Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Monika Wąsowicz

Protokolant starszy sekretarz sądowy Barbara Łowicka

po rozpoznaniu w dniu 20 grudnia 2017 r. w Częstochowie

sprawy L. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania L. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 11 sierpnia 2017 r. Nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu L. S. prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2017 roku.

Sygn. akt IV U 1197/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 sierpnia 2017 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu L. S. przyznania prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku nie wykazał wymaganego 15-letniego okresu pracy
w szczególnych warunkach.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczony L. S. zakwestionował powyższą decyzję podnosząc, iż od 14 czerwca 1974 roku do 31 sierpnia 1978 roku pracował jako monter rurociągów technologicznych, a od 4 października 1982 roku do 31 grudnia 1998 roku jako monter wodno – kanalizacyjny.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w C. wniósł
o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

L. S. urodził się (...). Od dnia 5 czerwca 2014 roku ubezpieczony uprawniony jest do pobierania świadczenia przedemerytalnego.

W dniu 31 lipca 2017 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie
prawa do emerytury.

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca wykazał staż emerytalny w wymiarze 26 lat, 2 miesięcy i 16 dni okresów składkowych oraz 8 miesięcy i 25 dni okresów nieskładkowych.

W (...) Przedsiębiorstwie (...) ubezpieczony zatrudniony był w okresie od 1 września 1971 roku do 31 sierpnia 1978 roku na stanowiskach:

-

ucznia w okresie od 1 września 1971 roku do 13 czerwca 1974 roku oraz

-

montera rurociągów technologicznych w okresie od 14 czerwca 1974 roku do 5 maja 1978 roku.

Służbę wojskową odbywał w okresie od 29 kwietnia 1976 roku do 13 kwietnia 1978 roku. Do pracy powrócił z dniem 6 maja 1978 roku.

W powyższym okresie ubezpieczony pracował na terenie (...) Zakładów (...) przy remontach kotłów centralnego ogrzewania. Prace te wykonywane były w kotłowni podczas pracy pozostałych urządzeń. Następnie, po wojsku, pracował na terenie (...) w M., gdzie zajmował się układaniem rurociągów technologicznych odprowadzających wodę do oczyszczalni.

W Przedsiębiorstwie(...)
w C. L. S. zatrudniony był w okresie od 4 października 1982 roku do 30 września 1991 roku na stanowisku montera wodno – kanalizacyjnego.

Na kontrakcie zagranicznym pracował od 5 lipca 1988 roku do 30 kwietnia 1991 roku na stanowisku montera rurociągów technologicznych na wysokości.

W okresie od 1 października 1991 roku do 31 grudnia 1997 roku oraz od 1 marca 1998 roku do 31 grudnia 2000 roku ubezpieczony zatrudniony był
w Przedsiębiorstwie (...) spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością w C. na stanowisku montera wodno – kanalizacyjnego.

W powyższych zakładach ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasie stale
i w pełnym wymiarze czasu pracował przy układaniu rurociągów wodnych
i kanalizacyjnych. Prace te wykonywane były stale i w pełnym wymiarze czasu
w głębokich wykopach. Jedynie podczas zatrudnienia przy budowie hotelu
w W. pracował przy układaniu instalacji sanitarnych wewnątrz budynku.
Z kolei na kontrakcie zagranicznym w Czechosłowacji zajmował się wyłącznie montażem rurociągów technologicznych na estakadach. Prace te wykonywane były na wysokości 8 metrów.

