Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 27 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z wniosku Wspólnoty Mieszkaniowej nieruchomości położonej przy ul. (...) w Ł. przy udziale J. Ł. o stwierdzenie nabycia spadku po W. Ł. (1), stwierdził, że spadek po W. Ł. (2) z domu K., córce A. i J., zmarłej w dniu 14 października 2015 roku w Ł., ostatnio stale zamieszkałej w Ł., na podstawie ustawy nabył syn J. Ł. (syn A.) w całości oraz nakazał pobrać od J. Ł. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 266,16 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Uzasadniając powyższe orzeczenie Sąd Rejonowy wskazał, że W. Ł. (2) z domu K., córka A. i J., zmarła w dniu 14 października 2015 roku w Ł., gdzie ostatnio stale zamieszkiwała. W chwili śmierci była wdową, pozostawiła po sobie J. Ł. – jedyne dziecko. Spadkodawczyni nie sporządziła testamentu. Uczestnik J. Ł. nie zrzekł się dziedziczenia po matce, nie złożył oświadczenia ani o przyjęciu, ani o odrzuceniu spadku, nie został także uznany za niegodnego dziedziczenia.

Sąd I instancji ustalił, że uczestnik dowiedział się od swojej ciotki B. W., iż miał brata, ciotka nie podała jednak ani imienia, ani nazwiska tej osoby. B. W. powiedziała o tym uczestnikowi parę tygodni przed śmiercią; miała wówczas 92 lata. B. W. nie żyje od dwóch lat. Uczestnik nie rozmawiał na ten temat ze swoją matką, albowiem była ona już wówczas ciężko chora.

W związku z toczącym się postępowaniem o stwierdzenie nabycia spadku po W. Ł. (1), dokonano ogłoszeń – zamieszczono je w dzienniku „Gazeta Prawna” nr 74 z dnia 14 kwietnia 2017 roku, a ponadto wywieszono w budynku Sądu w okresie od dnia 5 kwietnia 2017 roku do dnia 5 lipca 2017 roku oraz w gmachu Urzędu Miasta Ł. w okresie od dnia 7 kwietnia 2017 roku do dnia 7 lipca 2017 roku.

W celu zweryfikowania informacji uczestnika o tym, że spadkodawczyni miała jeszcze jednego syna, podjęto czynności określone w art. 672 i nast. k.p.c. Mając na względzie fakt, iż zapewnienie spadkowe, złożone przez uczestnika, okazało się niewystarczające, ewentualnych innych spadkobierców wezwano przez ogłoszenie, stosownie do treści art. 673, 674 i 675 k.p.c. W okresie publikacji ogłoszenia, przewidzianym w wymienionych wyżej przepisach, nikt nie zgłosił nabycia spadku. Jednocześnie, na podstawie informacji uzyskanych z Urzędu Stanu Cywilnego w Ł. oraz Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA w W., nie ujawniono żadnych innych zstępnych spadkodawczyni.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy stwierdził, iż porządek dziedziczenia w niniejszej sprawie określały przepisy ustawy.

Zgodnie z treścią art. 926 § 1 k.c., powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Według § 2 w/w przepisu, dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą.

W przedmiotowej sprawie ustalono, że spadkodawczyni nie sporządziła testamentu, a zatem do powołania spadkobiercy nie doszło. Krąg spadkobierców po W. Ł. (1) określono więc na podstawie przepisów ustawy.

W zgodzie z brzmieniem art. 931 § 1 k.c., w pierwszej kolejności do spadku powołane są z ustawy dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Przy tym z treści art. 932 § 1 k.c. wynika, że kolejni spadkobiercy powołani są do spadku dopiero wobec braku zstępnych spadkodawcy. Spadkodawczyni W. Ł. (1) nie pozostawiła małżonka. Oznacza to, że uczestnikowi, jako jedynemu dziecku spadkodawczyni, przypada cały spadek.

Z mocy art. 1015 § 2 k.c., uczestnik przyjął spadek w sposób prosty. W rozpoznawanej sprawie znalazł bowiem zastosowanie art. 1015 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 18 października 2015 roku, z uwagi na fakt, że otwarcie spadku nastąpiło dnia 14 października 2015 roku. Na podstawie art. 6 ustawy z dnia 20 marca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015r., poz. 539), obowiązującej od dnia 18 października 2015 roku, przepisów kodeksu cywilnego w brzmieniu znowelizowanym nie stosuje się do spadków otwartych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej.

Podsumowując powyższe, Sąd I instancji orzekł, że spadek po W. Ł. (1) na podstawie ustawy nabył jej syn J. Ł. w całości.

Sąd Rejonowy stwierdził, że w toku postępowania powstały koszty sądowe związane z koniecznością zasięgnięcia opinii biegłego w celu ustalenia możliwości prowadzenia czynności z udziałem uczestnika. Biegły wskazał, że możliwe jest prowadzenie czynności postępowania z udziałem uczestnika w jego miejscu zamieszkania, wobec czego można było odebrać zapewnienie spadkowe od uczestnika. Jednocześnie, dla uniknięcia zbędnych wydatków, przed przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego sądowego sąd zwrócił się do uczestnika o wskazanie, kiedy będzie mógł stawić się na rozprawie, bądź kiedy możliwe będzie przeprowadzenie czynności w jego miejscu zamieszkania. Uczestnik jednakże odmówił wskazania terminu dogodnego do przeprowadzenia czynności w jego miejscu zamieszkania, choć jednocześnie nie złożył żadnego dokumentu potwierdzającego istnienie przeszkód ku temu, w szczególności nie złożył zaświadczenia od lekarza sądowego. Koniecznym było zatem przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu chorób wewnętrznych w celu podjęcia decyzji co do dalszego toku czynności w sprawie. Koszty przeprowadzenia przedmiotowego dowodu zostały pokryte tymczasowo z funduszu Skarbu Państwa.

