Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 maja 2013 r. powód R. B. – prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) w K. wniósł o zasądzenie od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R. kwoty 472.522,33 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że strony były związane umową nr (...)r. z dnia 31 sierpnia 2012 r., mocą której powód zobowiązał się dostarczyć pozwanej a pozwana zobowiązała się odebrać od powoda w okresie od 01.09.2012 r. do 31.12.2013 r. łącznie 14.400 Mg biomasy pozaleśnej w formie peletu. Powód podał, że strony ustaliły w umowie harmonogram miesięcznych dostaw biomasy, zaś w § 11 ust.1 umowy postanowiły, że powód jako sprzedający ma prawo naliczyć karę umowną za nieodebranie biomasy w ilości określonej w umowie, określając ww. karę jako 10% wartości nieodebranej biomasy; w ust.3 sprecyzowano karę umowną jako iloczyn gwarantowanej wartości opałowej biomasy (16,0 GJ/Mg), ceny podanej w umowie (31 zł) i ilości nieodebranej biomasy. Powód podał, że do stycznia 2013 r. dostarczał pozwanej określony w umowie pelet, a w dniu 1 lutego 2013 r. zarząd pozwanej złożył oświadczenie o odstąpieniu od przedmiotowej umowy z dniem 31 marca 2013 r. Ponadto w dniu 4 lutego 2013 r. zarząd pozwanej złożył oświadczenie o zmniejszeniu ilości zamówionej biomasy w stosunku do harmonogramu o 20% w lutym i marcu 2013 r., zaś w dniu 6 lutego 2013 r. zarząd pozwanej złożył oświadczenie o wstrzymaniu dostaw peletu do końca marca 2013 r. W lutym pozwana zakupiła od powoda 373,34 Mg biomasy.

Powód oświadczył, że w związku z zaprzestaniem odbioru biomasy przez pozwaną, skorzystał z uprawnienia do dochodzenia ary umownej zgodnie z § 11 ust.1 i 3 umowy. Wysokość kary powód określił jako iloczyn gwarantowanej wartości opałowej biomasy (16,0 GJ/Mg), ceny podanej w umowie (31 zł) i ilości planowanej dostarczonej biomasy i współczynnika 0,1. Odszkodowanie to powód obliczył uwzględniając częściowe wykonanie umowy w lutym 2013 r. (373,34 Mg) i całkowity brak zamówień w pozostałym okresie 10 miesięcy (po 900 Mg miesięcznie) – na kwotę 472.522,33 zł.

Powód podał, że wezwał pozwaną do zapłaty w dniu 27 marca 2013 r., a pozwana zakwestionowała jedynie umocowanie pełnomocnika do reprezentowania powoda. Wskutek powyższego pełnomocnik powoda skierował pismo z odpisem pełnomocnictwa, lecz mimo upływu dodatkowego terminu, określonego na 14.05.2013 r., pozwana nie dokonała zapłaty, odmawiając jej uiszczenia. Odnosząc się do stanowiska pozwanej powód oświadczył, że dokonane 04.02.2013 r. zmniejszenie ilości biomasy nie mogło odnieść skutku w lutym 2013 r. Ponadto powód wywiódł, że odstąpienie przez pozwaną od umowy z dnia 01.02.2013 r. wynika z przyczyn czysto ekonomicznych, tj. mniejszej opłacalności współspalania biomasy niż pozwana zakładała przy zawieraniu umowy. Powód wskazał, że powyższa okoliczność nie stanowi sytuacji nadzwyczajnej a jest przejawem normalnego, ekonomicznego ryzyka przedsięwzięcia, a tym bardziej nie stanowiło to siły wyższej, na co powołała się pozwana (pozew, k.2-6).

W odpowiedzi na pozew z 10 lipca 2013 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zgłosiła zarzut niewłaściwego określenia przez powoda wartości przedmiotu sporu, która zdaniem pozwanej winna wynosić nie 422.522,33 zł, a 84.307,10 zł. Stwierdziła, że powód wystąpił z żądaniem kar umownych choć nie żądał uznania odstąpienia od umowy za bezskuteczne. Z ostrożności procesowej pozwana oświadczyła, że z dniem 31.03.2013 r., tj. z datą rozwiązania przez (...) S.A.z pozwaną umowy rocznej sprzedaży biomasy w zakresie dostaw biomasy do Oddziału (...), nastąpiło wygaśnięcie z mocy samego prawa zobowiązań pozwanej wynikającej z powołanej w pozwie umowy z 31.08.2012 r. na skutek następczej niemożliwości świadczenia przez pozwaną. Również z ostrożności procesowej pozwana podniosła, że kierując do powoda w dniu 3 lipca 2013 r. Oświadczenie Dodatkowe o odstąpieniu od dalszej realizacji umowy z 31.08.2012 r. z uwagi na wystąpienie przesłanki, o której mowa w § 15 ust.2 umowy, tj. z uwagi na zaistnienie sytuacji nadzwyczajnej, jaką jest godząca w interesy pozwanej zmiana dotychczasowych interpretacji przepisów, z dniem doręczenia tego oświadczenia powodowi dokonała skutecznego ponowionego odstąpienia od umowy, wskutek czego po tym okresie kary umowne powodowi nie przysługują. Powołując się także na względy ostrożności procesowej pozwana podniosła zarzut wystąpienia przez powoda z roszczeniami niewymagalnymi za okres od 01.06.2013 r. do 31.12.2013 r. i niedopuszczalnego naliczenia kary umownej za brak przyjęcia dostaw na przyszłość.

W uzasadnieniu pozwana podała, że realizując obowiązek kontraktowy, 4 stycznia 2013 r. powiadomiła powoda o realnym niebezpieczeństwie ograniczenia dostaw biomasy i nie wykluczyła całkowitego wstrzymania odbioru biomasy z uwagi na radykalną zmianę sytuacji na rynku praw majątkowych, tzw. zielonych certyfikatów i uprawnień do emisji CO2. Wskazała, że minimalna cena „zielonego certyfikatu”, uzasadniająca wykorzystanie biomasy do produkcji energii elektrycznej to około 260 zł/MWh dla elektrociepłowni i około 150 zł/MWh w przypadku elektrowni cieplnych, zaś na koniec grudnia 2012 r. cena spadła do 130,83 zł, a na 19.02.2013 r. wynosiła 100,77 zł. Powołując się na załączone materiały prasowe wywiodła, że dalsze wykorzystywanie biomasy w instalacjach współspalania stało się niemożliwe jako ekonomicznie nieuzasadnione i generujące stratę finansową. Pozwana wskazała, że 11 stycznia 2013 r. skierowała do powoda pismo wzywające go do renegocjowania warunków finansowych, lecz powód nie dokonał obniżenia ceny biomasy w sposób umożliwiający jej współspalanie przez odbiorcę, tj. Oddział (...). Następstwem zaistniałej sytuacji było wypowiedzenie pozwanej przez (...) S.A.umowy rocznej sprzedaży biomasy w zakresie dostaw biomasy do Oddziału (...), co zdaniem pozwanej zdeterminowało konieczność odstąpienia przez pozwaną od umowy z powodem. Pozwana stwierdziła, że utrata głównego odbiorcy stanowiła dla niej przesłankę o charakterze nadzwyczajnym.