(vide: akta rentowe, akta osobowe ubezpieczonego z (...) Przedsiębiorstwa (...), z Przedsiębiorstwa (...) w C., (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, zeznania świadków G. S. k. 21-21v., W. J. k. 34v., E. K. k. 35, B. S. k. 35 oraz wyjaśnienia ubezpieczonego słuchanego w charakterze strony k. 35-35v.)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 roku, poz. 1383 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy -
w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Od dnia 1 stycznia 2013 roku wykreślony został obowiązek rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Jak stanowi art. 27 powyższej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1)osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2)mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

W myśl zaś art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach
o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2). Wiek emerytalny, o którym mowa wyżej, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych z uwzględnieniem art. 32 ust. 4a (art. 32 ust. 4). Art. 32 ust. 4a utracił moc z dniem 24 czerwca 2004 roku na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku (Dz. U. Nr 144, poz. 1530), z powodu niezgodności z art. 2 i 32 Konstytucji RP. Co należy rozumieć przez przepisy dotychczasowe zostało wyjaśnione w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku III ZP 30/01 (OSNP 2002/10, poz. 243). Według Sądu Najwyższego przez „przepisy dotychczasowe” należy rozumieć niektóre normy rozporządzenia, jednakże nie całość przepisów rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §1 ust. 1 wyżej wskazanego aktu prawnego rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalali w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B (§ 1 ust. 2). Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy te, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 wyżej powołanego rozporządzenia).

Przepisy § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia, zgodnie z powołanym wyżej orzeczeniem Sądu Najwyższego nie należą do „przepisów dotychczasowych”, bowiem nie normują materii wskazanej w art. 32 ust. 4 powołanej ustawy, czyli nie określają ani wieku emerytalnego, ani rodzajów i stanowisk pracy, ani warunków przechodzenia na emeryturę. Stanowisko Sądu Najwyższego znalazło również potwierdzenie
w uzasadnieniu powołanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku.

Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§3 rozporządzenia). Pracownik, który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach (§4 powołanego wyżej rozporządzenia).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony wykazał wymagany 25-letni staż emerytalny. Spornym pozostało jedynie ustalenie, czy L. S. przepracował na ten dzień 15 lat
w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony w celu wykazania wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach przedłożył świadectwa pracy, zgodnie z którymi w Przedsiębiorstwie (...) oraz w Przedsiębiorstwie (...) wykonywał pracę na stanowisku montera wodno – kanalizacyjnego, a w (...) Przedsiębiorstwie (...) pracował na stanowisku montera rurociągów technologicznych.

Organ rentowy odmówił uwzględnienia powyższych okresów, z uwagi na brak świadectw pracy w warunkach szczególnych.

Okresy pracy w warunkach szczególnych wskazane w powołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przez zainteresowanego, przed Sądem wszelkimi środkami dowodowymi, a przewidzianymi przez kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, przesłuchaniem stron. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków przed organem rentowym nie jest dopuszczalne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku - III UZP 5/85 LEX nr 14635, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku - III UZP48/84LEX nr 14630 uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku - III UZP 6/84 LEX nr 14625).

W obecnym stanie prawnym zarządzenia resortowe zawierające uściślenia dokonane w innym okresie przez właściwych ministrów, polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, powołane w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych zakwestionowanych przez organ rentowy nie mają wartości normatywnych, lecz jedynie informacyjną. „W państwie prawnym nie jest dopuszczalne zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot
i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze. W świetle Konstytucji z 1997 roku rozporządzenie jako akt wykonawczy oparty na ustawie nie może zawierać subdelegacji. W konsekwencji, przedmiotem wykładni są wyłącznie przepisy ustawy
i wydane na jej podstawie akty wykonawcze [...]. W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki "praca w szczególnych warunkach" przesądza wykonywanie pracy wymienionej w załącznikach "A" i "B" do rozporządzenia z 7.II.1983 r., które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego, niezależnie od tego,
w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana.” (por. glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 III RN 25/99 T. Bińczyckiej-Majewskiej OSP 2002/4/48 t. 2).

Zdaniem Sądu ubezpieczony wykazał, iż pracował w warunkach szczególnych przez wymagany okres 15 lat.

