Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lipca 2018r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: SSR Michał Włodarek

Protokolant: sekr. sąd. Karolina Matysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lipca 2018r. w K.

sprawy z powództwa (...) S.A. z/s w W. (KRS (...))

przeciwko pozwanemu J. K. (PESEL (...))

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego J. K. na rzecz powoda (...) S.A. z/s W. kwotę 602,30zł (sześćset dwa złote 30/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 6 listopada 2017r. do dnia zapłaty,

2.  umarza postępowanie, co do kwoty 450,00zł (czterysta pięćdziesiąt złotych 00/100),

3.  oddala powództwo w pozostałej części,

4.  zasądza od powoda (...) S.A. z/s W. na rzecz pozwanego J. K. kwotę 310,69zł (trzysta dziesięć złotych 69/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 1965/18

UZASADNIENIE

W dniu 6 listopada 2017r. powód (...) S.A. z/s w W. skierował do tut. Sądu żądanie zasądzenia od pozwanego J. K. kwoty pieniężnej w wysokości 3.356,90zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód przytoczył okoliczności wskazujące na jego legitymację czynną oraz oznaczył źródło zobowiązania, jego wysokość oraz wymagalność podając, iż dochodzone roszczenie stanowi należność wynikającą z nienależycie wykonanej umowy pożyczki łączącej pozwanego z powodem.

Ponadto powód wskazał, iż z tytułu umowy pożyczki nr (...) pozwany zobowiązał się do zapłaty zobowiązania w łącznej wysokości 9.968,80zł, i tak z tytułu kapitału kwotę 7.200,00zł, z tytułu odsetek umownych kwotę 559,20zł, z tytułu opłaty przygotowawczej kwotę 40,00zł, z tytułu prowizji za udzielenie pożyczki kwotę 2.049,60zł, i z tytułu przystąpienia do Ubezpieczenia Pakiet Medyczny kwotę 120,00zł, natomiast pozwany wykonał zobowiązanie z tego kontraktu do wysokości 6.806,90zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 20 listopada 2017r. w sprawie o sygn. akt (...) uwzględniono w całości roszczenia powództwa i orzeczono o kosztach postępowania.

Pozwany wniósł sprzeciw od opisanego wyżej orzeczenia.

Pozwany zaskarżył przedmiotowe orzeczenie w całości.

Pozwany podniósł zarzut braku legitymacji czynnej po stronie powoda i braku legitymacji biernej po stronie pozwanego, niewłaściwe oznaczenie wartości przedmiotu sporu, nie przekazanie pozwanemu przez powoda środków finansowych pochodzących z pożyczki, naruszenia prawa materialnego, tj. art. 385 ¹ § 1 kc i art. 385 ³ pkt 10 kpc, przedwczesności wytoczenia powództwa i błędnego księgowania przez powoda wpłat.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na sprzeciw powód cofnął powództwo o kwotę 450,00zł i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w pozostałej części, domagając się zasądzenie od pozwanego kwoty 2.906,90zł, negując zarzuty zaprezentowane przez pozwanego.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powód (...) S.A. z/s w W. prowadzi działalność gospodarczą m.in. w zakresie udzielania pożyczek.

W dniu 16 września 2015r. pozwany J. K. zawarł z powodem (...) S.A. z/s w W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...).

W ramach przedmiotowej umowy powód przyznał pozwanemu do korzystania kwotę pieniężną w wysokości 7.200,00zł.

Ponadto powód oznaczył w treści umowy, iż zobowiązanie pozwanego poza należnością pożyczkową obejmuje: opłatę przygotowawczą w wysokości 40,00zł, odsetki w wysokości 559,20zł, koszt związany z przystąpieniem do Ubezpieczenia Pakiet Medyczny 120,00zł, w tym koszt składki ubezpieczeniowej w wysokości 60,00zł i koszty czynności związanych z obsługą ubezpieczenia w wysokości 60,00zł oraz prowizję za udzielenie pożyczki w wysokości 2.049,60zł.

Całkowitą kwotę do zapłaty powód oznaczył w wysokości 9.968,80zł.

Kontrakt miał charakter terminowy. Pozwany był zobowiązany do zwrotu kapitału pożyczki i należności ubocznych w terminie 60 tygodni od dnia zawarcia umowy, tj. od dnia 16 września 2015r.

Powód przy zawieraniu opisanych wyżej kontraktów posługiwał się wzorcami umów.

( umowa k. 5-8, wniosek o pożyczkę k. 9-10, informacja o przekazaniu sprawy do departamentu windykacji k. 11, przedsądowe wezwanie do zapłaty k. 12, informacja o stanie zadłużenia k. 13, odpis KRS k. 17, szczególne warunki ubezpieczenia k. 63-75, potwierdzenie realizacji przelewu k. 76)

Pozwany do dnia wniesienia powództwa dokonał na rzecz powoda wpłat z tytułu umowy pożyczki nr (...) kwot w łącznej wysokości 6.806,90zł.

( okoliczność bezsporna)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powód i pozwany posiadają w niniejszym postępowaniu odpowiednio atrybuty legitymacji procesowej czynnej i biernej.

Pozew jest pismem procesowym, które zawiera powództwo, tj. skierowany do sądu wniosek o udzielenie sądowej ochrony prawnej dokładnie określonemu żądaniu, uzasadnionemu i skonkretyzowanemu przytoczonymi okolicznościami faktycznymi. Żądanie pozwu jest tzw. roszczeniem formalnym (procesowym), którego treścią jest twierdzenie powoda o przysługującym mu i podlegającym ochronie prawnomaterialnym interesie.

Legitymacja procesowa wskazuje kwalifikację materialną podmiotów prowadzących spór, w tym znaczeniu, że powód jest uprawniony do występowania z żądaniem udzielenia mu ochrony prawnej w stosunku do pozwanego, a ten zobowiązany do określonego zachowania się.

W niniejszym postępowaniu powód wykazał, że spełnia materialnoprawną przesłankę procesu, która decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości jej twierdzeń, że wymieniony w powództwie stosunek prawny istnieje i co jest jego przedmiotem.

W przedmiotowym postępowaniu istnieje możliwości określenia, że w procesie występują w charakterze stron te podmioty, które są jednocześnie podmiotami stosunku prawnego będącego przedmiotem procesu.

W tym miejscu należy wskazać, iż istnienie legitymacji prawnej stron procesu Sąd uwzględnia w dacie wyrokowania.

Niezasadny jest zarzut pozwanego, iż powód nie przekazał mu do korzystania kwoty pieniężnej stanowiącej kapitał pożyczki w wysokości 7.200,00zł oraz zarzut braku wymagalności roszczenia kontraktowego albowiem pozostaje to w opozycji do dokumentu potwierdzenia wykonania przelewu oraz okoliczności, iż już przed datą wytoczenia powództwa zakończył się termin obowiązywania umowy.

W ocenie Sądu nie zaistniały również w sprawie okoliczności powodujące zaktualizowanie się obowiązku ochrony wynikającego z zawartej przez pozwanego akcesoryjnej umowy ubezpieczenia w rozumieniu art. 805 § 1 i § 2 pkt 1 kc i n. oraz art. 821 i n. kc.

Celem umowy ubezpieczenia majątkowego jest udzielenie ubezpieczającemu ochrony na wypadek wystąpienia wskazanego w umowie ryzyka w zamian za zapłatę składki.

Do przesłanek odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń należą powstanie szkody, zaistnienie zdarzenia, które doprowadziło do jej powstania i związek przyczynowy pomiędzy szkodą a zdarzeniem.

Zdaniem Sądu nie nastąpiło zdarzenie losowe objęte ochroną umowy ubezpieczenia i brak jest dowodów na to, że pozwany dokonywał zgłoszenia wystąpienia takiego zdarzenia ubezpieczycielowi albo że występował w stosunku do niego ze stosownym roszczeniem.

Obowiązkiem powoda było przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc). Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc., art. 3 kpc, art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w Białymstoku z dnia 28sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

Należy bowiem zwrócić uwagę, że sądy cywilne orzekają w granicach określonego przez stronę powodową żądania (art. 187 § 1 pkt 1 kpc), a elementem uzupełniającym owo żądanie są okoliczności faktyczne je uzasadniające (art. 187 § 1 pkt 2 kpc).

