Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 marca 2018 roku

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący: (...) L. B.

Protokolant: Natalia Pancer

po rozpoznaniu w dniu 21 marca 2018 roku

na rozprawie

sprawy z odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W.

z dnia 20 września 2017 roku, numer sprawy (...)

o zasiłek pogrzebowy

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje M. K. zasiłek pogrzebowy po G. S., zmarłym dnia 24 kwietnia 2016 roku, w kwocie 4.000,00 złotych (cztery tysiące złotych zero groszy).

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 3 marca 2017 roku (data prezentaty organu rentowego), M. K. wniosła o wypłatę zasiłku pogrzebowego po zmarłym G. S..

Decyzją z dnia 20 września 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. odmówił wnioskodawczyni prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym w dniu 24 kwietnia 2016 roku G. S..

W dniu 2 listopada 2017 roku (data nadania pisma w placówce pocztowej) M. K. – reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego w osobie radcy prawnego B. N. ( vide pełnomocnictwo, k. 5), wniosła odwołanie od powyższej decyzji, zarzucając jej naruszenie następujących przepisów:

- art. 78 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez nieuwzględnienie faktu poniesienia przez wnioskodawczynię kosztów pogrzebu;

- art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez nieuwzględnienie w toku postępowania dokumentacji potwierdzającej rzeczywiste koszty pogrzebu;

- art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez nieuzasadnione i bezpodstawne żądanie przedstawienia specyfikacji konkretnych kosztów pogrzebu, w sytuacji przygotowania pogrzebu przez rosyjskie przedsiębiorstwo i ograniczone możliwości uzyskania tego typu informacji;

- bezpodstawne podważanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych całości udokumentowanych kosztów pogrzebu, skoro Zakład Ubezpieczeń Społecznych żąda wyszczególnienia tych kosztów, tym bardziej, że przedstawiony rachunek dwukrotnie przekracza wysokość maksymalnego zasiłku pogrzebowego;

- art. 5 k.c. poprzez nadużywanie swojej pozycji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w stosunku do wnioskodawczyni poprzez formułowanie nieuzasadnionych prawem żądań w zakresie przedstawienia szczegółowej specyfikacji kosztów pogrzebu w sytuacji wyjątkowo ograniczonego wpływu na treść pokwitowania – rachunku wystawionego w obcym państwie, w którym organizowany był pochówek bliskiej osoby.

Wskazując na powyższe, odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie zasiłku pogrzebowego w wysokości 4.000,00 złotych ( vide odwołanie od decyzji, k. 2 – 4).

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wskazując, iż wnioskodawczyni nie dołączyła przetłumaczonego przez tłumacza przysięgłego potwierdzenia zapłaty bez pełnego adresu zamieszkania świadczeniobiorcy oraz bez szczegółowej specyfikacji dotyczącej wyszczególnienia konkretnych usług wraz z kwotami ( vide odpowiedź na odwołanie, k. 7 – 8).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

G. S. był partnerem M. K..

(dowód: zeznania M. K., k. 43)

G. S. zmarł w dniu 24 kwietnia 2016 roku w W.. W chwili śmierci podlegał ubezpieczeniom społecznym, w tym emerytalno – rentowym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

(dowód: odpis skrócony akt zgonu, informacja – akta organu rentowego)

Pogrzeb G. S. odbył się w dniu 1 maja 2016 roku w M..

(dowód: zeznania M. K., k. 43)

Organizacją pogrzebu zajmowały się M. K. i I. S. – córka G. S..

(dowód: zeznania M. K., k. 43)

M. K. skorzystała z usług rosyjskiego przedsiębiorstwa pogrzebowego – Przedsiębiorstwa (...) w K., mającego przedstawicielstwo w Polsce celem powierzenia mu organizacji pogrzebu G. S..

(dowód: zeznania M. K., k. 44)

W dniu 26 kwietnia 2016 roku rosyjskie przedsiębiorstwo pogrzebowe wystawiło potwierdzenie zapłaty numer (...) na kwotę 1.950,00 dolarów amerykańskich z tytułu kosztów pochówku G. S..

(dowód: pokwitowanie (...), k. 19; tłumaczenie przysięgłe dokumentu, k. 17 – 18)

Na koszty pogrzeby złożyły się: przybory – trumna z wkładem cynkowym, zebranie i sporządzenie dokumentów, tłumaczenie dokumentów z języka polskiego na rosyjski, zorganizowanie i przeprowadzenie repatriacji; usługi w zakresie przygotowania ciała zmarłego do pochówku – usługi kostnicy, przygotowanie ciała zmarłego do repatriacji, mumifikacja; usługi transportowe – usługi transportu zmarłych, przewóz zmarłego na trasie W. – K. – M..

(dowód: zaświadczenie o adresie świadczeniobiorcy, k. 16; tłumaczenie przysięgłe dokumentu, k. 15; pokwitowanie (...), k. 19; tłumaczenie przysięgłe dokumentu, k. 17 – 18; zeznania M. K., k. 43)

Całkowity koszt pogrzebu wyniósł około 6.000,00 dolarów amerykańskich. Kwotę około 5.000,00 dolarów pokryła M. K., zaś pozostałą część, tj. 1.000,00 dolarów córka zmarłego I. S..

