Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie Wydział II Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Dubinowicz – Motyk

Protokolant: Marta Gurtat

po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 2016 roku na rozprawie

sprawy z powództwa E. Ż.

przeciwko G. P., A. K. (1) i J. P.

o zapłatę kwoty 134 000zł

I oddala powództwo;

II zasądza od powódki E. Ż. na rzecz pozwanych G. P., A. K. (1) i J. P. solidarnie kwotę 3617zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt II C 1314/14

UZASADNIENIE

E. Ż. w pozwie z 16 września 2014 roku wniosła o zasądzenie solidarnie od G. P., A. K. (1) i J. P. na jej rzecz kwoty 134.000 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 1 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 14.400 złotych. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że powódka, J. P. i G. P. zamierzali podjąć prowadzenie wspólnej działalnością w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z ustaleniami funkcję prezesa spółki miała sprawować J. P., z kolei G. P. miał być prokurentem spółki, faktycznie zajmującym się prowadzaniem spraw spółki, zaś ona sama miała sprawować funkcję członka zarządu spółki. Powódka zaznaczyła, że wraz J. P. nabyły wszystkie udziały w (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., której nazwa została zmieniona na (...) sp. z.o.o., a aktualnie na (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w P.. Zaznaczyła, że sąd dokonał wpisu spółki do Krajowego Rejestru Sadowego, przy tym odmówił wpisu J. P. jako prezesa zarządu z uwagi wcześniejsze skazanie za przestępstwa gospodarcze. Podkreśliła także że wraz z J. P. dokonała otwarcia rachunku bankowego spółki, przy czym ustalone zostało, iż tylko one będę upoważnione do korzystania z niego. Powódka zaznaczyła, że w dniu 30 września 2013 roku, działając w imieniu i na rzecz spółki G. P. – jako prokurent, zawarł z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę pożyczki nr (...) na kwotę 145.140 złotych. Powyższa umowa została zawarta przy współpracy z J. P., która udzieliła zabezpieczenia hipotecznego, bez jej wiedzy. Pożyczka miała być udzielona w cellu zakupu specjalistycznych „bezpiecznych szafek”. Dalej wskazała, że w wykonaniu umowy w dniu 7 października 2013 roku na rachunek bakowy spółki wpłynął przelew na kwotę 145.140 złotych, przy czym tego samego dnia G. P. przelał kwotę 134.000 złotych na rachunek bankowy A. K. (1), której to kwoty do dnia dzisiejszego nie zwrócili na rzecz spółki. Powódka zaznaczyła, że kwota pożyczki nie została przeznaczona na cel wskazy w umowie, a przy tym według niej G. P. przedstawił fikcyjne faktury, wystawione przez nieistniejący podmiot. Powódka podkreśliła, że wszyscy pozwani działali wspólnie i w porozumieniu, a przywłaszczenie środków nie byłoby możliwe bez udziału pozwanych J. P. i A. K. (1), w związku z czym wszyscy pozwani winni odpowiadać solidarnie za wyrządzoną spółce szkodę. Powódka wskazała, że w dniu 24 czerwca 2014 roku zawarła z (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w P. (poprzednio (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z.o.o.) porozumienie, na mocy którego nabyła od spółki wierzytelność wobec pozwanych o naprawienie szkody w zamian za zwolnienie spółki z długu w wysokości odpowiadającej wysokości wierzytelności względem pozwanych, tj. 134.000 złotych.

J. P. w piśmie procesowym z dnia 4 lutego 2015 roku, stanowiącym odpowiedź na pozew, wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazała że nie jest legitymowana biernie w niniejszej sprawie, bowiem nie ponosi odpowiedzialności za szkodę spółki opisywaną w pozwie, zaprzeczając świadomemu udzieleniu przez siebie pomocy w wyrządzeniu spółce szkody oraz podkreślając iż w wykonaniu poręczenia spłaciła zaciągniętą przez spółkę pożyczkę. Pozwana kwestionowała także skuteczność nabycia przez powódkę od spółki (...) sp. z o.o. wierzytelności o zapłatę kwoty 134 000zł, wskazując iż stosowna umowa nie spełnia wymogów koniecznych dla przelewu wierzytelności, jak również to, iż wierzytelność w stosunku do spółki na którą wskazuje powódka stanowiła w istocie pożyczkę udzieloną przez A. Ż. i nie była wymagalna w dacie zawarcia porozumienia między powódką a spółką.