W przedstawionych warunkach zaistniała okoliczność, iż zaniechanie polegające na braku dołączenia dowodów na poparcie przytaczanych okoliczności daje asumpt do uznania, iż przytoczone okoliczności budzą uzasadnione wątpliwości, w szczególności w zakresie dochodzonych od pozwanego należności ubocznych związanych z udzielonymi pożyczkami, w tym podstawy faktycznej i prawnej ich żądania ponad kwotę odsetek kapitałowych i karnych (por. art. 471 kc i art. 361 § 1 i 2 kc, 353 kc i art. 354 § 1 kc).

Stosownie do treści art. 353 § 1 kc, podstawowym obowiązkiem dłużnika jest spełnienie świadczenia. Prowadzi ono do zaspokojenia interesu wierzyciela, wskutek czego zobowiązanie wygasa.

Artykuł 354 kc określa obowiązki dłużnika w ten sposób, że oprócz treści zobowiązania rozumianej jako nakazy wyrażone w czynności prawnej stanowiącej źródło zobowiązania oraz odnoszących się do tego zobowiązania normach prawnych jego zachowanie powinno odpowiadać trzem dalszym wzorcom postępowania - celowi społeczno-gospodarczemu, zasadom współżycia społecznego, a także ewentualnie ustalonym zwyczajom, natomiast art. 355 kc określa sposób, w jaki dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie i w tym znaczeniu stanowi swoistą kontynuację uregulowań zawartych w art. 354 kc i jednocześnie przepis ten definiuje pojęcie należytej staranności oraz ustanawia obowiązek dokładania owej staranności.

Niedostosowanie się przez dłużnika do opisanych wyżej wymagań sprawia, że dojdzie do nienależytego wykonania zobowiązania lub niewykonania całkowitego (art. 471 kc). Każda bowiem rozbieżność pomiędzy prawidłowym spełnieniem świadczenia a rzeczywistym zachowaniem się dłużnika rodzi odpowiedzialność kontraktową. Nienależyte wykonanie zobowiązania ma bowiem miejsce wtedy, gdy zachowanie dłużnika zmierzało do spełnienia świadczenia, jednak osiągnięty przez niego wynik nie spełnia wymogów świadczenia, do którego dłużnik był zobowiązany. Wskazać jednak należy, że dłużnik zawsze, bez względu na rodzaj winy, odpowiada wobec wierzyciela za uchybienia obowiązkowi dołożenia należytej staranności (art. 355 kc).

Powoda oraz pozwanego wiązała ważna i skuteczna umowy pożyczki w rozumieniu art. 720 i n. kc.

Strony w ramach istniejącego kontraktu uzgodniły elementy przedmiotowo i podmiotowe istotne oraz w sposób jednoznaczny i indywidualny określiły prawa i obowiązki podmiotów zobowiązania.

Powód w sposób właściwy przekazał pozwanemu umówione świadczenia, natomiast pozwany w sposób należyty wykonał w części zobowiązanie zachowując się wbrew treści umowy poprzez spłatę należności kapitałowych i odsetkowych wynikających z istniejących stosunków obligacyjnych do łącznej kwoty 6.806,90zł.

Po stronie pozwanego powstała odpowiedzialność kontraktowa jedynie w zakresie kwoty 602,30zł i obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę tej części należności (por. art. 471 kc i art. 361 § 1 i 2 kc).

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, iż powództwo nie podlegało uwzględnieniu ponad kwotę 602,30zł.

Żądanie powództwa należało uznać za zasadne jedynie w zakresie kwoty pożyczki – części kapitału i odsetek, opłaty przygotowawczej i kosztów składki ubezpieczeniowej, które pozwany jednak w zasadniczej części wykonał poprzez wpłaty na rzecz powoda z tytułu umowy pożyczki nr (...) w łącznej wysokości 36.806,90zł.

Jako niezasadne i bezpodstawne, a także naruszające przepisy prawa, w tym prowadzące do obejścia przepisów ustaw należało uznać żądania zapłaty od pozwanej z tytułu umowy pożyczki gotówkowej nr (...) kosztów związanych z obsługą ubezpieczenia w wysokości 60,00zł i prowizji za udzielenie pożyczki w wysokości 2.049,60zł (por. art. 385 i n. kc oraz art. 5 kc i art. 58 § 1 - 3 kc przy uwzględnieniu przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2018.993 – j.t. ze zm.)).