(dowód: zeznania M. K., k. 43)

I. S. złożyła oświadczenie, z którego wynikało, iż nie rości sobie praw do wypłaty zasiłku za pochowanie ojca G. S..

(dowód: oświadczenie, k. 16; tłumaczenie przysięgłe dokumentu, k. 20)

Po śmierci G. S., M. K. złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego, składając jako załącznik pokwitowanie zawierające specyfikację usług pogrzebowych.

(dowód: dokumenty w aktach organu rentowego)

Decyzją z dnia 20 września 2017 roku nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. odmówił wnioskodawczyni prawa do zasiłku pogrzebowego po zmarłym w dniu 24 kwietnia 2016 roku G. S..

(dowód: decyzja – w aktach organu rentowego)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów oraz ich kserokopii złożonych do akt sprawy oraz w oparciu o dokumenty zawarte w aktach ubezpieczeniowych, które nie były kwestionowane przez strony, również Sąd nie znalazł podstaw do podważania ich prawdziwości.

Sąd uznał za w pełni wiarygodne zeznania odwołującej M. K., albowiem są one pełne, spójne, jasne i logiczne, a nadto znajdują potwierdzenie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach. Odwołująca w sposób przekonywujący przedstawiła okoliczności, w jakich nastąpiło rozliczenie kosztów pogrzebu i co się na nie składało. Wskazała nadto na specyfikę dokumentów wystawianych przez rosyjskie przedsiębiorstwa pogrzebowe, jak i fakt pokrycia przeważającej większości kosztów pogrzebu ( vide zeznania M. K., k. 43 – 44).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. K. zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2009 r. nr 153, poz. 1227 tj. ze zm.; dalej ustawa FUS) zasiłek pogrzebowy przysługuje w razie śmierci 1) ubezpieczonego; 2) osoby pobierającej emeryturę lub rentę; 3) osoby, która w dniu śmierci nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty, lecz spełniała warunki do jej uzyskania i pobierania; 4) członka rodziny osoby wymienionej w pkt 1 i 2.

Jednocześnie krąg osób uprawnionych do wypłaty zasiłku pogrzebowego określony został w art. 78 powołanej ustawy stanowiąc, iż co do zasady przysługuje on osobie, która pokryła koszty pogrzebu, a więc udowodniła – przy tradycyjnym rozumieniu ceremonii pochówku – co najmniej poniesienie wydatków związanych z zakupem trumny, wykopania grobu, złożenia ciała, ewentualnie przewozu zwłok. Nadto zasiłek pogrzebowy przysługuje również pracodawcy, domowi pomocy społecznej, gminie, powiatowi, osobie prawnej kościoła lub związku wyznaniowego, jeżeli pokryły koszty pogrzebu. W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę lub podmiot, o którym mowa w ust. 2, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby lub podmioty – proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Wymieniony przepis stanowi, że zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Jego celem jest więc umożliwienie zorganizowania ostatniej posługi w stosunku do osoby zmarłej poprzez zapewnienie stosownych środków finansowania. Beneficjentem zasiłku pogrzebowego jest osoba, która faktycznie poniosła koszty pogrzebu. I chociaż praktyka zna sytuacje, w których odmawia się prawa do zasiłku pogrzebowego, to są one wyjątkowe, a zalicza się do nich, np. wprowadzenie w błąd organu ubezpieczeń społecznych, posługiwanie się fikcyjnymi spreparowanymi dowodami, czy zmowę zakładu pogrzebowego i wnioskodawcy w zakresie „sprzedaży usług pogrzebowych” ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010r., sygn. akt II UK 14/2010).

W świetle art. 79 ust. 1 w razie poniesienia kosztów pogrzebu przez inną osobę niż wymieniona w art. 77 ust. 1 pkt 4, a więc osobę nie będącą członkiem rodziny zmarłego, pracodawcę, dom pomocy społecznej, gminę, powiat, osobę prawną kościoła lub związku wyznaniowego, zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości udokumentowanych kosztów pogrzebu, nie wyższej jednak niż określona w art. 80.

W omawianym artykule wprowadza się zróżnicowanie wysokości zasiłku pogrzebowego w zależności od tego, czy przysługuje członkom rodziny, czy innym podmiotom uprawnionym.

Osoby fizyczne wymienione w art. 77 ust. 1 pkt 4 ustawy FUS czyli członkowie rodziny, mają prawo do omawianego świadczenia w maksymalnej wysokości, tj. w kwocie 4.000,00 zł, niezależnie od tego, czy poniesione przez nich koszty pogrzebu sięgały tej kwoty. Pozostałe osoby fizyczne i osoby prawne, wymienione w art. 78 ust. 2, jak i w art. 79 ust. 1 ustawy FUS – w wysokości kosztów udokumentowanych, jednak nie wyższej, niż określona w art. 80 ustawy FUS ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2010 roku, sygn. akt I UK 222/10, OSNP 2012, Nr 5-6, poz. 70).

Jak stanowi treść art. 80 komentowanej ustawy zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 4.000,00 zł.