Ustosunkowując się do żądania pozwu G. P. domagał się zawieszenia postępowania do czasu zakończenia postępowania karnego toczącego się w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Woli w Warszawie pod sygn. akt IV K 50/15 lub oddalenia powództwa i zasądzenia na jego rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że był osobą faktycznie zarządzającą sprawami spółki (...) i że reprezentował tę spółkę przy zawieraniu umowy pożyczki z (...) S.A. z siedzibą w W.. Podkreślał, że pożyczka została zwrócona w całości wraz z odsetkami przez J. P., a więc spółka nie poniosła żadnej szkody. Pozwany zakwestionował także porozumienie zawarte pomiędzy powódką a (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w P. (dawniej (...) sp. z o.o.), wskazując m.in. że wszystkie pożyczki na które powołuje się powódka zostały zaciągnięte na działalność (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., przy czym część tych pożyczek została zaciągnięta przez spółkę u powódki, a część u A. Ż., dlatego nie ma ona umocowani do występowania z całym roszczeniem, dodatkowo zaznaczył, że zaciągnięte pożyczki nie były wymagalne w dniu złożenia pozwu. .

Pozwana A. K. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana wskazała, że nie ma żadnej wiedzy na temat okoliczności powstania i funkcjonowania (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz że nie współpracowała z G. P. ani z J. P. przy popełnieniu czynu opisywanego w pozwie, jako że pozwany jako jej konkubent swobodnie i samodzielnie korzystał z jej rachunku bankowego.

W odpowiedzi na zarzuty pozwanych, powódka E. Ż. podtrzymywała żądanie pozwu, wskazując m.in. iż fakt spłaty pożyczki zaciągniętej przez (...) sp. z o.o. w (...) przez pozwaną J. P. jako dłużnika rzeczowego nie jest tożsamy z brakiem szkody po stronie spółki, bowiem spółka została pozbawiona pożyczonych pieniędzy , zaś dłużnik rzeczowy może wystąpić przeciwko niej z roszczeniem regresowym.

Do chwili zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 7 marca 2013 roku J. P. i E. Ż. zawarły z J. S. umowę, na podstawi której nabyły po 50 udziałów w (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. /umowa sprzedaży udziałów, k. 34-37/

W tym samym odbyło się nadzwyczajne zgromadzenie wspólników (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., podczas którego m.in. odwołano dotychczasowego prezesa zarządu spółki J. S., powołując na to stanowisko J. P., powołano E. Ż. na stanowisko członka zarządu, dokonano zmian treści aktu założycielskiego spółki poprzez zmianę firmy spółki na (...)(§ 1), objęcie udziałów w kapitale zakładowym spółki w równych częściach, tj. po 500 udziałów, przez J. P. i E. Ż. (§ 8), ustalono, że do składania oświadczeń w imieniu spółki uprawniony jest każdy członek zarządu działający samodzielnie, niezależnie od liczby członków zarządu (§ 13 ). /akt notarialny rep. A nr (...) k. 17-31/

W dniu 7 marca 2013 roku J. P. oraz E. Ż. działając w imieniu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. ustanowiły samoistnym prokurentem spółki G. P.. / oświadczenie o udzieleniu prokury samoistnej, k.41/

Postanowieniem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2013 roku, sygn. akt Wa.XIII Ns-Rej. KRS/(...), dokonano zmian danych w/w spółki w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, z tym zastrzeżeniem, że odmówiono wpisu J. P. na stanowisko członka zarządu z uwagi na fakt jej wcześniejszego skazania za przestępstwo wymienione w art. 18§2 i 3 ksh. /postanowienie oraz zaświadczenie o dokonaniu wpisu, k. 38-40/

W dniu 8 maja 2013 roku została zawarta umowa o świadczenie usług bankowych oraz prowadzenie rachunków, zgodnie z którą do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych spółki upoważnione zostały E. Ż. i J. P.. /umowa k. 214-217/