Kontynuując rozważania pozwana podała, że Oświadczenie Dodatkowe do powoda z 3 lipca 2013 r. zostało wysłane na skutek decyzji Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 10 czerwca 2013 r. Pozwana oświadczyła, że ww. decyzją koncesyjną U.dokonał z urzędu radykalnej i całkowicie odmiennej od dotychczasowej interpretacji rozporządzenia Ministra Gospodarki z 18.10.2012 r., przyznając że w okresach minionych dopuścił się błędu przy określaniu warunków koncesji dla jednostki wytwórczej (...), niesłusznie oceniając istniejący układ pobierania próbek paliwa za prawidłowy. Pozwana wywiodła, że wynikające z ww. decyzji zakwestionowanie dotychczasowego stanu faktycznego należy zakwalifikować jako sytuację nadzwyczajną w znaczeniu § 15 ust.2 umowy stron, uzasadniające bezsankcyjne odstąpienie przez pozwaną jako kupującego od tejże umowy.

Niezależnie od powyższego pozwana powołała się na przepisy k.c. o odpowiedzialności kontraktowej, wywodząc że zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się z zakresem ogólnej odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, oraz że zobowiązany może bronić się zarzutem, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Wskazała, że przesłanką odpowiedzialności dłużnika jest jego wina co najmniej w postaci niedbalstwa i oświadczyła, że odstąpienie od realizacji umowy podyktowane było względami niezależnymi od pozwanej i niezawinionymi z jej strony (odpowiedź na pozew, k.56-66).

W piśmie z dnia 29 lipca 2013 r. stanowiącym ustosunkowanie się do odpowiedzi na pozew powód podtrzymał żądanie pozwu w całości. Oświadczył, że powoływanie się przez pozwaną na następczą niemożliwość świadczenia jest całkowicie bezpodstawne, albowiem podaną powodowi przyczyną wstrzymania dostaw peletu była nieopłacalność ekonomiczna zakupu, a świadczenie nie było niewykonalne, jak również rezygnacja pozwanej z dalszej realizacji umowy nie była następstwem siły wyższej. Odnosząc się do decyzji Prezesa (...) z 10 czerwca 2010 r. powód oświadczył, że nie wpływa ona na sytuację stron, albowiem nie ma ona wpływu na techniczną możliwość odbioru biomasy (a jedynie na opłacalność jej spalania), dotyczy tylko jednego z oddziałów (...) S.A.(wywiódł, że mogła nastąpić zmiana miejsca dostawy, co nie miało miejsca), oraz że ww. decyzja nie jest wynikiem zmiany prawa a jedynie nie dostosowania się przez (...) S.A.Oddział (...)do wymogów wskazanych przez Prezesa U.. Wywiódł, że stan prawny nie uległ zmianie w rozporządzeniu z 18.10.2012 r. w stosunku do wcześniejszego rozporządzenia z 14.08.2008 r. Oświadczył, że oświadczenie pozwanej o odstąpieniu od dalszego wykonywania umowy zostało potraktowane przez powoda dosłownie, że nie było warunków do odstąpienia od umowy i że taka czynność (odstąpienie od umowy) byłaby bezskuteczna. Pismo powyższe zostało doręczone pozwanej bezpośrednio listem poleconym z 30.07.2013 r. (pismo procesowe, k.131-136, dowód nadania, k.136 odw.).

Pismem nadanym dnia 13 sierpnia 2013 r. (...) S.A. zgłosiła swe przystąpienie do procesu w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanej. Uzasadniając interes prawny w przystąpieniu (...) S.A. wskazała, że z uwagi na umowę łączącą ją z pozwaną, w przypadku niekorzystnego dla pozwanej rozstrzygnięcia procesu (...) S.A. mogłaby się stać w przyszłości adresatem ewentualnych roszczeń pozwanej z tytułu przedterminowego rozwiązania łączącej strony umowy rocznej; decyzja (...) S.A. o przedterminowym rozwiązaniu umowy z pozwaną z uwagi na nieopłacalność spalania biomasy wywarła bezpośredni skutek w stosunkach pomiędzy powodem a pozwaną. (...) S.A. wskazała na możliwość pośredniego wpływu niekorzystnego orzeczenia wobec pozwanej na wynik finansowy skonsolidowanego sprawozdania całej grupy (...) S.A. (pismo o przystąpieniu, k.143-149).

Pismem z dnia 28 października 2013 r. powód zgłosił opozycję przeciwko wstąpieniu do sprawy interwenienta ubocznego (pismo – opozycja, k.218-219). Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2014 r. wydanym po przeprowadzeniu rozprawy, opozycja powoda przeciwko interwencji ubocznej została oddalona (postanowienie, k.243).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Umową nr (...)r. z dnia 31 sierpnia 2012 r., zawartą pomiędzy powodem R. B.a pozwaną (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnościąw R., powód zobowiązał się dostarczyć pozwanej, a pozwana zobowiązała się odebrać od powoda w okresie od 01.09.2012 r. do 31.12.2013 r. łącznie 14.400 Mg biomasy pozaleśnej w formie peletu. Strony ustaliły w umowie harmonogram miesięcznych dostaw biomasy. Pozwana jako kupująca zastrzegła w § 1 ust.2 prawo do zmniejszenia w okresie obowiązywania umowy całkowitej ilości biomasy do 20%, co wymagało tylko pisemnego powiadomienia sprzedającego, o ewentualnym zmniejszeniu zapotrzebowania na dany miesiąc kupujący miał powiadomić kupującego w terminie do 4 dni roboczych przed upływem miesiąca poprzedzającego miesiąc, którego dotyczy zapotrzebowanie, zaś zmniejszenie lub wstrzymanie dobowej dostawy biomasy na dany dzień kupujący miał obowiązek zgłosić sprzedającemu nie później niż do godziny 14.00 dnia poprzedzającego. Z uwagi na kompleksową obsługę przez kupującego dostaw do grupy (...) S.A., kupujący zastrzegł sobie możliwość zmiany miejsca docelowego dostarczenia biomasy w zależności od potrzeb Oddziału (...) S.A.Miejscem dostawy biomasy był operacyjny plac biomasy (...) S.A.Oddział (...)w B.(§ 2 ust.4 umowy). Podany w § 3 umowy harmonogram miesięcznych dostaw biomasy wymieniał dostawę po 900 Mg (ton) biomasy miesięcznie od września 2012 r. do grudnia 2013 r. włącznie. W § 4 umowy określono charakterystykę biomasy objętej umową. Cenę za 1 GJ energii w biomasie podano na 31 zł/GJ (§ 7 ust.1). W § 9 postanowiono, że strony są zwolnione od odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy, jeżeli uniemożliwiły to przypadki siły wyższej, zdefiniowane i przykładowo wymienione w umowie.