W ocenie Sądu decyzja organu rentowego odmawiająca M. K. prawa do zasiłku pogrzebowego jest całkowicie nieuzasadniona.

Na gruncie rozpoznawanej sprawy niewątpliwym jest, że odwołująca jest uprawniona do zasiłku pogrzebowego w wysokości nie wyższej niż 4.000,00 zł na podstawie art. 79 ust.1 jako osoba obca.

Materiał dowodowy zebrany w sprawie niezbicie świadczy, że w toku postępowania M. K. udokumentowała poniesione przez nią koszty związane z pochówkiem partnera życiowego, przedkładając do akt przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego potwierdzenie zapłaty nr (...) na łączną kwotę 1.950 dolarów amerykańskich (gdzie odwołująca figuruje jako zleceniodawca). Z treści tego potwierdzenia wynika w szczególności jakie konkretnie wydatki opiewające na kwotę 1.950 dolarów amerykańskich zostały pokryte przez odwołującą.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że przedłożone potwierdzenie zapłaty nr (...) w zupełności wystarczało do wypłaty odwołującej zasiłku pogrzebowego w określonej przepisami prawa wysokości. Komentowana ustawa operuje bowiem pojęciem „ kosztów udokumentowanych” nie wskazując zarazem wykazu dokumentów, które dowodzić by miały poniesione wydatki, jak i szczególnej treści dokumentu wskazującego na pokrycie konkretnej sumy pieniędzy (w tym specyfikacji usług i wskazania cen każdej z nich). Stąd też wydaje się, że potwierdzenie zapłaty przedłożone przez odwołującą było wystarczającym dowodem poniesienia kosztów pogrzebu we wskazanej tam wysokości. Nadto jak wynika z zeznań odwołującej, brak możliwości uzyskania od rosyjskiego świadczeniodawcy podziału ogółu poniesionych kosztów albowiem podmiot ten stosuje ceny umowno – ryczałtowe. Wszystkie wskazane w nim usługi należy uwzględnić jako koszty poniesione w związku z pogrzebem G. S., tj. przybory – trumna z wkładem cynkowym, zebranie i sporządzenie dokumentów, tłumaczenie dokumentów z języka polskiego na rosyjski, zorganizowanie i przeprowadzenie repatriacji; usługi w zakresie przygotowania ciała zmarłego do pochówku – usługi kostnicy, przygotowanie ciała zmarłego do repatriacji, mumifikacja; usługi transportowe – usługi transportu zmarłych, przewóz zmarłego na trasie W. – K. – M..

Jedynie na marginesie wskazać należy, iż zgodnie z ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe, oświadczenie wnioskodawczyni, które może być złożone w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, stanowi środek dowodowy potwierdzający okoliczność pokrycia kosztów pogrzebu w całości lub w części. Zgodnie zaś z § 19 rozporządzenia, do wniosku o zasiłek pogrzebowy powinny być dołączone rachunki poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli rachunki zostały złożone w banku – kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność z oryginałem.

Sąd rozpoznający odwołanie przy prowadzeniu postępowania dowodowego nie podlega jednak rygorom wynikającym z powołanego rozporządzenia, tylko przepisom ustawy Kodeks postępowania cywilnego, która posługuje się pojęciem dokumentu, jako jednego ze środków dowodowych, nie wskazując, co należy przez dokument rozumieć. Przyjmuje się, że dokumentem jest wszelkie uzewnętrznienie jakiejś myśli czy wiadomości w drodze pisma. Według Kodeksu postępowania cywilnego dokumenty dzielą się na:
dokumenty urzędowe – sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowiące dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Taki sam charakter posiadają dokumenty sporządzone przez organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne w zakresie zleconych im przez ustawę spraw z dziedziny administracji publicznej Dokumenty prywatne z kolei, stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Zarówno dokumenty urzędowe, jak i prywatne zostały wyposażone przez ustawodawcę w domniemanie autentyczności. Oznacza to, że z samego faktu przedłożenia dokumentu należy wnioskować o ich pochodzeniu od osoby lub organu, który oznaczony jest na dokumencie jako wystawca. Domniemanie to może zostać obalone, gdyż zgodnie z brzmieniem art. 252 k.p.c. strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić.

Ta sama reguła dotyczy dokumentu prywatnego, a mianowicie, jeżeli strona zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenie osoby, która je podpisała, od niej nie pochodzi, obowiązana jest okoliczności te udowodnić. Jeżeli jednak spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu powinna udowodnić strona, która chce z niego skorzystać.

Potwierdzenie zapłaty jest dokumentem prywatnym. Zatem ciężar dowodowy jego prawdziwości spoczywa na wnioskodawczyni. Pełnomocnik odwołującej przedstawił w Sądzie oryginał dokumentu wraz z tłumaczeniem poświadczonym przez tłumacza przysięgłego, którego odpis znajduje się w aktach rentowych.

Wobec powyższego w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴§ 2 k.p.c. Sąd orzekł jak w sentencji wyroku zmieniając zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał M. K. zasiłek pogrzebowy po zmarłym G. S. w kwocie 4.000,00 zł.