Zgodnie z treścią art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 623), w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach, stosując odpowiednio przepisy art. 113. Mając na uwadze powyższe, Sąd I instancji obciążył uczestnika kosztami przeprowadzenia dowodu na mocy art. 113 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy, albowiem przedmiotowy wydatek powstał wyłącznie w związku z zachowaniem uczestnika. Jak wynikało z opinii biegłego, uczestnik bezpodstawnie twierdził, że nie jest możliwe przeprowadzenie czynności z jego udziałem w miejscu zamieszkania. Z tego względu Sąd Rejonowy nakazał pobrać od uczestnika z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych kwotę 266,16 złotych, stanowiącą wydatek związany z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego z zakresu chorób wewnętrznych.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik postępowania J. Ł., zarzucając mu:

1.  obrazę prawa materialnego, tj. art. 931 § 1 k.c., poprzez błędne przyjęcie, iż jedynym spadkobiercą ustawowym W. Ł. (1) jest uczestnik J. Ł.;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na dowolnym ustaleniu, że spadkodawczyni nie miała innych zstępnych w sytuacji, gdy brak jest danych osobowych ewentualnego brata uczestnika oraz brak danych jego ojca;

3.  dowolną ocenę materiału dowodowego w postaci pisma Urzędu Stanu Cywilnego w Ł. oraz pisma z Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA.

W oparciu o powyższe, apelujący domagał się uchylenia zaskarżonego postanowienia w całości i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpatrzenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestnika okazała się bezzasadna.

Przystępując do jej rozpoznania, w pierwszej kolejności wypada odnieść się do zawartych w apelacji zarzutów dopuszczenia się przez Sąd I instancji błędu w ustaleniach faktycznych, polegającego na ustaleniu, że spadkodawczyni W. Ł. (1) nie miała innych zstępnych poza skarżącym oraz dowolnej, nie zaś swobodnej, oceny materiału dowodowego w postaci odpisu skróconego aktu urodzenia skarżącego oraz wypisu z rejestru PESEL Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA, albowiem jedynie nieobarczone błędem ustalenia faktyczne, będące wynikiem należycie przeprowadzonego postępowania dowodowego, mogą być podstawą oceny prawidłowości kwestionowanego rozstrzygnięcia w kontekście twierdzeń skarżącego o naruszeniu przez Sąd Rejonowy przepisu prawa materialnego, tj. art. 931 § 1 k.c.

W myśl art. 233 § 1 k.p.c., stosowanego odpowiednio w postępowaniu nieprocesowym na podstawie art. 13 § 2 k.p.c., Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego, stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części, obejmującej ustalenie faktów. Powinna ona odpowiadać regułom logicznego rozumowania oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego, wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych, przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag stwierdzić należy, iż – wbrew twierdzeniom apelującego – w okolicznościach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez ów Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś podniesione w tym zakresie w apelacji zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi błędami ustaleniami Sądu I instancji.

Zgodnie z brzmieniem art. 244 k.p.c., dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Zarówno akta stanu cywilnego, jak i wypisy z rejestrów Centrum Personalizacji Dokumentów MSWiA, należą do dokumentów urzędowych. Dokumenty urzędowe zostały przez ustawodawcę wyposażone w określone domniemania prawne. Na gruncie przedmiotowej sprawy najdonioślejsze znaczenie ma domniemanie zgodności treści dokumentu z prawdą, znajdujące swój wyraz w art. 252 k.p.c. i przejawiające się w tym, że strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego ten dokument pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić. W szczególną moc dowodową zostały przez ustawodawcę wyposażone akta stanu cywilnego, które – zgodnie z treścią art. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1524) – stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, a ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym. W świetle powyższych okoliczności Sąd I instancji, dysponujący z jednej strony dokumentami urzędowymi, zaświadczającymi, iż spadkodawczyni W. Ł. (1) miała tylko jedno dziecko – uczestnika J. Ł., a z drugiej – nie popartymi niczym twierdzeniami uczestnika o posiadaniu przezeń brata, w sposób jak najbardziej prawidłowy ustalił, iż jedynym spadkobiercą W. Ł. (1) jest skarżący J. Ł..

Konsekwencją powyższego jest przyjęcie, że Sąd Rejonowy, ustalając, iż jedyną osobą powołaną z ustawy do spadku po W. Ł. (1), jest jej syn – uczestnik J. Ł. – nie dopuścił się naruszenia przepisu art. 931 § 1 k.c..

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., apelacja uczestnika podlegała oddaleniu jako niezasadna.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na postawie art. 520 § 3 k.p.c., albowiem stwierdzono, że interesy wnioskodawcy i uczestnika postępowania są sprzeczne, zaś apelacja uczestnika okazała się całkowicie bezzasadna.

Kwotę 120 zł, zasądzoną od uczestnika na rzecz wnioskodawcy, stanowi wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy, ustalone w oparciu o § 6 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015, poz. 1800).