, co nie zostało wykonane. Natomiast ograniczenia w poborze energii w dniach 10 -12 sierpnia nie można traktować jako siły wyższej.

W związku z powyższym pozwany zaapelował o jak najszybsze wykonanie umowy w celu zminimalizowania kary umownej. ( pismo k. 169)

Zamówione reduktory ślimakowe w ilości 7 sztuk zostały dostarczone przez powoda w dniu 2 września 2015 roku. ( okoliczność niesporna) Ósmy ostatni reduktor ślimakowy został dostarczony w dniu 15 września 2015 roku. ( okoliczność niesporna)

W dniu 28 września 2015 roku pozwana spółka wystawiła dla powoda dwie noty księgowe: notę księgową, w której obciążyła powoda karą umowną w wysokości 104. 000 złotych w związku z nieterminową dostawą reduktora ślimakowo – planetarnego. W nocie wskazano, iż kara naliczona jest począwszy od piątego dnia opóźnienia w wysokości po 0, 5 % kwoty wynagrodzenia netto w wysokości 1.600. 000 złotych i łącznie wynosi 104.000 złotych. W nocie stwierdzono również, iż należność z tytułu kary zostanie potrącona z fakturą VAT numer (...) z dnia 17 września 2015 roku. ( nota k. 142) i notę na kwotę 20.800 złotych z tytułu kary umownej za 5 dniowe opóźnienie dostawy od kwoty 1.600 000 złotych za 4 dni po 0,2 % i za piąty dzień w wysokości 0,5 %. W nocie wskazano, iż należność z tytułu kary umownej zostanie potrącona z faktury numer (...) z dnia 8 września 2015 roku ( nota k. 143)

W kolejnym piśmie z dnia 16 października 2015 roku powód zakwestionował zasadność i wysokość naliczonych mu kar umownych z tytułu realizacji umowy. ( pismo k. 178 – 179)

Pozwany nie zmienił zajmowanego dotychczasowego stanowiska. ( pismo k. 186)

Pismem z dnia 9 października 2015 roku powód zwrócił się do pozwanego o anulowanie naliczonych kar umownych, na co nie uzyskał zgody. ( pismo k. 176, 177)

W dniu 26 lutego 2016 roku powód wystosował do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty 114. 200 złotych jako niesłusznie zatrzymanej w terminie 14 dni – pod rygorem wystąpienia na drogę postępowania sądowego. (pismo k. 198 - 212)

Brak dostaw prądu w dniach 8- 10 lipca 2015 roku spowodowany był zjawiskami atmosferycznymi – burzami i spowodowanymi przez nie uszkodzeniami sieci energetycznej. W tych dniach z uwagi na całkowity brak zasilania obrabiarki w zakładzie produkcyjnym powoda były całkowicie wyłączone.

Podobna sytuacja wystąpiła w dniach 10- 12 sierpnia. Z uwagi na suszę wprowadzone zostały administracyjnie ograniczenia, jeśli chodzi o stopnie zasilania w energię elektryczną odbiorców przemysłowych.

Nagłe wyłączenie zasilania a tym samym wyłączenie obrabiarki służącej do wyprodukowania zamówionych przez pozwanego urządzeń w trakcie pracy powoduje, iż maszyna ( sterowana numerycznie) resetuje się i trzeba ją konfigurować na nowo. Przy produkcji zamówionych urządzeń wykorzystywane są również procesy technologiczne związane z obróbką cieplną, przy których konieczne jest rozgrzanie pieca i proces technologiczny trwa 3 doby. Następnie trzeba przeprowadzić proces studzenia wsadu, co trwa 12 – 18 godzin. Wszelkie zakłócenia tego procesu powodują, iż cały proces trzeba powtarzać, co może powodować opóźnienia w produkcji rzędu 2- 3 dni. W normalnych warunkach zakład produkcyjny powoda pracuje na 3 zmiany. W sierpniu pracowała tylko jedna zmiana a zakłócenia w pracy zakładu spowodowane ograniczeniami w dostawie energii elektrycznej trwały praktycznie do końca sierpnia. ( zeznania świadka P. G. protokół k. 308 – odwrót, nagranie 00; 12; 51 – 00; 42; 24, świadka J. S. k. 309 odwrót – 310, nagranie 00; 43; 00 - 00; 56; 56, zeznanie w charakterze strony pozwanej protokół k. 334, nagranie 00;14;0- 00;36;16)

Powyższy stan faktyczny był, co do części okoliczności faktycznych sprawy ( zawarcie umowy pomiędzy stronami i jej treść, jak również termin jaj faktycznej realizacji) pomiędzy stronami niesporny.