W § 11 ust.1 umowy postanowiły, że powód jako sprzedający ma prawo naliczyć karę umowną za nieodebranie biomasy w ilości określonej w umowie, a kupujący jest zobowiązany do jej zapłacenia, za wyjątkiem sytuacji opisanych w § 1 ust.2 i 7, § 6 oraz § 11 ust.10 i 11 i § 15 ust.2 umowy. Kupujący miał prawo do naliczeni kary umownej za niedostarczenie biomasy lub niedotrzymanie parametrów jakościowych, z wyłączeniem sytuacji określonych w § 11 ust.10 umowy. W § 11 ust.3 określono wysokość kar jako 10% wartości niedostarczonej lub nieodebranej biomasy; karę umowną określono jako iloczyn gwarantowanej wartości opałowej biomasy (tj. 16,0 GJ/Mg), ceny podanej w umowie (tj. 31 zł) i ilości nieodebranej biomasy.

W § 15 ust.2 umowy postanowiono, że kupujący ma możliwość w każdym czasie bezsankcyjnego odstąpienia od umowy w przypadku wystąpienia sytuacji nadzwyczajnej, jaką jest np. istotna zmiana przepisów prawa lub godząca w jego interesy zmiana dotychczasowych interpretacji tych przepisów (umowa, k.10-25).

Powyższa umowa stron została zawarta w trybie przetargu (niesporne). Załącznikiem do przetargu w ramach specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ) był m.in. tekst umowy, który po wygraniu przetargu przez powoda został bez żadnych zmian podpisany przez strony (zezn. śwd. P. P., e-protokół rozprawy, k.240 od 32 m. do 34 m.). Powód przed podpisaniem umowy nie wnosił żadnych uwag, pytań ani zastrzeżeń do tekstu umowy, którą następnie podpisał, co stanowiło podstawę współpracy stron (zezn. śwd. P. P., e-protokół rozprawy, k.240 od 33 m.).

Umowa stron była wykonywana od początku jej czasu trwania, tj. od września 2012 r. Początkowo powód dostarczał nieco mniej biomasy niż wynikało z harmonogramu dostaw miesięcznych. Pod koniec 2012 r. ilości te uległy zwiększeniu, wskutek czego doszło do wyrównania powyższych ilości umownych (zezn. śwd. P. P., e-protokół rozprawy, k.240 od 42 m., zezn. śwd. P. F., k.240 od 1 h 21 m.).

Pozwana kierowała do powoda kolejne powiadomienia, w których informowała o zagrożeniach dla dalszego realizowania umowy. Były to:

- powiadomienie z dnia 14 grudnia 2012 r., w którym pozwana informowała, że otrzymała oficjalną informację, że Urząd Regulacji Energetyki z urzędu wszczął i prowadzi postępowanie administracyjne w sprawie zmiany zakresu koncesji dla (...) S.A.Oddział (...)z siedzibą w R.; pozwana podała w treści pisma, że powyższa sytuacja może skutkować następstwami, o jakich mowa z § 11 ust.11 i § 15 ust.2 umowy,

- powiadomienie z dnia 4 stycznia 2013 r., w którym pozwana informowała, że zaistniała sytuacja zmusza ją do podjęcia decyzji wobec dostawców biomasy pozaleśnej; podała, że działa według zasad ustalonych z (...) S.A., posiadającego status Odbiorcy biomasy i że powyższa spółka poinformowała pozwaną, że w oparciu od dane dotyczące aktualnych cen rynkowych świadectw pochodzenia energii ze źródeł odnawialnych oraz cen uprawnień do emisji CO2 dalsze spalanie biomasy jest ekonomicznie nieuzasadnione i prowadzić będzie do generowania znaczących strat; uznano, że po stronie powyższego Odbiorcy odpadł podstawowy cel ekonomiczny, dla którego umowy o dostawy biomasy zostały zawierane; pozwana stwierdziła, że byłaby to przesłanka o charakterze nadzwyczajnym, o której, zdaniem pozwanej, traktuje § 15 ust.2 umowy; jednocześnie pozwana poinformowała, że przewiduje możliwość renegocjacji umów dostaw z dostawcami;

- powiadomienie z dnia 11 stycznia 2013 r., w którym pozwana informowała, że w dniu 10 stycznia 2013 r. otrzymała pismo (...) S.A., w którym poinformowano pozwaną o istotnych problemach z uzyskaniem tzw. zielonych certyfikatów za energię wytworzoną w 2012 r. ze współspalania biomasy (...) S.A.Oddział (...)(powiadomienia z potwierdzeniami odbioru, k.79-86).

W dniu 18 stycznia 2013 r. powód złożył jednostronne oświadczenie, w którym m.in. oświadczył, że w wyniku przeprowadzonych renegocjacji wyraża zgodę na obniżenie ceny jednostkowej biomasy z dotychczasowej ceny 31 zł/GJ do kwoty 29 zł/GJ, przy czym formalne podpisanie aneksu będzie mogło mieć miejsce po uzyskaniu zgód pozwanej i (...) S.A. (oświadczenie, k.87). Do podpisania powyższego aneksu uwzględniającego niższą cenę jednostkową biomasy nie doszło (niesporne).

W dniu 31 stycznia 2013 r. (...) S.A.w B.wypowiedziała pozwanej umowę roczną sprzedaży biomasy z dnia 23 grudnia 2011 r. z zachowaniem 2-miesięcznego okresu wypowiedzenia, tj. ze skutkiem na dzień 31 stycznia 2013 r. – w części dotyczącej dostaw biomasy do Oddziałów Grupy, tj. (...), (...)za względu na wystąpienie realnego zagrożenia poniesienia rażącej straty dla Spółki przy dalszym współspalaniu biomasy w wymienionych Oddziałach; (...) S.A.wskazała, że brak jest opłacalności współspalania biomasy (pismo (...) S.A.z dowodem złożenia, k.88).

