Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie :

Przewodniczący – Sędzia SO Andrzej Tekieli

Sędziowie SO Klara Łukaszewska

SO Andrzej Żuk

Protokolant Katarzyna Rubel

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2018 r.

sprawy komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ś. J. P.

obwinionej z art. 53 lit. a i in. ustawy o komornikach sądowych i egzekucji

z powodu odwołania Prezesa Sądu Okręgowego w Ś.

od orzeczenia Komisji Dyscyplinarnej przy Krajowej Radzie Komorniczej w Warszawie

z dnia 12 stycznia 2017 r. sygn. akt D 69/16

uchyla zaskarżone orzeczenie wobec obwinionej J. P. i sprawę przekazuje Komisji Dyscyplinarnej przy Krajowej Radzie Komorniczej w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt VI Ko 11/18

UZASADNIENIE

J. P. – Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ś.obwiniona została w postępowaniu dyscyplinarnym w związku z prowadzonymi przez nią postępowaniami egzekucyjnymi o sygn. akt (...)i (...)o:

- brak właściwej reakcji na informację o dokonanej przez dłużnika bezpośrednio do rąk wierzyciela spłacie egzekwowanego roszczenia i nieuzasadnione podejmowanie dalszych czynności egzekucyjnych po dniu 21 lutego 2012 roku, w sprawie (...)pomimo że wierzyciel ograniczył egzekucję w tym zakresie ( postępowanie egzekucyjne nie zostało umorzone i nie wydano orzeczenia o kosztach postępowania egzekucyjnego, z zastosowaniem art.49 ust.2 i 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji cytowanej wyżej, wobec całkowitej spłaty egzekwowanego roszczenia przez dłużniczkę w tej sprawie );

- zawyżone bezpodstawnie koszty zastępstwa procesowego dla pełnomocników wierzycieli w obu sprawach, szczególnie w sprawie (...);

- bezpodstawne ponowne wszczęcie egzekucji z nieruchomości dłużniczki w tej sprawie, po wydaniu w dniu 26 lutego 2013 r. postanowienia o stwierdzeniu z dniem 22.02.2013 r. skutku umorzenia egzekucji skierowanej do nieruchomości dłużniczki, mając na uwadze że egzekwowane świadczenie zostało w sprawie (...)już wcześniej spłacone w całości a kolejny wniosek o skierowanie egzekucji do nieruchomości dłużniczki wpłynął dopiero w dniu 27 sierpnia 2013 r.;

- brak w wezwaniu do zapłaty należności z dnia 02.09.2013 r. wskazania okresu jakiego miałyby dotyczyć zaległe odsetki ustawowe w wysokości 42,15 zł.

- naruszenie przepisu art.53a ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wobec przyjęcia iż zachodzą podstawy do naliczenia opłaty z tytułu poszukiwania majątku dłużniczki;

- naruszenie przepisu art.1023 par 2 k.p.c. poprzez zaniechanie sporządzenia planu podziału we wskazanych wyżej sprawach, mimo zaistnienia ustawowych przesłanek do jego sporządzenia;

- naruszenie przepisu art. 21 ust.3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 grudnia 2005 roku w sprawie określenia szczegółowych przepisów biurowości i ewidencji operacji finansowych kancelarii komorniczych ( Dz.U.2014 r. nr 1625 ).

Komisja Dyscyplinarna przy Krajowej Radzie Komorniczej w Warszawie orzeczeniem z dnia 12 stycznia 2017 r. w sprawie (...)na podstawie art. 73 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji umorzyła postępowanie dyscyplinarne i odstąpiła od obciążania kosztami postępowania dyscyplinarnego.

Odwołanie od powyższego orzeczenia złożył składający wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego Prezes Sądu Okręgowego w Ś.. W złożonym środku odwoławczym zarzucił:

1.obrazę przepisów: art. 73 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji ( tj. Dz.U. z 2017 r. nr 1277 ) oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji ( Dz.U. z dnia 8 października 2015 r. nr 1561 ) poprzez niewłaściwe zastosowania art. 73 wskazanej wyżej ustawy w wersji obowiązującej przed nowelizacją ustawy, zamiast w wersji po noweli, obowiązującej od dnia 9 stycznia 2016 r.;

2.obrazę przepisu art. 4 ust.1 k.k. poprzez jego zastosowanie w sytuacji gdy nie ma żadnych podstaw prawnych do stosowania przepisów prawa karnego materialnego do toczących się postępowań dyscyplinarnych, skierowanych wobec komorników sądowych.

Wskazując na powyższe uchybienia odwołujący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienie złożonego wniosku dyscyplinarnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie, aczkolwiek jego końcowy wniosek nie w całości był trafny.