Ponadto wynika on z załączonych do akt sprawy dokumentów, których treść, wiarygodność ani moc dowodowa nie była przez żądną ze stron kwestionowana.

W zakresie przyczyn zaistniałego opóźnienia sąd poczynił ustalenia dodatkowo w oparciu o zeznania przesłuchanych świadków i strony powodowej w osobie Prezesa Zarządu powodowej spółki.

Zeznania wszystkich tych osób ocenił jako w pełni wiarygodne. Są one konsekwentne i wzajemnie zgodne. Znajdują także potwierdzenie w treści korespondencji pomiędzy stronami prowadzonej bezpośrednio po wystąpieniu wskazanych zdarzeń. Strona pozwana ponadto samego faktu wystąpienia zdarzeń w postaci wyłączenia, czy też zakłócenia dostaw energii elektrycznej nie kwestionowała. Negowała jedynie, iż zdarzenia te miały charakter siły wyższej oraz podnosiła, iż powód nie wykonał obowiązków umownych w zakresie powiadomienia pozwanego o ich wystąpieniu.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie w całości.

W pierwszej kolejności mieć należy na uwadze, iż dokonane przez pozwanego potrącenie wierzytelności z tytułu kar umownych z wierzytelnościami powoda było bezskuteczne z uwagi na brak spełnienia wszystkich przesłanek potrącalności określonych w art. 498 par. 1 KC.

Stosownie do treści art. 498 KC, potrącenie może być skutecznie dokonane, jeżeli łącznie spełnione są następujące przesłanki: wierzytelności muszą być wzajemne, co oznacza, że każda ze stron jest wierzycielem drugiej i jednocześnie jej dłużnikiem. Muszą być one jednorodzajowe, wierzytelność strony korzystającej z potrącenia ma być wymagalna i zaskarżalna.

Umowa pomiędzy pozwanym a powodem nie określała terminu wymagalności należności z tytułu kar umownych. Wskazywała jedynie wysokość i sposób naliczenia kar. Wobec tego do określenia terminu ich wymagalności znajdzie zastosowanie przepis art. 455 kc.

Zgodnie z jego brzmieniem, jeśli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W tym przypadku termin spełnienia świadczenia nie był określony w umowie, nie wynikał również z właściwości zobowiązania. Wobec tego powinno być ono spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika.

Tymczasem pozwany nie wzywał powoda do spełnienia świadczenia z tytułu kar umownych w rozumieniu art. 455 kc. ale dokonał ich potrącenia, pomimo że termin zapłaty kar jeszcze nie upłynął, gdyż w ogóle nie został wskazany.

W dniu 28 września 2015 roku pozwana spółka wystawiła dla powoda dwie noty księgowe: notę księgową, w której obciążyła powoda karą umowną w wysokości 104. 000 złotych w związku z nieterminową dostawą reduktora ślimakowo – planetarnego. W nocie wskazano, iż kara naliczona jest począwszy od piątego dnia opóźnienia w wysokości po 0, 5 % wynagrodzenia netto w wysokości 1.600. 000 złotych i łącznie wynosi 104.000 złotych w nocie stwierdzono również, iż należność z tytułu kary zostanie potrącona z fakturą VAT numer (...) z dnia 17 września 2015 roku. ( nota k. 142) i notę na kwotę 20.800 złotych z tytułu kary umownej za 5 dniowe opóźnienie dostawy od kwoty 1.600 000 złotych za 4 dni po 0,2 % i za piąty dzień w wysokości 0,5 %. W nocie wskazano, iż należność z tytułu kary umownej zostanie potracona z faktury numer (...) z dnia 8 września 2015 roku ( nota k. 143)