Pismem z dnia 1 lutego 2013 r. skierowanym do powoda, pozwana powołując się na podstawę kontraktową wynikającą z § 15 ust.2 umowy stron odstąpiła od dalszego wykonywania łączącej strony umowy z dnia 31 sierpnia 2012 r. W treści pisma pozwana wywiodła, że zawarcie ww. umowy z 31.08.2012 r. miało swoje uzasadnienie gospodarcze, faktyczne i prawne w fakcie zawarcia przez pozwaną wcześniej z (...) S.A.umowy sprzedaży biomasy pozyskiwanej od dostawców krajowych z przeznaczeniem jej do spalania w Oddziałach wytwórczych. Pozwana powołała się na wcześniejszą korespondencję, w której wskazywała na niebezpieczeństwo zaprzestania współspalania biomasy przez Oddział (...)z powodu ekonomicznej nieopłacalności, prowadzącej do generowania straty. Pozwana powiadomiła o otrzymaniu dzień wcześniej pisma z dnia 31 stycznia 2013 r. (...) S.A.w B.zawierającego wypowiedzenie pozwanej umowę roczną sprzedaży biomasy w części dotyczącej m.in. dostaw biomasy do Oddziału (...)ze względu na rażącą stratę przy dalszym współspalaniu biomasy. Pozwana wywiodła, że dla pozwanej decyzja podjęta przez (...) S.A.stanowi przesłankę nadzwyczajną, pozwalającą na bezsankcyjne odstąpienie od umowy (oświadczenie pozwanej, k.26-27).

Powiadomieniem z dnia 4 lutego 2013 r. skierowanym do powoda pozwana powołując się na podstawę prawną z § 1 ust.2 pkt a umowy podjęła decyzję o zmniejszeniu o 20% odbioru ilości biomasy w stosunku do wielkości dostaw, które w okresie od 1 września 2012 r. do 31 marca 2013 r. miały zostać zrealizowane do (...) S.A.Oddział (...)zgodnie z harmonogramem stanowiącym integralną część umowy. Pozwana podała, że dostawy powinny zostać zmniejszone do 5040 Mg, w związku z czym dostawy w formie peletu będą wynosić w lutym 2013 r. ok. 320 Mg i w marcu 2013 r. ok. 320 Mg (powiadomienie, k.28).

Powiadomieniem z dnia 6 lutego 2013 r. skierowanym do powoda pozwana poinformowała, że otrzymała od (...) S.A.pismo z 05.02.2013 r. o natychmiastowym wstrzymaniu dostaw biomasy do (...) S.A.Oddział (...). W związku z powyższym pozwana poinformowała powoda, że wstrzymuje dobowe dostawy biomasy pozaleśnej od powoda poczynając od 6 lutego 2013 r. Podała, że powyższe zostało podyktowane utrzymującą się tendencją spadkową rynkowych cen praw majątkowych i cen uprawnień do emisji CO2 i że sytuacja ta powoduje dalszy spadek opłacalności spalania biomasy, co w konsekwencji powoduje, że przy tym poziomie cen spalanie biomasy w Oddziale (...)jest ekonomicznie nieuzasadnione (powiadomienie, k.29).

Decyzją z dnia 10 czerwca 2013 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki stwierdził. Że przedsiębiorca – (...) S.A.w B.nie usunął w wyznaczonym czasie niezgodności z warunkami decyzji z 12 października 1998 r. Decyzję powyższą wydano wobec (...) S.A.w B.jako strony postępowania administracyjnego. W treści decyzji Prezes (...) stwierdził, że decyzja z dnia 12 października 1998 r., podlega zmianie na podstawie § 8 ust.4 pkt 1 i 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 r. (Dz. U. z r. 2012, poz.1229) – nie zachowanie warunków pobierania próbek paliw do badań (decyzja, k.103-109). Przed wejściem w życie ww. rozporządzenia obowiązywało rozporządzenie ministra Gospodarki z 14 sierpnia 2008 r. (Dz. U. nr 156, poz.969), statuujące w § 6 ust.4 pkt 1 i 3 te same zasady pobierania próbek poszczególnych rodzajów paliw. Skutkiem ww. decyzji jest nie uznawanie energii wyprodukowanej w (...) S.A.za energię „zieloną” (niesporne).

Decyzja powyższa została doręczona do (...) S.A.w B.w dniu 14 czerwca 2013 r. (adnotacja – decyzja, k.103). Nie została zaskarżona odwołaniem, wskutek czego uprawomocniła się po upływie czternastu dni, tj. 29 czerwca 2013 r. (zezn. śwd. M. P., e-protokół, k.240 od 2 h 44 m.). Przypuszczalną przyczyną nie złożenia odwołania był fakt ekonomicznej nieopłacalności współspalania biomasy z uwagi na ówczesną sytuację na rynku praw majątkowych, tzw. zielonych certyfikatów i uprawnień do emisji CO2. Doprowadzenie do stanu, jaki Prezes (...) uznał w decyzji z 10 czerwca 2013 r. za konieczny wymagałoby przeniesienia trzech wag i próbobiorni w inne miejsce; każda n wag ma wielkość kilkupiętrowego budynku. Proces zaprojektowania trwałby około rok-półtora, zaś przeniesienie kolejne dwa lata (zezn. śwd. M. P., e-protokół, k.240 od 2 h 30 m i od 2 h 44 m.).

Pozwana nie była stroną postępowania administracyjnego prowadzonego przez Prezesa U.i nie miała możliwości zaskarżenia wydanej przez Prezesa (...) decyzji z 10 czerwca 2013 r. (niesporne). Po otrzymaniu od (...) S.A.ww. decyzji, w dniu 3 lipca 2013 r. pozwana skierowała do powoda (...)datowane na 02.07.2013 r., o odstąpieniu od dalszej realizacji umowy z 31.08.2012 r. z uwagi na wystąpienie przesłanki, o której mowa w § 15 ust.2 umowy, tj. z uwagi na zaistnienie sytuacji nadzwyczajnej, jaką jest godząca w interesy pozwanej zmiana dotychczasowych interpretacji przepisów. Powyższe pismo pozwanej zostało doręczone powodowi w dniu 4 lipca 2013 r. (oświadczenie dodatkowe pozwanej, k.98-99, potwierdzenie odbioru, k.100).

Pozwana zawarła szereg umów na dostawę biomasy z wieloma dostawcami, celem zapewnienia zaopatrzenia w biomasę różnych Oddziałów (...) S.A.W niektórych przypadkach była to biomasa leśna ((...)), w niektórych pozaleśna. Biomasa pozaleśna spalana była po odstąpieniu od umowy przez (...) S.A.tylko w (...)((...)). Zaopatrzenie dla (...)było w pełni realizowane w drodze umów zawartych z innymi dostawcami (zezn. śwd. P. (...), e-protokół rozprawy, k.240 od 59 m., zezn. śwd. P. F., k.240 od 1 h 37 m. do 1 h 46 m.).

Powód po odstąpieniu od umowy przez pozwaną zagospodarował nabytą celem dostarczenia pozwanej i posiadaną przez siebie biomasę, sprzedając ją osobom trzecim (zezn. powoda, e-protokół, k.241 od 3 h 2 m.).

Pozwana w późniejszym okresie wystosowała do dostawców propozycje zawarcia nowych umów (zezn. pozwanej, e-protokół rozprawy, k.241 od 3 h 10 m.). Do zawarcia nowej umowy z powodem nie doszło (niesporne).