Ze zgromadzonego w sprawie materiały dowodowego, w tym zwłaszcza z akt osobowych oraz zeznań świadków jednoznacznie wynika, iż w Przedsiębiorstwie (...) w C. oraz
w Przedsiębiorstwie (...) spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością w C. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał wyłącznie prace polegające na montażu instalacji sanitarnych i kanalizacyjnych w głębokich wykopach. Fakt wykonywania takich prac potwierdził m.in. G. S., zatrudniony w tym samym charakterze co odwołujący. Zeznał on, iż jako monterzy zajmowali się zasadniczo układaniem
i montowaniem rurociągów ulicznych w wykopach przygotowanych wcześniej przez koparki. Prace te wykonywane były na głębokości od 1,5 metrów do 4 metrów. Jedynie sporadycznie, w razie potrzeby, monterzy wykonywali także prace
w budynkach mieszkalnych. Ubezpieczony takie prace wykonywał sporadycznie przez parę miesięcy przy budowie hotelu w (...). W pozostałym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu zajmował się układaniem instalacji kanalizacyjnych i odprowadzających wodę deszczową. Powyższe przyznał także W. J. wskazując, iż na budowach, na których wspólnie pracowali odwołujący pracował wyłącznie w głębokich wykopach przy montażu rurociągów. Tak było przykładowo przy budowie instalacji kanalizacyjnej na ulicy (...), gdzie na głębokości 2 metrów układali instalacje kanalizacyjne odprowadzające wodę deszczową. Potwierdził on także, iż przy budowie hotelu dla (...) ubezpieczony pomagał mu przy montażu rurociągów stalowych do centralnego ogrzewania. Dodał, iż praca ta wykonywana była w kanale betonowym na głębokości 1,5 metra i wykonywana była przez około 4 miesiące. Charakter pracy ubezpieczonego potwierdził zresztą sam pracodawca wskazując w świadectwach pracy, iż w okresie od 1 kwietnia 1995 roku do 31 grudnia 1997 roku oraz od 1 marca 1998 roku do 31 grudnia 2000 roku wykonywał prace wymienione w wykazie A, dział V, poz. 1 rozporządzenia będąc zatrudnionym na stanowisku montera instalacji.

Wątpliwości Sądu nie budzi także praca ubezpieczonego na kontrakcie zagranicznym, gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracował przy montażu rurociągów technologicznych na wysokości. Fakt wykonywania takich prac potwierdził m.in. G. S., który w tym czasie wspólnie pracował. Zeznał on, iż w tym czasie pracowali na terenie zakładów chemicznych, gdzie montowali rurociągi, a prace te wykonywane były wyłącznie na wysokości powyższej 3 metrów.

Uwzględnienie powyższych okresów wystarczy już ubezpieczonemu do wykazania wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Odnosząc się natomiast do zatrudnienia odwołującego w (...) Przedsiębiorstwie (...), to w ocenie Sądu, okres od 14 czerwca 1974 roku do 28 kwietnia 1976 roku również mógłby zostać zaliczony do warunków szczególnych. W tym czasie ubezpieczony pracował na terenie (...) Zakładów (...) przy remontach kotłów centralnego ogrzewania. Kotły te służyły zarówno do ogrzewania huty oraz osiedla, jak również wytwarzały ciepło dla celów produkcyjnych zakładu. Do obowiązków ubezpieczonego należały zasadniczo prace polegające na wykuwaniu otworów pod kotwy do instalacji kotłów oraz szlifowaniu ich elementów. Czynności te wykonywane były w kotłowni podczas pracy pozostałych kotłów. Charakter pracy odwołującego stanowczo potwierdził E. K., który wspólnie pracował z ubezpieczonym. Przyznał on, iż po szkole od razu skierowani zostali do (...) Zakładów (...), gdzie zajmowali się remontami kotłów centralnego ogrzewania, a prace te wykonywane były wyłącznie podczas pracy pozostałych urządzeń. Powyższe przyznał także B. S. wskazując, iż wspólnie
z ubezpieczonym remontowali kotły do centralnego ogrzewania i w czasie tych prac jedynie jeden z 5 kotłów był wyłączany z ruchu. Mając na uwadze powyższe wątpliwości Sądu nie budzi fakt, iż prace te mieszczą się w dyspozycji wykazu A, dział XIV, poz. 25 w związku z wykazem A, dział II rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, albowiem wykazał on wymagany 15-letni okres pracy
w szczególnych warunkach i dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.