We wskazanych częściach żądania powoda należy potraktować jako postanowienie nieważne i nieznajdujące uzasadnienia normatywnego, stanowiące klauzule abuzywne, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i społeczno – gospodarczym przeznaczeniem prawa.

Jednakże pomimo, że takie postanowienia umowne zostały ustalone między stronami i zapisane w treści łączących te podmioty kontraktów, to nie powoduje to nieważności całych umów, a jedynie ich części we wskazanych zakresach (por. art. 58 § 3 kc, art. 5 kc i art. 385 i n. kc, art. 361 – 363 kc).

Nadużycie prawa podmiotowego traktuje się jako zachowanie rażące i nieakceptowane albowiem klauzula generalna zawarta w art. 5 kc zawiera odesłanie do zasad słuszności, dobrej wiary w sensie obiektywnym, zasad uczciwości obowiązującej w stosunkach cywilnoprawnych i zasady lojalności wobec partnera. Przepis art. 58 kc wyznacza od strony negatywnej ogólne ramy dopuszczalnej treści oraz celów czynności prawnych, natomiast art. 385 i n. kc określa klauzule abuzywności postanowień umownych, tj. takich które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a wskutek takiego układu praw i obowiązków dochodzi do rażącego naruszenia interesów konsumenta i godzenia w równowagę kontraktową.

Rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć jako nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego oznacza tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron stosunku umownego.

Należy również wskazać, iż działalność windykacyjna to zwykła część działalności każdego przedsiębiorcy oferującego instrumenty finansowe w postaci pożyczek, zaś koszty tej działalności to właśnie koszty prowadzenia działalności gospodarczej, które to koszty są przerzucane przez tego przedsiębiorcę na konsumenta. Koszty działalności windykacyjnej pokrywane powinny być z odsetek za uchybienia w płatności poszczególnych rat kredytu, na tym polega ryzyko gospodarcze, że nie wiadomo z góry, ilu konsumentów nie będzie spłacało swych pożyczek. Działalność windykacyjna jako część działalności przedsiębiorcy powinna być opłacalna dla tegoż podmiotu, ale też nie naruszać rażąco interesów klienta; poszczególne czynności z zakresu windykacji powinny być wycenione realnie, w oparciu o rzeczywiście ponoszone koszty.

Powyższe powoduje, że brak jest podstaw do uznania, iż pozwany w całości w sposób nienależyty wykonał zobowiązanie zachowując się wbrew treści umowy poprzez zaniechanie uiszczenia rat pożyczki wynikających z istniejącego stosunku obligacyjnego oraz że zaniechanie po stronie pozwanego było w całości zawinione (por. art. 353 § 1 kc, art. 354 kc, art. 355 kc, art. 471 kc i art. 361 § 1 i 2 kc), przy uwzględnieniu, iż łączna wartość dokonanych przez pozwanego wpłat z tytułu opisanej wyżej pożyczki w zasadniczej części wyczerpuje oznaczone w kontrakcie kwoty kapitału, odsetek i pozostałych kosztów, jako uznanych za należne powodowi. Przy czym nie zmienia nic w ocenie Sądu sposób zaliczenia przez powoda wpłat pozwanego albowiem wobec stwierdzenia nieważności opisanych wyżej postanowień kontraktowych świadczenia te należy uznać za nienależne w zakresie dokonanych czynności rachunkowych i uznania ich za wpłaty na kapitał i odsetki.

Dodatkowo w realiach niniejszego postępowania ujawniły się okoliczności mogące świadczyć o wysokim prawdopodobieństwie sprzecznego z prawem oznaczenia i ukształtowania treści kontraktów i zobowiązań pozwanego ( por. decyzja Prezesa UOKiK z dnia 20 kwietnia 2015r. nr RWA-61-5/13/AŻ).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w z art. 98 § 1 - 3 kpc i art. 100 kpc oraz na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 ze zm.) oraz w oparciu o treść art. 28 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2018.300 – j.t. ze zm.) i art. i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2018.1044 – j.t. ze zm.).

O umorzeniu postępowania w części orzeczono na podstawie art. 355 § 1 kpc.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.