Powyższy stan faktyczny, częściowo niesporny pomiędzy stronami, Sąd ustalił na podstawie przedłożonych dowodów z dokumentów oraz zeznań świadków i przesłuchania stron. Sąd nie znalazł podstaw, by powyższym dowodom odmówić wiarygodności i mocy dowodowej.

Sąd zważył, co następuje.

Ze względów porządkowych należy odnieść się do zgłoszonego przez pozwaną zarzutu niewłaściwego określenia wartości przedmiotu sporu, która według pozwanej winna wynosić 84.307,10 zł. Zarzut ten jest niezasadny, bowiem wbrew niejasnym wywodom pozwanej powód ma prawo żądać zasądzenia dowolnej kwoty. Inną natomiast kwestią jest merytoryczna zasadność żądania pozwu, co jest przedmiotem rozpoznania sądu.

Przechodząc do meritum sprawy, strony związane były umową z dnia 31 sierpnia 2012 r., którą należy zakwalifikować jako umowę sprzedaży z dodatkowym określeniem szeregu postanowień o charakterze accidentalia negotii, w tym terminów wydania kolejnych partii rzeczy objętych umową, ale także kar umownych oraz umownego prawa odstąpienia. Zgodnie z art.535 k.c., przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Biorąc pod uwagę fakt związania stron umową, w sprawie mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego o zobowiązaniach w ogólności oraz o zobowiązaniach umownych.

Należy podkreślić, że związanie stron umową, jej dosłowna treść , jak również fakt, że umowa od września 2012 r. do stycznia 2013 r. była wykonywana zgodnie z jej treścią i że z tego tytułu nie powstały pomiędzy stronami żadne roszczenia, jest w tej sprawie poza sporem. Spór stron dotyczy nie odebrania przez pozwaną pełnej, wynikającej z umowy ilości biomasy oraz naliczenia z tego tytułu przez powoda kary umownej, co pozwana kwestionuje powołując się na dokonane przez siebie odstąpienie od umowy; powód z kolei kwestionuje skuteczność powyższego odstąpienia. Należy zatem odnieść się do powyższych instytucji umownych.

Zgodnie z art.483 § 1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). W myśl art.484 k.c., w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody (§ 1); jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej, to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana (§ 2).

Ze względu na istotę kary umownej jako swoistego rodzaju naprawienia szkody i systematykę przepisów dotyczących kary umownej (skutki niewykonania zobowiązań), należy stwierdzić, że kary tej tak jak innych wariantów naprawienia szkody dotyczą przesłanki odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w rozumieniu art.471 k.c.

Zgodnie z cyt. przepisem art.471 k.c., przesłankami odpowiedzialności kontraktowej są:

- szkoda wierzyciela,

- bezprawne działanie lub zaniechanie dłużnika stanowiące niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,

- związek przyczynowy pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą,

- wina dłużnika.

Zgodnie z zasadą ciężaru dowodzenia faktów (art.6 k.c.), istnienie wszystkich przesłanek winien udowodnić wierzyciel, za wyjątkiem winy dłużnika, która jest domniemana, co skutkuje możliwością przeprowadzenia przez dłużnika dowodu przeciwnego. W sytuacji zakwestionowania przesłanek faktycznych ww. odpowiedzialności przez dłużnika związanego z wierzycielem umową przewidującą karę umowną, ów ciężar udowodnienia przesłanek odpowiedzialności dotyczy również wierzyciela domagającego się kary umownej. Przepisy art.483-484 k.c. nie wprowadzają tu żadnego wyjątku, w szczególności w zakresie przerzucenia ciężaru dowodowego. Należy zatem odnieść się do przesłanek odpowiedzialności pozwanej z tytułu kary umownej, które winien był udowodnić powód.

Jeżeli pominąć w tym miejscu kwestię odstąpienia od umowy, o czym niżej, kwestie dotyczące wypełnienia ciężaru dowodowego przez powoda nie wydają się sporne. Nie budzi wątpliwości, że powód jako wierzyciel poniósł szkodę w postaci nieosiągnięcia wynikających z umowy i precyzyjnie wyliczonych przychodów; było to zatem lucrum cessans w rozumieniu art.361 § 2 k.c. Nie budzi również wątpliwości, że miało miejsce działanie pozwanej jako dłużnika stanowiące niewykonanie zobowiązania. W treści umowy jednoznacznie wskazano, że powód ma obowiązek dostarczenia (wydania) określonych ilości towaru (biomasy) pozwanej, a pozwana ma obowiązek odebrania tegoż towaru. Jest bezsporne, jaka ilość towaru została faktycznie przez pozwaną odebrana, toteż proste wyliczenie arytmetyczne daje wynik, jakiej ilości biomasy pozwana nie odebrała. Bezsporny i oczywisty jest związek przyczynowy pomiędzy zaniechaniem pozwanej w postaci nie odebrania biomasy od powoda a szkodą powoda, bowiem właśnie i wyłącznie nie odebranie biomasy skutkowało brakiem przychodów po stronie powoda, a zatem jego szkodą.

Należy natomiast odnieść się bliżej do kwestii bezprawności działania pozwanej. Tylko bowiem bezprawne działanie lub zaniechanie dłużnika może być uznane za przesłankę jego odpowiedzialności. Pozwana podniosła, że miała prawo do odstąpienia od umowy w dniu 1 lutego 2013 r. jako następstwa odstąpienia przez (...) S.A. z dnia 31 stycznia 2013 r. od umowy z pozwaną. Jest to jedna z głównych okoliczności w sprawie, do której pozwana odwołuje się wielokrotnie, powołując się na kierowaną do powoda korespondencję.

W ocenie Sądu wielokrotne i powtarzane wywody pozwanej o prawie odstąpienia od umowy na skutek rozwiązania umowy z pozwaną przez (...) S.A. są całkowicie chybione. Wbrew wywodom pozwanej, odstąpienie od umowy z racji nagłego i znacznego spadku cen tzw. zielonych certyfikatów i praw do emisji CO2 w żadnym razie nie może być uznane ani za przejaw siły wyższej, ani sytuacji nadzwyczajnej w rozumieniu par.15 ust.2 umowy. Jest rzeczą oczywistą, że ceny określonych produktów na rynku (do których należą również „zielone certyfikaty” i prawa do emisji CO2, albowiem podlegają one obrotowi rynkowemu) są, a w każdym razie mogą być zmienne, co należy do samej istoty gospodarki rynkowej, której częścią są giełdy pieniężne i towarowe. To, że pozwana zawierając umowę liczyła, iż powyższe ceny, utrzymujące się przez kilka lat na stabilnym poziomie będą się nadal na tym poziomie utrzymywać przez okres około półtora roku, w żadnym razie nie stanowi o „nadzwyczajności” faktycznie zaistniałej sytuacji. Jest to argument podnoszony częstokroć przez osoby uczestniczące w obrocie umownym, lecz nie czyniące tego zawodowo. W żadnym razie nie można uznać zasadności tego rodzaju argumentacji przedstawianej przez profesjonalny podmiot, prowadzący dodatkowo tego rodzaju działalność (obrót biomasą) w znacznym rozmiarze i zaopatrujący wielkich odbiorców. Pozwana powyższej działalności nie prowadziła bezinteresownie, a w celu osiągnięcia zysku; zastrzegając zatem dla siebie w umowie (której treść pochodziła od pozwanej) określone warunki umowne do realizacji tego celu winna była brać pod uwagę, że może nastąpić zmiana okoliczności, która będzie mogła skutkować koniecznością działań w celu zachowania zysku, lub ewentualnie zminimalizowania straty, która się nieoczekiwanie pojawi. Jeżeli wskutek nieopłacalności dalszej współpracy (...) S.A. rozwiązała umowę z pozwaną, nie było żadnych przeszkód do podjęcia przez pozwaną kroków prawnych przeciwko ww. swojemu dalszemu kontrahentowi, a ponadto pozwana nie była ograniczona w możliwości podjęcia działań w celu zagospodarowania, tj. odsprzedania na rynku biomasy dostarczanej przez powoda. O tym, że te ostatnie działania były możliwe świadczy wynikający z zeznań powoda fakt, że powód zdołał sprzedać na rynku biomasę, którą dla pozwanej od jej producentów nabył i której pozwana nie odebrała.

Należy się zatem w tym zakresie przychylić do argumentacji powoda, który wskazuje, że nieopłacalność ekonomiczna spalania biomasy stanowiła jedynie przejaw normalnego ekonomicznego ryzyka działalności pozwanej, a nie „sytuację nadzwyczajną”. Brak jest w tej sytuacji podstaw do uznania skuteczności odstąpienia przez pozwaną od umowy w dniu 1 lutego 2013 r. – jako spowodowanego wyłącznie przyczynami ekonomicznymi, tj. nieopłacalnością dalszego współspalania biomasy, która nie stanowi siły wyższej ani okoliczności nadzwyczajnej z § 15 ust.2 umowy.

Należy natomiast mieć na uwadze, że pozwana ponownie odstąpiła od umowy w dniu 2 lipca 2013 r. Odstąpienie to zostało dokonane na skutek otrzymania prawomocnej decyzji Prezesa (...) z 10.06.2013 r. pozbawiającej (...) S.A.koncesji na uzyskiwanie świadectw pochodzenia tzw. zielonej energii i zdaniem Sądu było skuteczne w myśl § 15 ust.2 umowy. Jest to niewątpliwie zmiana interpretacji przepisów, skoro przy braku jakichkolwiek zmian technicznych ani prawnych (treść przepisów, pomimo zastąpienia rozporządzenia z 2008 r. kolejnym z 2012 r. nie zmieniła się) Prezes (...) uznał, że zachodzą niezgodności z warunkami decyzji z 1998 r. (innymi słowy, zmieniając swą wcześniejszą interpretację przepisów uznał, że odnośny przepis nie pozwala na udzielenie stosownej koncesji). Interpretacja ta godzi w interesy kupującego czyli pozwanej, gdyż energii wytworzonej w (...)nie zalicza się do energii wytworzonej w odnawialnym źródle energii.

Należy mieć na względzie, że owo „godzenie” określone zostało w umowie stron ogólnie i brak było w umowie bliższych wymagań (w szczególności, czy owa zmiana interpretacji ma być wyrażona w decyzji czy też orzeczeniu skierowanym do pozwanej, czy też osoby trzeciej). Jednocześnie zaś strony same wskazały ów przypadek jako wyczerpujący znamiona sytuacji nadzwyczajnej. Odstąpienie od umowy przez pozwaną w tym trybie zostało powodowi doręczone 4 lipca 2013 r., a zatem umowa nie obowiązywała już 5 lipca 2013 r. Dodać należy, że pozwana nie miała żadnego wpływu na ewentualne zaskarżenie decyzji Prezesa U., gdyż nie była stroną w powyższym postępowaniu administracyjnym. Skutki natomiast niewątpliwie dotyczyły sfery interesów pozwanej, w tym wypadku godząc w te interesy, a zatem wpływając na nie negatywnie.

Należy się też w tym miejscu odnieść do samej instytucji odstąpienia od umowy. Niewątpliwie odstąpienie od umowy, o jakim mowa w jej § 15 ust.2, tj. prawie do odstąpienia przez pozwaną bez sankcji, nie miało być i nie było następstwem zwłoki w wykonaniu umowy wzajemnej, o czym mowa w art.491 k.c. Prawo powyższe zostało zastrzeżone na rzecz pozwanej jako kupującego z odniesieniem się do innej przesłanki, nie leżącej po stronie sprzedającego. Było ono bowiem, jak nadmieniono, określone jako możliwość w każdym czasie bezsankcyjnego odstąpienia od umowy w przypadku wystąpienia sytuacji nadzwyczajnej, jaką jest np. istotna zmiana przepisów prawa lub godząca w jego interesy zmiana dotychczasowych interpretacji tych przepisów.

Jedyną instytucją kodeksową nawiązującą do ww. postanowienia umownego jest art.395 k.c. Przepis ten stanowi, że można zastrzec w umowie, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy; prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie (§ 1). W razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za nie zawartą; to co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu; za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie (§ 2).

Należy stwierdzić, że ww. przepis winien być interpretowany zgodnie z treścią umowy stron i ich zgodnego zamiaru (art.65 § 2 k.c.). Nie budzi wątpliwości, że „oznaczonym terminem” odstąpienia od umowy był, zgodnie z treścią umowy, okres jej obowiązywania, tj. do 31 grudnia 2013 r., co wynika z zastosowanego przez strony sformułowania „w każdym czasie”. Nie budzi jednak również wątpliwości, że strony zastosowały instytucję sui generis, a nie stanowiącą bezpośrednie działanie w warunkach dyspozycji art.395 § 1 k.c. Jak wynika z pełnej treści art.395 k.c., odstąpienie od umowy w jego warunkach skutkuje traktowaniem umowy jako niezawartej, czego następstwem jest obowiązek zwrotu wzajemnych świadczeń stron w stanie niezmienionym, z zastrzeżeniem (poza szczególnym przypadkiem działania w ramach zwykłego zarządu) wynagrodzenia za świadczone usługi i korzystanie z rzeczy. Jest oczywiste, że w niektórych przypadkach umów trwałych, jakiej najbardziej typowym przypadkiem jest umowa najmu, nie jest możliwy zwrot świadczeń, np. w postaci korzystania z rzeczy, które już miało miejsce. Nie dotyczy to jednak umowy sprzedaży, gdzie oczywiście co do zasady możliwy jest zwrot sprzedanej rzeczy.