Wskazane noty nie zawierają ani wezwania do zapłaty należności z tytułu kary umownej ani też określenia terminu jej płatności. Tym samym pozwany nie określił daty wymagalności należności z tytułu naliczonych powodowi kar umownych. Zawarte w notach stwierdzenie, iż należność ta zostanie potrącona z należnościami powoda wynikającymi z faktur wystawionych w związku z realizacją umowy można uznać za oświadczenie o ich potrąceniu Jak jednakże wyżej wskazano dla skuteczności tego oświadczenia niezbędne jest, aby co najmniej wierzytelność dokonującego potrącenia była wymagalna. Tymczasem wierzytelność pozwanego z tytułu naliczonych powodowi kar umownych nie była w dacie złożenia tego oświadczenia wierzytelnością wymagalną i nie stała się wymagalna z uwagi na brak określenia przez pozwanego terminu płatności kary umownej poprzez wystosowanie do powoda wezwania do jej uiszczenia.

Z tego względu złożone oświadczenie o potrąceniu kar mownych nie może zostać uznane za skuteczne podobnie jak podniesiony przez pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty procesowy zarzut powołania się na dokonane uprzednio potrącenie tychże kar z wynagrodzeniem powoda.

Niezależnie od powyższego z ustalonych przez sąd okoliczności faktycznych sprawy wynika, iż kary umowne zostały powodowi naliczone niezasadnie.

W umowie z dnia 16 kwietnia 2015 roku strony zastrzegły, iż odpowiedzialność stron z tytułu nienależytego wykonania umowy wyłączają jedynie zdarzenia siły wyższej. Przy czym przez tego rodzaju zdarzenie strony określiły zdarzenie nagle, niezależne od woli stron, których nie można było przewidzieć i którym nie można było zapobiec, a które mają wpływ na wykonanie umowy w ten sposób, że uniemożliwiają wykonanie umowy w całości lub w części przez pewien okres lub definitywnie, przy czym mogą to być w szczególności okoliczności wskazane w ust 6.

Z dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych wynika, iż opóźnienie w dostawie zamówienia spowodowane była właśnie tego rodzaju okolicznościami, o jakich mowa w umowie stron tj. okolicznościami mającymi charakter siły wyższej.

Pojęcia siły wyższej ustawodawca nie definiuje, ale przyjmuje się właściwie powszechnie, iż stanowi ona zdarzenie zewnętrzne, którego skutków nie da się przewidzieć ani też im zapobiec, przy czym wymaga się, aby wszystkie te cechy występowały łącznie. Odpowiada to obiektywnej teorii siły wyższej, bowiem kryterium wyróżniającym jest tu kwalifikacja samego zdarzenia, a nie stopień staranności działającego człowieka (tak m.in. W. Czachórski, Zobowiązania, s. 246–247; tenże, w: SPC, t. 3, cz. 1, s. 614; Z. Radwański, Zobowiązania, s. 76–77; B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Odpowiedzialność cywilna, s. 183 i n.; M. Owczarek, Siła wyższa, s. 52 i n.; tak też SN m.in. w orz. Z 7.2.1953 r., I C 60/53, OSN 1954, Nr 2, poz. 35, oraz wyr. z 9.7.1962 r., I CR 34/62, OSN 1963, Nr 11, poz. 262). Typowymi przykładami siły wyższej są powodzie, huragany, wyładowania atmosferyczne, trzęsienia ziemi czy działania wojenne.

Zasadnicze znaczenie dla przyjęcia wystąpienia siły wyższej ma kryterium pochodzenia zdarzenia i wymaga się, by było to zdarzenie zewnętrzne. Siła wyższa musi mieć swe źródło poza przedsiębiorstwem (zakładem), przy czym nie chodzi tu o teren, na którym operuje dane przedsiębiorstwo lub zakład, a raczej o sferę jego działania. Jeżeli zatem doszło do awarii w przedsiębiorstwie, nie będzie można tego uznać za przypadek siły wyższej nawet wtedy, gdy nie dało się tego w żaden sposób przewidzieć.