Pomiędzy E. Ż. – członkiem zarządu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. jako pożyczkodawcą, a (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., jako pożyczkobiorcą, reprezentowaną przez prokurenta, w okresie od 21 maja 2013 roku do 3 stycznia 2014 roku zostały zawarte umowy pożyczki:

- umowa pożyczki nr (...) na kwotę 2.000 złotych /umowa pożyczki, k. 87-88; potwierdzenie przelewu, k. 89/,

- umowa pożyczki nr (...) na kwotę 5.000 złotych / umowa pożyczki, k. 90-91; potwierdzenie przelewu, k. 92/,

- umowa pożyczki nr (...) na kwotę 2.500 złotych /umowa pożyczki, k. 93-94; potwierdzenie przelewu, k. 95/,

- umowa pożyczki nr (...) na kwotę 10.000 złotych /umowa pożyczki, k. 96-97; potwierdzenie przelewu, k. 98/,

- umowa pożyczki nr (...) na kwotę 9.250 złotych /umowa pożyczki, k. 99-100; dowód wpłaty, k. 101/.

W dniu 30 września 2013 roku pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W. a (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., reprezentowaną przez G. P. jako prokurenta została zawarta umowa pożyczki nr (...) na kwotę 145.140 złotych. Jako zabezpieczenie spłaty pożyczki przewidziano min. ustanowienie hipoteki umownej do kwoty 218 000zł na nieruchomości lokalowej przy ul. (...), stanowiącej własność J. P. oraz cesję praw z polisy ubezpieczenia w/w lokalu. /umowa pożyczki, k. 44-54/. W tym samym dniu pomiędzy (...) S.A. z siedzibą w W. a J. P. została zawarta umowa przelewu wierzytelności z umowy ubezpieczenia w celu zabezpieczenia umowy pożyczki nr (...) zawartej z (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. /umowa przelewu wierzytelności k. 152-155/

W wykonaniu umowy pożyczki nr (...), w dniu 7 października 2013 roku na rachunek bankowy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wpłynęła kwota 145.140 złotych. /potwierdzenie przelewu, k . 52/

W tym samym dniu, na zlecenie G. P., z rachunku bankowego (...) sp. z o.o. kwota 134 000 złotych została przelana na rachunek bankowy A. K. (1), będącej konkubiną G. P.. /potwierdzenie przelewu k. 53/

E. Ż. o powyższej okoliczności dowiedziała się po ponad 2 miesiącach, przy przeglądaniu operacji na rachunku bankowym spółki. Od grudnia 2013 roku stosunki między E. Ż. a G. P. były napięte, powódka i jej mąż odmawiali dalszego samodzielnego finansowania działalności spółki. /przesłuchanie E. Ż., k. 308-310 verte; zeznania A. Ż., k. 278-282/

W dniu 24 stycznia 2014 roku E. Ż., działając w imieniu (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., odwołała ze skutkiem natychmiastowym prokurę udzieloną G. P., o czym poinformowała go pismem z dnia 26 stycznia 2014 roku. Postanowieniem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 12 lutego 2014 roku sygn. akt Wa.XIII Ns-Rej. KRS/(...) dokonano zmian danych spółki w rejestrze przedsiębiorców poprzez wykreślenie G. P. jako prokurenta spółki. /odwołanie prokury k. 156, 179; pismo k. 42, 157, 180, postanowieni, k. 43/

W dniu 27 stycznia 2014 roku G. P. złożył oświadczenie, w którym potwierdził, że otrzymane przez siebie od A. Ż. środki w kwocie 145 000 złotych przeznaczył w całości na działalność (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. / oświadczenie, k. 70/ Pieniądze te były przekazane G. P. jeszcze przed nabyciem przez E. Ż. i J. P. udziałów w spółce. / zeznania świadka A. Ż. k.278-282/

W dniu 28 stycznia 2014 roku E. Ż. udzieliła pełnomocnictwa G. P. upoważniającego go do bieżącej obsługi bieżących spraw spółki. /pełnomocnictwo k. 158, 181/

Pismami z dnia 20 marca 2014 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wezwała A. K. (1) i G. P. do zwrotu kwoty 134 000zł, pobranej z rachunku bankowego spółki. /wezwania do zapłaty oraz potwierdzenia nadania k. 54-61/