Nie ma wątpliwości, że strony nie miały na względzie odstąpienia od umowy z obowiązkiem zwrotu wzajemnych świadczeń. Wynika to z charakteru rzeczy sprzedanej i jej wynikającej z treści samej umowy dalszej sprzedaży kolejnemu nabywcy czyli (...) S.A. celem bieżącego zużycia, tj. spalenia celem pozyskania energii. Nie chodziło zatem o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, co jest aktualne przy zwrocie świadczeń. Tym samym owo „odstąpienie” mogło być zatem rozumiane tylko jako „odstąpienie od dalszej realizacji umowy”, czy też „wstrzymanie realizacji umowy”; takie też oświadczenie do powoda skierowała pozwana. Jak się wydaje, nie ma przeszkód do uznania możliwości zastosowania takiej instytucji umownej po myśli art.353 ¹ k.c., tj. w ramach swobody umów. Dodać trzeba, że powód był w pełni świadomy treści umowy, którą z pozwaną zawierał, gdyż była mu ona udostępniona w przetargu w ramach SIWZ, i nie wnosił do tej treści zastrzeżeń.

Innymi słowy, należy uznać za udowodnione, że powód wykazał przesłanki odpowiedzialności kontraktowej pozwanej w okresie do dnia skutecznego odstąpienia przez pozwaną od umowy, tj. do dnia otrzymania przez powoda oświadczenia pozwanej z 2 lipca 2013 r., co miało miejsce w dniu 4 lipca 2013 r. Tym samym, wobec domniemania winy dłużnika, na pozwanej spoczywał obowiązek wykazania braku winy po jej stronie. Pozwana zgłosiła powyższe twierdzenie w sprzeciwie od nakazu zapłaty, zgłaszając w tym zakresie te same okoliczności, co w kwestii prawa odstąpienia, tj. wywodząc, że wskutek zaistniałej sytuacji rozwiązania z pozwaną umowy przez (...) S.A., pozwanej, która nie mogła sprzedać biomasy głównemu i przewidzianemu odbiorcy, nie można postawić zarzutu winy nawet w postaci niedbalstwa. Sąd nie podziela tego stanowiska.

Nie powtarzając wcześniejszych wywodów o braku zaistnienia sytuacji nadzwyczajnej można jedynie w tym miejscu powtórzyć, że fakt, iż wskutek spadku opłacalności ekonomicznej współspalania biomasy główny kontrahent pozwanej zaprzestał odbioru biomasy, nie stanowi o uznaniu działania czy też zaniechania pozwanej za właściwe. Jak wspomniano, bez wątpienia istniała możliwość sprzedania biomasy innemu odbiorcy, choć być może przy gorszych warunkach umownych, albowiem tak właśnie finalnie uczynił powód. Pozwana tymczasem nie podjęła żadnej próby powyższego działania, uznając, że jest swoiście „usprawiedliwiona” faktem, że nie może biomasy dostarczyć na miejscu do tego konkretnego Oddziału (...) S.A. Należy podkreślić, że obecnie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być założona w dowolnym celu (art.151 § 1 k.s.h.), a nie, jak w poprzednim stanie prawnym, wyłącznie w celu gospodarczym (art.158 § 1 k.h.). Tym niemniej, nie budzi wątpliwości że pozwana jako podmiot wpisany do rejestru przedsiębiorców KRS taką działalność gospodarczą prowadzi, zgodnie z podanymi w KRS pozycjami według (...). Pozwana zatem nie prowadzi li tylko działalności o charakterze administracyjnym w postaci przekazywania dalej otrzymanego towaru, lecz działalność gospodarczą z wszelkimi jej cechami i wymogami. Wymogiem tym jest zachowanie się zgodnie z wymogami należytej staranności według wzorca uwzględniającego zawodowy charakter działalności dłużnika (art.355 § 2 k.c.). Odstąpienia od próby sprzedaży innemu nabywcy towaru dostarczanego przez powoda, z uwagi na konieczność podjęcia dalszych działań nie gwarantujących z góry zysku określonego w zawartych umowach, nie sposób traktować jako zgodnego z zasadami starannego prowadzenia działalności gospodarczej. Pozwana bez żadnej wątpliwości działała bez zachowania zasad należytej staranności, skoro bez wątpienia nie zrealizowała nawet nowego harmonogramu dostaw wynikającego z jej własnego pisma z dnia 4 lutego 2013 r. (por. niżej).

Mając na uwadze wykazanie przesłanek odpowiedzialności pozwanej należy przejść do głównej kwestii, jaką jest wysokość szkody powoda, za którą odpowiada pozwana a zatem do ustalenia wysokości odszkodowania. Strony ustanowiły w umowie karę umowną, której powód w tym procesie dochodzi, a zatem będą miały zastosowanie zasady dotyczące tej kary; wysokość kary umownej za nie odebranie biomasy została określona w umowie.

Pozwana powołała się w procesie na treść swojego pisma z dnia 4 lutego 2013 r. o zmniejszeniu ogólnej ilości dostaw o 20%. Treść tego pisma zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości. Pozwana zmniejszyła ilość dostaw o 20% w okresie od września 2012 r. do marca 2013 r. włącznie. Jest faktem, że umowa w § 1 ust.2 dawała pozwanej takie prawo w całym okresie umownym; taką wykładnię (zmniejszenie do 20% ogólnej ilości biomasy) potwierdzili świadkowie. Z niczego jednak, pomimo niejasnych wywodów pozwanej i powołania się na własne wyliczenie, nie wynika, że zmniejszenie miało nastąpić automatycznie na dalszy okres. Jeżeli zatem pozwana mogła zmniejszyć ilość biomasy o 20% z ogólnej ilości w całym okresie umowy (14.400 ton), ale skorzystała z tego prawa tylko co do 7 miesięcy (IX 2012 – III 2013), to dalszego zmniejszenia nie było. Brak jest też dowodu doręczenia powodowi pisma z 04.02.2013 r., ale pismo to złożył sam powód, należy więc przyjąć doręczenie tego samego dnia. Zmniejszenie mogło nastąpić w całym okresie umowy – w każdym czasie, nie miała znaczenia data. Wbrew stanowisku powoda, dalsze przepisy § 1 ust.2 umowy normują tylko techniczne przeprowadzenie powiadomienia o zmniejszeniu dostaw (możliwe było nawet zmniejszenie z dnia na dzień – vide umowa).

Za okres 7 miesięcy po 900 ton umowa przewidywała 6300 ton, minus 20% dawało 5040 ton. Zrealizowano 5 miesięcy (wrzesień 2012 – styczeń 2013) po 900 ton, czyli 4500 ton i w lutym 373,34 tony, a więc 4873,34 tony. Do 5040 ton brakuje 166,66 ton. Za taką zatem ilość tj. nieodebranie pozwana odpowiada w okresie do końca marca 2013 r.

