Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 sierpnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 9 lutego 2018 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje M. K. prawo do emerytury od dnia (...)roku.

Sygn. akt V U 212/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 lutego 2018 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. K. przyznania prawa do emerytury, a to z tego względu, że wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do pracy w szczególnych warunkach ZUS nie zaliczył okresów od dnia 3 listopada 1975 roku do dnia 20 stycznia 1976 roku oraz od dnia 2 lutego 1976 roku do dnia 4 maja 1981 roku na stanowisku kierowcy, ponieważ analiza dołączonych dokumentów do wniosku nie pozwala uznać, że ubezpieczony wykonywał prace określone w Dziale VIII poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

W odwołaniu z dnia 8 marca 2018 roku M. K. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury poprzez zaliczenie do szczególnego stażu pracy okresu zatrudnienia w (...) Zakładzie (...) w T. od dnia 2 lutego 1976 roku do dnia 4 maja 1981 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

M. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 21 grudnia 2017 roku wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1 – 3 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy łącznie wynoszący łącznie 25 lat, 5 miesięcy i 2 dni, w tym 25 lat i 2 dni okresów składkowych oraz 5 miesięcy okresów nieskładkowych. ZUS zaliczył do szczególnego stażu pracy wnioskodawcy okres wynoszący 10 lat, 4 miesięcy i 25 dni, to jest okresy zatrudnienia:

- od dnia 13 maja 1981 roku do dnia 13 stycznia 1988 roku w Przedsiębiorstwie (...) w P. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony,

- od dnia 30 czerwca 1988 roku do dnia 12 listopada 1988 roku w Przedsiębiorstwie (...) w P. na stanowisku operatora dźwigu,

- od dnia 21 listopada 1988 roku do dnia 31 grudnia 1989 roku w Zakładzie (...)na stanowisku maszynisty żurawi samojezdnych kołowych i gąsienicowych,

- od dnia 1 stycznia 1990 roku do dnia 30 września 1990 roku w Zakładzie (...)na stanowisku maszynisty żurawi samojezdnych kołowych i gąsienicowych,

- od dnia 1 października 1990 roku do dnia 31 marca 1992 roku w (...) na stanowisku maszynisty żurawi samojezdnych kołowych i gąsienicowych.

(dowód: decyzja z dnia 9 lutego 2018 roku, k. 57 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie, k. 4 akt sprawy)

W okresie od dnia 2 lutego 1976 roku do dnia 4 maja 1981 roku M. K. był zatrudniony w (...) Zakładzie (...) w T. Oddział w P. na stanowisku kierowcy. Umową o pracę dodatkową pracodawca powierzył wnioskodawcy realizowanie czynności polegających na: załadunku i rozładunku, załatwianiu spraw spedycyjnych oraz konwojowaniu.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1981 roku, k. 15, umowa o pracę dodatkową, k. 16, angaże z dnia: 14 stycznia 1977 roku, k. 18, 7 lutego 1978 roku, k. 17, 31 maja 1978 roku, k. 19, 2 maja 1979 roku, k. 22, 21 stycznia 1980 roku, k. 21, 24 października 1980 roku, k. 20 akt emerytalnych)

Zakład, w którym zatrudniony był ubezpieczony wykonywał usługi na rzecz (...) w P.. W okresie od dnia 2 lutego 1976 roku do dnia 4 maja 1981 roku realizowano budową trasy Ł. – P., a także dróg w okolicach Ł. i K.. Pracodawca ubezpieczonego dysponował flotą około trzystu samochodów. Były to pojazdy ciężarowe, takie jak wywrotki, ciągniki siodłowe, cementowozy, cysterny do przewozu smoły marki T., (...), (...), (...) o dopuszczalnym ciężarze całkowitym znacznie przekraczającym 3,5 tony. Ponadto w przedsiębiorstwie wykorzystywany był samochód osobowy, którym jeździł kierownik zakładu. Ubezpieczony kierował wyłącznie pojazdami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony. Samochodami tymi dowoził materiały budowlane niezbędne do wykonywania dróg. Woził kamienie, masę bitumiczną, asfalt, tłuczeń, grysy, krawężniki i kruszywa. Dyspozycje, gdzie zawieźć materiały budowlane otrzymywał od dyspozytora. Zimą nie było przestojów, a wnioskodawca pracował nawet w nadgodzinach. Dostarczał bowiem piach. sól i mieszanki solne do odśnieżania, a także materiały ze stacje kolejowej, na przykład kamień na bazy, gdzie wywarzana była masa bitumiczna. Ponadto jeździł piaskarką, której ciężar również przewyższał 3,5 tony. Wnioskodawca nie realizował czynności rozładunkowych, ponieważ kierował pojazdami typu wywrotka i skrzyniowiec. Ubezpieczony wykonywał powyższe prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i nie był kierowany do innych czynności.