W dniu 20 czerwca 2014 roku odbyło się nadzwyczajne zgromadzenie wspólników (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. (poprzednio: (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.), podczas którego m.in. podjęto uchwały o rozwiązaniu spółki i otwarciu jej likwidacji oraz ustanowieniu likwidatora spółki w osobie M. G.. /akt notarialny rep. A nr (...) k. 82-86/

W dniu 24 czerwca 2014 roku J. P. dokonała całkowitej spłaty zadłużenia wynikającego z umowy pożyczki nr (...) zaciągniętej przez spółkę (...) sp. z o.o. (obecnie (...) sp. z o.o.) w (...) S.A. /oświadczenie k. 160, 183; potwierdzenie przelewu k. 159, 182; informacje potwierdzające uregulowanie należności k. 161-162, 184-185/

W tym samym dniu pomiędzy (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w P. reprezentowaną przez M. G. – likwidatora, a E. Ż. zostało zawarte porozumienie, zgodnie z którym E. Ż. zwolniła spółkę z długu wynikającego z udzielonych przez nią pożyczek o łącznej wysokości 173 750 złotych co do kwoty 134 000 złotych, w zamian za nabycie wierzytelności przysługującej spółce względem A. K. (1), J. P. oraz G. P. o zwrot kwoty 134 000 złotych tytułem czynu niedozwolonego, naruszenia warunków umownych oraz bezpodstawnego wzbogacenia /porozumienie, k. 102-103/.

Pismami z dnia 4 września 2014 roku i 15 września 2014 roku (...) sp. z o.o. w likwidacji z siedzibą w P. zawiadomiła A. K. (1), G. P. i J. P. o przelewie wierzytelności o zwrot kwoty 134 000zł na rzecz E. Ż.. /zawiadomienia k. 104-111/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne z uwagi na brak legitymacji czynnej powódki. Fakt ten determinował zakres postępowania dowodowego oraz ustaleń i rozważań Sądu przedstawionych w uzasadnieniu wyroku, ponieważ – wobec powyższego stanowiska Sądu - zbędne stają się ustalenia co do faktu powstania szkody po stronie (...) sp. z o.o., źródeł szkody oraz tego czy i w jakim zakresie pozwani ponoszą za nią odpowiedzialność.

Powódka powoływała się na nabycie przez siebie wierzytelności spółki (...) sp. z o.o. wobec G. P., A. K. (1) i J. P. o zapłatę odszkodowania w kwocie 134 000zł, w zamian za zwolnienie przez siebie spółki z długu wynikającego z zawartych wcześniej umów pożyczek co do kwoty 134 000zł. (k.11) Analiza postanowień zamieszczonych w porozumieniu z dnia 24 czerwca 2014 roku prowadzi do wniosku, iż między (...) sp. z o.o. a E. Ż. zawarta została umowa o zwolnieniu spółki (...) z długu wobec powódki o zwrot pożyczek w kwocie 134 000zł w zamian za przeniesienie przez spółkę na rzecz powódki wierzytelności wobec A. K. (1), G. P. i J. P. o zapłatę kwoty 134 000zł. Wzajemne połączenie cesji wierzytelności i zwolnienia z długu nakazuje traktowanie owej czynności jako konstrukcji odwołującej się do art. 453 kc, gdzie spółka (...) w celu zwolnienia się z zobowiązania wobec powódki z tytułu umów pożyczki spełnia, za zgodą powódki, inne świadczenie polegające na przeniesieniu na powódkę wierzytelności przysługujących spółce wobec osób trzecich, tj. pozwanych. Tak więc czynnością stanowiącą podstawę, causa, cesji wierzytelności jest umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności oparta na konstrukcji świadczenia w miejsca wykonania. Warunkiem ważności porozumienia zawartego przez powódkę z (...) sp. z o.o. jest jednak istnienie długu spółki wobec powódki, bowiem zwolnienie z długu może obejmować jedynie dług istniejący.