Wskutek braku zmniejszenia dostaw za dalszy okres związania stron umową, tj. do 4 lipca 2013 r. włącznie, do wyliczenia wysokości kary umownej należy przyjąć ilości wynikające z umowy. Za kwiecień, maj i czerwiec 2013 r. było to po 900 ton, a więc 2700 ton.

Za lipiec (miesiąc liczący 31 dni) umowa obowiązywała do 4 lipca 2013 r. a więc proporcjonalnie winno być zrealizowane 900 ton x 4/31 = 116,12 ton. Od 5 lipca 2013 r. wskutek skutecznego odstąpienia od umowy pozwana nie była zobowiązana do odbioru biomasy. Wywody powoda o możliwości sprzedania biomasy po tym okresie innemu odbiorcy są w tym wypadku bezprzedmiotowe, bowiem zgodnie z treścią umowy stron pozwana mogła od umowy odstąpić, toteż fakt, że mogła umowę kontynuować nie ma dla sprawy znaczenia. Tym samym ilością biomasy stanowiącą podstawę do wyliczenia kary umownej za nieodebranie biomasy jest: 166,66 + 2700 + 116,12 ton = 2982,78 ton.

Sposób wyliczenia kary umownej wynika z umowy stron. Owo wyliczenie następowało według iloczynu gwarantowanej wartości opałowej biomasy (tj. 16,0 GJ/Mg), ceny podanej w umowie (tj. 31 zł) i ilości nieodebranej biomasy; kara umowna wynosiła 10%.

Faktycznie było to zatem 16,0 GJ/Mg (tonę) x 31 zł x 2982,78 tony x 10% = 147.945,88 zł. Taka też kwota została zasądzona z tytułu należności głównej.

Osobną kwestią są odsetki za opóźnienie w zapłaceniu należności z tytułu kary umownej. Za marzec i kwiecień 2013 r., tj. za 166,66 + 900 ton = 1066,66 ton, w kwocie 52.906,33 zł, podlegały zasądzeniu zgodnie z żądaniem pozwu, tj. od 15 maja 2013 r. Odsetki należne były bowiem od dnia przypadającego po wezwaniu dłużnika do wykonania (art.455 k.c.), a wezwanie zostało skierowane przed procesem z datą zapłaty do 14.05.2013 r. (k.35). Za maj tj. za 900 ton (kwota 44.640 zł) – od dnia po dniu doręczenia odpisu pozwu (niosącego ze sobą materialnoprawny skutek wezwania do wykonania), czyli od dnia 27 czerwca 2013 r. (doręczenie odpisu pozwu miało miejsce 26.06.2013 r. – k.54). Za czerwiec i lipiec 2013 r. za wezwanie do wykonania można uznać dopiero pismo strony powodowej z 29.07.2013 r. (k.131-136); podtrzymanie żądania pozwu stanowiło żądanie zapłaty. Wysłane zostało listem poleconym 30.07. (...). (k.136 odw.), przy przyjęciu 4 dni na korespondencję należy uznać, że doszło 3 sierpnia 2013 r., co skutkuje zasądzeniem odsetek od 4 sierpnia 2013 r. Dotyczy to kwot:

- za czerwiec – 900 ton – 44.640 zł,

- za lipiec – 116,12 tony – 5.759,55 zł.

Łącznie zatem zostały zasądzone odsetki od całej kwoty 147.945,88 zł. W pozostałym zakresie, tj. zarówno co do pozostałej objętej pozwem kwoty należności głównej, jak i odsetek za opóźnienie powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne.

O kosztach procesu pomiędzy stronami Sąd orzekł w oparciu o art.100 k.p.c., w części normującej stosunkowe rozdzielenie kosztów, mając na uwadze częściowe uwzględnienie żądania pozwu. Powód żądał zasądzenia kwoty 472.522,33 zł, natomiast zasądzono 147.945,88 zł, czyli żądanie pozwu zostało uwzględnione w 31,3%. Kosztami powoda była opłata sądowa w kwocie 23.627 zł, koszty zastępstwa procesowego 7.200 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł; suma kosztów powoda wyniosła zatem 30.844 zł. Koszty pozwanej to kwota kosztów zastępstwa procesowego 7200 zł i opłata skarbowa 17 zł, a więc łącznie koszty pozwanej to 7217 zł.

Suma kosztów z obu stron 38.061 zł. Powód winien ponieść 68,7% czyli 26.147,90 zł. Pozwana winna ponieść 31,3% czyli 11.913,10 zł. Powód poniósł faktycznie 30.844 zł, zaś pozwana 7217 zł, tym samym zasądzeniu od pozwanej na rzecz powoda podlegała kwota 4.696,10 zł.

Co do interwenienta ubocznego zastosowanie ma art.107 k.p.c. W myśl cyt. przepisu, interwenient uboczny, do którego nie mają zastosowania przepisy o współuczestnictwie jednolitym, nie zwraca kosztów przeciwnikowi strony, do której przystąpił; sąd może jednak przyznać od interwenienta na rzecz wygrywającego sprawę przeciwnika strony, do której interwenient przystąpił, zwrot kosztów wywołanych samoistnymi czynnościami procesowymi interwenienta; sąd może także przyznać interwenientowi koszty interwencji od przeciwnika obowiązanego do zwrotu kosztów. Skoro zatem interwenient nie zwraca kosztów stronie przeciwnej względem strony, do której przystąpił, nie ma podstaw do identycznego stosowania art.100 k.p.c. jak przy rozliczeniu stron, tj. zestawiania kosztów obu stron i stosunkowego rozliczania sumy ww. kosztów. Istnieje natomiast podstawa do zwrotu kosztów interwenientowi ubocznemu, jednak przyjąć należy, że zwrot ten może nastąpić jedynie w takim stopniu, w jakim strona, do której interwenient uboczny przystąpił, wygrała sprawę. W tej sprawie, jak wcześniej podano, jest to 68,7%, co wskazuje, że na rzecz interwenienta ubocznego może być zasądzone 68,7% jego kosztów. Koszty interwenienta ubocznego to opłata sądowa od interwencji wynosząca 4726 zł, koszty zastępstwa procesowego 7200 zł oraz opłata skarbowa 17 zł; suma kosztów interwenienta ubocznego wyniosła 11.943 zł; 68,7% od tej kwoty to 8.204,84 zł. Jak przytoczono, zasądzenie kosztów na rzecz interwenienta ubocznego jest fakultatywne, ale zdaniem Sądu w tej sprawie – zasadne, bowiem pełnomocnik interwenienta ubocznego działał aktywnie w procesie, wypowiadając się zarówno na piśmie, jak i uczestnicząc w rozprawie oraz zgłaszał wnioski dowodowe, które przyczyniły się do wyjaśnienia sprawy. Mając to na uwadze Sąd zasądził od powoda na rzecz interwenienta ubocznego wymienioną wyżej kwotę kosztów procesu.

Z

(...)

18.02.2014 r.