Z uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia Komisji Dyscyplinarnej przy Krajowej Radzie Komorniczej w Warszawie wynika, że przy wydawaniu rozstrzygnięcia polegającego na umorzeniu postępowania dyscyplinarnego ze względu na przedawnienie karalności wprost zastosowano art. 4 § 1 k.k. nakazujący stosować wobec sprawców przestępstw ustawę względniejszą, jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa i w czasie orzekania obowiązują inne ustawy. Zastosowanie art. 4 § 1 k.k. w niniejszej sprawie nie było jednak prawidłowe.

Po pierwsze - jak słusznie zauważył odwołujący się Prezes Sądu Okręgowego w Ś.– w obowiązującej ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji ( tekst jedn. Dz.U.2017.1277 ) w części dotyczącej odpowiedzialności dyscyplinarnej komorników nie ma odwołania do stosowania ( w zakresie nieuregulowanym w w/w ustawie ) przepisów ustawy Kodeks karny, a jedynie przepisów ustawy Kodeks postępowania karnego ( art.78b w/w ustawy ). Jest to więc sytuacja inna od uregulowań w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów ( art. 128 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo u Ustroju Sądów Powszechnych ) czy prokuratorów ( art. 171 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. Prawo o prokuraturze ) gdzie są odwołania nie tylko do przepisów Kodeksu postępowania karnego ale także do przepisów części ogólnej Kodeksu karnego „z uwzględnieniem odrębności wynikających z charakteru postępowania dyscyplinarnego”. Po drugie w ustawach zmieniających Kodeks karny względnie inne ustawy w zakresie terminów przedawnienia przestępstw względnie deliktów dyscyplinarnych z reguły zawarte były przepisy intertemporalne dotyczące stosowania przepisów o przedawnieniu. Regułą była formuła iż do czynów popełnionych przed wejściem w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy Kodeksu karnego ( względnie innej zmienianej ustawy ) o przedawnieniu w brzmieniu nadanym tą ustawą, chyba że termin przedawnienia już upłynął ( zob. np. art. 2 ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy Kodeks karny Dz.U. z 19 lipca 2005 r. Nr 132 poz. 1109; art. 2 ustawy z dnia 15 stycznia 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks karny Dz.U. z 16 lutego 2016 r. poz. 189; art. 12 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw Dz.U 2016.2103 z dnia 22.12.2016 r.). Tak skonstruowana formuła regulowała kwestię kolizji ustaw w zakresie zmiany terminów przedawnienia w sposób odmienny od art. 4 § 1 k.k., wprowadzając zasadę iż zawsze stosuje się przepisy ustawy nowej, chyba że z chwilą wejścia jej w życie termin przedawnienia upłynął. Takiego odrębnego przepisu intertemporalnego dotyczącego terminu przedawnienia karalności deliktu dyscyplinarnego nie ma w ustawie z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U 2015.1561 z dnia 08.10.2015 r. ), na mocy której zmieniono art. 73 § 1 tej ustawy wydłużając termin przedawnienia karalności deliktów dyscyplinarnych z 3 do 5 lat. Zasadnie w tej sytuacji odwołujący się wskazuje na ogólny przepis art. 3 ust. 1 ustawy z 10 września 2015 r., stanowiący iż postępowania dyscyplinarne wszczęte i prawomocnie niezakończone przed dniem wejścia w życie w/w ustawy toczą się według przepisów dotychczasowych. A contrario, z woli ustawodawcy, postępowania dyscyplinarne wszczęte po dniu wejścia w życie ustawy z 10 września 2015 r. toczą się według przepisów tą ustawą wprowadzonych, co dotyczy także przepisów dotyczących terminu przedawnienia karalności deliktów dyscyplinarnych. Ustawa z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji weszła w życie 9 stycznia 2016 r., zaś Prezes Sądu Okręgowego w Ś.złożył wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec komornika sądowego J. P. w dniu 8 września 2016 r. ( data stempla pocztowego - k. 5 akt ), a więc w sprawie obowiązuje nowy, wprowadzony tą ustawą 5 – letni termin przedawnienia deliktów dyscyplinarnych, z tym zastrzeżeniem jednak, że nie dotyczy to czynów, co do których 3-letni okres przedawnienia upłynął przed dniem 09 stycznia 2016r. Oczywistym jest bowiem, że nie jest możliwe wszczęcie postępowania dyscyplinarnego jeżeli materialnoprawny termin przedawnienia karalności czynu upłynął przed jego ustawową zmianą.