Siła wyższa ma mieć charakter nadzwyczajny, a zatem zdarzenie to musi być niemożliwe do przewidzenia. Nie chodzi tu o to, by danego zjawiska w ogóle nie dało się przewidzieć, ale aby nie było można przewidzieć jego skutków, a zatem tylko zjawiska o dużej skali można określić jako nadzwyczajne. Wystąpienie samego zdarzenia, jego zasięg, siła i skutki objęte być muszą nikłym stopniem prawdopodobieństwa (tak M. O. , S. wyższa, s. 57; Z. R. , Zobowiązania, s. 77).

Zdarzenie stanowiące siłę wyższą musi mieć też charakter przemożny, a zatem stwierdzić trzeba, iż jego niekorzystnym skutkom nie dało się zapobiec. P. oznacza, iż w momencie, w którym siła wyższa występuje, wymyka się spod ludzkiej kontroli. Walor przesłanki egzoneracyjnej ma tylko takie zdarzenie, którego skutkom przedsiębiorcy tego typu co podmiot odpowiedzialny nie są w stanie przeciwdziałać (tak M. Nesterowicz, w: J. Winiarz, Komentarz KC, t. 1, 1989, s. 428; M. Owczarek, Siła wyższa, s. 53 i n.).

Z dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych wynika, iż w dniach 8 – 10 lipca 2015 roku doszło do całkowitego zatrzymania pracy zakładu powoda z powodu uszkodzeń sieci energetycznych wskutek wystąpienia gwałtownych zjawisk meteorologicznych ( burz).

Natomiast w dniach 10- 12 sierpnia i w całym końcowym okresie miesiąca sierpnia wystąpiły poważne ograniczenia w dostawach energii elektrycznej dla powoda, co było z kolei spowodowane nadzwyczajną suszą i ograniczeniami w produkcji energii elektrycznej z uwagi na tę okoliczność.

W ocenie sądu obie wskazane sytuacje spełniają omówione wyżej kryteria uznania ich za siłę wyższa. Anomalie pogodowe ( czy to w postaci gwałtownych burz, czy też długotrwałej suszy) występujące w takim natężeniu i skali, iż powodują wskazane przez powoda skutki z całą pewnością spełniają wskazane wyżej kryteria siły wyższej.

Zgodnie z umową stron okoliczności te wyłączają, zatem odpowiedzialność powoda za nieterminową realizację umowy. To z kolei skutkuje brakiem podstaw do naliczania kary umownej.

Należy ponadto mieć na uwadze, iż 7/ 8 części zamówienia dostarczonych zostało pozwanemu w dniu 2 września 2015 roku a zatem z zaledwie 4 – dniowym opóźnieniem względem terminu umownego. Opóźnienie to w całości zostało spowodowane wystąpieniem w terminie realizacji umowy zjawisk o charakterze siły wyższej, co nie powinno skutkować obciążeniem powoda karami umownymi.

Nie można się zgodzić przy tym z pozwanym, iż niepowiadomienie zamawiającego przez dostawcę o wystąpieniu okoliczności o charakterze siły wyższej w terminie 14 dni od daty jej wystąpienia skutkuje dla realizującego zamówienie brakiem możliwości powoływania się na tego rodzaju okoliczności.

W pierwszej kolejności odwołując się do treści umowy łączącej strony, której tekst zredagowany został przez pozwanego stwierdzić należy, iż brak takiego zawiadomienia nie został opatrzony sankcją utraty prawa powoływania się przez realizującego zamówienia na zjawisko siły wyższej.

Rygorem tym, zgodnie z literalnym brzmieniem umowy ( pkt 7.2 par 11) obarczone zostało wyłącznie nieudokumentowanie wystąpienia zjawiska siły wyższej poprzez przedstawienie stosownych dokumentów, nie zaś brak zawiadomienia w terminie 14 dni. Punkt 7.1 par.11 umowy odnoszący się do obowiązku powiadomienia takiego rygoru bowiem nie zawiera.