Powyższe obligowało Sąd do dokonania oceny czy E. Ż. była wierzycielem spółki (...) o zapłatę kwoty 173 750zł z tytułu pożyczek, dokumentowanych umowami, potwierdzeniami zapłaty i oświadczeniami na k. 87-101 i 70. Przedłożone przez powódkę dokumenty i zeznania powódki, pozwanego i świadka A. Ż. nakazują zaś przyjęcie, że umowy pożyczki powoływane przez powódkę były nieważne lub nie zostały zawarte. Sąd podkreśla, iż obowiązkiem Sądu jest branie pod uwagę w każdym stanie sprawy nieważności czynności prawnej na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego zgodnie z obowiązującymi w tym przedmiocie regułami procesowymi (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2005 r., sygn. akt III CZP 26/05).

Tak więc wskazać trzeba, iż umowy pożyczki z dnia 21 maja 2013 roku, 15 lipca 2013 roku, 16 grudnia 2013 roku i 3 stycznia 2014 roku zawierane były przez spółkę kapitałową z osobą będącą jej wspólnikiem i członkiem jej zarządu, a przy ich zawieraniu spółka była reprezentowana przez prokurenta i nie przywołano uprzedniej zgody zgromadzenia wspólników na ich zawarcie. Tymczasem art. 15§1 ksh stanowi, iż zawarcie przez spółkę kapitałową umowy pożyczki z członkiem zarządu wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Konsekwencją braku uchwały wspólników albo walnego zgromadzenia o wyrażeniu zgody na zawarcie przez spółkę umowy pożyczki jest nieważność umowy pożyczki – art. 17§1 ksh. Zważywszy na to, iż w treści omawianych umów nie powołano się na zgodę zgromadzenia wspólników na ich zawarcie ani nie przedłożono uchwał w tym przedmiocie wyrażonych w okresie nie dłuższym niż 2 miesiące od zawarcia każdej z umów (art. 17§2 ksh), Sąd przyjął, iż zgoda taka nie była wyrażona, a więc iż umowy pożyczki zawierane przez E. Ż. z (...) sp. z o.o. są nieważne na podstawie art. 17§1 ksh w zw. z art. 15§1 ksh i art. 58§1 kc. Dodatkowym powodem nieważności owych umów jest naruszenie dyspozycji art. 210§1 ksh, ustanawiającego wymóg by w umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentowała rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. Skoro więc przy zawieraniu umów pożyczek między powódką, jako członkiem zarządu spółki a spółką, spółkę reprezentował prokurent, umowy są nieważne na podstawie art. 58§1 kc w zw. z art. 201§1 ksh. Odnośnie natomiast wierzytelności z tytułu pożyczek w łącznej kwocie 145 000zł, dokumentowanej oświadczeniem z k.70 akt, Sąd zauważa, iż jako domniemany pożyczkodawca wskazany jest A. Ż., nie zaś powódka, z zeznań powódki, pozwanego i świadka wynikało że środki pieniężne przekazane zostały do dyspozycji pozwanego jeszcze przed formalnych nabyciem udziałów w spółce i objęciem przez pozwanego funkcji prokurenta (nie mogły być więc w dacie ich przekazywania pożyczane spółce, gdyż w jej imieniu nie występowała osoba uprawniona do reprezentowania spółki), a nie wykazano, by w okresie późniejszym zawarto porozumienie o uznaniu owej wpłaty jako pożyczki udzielonej przez powódkę spółce z dochowaniem wymogów wynikających z art. 15§1 ksh i art. 201§1 ksh.

Konkludując, skoro powódce E. Ż. nie przysługiwała w dniu 24 czerwca 2014 roku wierzytelność wobec spółki (...) o zwrot pożyczek w kwocie 173 750zł, E. Ż. nie mogła skutecznie zwolnić owej spółki z długu wynikającego z tych pożyczek do kwoty 134 000zł. Jednocześnie, skoro zwolnienie spółki z w/w długu stanowiło przyczynę, causa, zawarcia umowy przelewu wierzytelności przysługujących spółce wobec pozwanych na rzecz powódki, nieistnienie owej przyczyny oznacza nieważność przelewu wierzytelności z mocy art. 510§2 kc. Tak więc powódka E. Ż. nie nabyła od (...) sp. z o.o. wierzytelności wobec pozwanych o zapłatę kwoty 134 000zł, co obligowało Sąd do oddalenia wniesionego przez powódkę żądania.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 k.p.c., zasądzając od powódki na rzecz pozwanych solidarnie poniesione przez nich koszty procesu, stanowiące sumę wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem określonego na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t), z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Zarządzenie: (...)