Jedynie na marginesie wskazać w tym miejscu należy że w opisie czynów stanowiących delikty dyscyplinarne zarzucone obwinionej, przyjętych także w zaskarżonym orzeczeniu nie określono precyzyjnie czasu ich popełnienia , a w niektórych przypadkach w ogóle go nie określono. Do kwestii tej Sąd Okręgowy odniesie się jeszcze w dalszej części niniejszego uzasadnienia. Niemniej Sąd Okręgowy działając w niniejszej sprawie jako sąd odwoławczy bazował na ustaleniach Komisji Dyscyplinarnej będącej organem I instancji, zgodnie z którymi „wszystkie zarzucone obwinionej uchybienia dotyczyły okresu do dnia 02.09.2013 r….” ( str. 3 uzasadnienia , k.92 akt ). Sąd Okręgowy zauważa, że skoro tak określono datę końcową popełnienia zarzucanych obwinionej czynów to nawet „stary”, 3 – letni okres przedawnienia deliktu dyscyplinarnego nie upłynął z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji tj. w dniu 9 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy zauważa jednakowoż, że data 02.09.2013r. określona została ogólnie, bez indywidualizacji poszczególnych czynów, co wymaga doprecyzowania przez Komisję Dyscyplinarną przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

W tym stanie rzeczy zaskarżone orzeczenie Komisji Dyscyplinarnej nie mogło się ostać i podlegało uchyleniu zgodnie z wnioskiem odwołującego się Prezesa Sądu Okręgowego w Ś.. Jednocześnie nietrafna była dalsza część wniosku odwołującego się w której domagał się „uwzględnienia złożonego wniosku dyscyplinarnego” przez Sąd Okręgowy. W niniejszym postępowaniu stosuje się w zakresie nieuregulowanym w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji przepisy Kodeksu postępowania karnego, a więc także zasadę ne peius z art. 454 § 1 k.p.k. zgodnie z którą sąd odwoławczy nie może skazać oskarżonego ( obwinionego ) co do którego umorzono postępowanie w I instancji. Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy uchylił zaskarżone orzeczenie wobec obwinionej J. P. i sprawę przekazał Komisji Dyscyplinarnej przy Krajowej Radzie Komorniczej w Warszawie do ponownego rozpoznania.

Ponownie rozpoznając niniejszą sprawę Komisja Dyscyplinarna będzie miała na uwadze 5 – letni okres przedawnienia deliktów dyscyplinarnych wynikający z art. 73 ust.1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (z zastrzeżeniem 3-letniego terminu przedawnienia, jeżeli upłynął on przed 09.01.2016r.), ale także treść ust. 2 i 3 tego przepisu zgodnie z którymi bieg przedawnienia dyscyplinarnego przerywa m.in. złożenie wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego i po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Komisja Dyscyplinarna będzie miała także na uwadze drugie zdanie art. 73 ust.1 ustawy, zgodnie z którym jeżeli czyn zarzucony w postępowaniu dyscyplinarnym zawiera znamiona przestępstwa przedawnienie dyscyplinarne nie może nastąpić wcześniej niż przedawnienie przewidziane w Kodeksie karnym. Z akt niniejszej sprawy wynika że Prokuratura Rejonowa w Ś.nadzoruje śledztwo w sprawie czynów popełnionych na szkodę B. P. której dotyczyły sprawy egzekucyjne (...)i (...)(k.119), Komisja Dyscyplinarna zobowiązana będzie ustalić czy w śledztwie tym postawiono zarzuty J. P. i czy są one tożsame z czynami zarzucanymi jej w niniejszym postępowaniu dyscyplinarnym, co będzie miało znaczenie dla terminu przedawnienia. W kontekście terminów przedawnienia Komisja Dyscyplinarna będzie także zobowiązana podjąć starania aby precyzyjnie ustalić daty czynów zarzucanych obwinionej. Wymagania co do formy wyroku, w tym wyroku skazującego, przewidziane w art. 413 § 1 i 2 k.p.k. mają odpowiednie zastosowanie do orzeczenia Komisji Dyscyplinarnej, co dotyczy także obowiązku dokładnego określenia przypisanych czynów, w tym także czasu ich popełnienia.

Wskazując na powyższe z naciskiem jednak podkreślić należy, że w niniejszym postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy w ogóle nie oceniał merytorycznej zasadności stawianych obwinionej zarzutów dyscyplinarnych, i Sąd w najmniejszym stopniu nie przesądza że są one uzasadnione. Oceni powyższe Komisja Dyscyplinarna przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Marginalnie Sąd Okręgowy zauważa że protokół rozprawy Komisji Dyscyplinarnej z dnia 8 grudnia 2016 r. nie został podpisany przez protokolanta ( k. 80 ), co powinno być uzupełnione po zwrocie z sądu akt sprawy.

Klara Łukaszewska Andrzej Tekieli Andrzej Żuk