W odniesieniu do zdarzeń z okresu 10 – 12 sierpnia 2015 roku i dalszego okresu miesiąca sierpnia 2015 roku powód spełnił wymagania umowne bowiem powiadomił zamawiającego na piśmie o wystąpieniu przeszkód w realizacji umowy i pismem z dnia 11 sierpnia 2015 roku wnioskował o wydłużenie terminu na jej realizację.

Przy czym według wyjaśnień prezesa powodowej spółki to właśnie opóźnienia z sierpnia 2015 roku miały decydujące znaczenie dla braku możliwości wykonania umowy w terminie. Ich charakter i czas trwania są wystarczające dla usprawiedliwienia opóźnienia w realizacji 7/8 części zamówienia ( 4 dni) i w znaczącym stopniu usprawiedliwiają opóźnienie w dostawie ostatniego elementu zamówienia ( 18 dni).

Nadto przedstawiony przez pozwanego sposób naliczenia kar umownych jest sprzeczny z celem umowy, którym było dostarczenie pozwanemu określonych urządzeń. Skoro zamówione przez pozwanego urządzenia zostały dostarczone w przeważającej części w terminie wynikającym z umowy z uwzględnieniem okoliczności usprawiedliwiających 4 dniowe opóźnienie, a jedynie w odniesieniu do jednego elementu zamówienia dostawa zrealizowana została z opóźnieniem, to brak jest w zakresie zamówienia zrealizowanego w terminie jakiegokolwiek naruszenia umowy stanowiącego podstawę do obciążenia realizującego zamówienia karami umownym.

Kara umowna może bowiem stanowić środek dyscyplinujący kontrahenta jedynie w odniesieniu do tej części zamówienia, które nie zostało zrealizowane w terminie.

Z tego względu za uzasadnione uznać należy jedynie naliczenie kary umownej od wartości urządzenia dostarczonego po terminie umownym tj. 200. 000 złotych a nie jak to uczynił pozwanych od wartości całego zamówienia.

Biorąc pod uwagę powyżej okoliczności w ocenie sądu kwota 10. 800 złotych, którą powód zaakceptował, jako kwotę potrącenia wyczerpuje roszczenia pozwanego z tytułu kary umownej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę sąd uwzględnił powództwo w całości.

Zgodnie z przepisem art. 481 KC, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Jeżeli stopa odsetek nie była z góry oznaczona należą się odsetki ustawowe.

Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba, że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. ( art. 482 par. 1 kc.)

Zgodnie z treścią przepisu art. 359 kc. odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.

Ustawą z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. poz.1830) nadano brzmienie art. 6 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych zgodnie z którym - jeżeli strony transakcji handlowej nie przewidziały w umowie terminu zapłaty, wierzycielowi bez wezwania przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych po upływie 30 dni liczonych od dnia spełnienia przez niego świadczenia, do dnia zapłaty.

Jednocześnie przepisami tej ustawy dokonano zmiany przepisu art. 359 par. 2 i 2 ( 1) kc., którym nadano brzmienie, „ jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych ( odsetki maksymalne)”

Ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2016 roku za wyjątkiem art. 50,51, i 54 które weszły w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Jednocześnie w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych dodano art. 4a, zgodnie z którym do transakcji handlowych nie stosuje się przepisu art. 481 par. 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks Cywilny.

Powyższe oznacza, iż po dniu 1 stycznia 2016 roku tj. po dniu wejścia w życie tej ustawy podstawą orzeczenia o odsetkach ustawowych jest przepis art. 359 kc. wobec braku żądania odsetek w innej wysokości. Żądanie pozwu w zakresie odsetek ustawowych przewyższających odsetki z art. 359 kc. Podlegało zatem oddaleniu

W odniesieniu do kwoty 20.800 złotych z faktury (...) stan opóźnienia trwa od 24 października 2015 roku a w odniesieniu do kwoty 93 400 z faktury nr (...) stan opóźnienia trwa od 26 października 2015 roku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjętą w art. 98 k.p.c., zasądzając na rzecz powoda z ww. tytułu kwotę 12. 927 złotych, na którą złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika procesowego ustalone na podstawie § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. poz. 1800) – 7.200 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17,00 zł oraz opłata sądowa 5.710 złotych

z/ odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.