(dowód: zeznania świadków: J. K. (1), nagranie od minuty 2:33 do minuty 14:28, M. M., nagranie od minuty 14:28 do minuty 22:29, M. K., nagranie od minuty 22:29 do minuty 34:13, protokół z rozprawy z dnia 20 sierpnia 2018 roku, k. 12 – 13v akt sprawy)

Pracodawca nie wystawił wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami początkowo było to, czy wnioskodawca legitymuje się 15 – letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Natomiast brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. W konsekwencji okoliczność niedysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach nie przesądza, że wnioskodawca pracy w szczególnych warunkach nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w spornym okresie od dnia 2 lutego 1976 roku do dnia 4 maja 1981 roku był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę, to jest czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. W wystawionych świadectwach pracy pracodawca ubezpieczonego nieprecyzyjnie bowiem określał stanowiska pracy wnioskodawcy wskazując, że jest on kierowcą, nie podając jednocześnie jakimi pojazdami kierował.

Mając na uwadze powyższe, Sąd dopuścił i przeprowadził dowód z zeznań świadków na okoliczność pracy faktycznie wykonywanej przez wnioskodawcę w spornych okresach. Wszyscy przesłuchani w przedmiotowej sprawie świadkowie zgodnie zeznali, że w spornym okresie wnioskodawca był kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym znacznie przekraczającym 3,5 tony. Jest to logiczne, albowiem zatrudniający ubezpieczonego zakład dysponował niemal wyłącznie samochodami ciężarowymi. Przedsiębiorstwo korzystało tylko z jednego samochodu osobowego, który używany był przez kierownika zakładu. Ubezpieczony kierował rozmaitymi pojazdami ciężarowymi typu wywrotka, ciągnik siodłowy, cementowóz, cysterna. Pojazdami tymi dostarczał materiały budowlane do budowy dróg, takich jak trasa Ł. – P. oraz dróg lokalnych w rejonie Ł. i K.. Wnioskodawca przewoził kamienie, masę bitumiczną, asfalt, tłuczeń, grysy, krawężniki, kruszywa i wszystko, co potrzebne do budowy dróg. W okresie zimowym także realizował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym o ciężarze całkowitym znacznie przekraczającym 3,5 tony. Wnioskodawca przewoził materiały kolejowe, piach, sól i mieszanki solne do odśnieżania, a także kierował piaskarką. W ten sposób pracował w pełnym wymiarze czasu pracy i nie świadczył innych czynności.

Sąd Okręgowy poddał zeznania świadków J. K. (2) i M. M. ocenie w myśl dyrektywy przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c. i uznał je za wiarygodne i przekonujące, bo spójne i konsekwentne. Istotną dla Sądu była ta okoliczność, że przesłuchani świadkowie byli bliskimi współpracownikami skarżącego i dysponowali bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych ubezpieczonego. Sąd uwzględnił także zeznania samego wnioskodawcy, albowiem były one spójne ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Mając na uwadze charakter działalności pracodawców zatrudniających wnioskodawcę Sąd uznał, że logicznym jest, iż wnioskodawca realizował obowiązki kierowcy pojazdów ciężarowych w pełnym wymiarze czasu pracy. Tylko bowiem samochody ciężarowe są przystosowane do przewozu materiałów budowlanych i odśnieżania w sezonie zimowym. W konsekwencji logicznym wnioskiem jest, że to właśnie pojazdami ciężarowymi wnioskodawca jeździł stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi zatem żadnych wątpliwości, że wnioskodawca w spornych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony. Ww. czynności ubezpieczony świadczył również zimą i nie był kierowany do innych prac. Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jednocześnie jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez wnioskodawcę i nie zakwestionował wskazanych w dowodach okoliczności faktycznych.

Powyższego nie zmienia okoliczność, że z umowy o pracę dodatkową wynikało, że ubezpieczony mógł realizować dodatkowe czynności polegające na dokonywaniu załadunku i rozładunku, załatwianiu spraw spedycyjnych oraz konwojowaniu. W tym zakresie należy mieć bowiem na uwadze uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2018 roku, w myśl której praca w transporcie kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, który ubocznie wykonywał czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora w odniesieniu do przewożonych towarów, jest pracą w szczególnych warunkach (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2018 roku, sygn. akt III UZP 8/17, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2018 roku, sygn. akt III UK 41/17). Nie ulega zaś wątpliwości, że głównym zadaniem skarżącego było dostarczanie materiałów budowlanych i prowadzanie akcji zimowych poprzez przewóz mieszanek do odśnieżania.

Prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Uwzględnienie kwestionowanego przez organ rentowy okresu do stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych implikuje osiągnięcie przez niego wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 25 lat, ma ponad 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach, należy uznać, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. przyznał wnioskodawcy M. K. prawo do emerytury od dnia (...)roku, to jest od pierwszego dnia miesiąca, w którym ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury.