Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

M. J. został oskarżony o to, że:

I. w okresie od 16 kwietnia 2015 roku do 15 sierpnia 2015 roku w T. woj. (...) będąc (...) s.c. z/s w Ł. oraz osobą uprawnioną na podstawie umowy Spółki do samodzielnego i nieograniczonego reprezentowania Spółki wobec osób trzecich oraz do zaciągania zobowiązań w imieniu wspólników działając w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził A. K. prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...) A. K. z/s w T. do niekorzystnego rozporządzeniem własnym mieniem w łącznej kwocie 58 077,39 złotych za pomocą wprowadzenia w błąd co do zamiaru i możliwości zapłaty za zakupione na odroczony termin płatności paliwo w dniach: 16.04.2015r. – faktura VAT nr (...) na kwotę 4 949,50 złotych, 30.04.2015r. – faktura VAT nr (...) na kwotę 7 405,05 złotych, 16.05.2015r. – faktura VAT nr (...) na kwotę 5 350,29 złotych, 31.05.2015r. – faktura VAT nr (...) na kwotę 9533,70 złotych, 15.06.2015r. – faktura VAT nr (...) na kwotę 8 667,58 złotych, 30.06.2015r. – faktura VAT nr (...) na kwotę 11 338,86 złotych, 15.07.2015r. – faktura VAT nr (...) na kwotę 6 657,98 złotych, 31.07.2015r. – faktura VAT nr (...) na kwotę 6 804,33 złotych, 15.08.2015r. – faktura VAT nr (...) na kwotę 396,91 złotych, przy czym na poczet spłaty zadłużenia wpłacił kwotę 3 026,81 złotych, czym działał na szkodę A. K.,

tj. o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk.

II. w okresie od 29 grudnia 2015 roku do 12 maja 2016 roku w T. woj. (...) będąc (...) s.c. z/s w Ł. oraz osobą uprawnioną na podstawie umowy Spółki do samodzielnego i nieograniczonego reprezentowania Spółki wobec osób trzecich oraz do zaciągania zobowiązań w imieniu wspólników w celu udaremnienia wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim o sygn. akt V GCo 351/15 z dnia 24.11.2015r. o udzielenie zabezpieczenia i zabezpieczeniu przed wszczęciem postępowania ruchomości w postaci pojazdów marki: I. (...) nr rej. (...), M. nr rej. (...), R. (...) nr rej. (...), R. (...) nr rej. (...), G. (...) nr rej. (...), G. (...) nr rej. (...), S. (...) nr rej. (...), D. nr rej. (...), A. (...) nr rej. (...), udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela firmy Handel (...) z/s w T. w ten sposób, że ukrył składniki swojego majątku zagrożone zajęciem w postaci pojazdu G. (...) pomimo wezwania Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Maz. P. T. (1) prowadzącego postępowanie zabezpieczające za sygn. akt Km 76/15 do wskazania miejsca postoju ww. pojazdu,

tj. o czyn z art. 300 § 2 kk.

Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2018 roku w sprawie II K 461/16:

- w punkcie I uniewinnił oskarżonego M. J. od popełniania zarzucanego mu w punkcie I czynu,

- w punkcie II uznał za winnego tego, że w okresie od dnia 29 grudnia 2015 roku do dnia 06 czerwca 2016 roku w T. woj. (...) będąc (...) s.c. z siedzibą w Ł. oraz osobą uprawnioną na podstawie umowy Spółki do samodzielnego i nieograniczonego reprezentowania Spółki wobec osób trzecich oraz do zaciągania zobowiązań w imieniu wspólników w celu udaremnienia wykonania postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim o sygn. akt V GCo 351/15 z dnia 24 listopada 2015 roku o udzielenie zabezpieczenia i zabezpieczeniu przed wszczęciem postępowania ruchomości w postaci m.in. pojazdu marki G. (...) nr rej. (...), udaremnił zaspokojenie swojego wierzyciela A. K., prowadzącej działalność gospodarczą pod firmą Handel (...) poprzez to, że nie wskazał na wezwanie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim P. T. (1) w sprawie Km 76/15 z dnia 16 grudnia 2015 roku, miejsca w którym znajduje się mienie ruchome w postaci pojazdu o nr rej. (...) i w ten sposób ukrył składnik swojego majątku zagrożony zajęciem w postaci pojazdu G. (...) o nr rej. (...), tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 300 § 2 kk i za to na podstawie art. 300 § 2 kk w zw. z art. 37a kk wymierza mu karę 100 (sto) stawek dziennych grzywny przyjmując wartość jednej stawki dziennej na kwotę 20 (dwadzieścia) złotych,

- w punkcie III zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem kosztów sądowych.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli Prokurator Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Mazowieckim oraz obrońca oskarżonego.

Prokurator Prokuratury Rejonowej w Tomaszowie Mazowieckim zaskarżył powyższy wyrok w całości na niekorzyść M. J. zarzucając mu na podstawie art. 438 pkt 3 i 4 kpk:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który mógł mieć wpływ na jego treść wyrażający się w przyjęciu metody oceny dowodów naruszającej wskazania logiki, wiedzy, a w szczególności doświadczenia życiowego co skutkowało przyjęciem, że brak jest jakichkolwiek obiektywnych dowodów na to, że oskarżony M. J. podjął działania wypełniające znamiona czynu zabronionego stypizowanego w art. 286§1 kk podczas, gdy dowody zebrane w toku postępowania w postaci zeznań pokrzywdzonej A. K. oraz D. K. i K. K. oraz nieosobowego materiału dowodowego przemawiają za przypisaniem winy i sprawstwa oskarżonemu,

- rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu kary grzywny, wyrażającą się w jej rażącej łagodności, wynikającej z nienależytego uwzględnienia przez Sąd I instancji licznych okoliczności obciążających -oskarżonego, a w szczególności wysokiego stopnia społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu przestępstwa, co powoduje, iż orzeczona kara grzywny nie spełnia swych celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma osiągnąć.

W konkluzji Prokurator wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie czynu I z art. 286 § 1 kk i przekazanie sprawy i ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim, a w zakresie czynu II orzeczenie kary 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby 2 lat, kary grzywy na podstawie art. 71 §1 kk w wymiarze 100 stawek przyjmując wartość jednej stawki na 20 złotych, a w pozostałym zakresie utrzymanie wyroku w mocy.

Z kolei apelacja obrońcy oskarżonego wyprowadzona z art. 438 pkt 1, 2 i 3 kpk dotyczyła wyłącznie punktu II zaskarżonego wyroku. Skarżący zarzucił orzeczeniu:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego polegające na dokonaniu przez Sąd Rejonowy wykładni rozszerzającej art. 300 § 2 kk i w konsekwencji przyjęcie, że czyn opisany w tym przepisie może zostać również popełniony nie poprzez działanie, lecz poprzez zaniechanie, w tym przypadku zaniechanie udzieleniu informacji komornikowi co do miejsca parkowania pojazdu G. (...), w sytuacji gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, że przestępstw w nim opisane jest wyłącznie przestępstwem działania, które można popełnić tylko i wyłącznie w przypadkach w nim opisanych. Na marginesie wszelkich rozważań podnieść należy, że dla skutecznego zajęcia ruchomości (pojazdu) nie jest wymagana dla Komornika Sądowego wiedza co do miejsca jego postoju, o czym poniżej w zarzutach i uzasadnieniu apelacji,

ewentualnie zarzucił również:

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, co miało istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

a. błędne przyjęcie, że oskarżony dopuścił się czynu zarzucanego mu w pkt II, w sytuacji gdy oskarżony takiego czynu nie popełnił, gdyż nie wykonał żądnej przewidzianej w art. 300 § 2 kk czynności sprawczej, a nadto nawet gdyby przyjąć, że oskarżony był bierny na wezwania Komornika Sądowego P. T. (2) co do miejsca postoju pojazdu G. (...), to jego bierność nie wpłynęła w żaden sposób na skuteczność dokonanego zajęcia tego pojazdu przez Komornika, bowiem dla skutecznego zajęcia pojazdu nie jest wymagana wiedza co do miejsca jego postoju, lecz wystarczy spisanie protokołu zajęcia i dostarczenia go dłużnikowi, co komornik uczynił w przypadku zajęcia pojazdu F. (...) nr rej. (...), o czym mowa w uzasadnieniu wyroku na stronie 15-16,

b. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, co mogło mieć wpływ na jego treść poprzez przyjęcie, że oskarżony sam odbierał korespondencję od Komornika Sądowego, podczas gdy robili to za niego jego pracownicy, a zatem oskarżony dopiero później dowiadywał się o ich treści, będąc przy tym jednocześnie w kontakcie z Komornikiem Sądowym informował go o wszystkim, przy czym na oskarżonym nie ciążył żaden prawny obowiązek udzielania informacji wyjawienie majątku, co jest uregulowane w art. 913 - art. 920 ² kpc, w polskim systemie prawnym tylko Sąd może żądać wyjawienia majątku dłużnika, nie zaś Komornik Sądowy,

c. naruszenie przepisów prawa procesowego, co mogło mieć wpływ na wynik sprawy poprzez dowolną ocenę zeznań świadka J. W. w zakresie, w jakim zeznania te odnoszą się do pojazdu G. (...), bowiem w pozostałej części uzasadnienia Sąd Rejonowy przyjmuje zgodnie z tymi zeznaniami, że pojazd był zaparkowany garażu, był niesprawny, stał tam kilka lat,

d. naruszenie przepisów prawa procesowego, co mogło mieć wpływ na wynik sprawy a to art. 54 § 1 kpk oraz art. 49 § 1 kpk poprzez dowolną ocenę, poprzez dopuszczenie do udziału w sprawie A. K., jako oskarżyciela posiłkowego, w sytuacji gdy A. K. nie złożyła we własnym imieniu stosownego oświadczenia o tym, że w takim właśnie charakterze chce występować w sprawie, lecz zrobiła to w imieniu osoby prawnej, którą reprezentuje, która natomiast nigdy nie była pokrzywdzonym.

Reasumując skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części poprzez uniewinnienie oskarżonego od stawianego mu zarzutu.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 25 września 2018 roku:

Prokurator popierał apelację wniesioną przez Prokuraturę Rejonowa w Tomaszowie Mazowieckim i wnioski w niej zawarte, ponadto wnosił o nieuwzględnienie apelacji obrońcy oskarżonego.

Obrońca oskarżonego wnosił o nieuwzględnienie apelacji wniesionej przez Prokuraturę Rejonowa w Tomaszowie Mazowieckim. Ponadto popierał własną skargę apelacyjną i wnioski w niej zawarte.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacje zarówno obrońcy oskarżonego, jak i prokuratora są skuteczne. Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji Prokuratora Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim podkreślić trzeba, iż w jej treści zasadnie podniesiono, że rozumowanie przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie przedstawiało całościowej analizy wszystkich dowodów, jakimi Sąd I instancji dysponował. Wbrew treści art. 2 § 2 kpk oraz 4 kpk koncentrowało się niemal wyłącznie na wyeksponowaniu dowodów i okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, przy jednoczesnym pomijaniu lub marginalizowaniu tych o wymowie przeciwnej. Skutkowało to tym, iż ustalenia faktyczne, na jakich oparty został zaskarżony wyrok, były niepełne. Nie uwzględniały całego szeregu przywoływanych w apelacji faktów i okoliczności, które gdyby zostały wzięte pod uwagę i należycie ocenione, mogły doprowadzić Sąd Rejonowy do innych wniosków.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do czynu wskazanego w pkt I aktu oskarżenia celowym jest przedstawienie bogatej linii orzeczniczej co do wykładni niektórych znamion czynu z art. 286 § 1 kk, albowiem będzie to pomocne dla wykazania, że w świetle faktów i okoliczności przez Sąd I instancji niedoszacowanych zaskarżony wyrok budzi wątpliwości co do jego słuszności.

Przede wszystkim pamiętać należy, że nie zawsze uznanie, iż po stronie oskarżonego nie było zamiaru niespełnienia świadczenia, do którego zobowiązał się zawierając umowę cywilnoprawną, będzie wystarczającym do uwolnienia go od odpowiedzialności za występek z art. 286 § 1 kk. Podobnego skutku nie musi także odnieść późniejsze ( całościowe lub częściowe ) wywiązanie się z zaciągniętego zobowiązania, a w konsekwencji, niekorzystne rozporządzenie mieniem nie musi być nawet tożsame z wyrządzeniem szkody. Rozporządzenie mieniem może być uznane za niekorzystne nie tylko z tego powodu, że sprawca nie zamierzał wywiązać się z zobowiązań, jakie nakłada na niego umowa, lecz także z innych względów ( por. wyroki SN z 30 sierpnia 2000 r., V KKN 267/00, OSP 2001, z. 3, poz. 51 oraz z dnia 21 sierpnia 2002 r., III KK 230/02, Prok. i Pr. 2003, nr 3, poz. 12 ). Przewidziane w dyspozycji art. 286 § 1 kk znamię „ niekorzystnego rozporządzenia mieniem ” jest pojęciem o szerszym zakresie znaczeniowym, niż terminy „ szkoda ” i „ strata ”, a dla ustalenia znamion oszustwa nie zawsze jest konieczne wykazywanie, że sprawca podejmował określone zachowania mając zamiar niezwrócenia długu ( np. jeżeli oszustwo dokonane jest w związku z umową kredytu lub pożyczki) lub nieuiszczenia należności ( np. jeżeli oszustwo realizowane jest w związku z umową o odroczonym terminie płatności ) – por. postanowienie SN z dnia 1 sierpnia 2012 r., III KK 220 / 12, opubl. Legalis. Także w wyroku z dnia 2 października 2015 r. ( III KK 148 / 15, opubl. Legalis ) SN powtórzył, iż dla realizacji przestępstwa oszustwa nie jest koniecznym wykazywanie, że w chwili zawierania umowy sprawca nie miał zamiaru zapłacić za uzyskane świadczenie. Wystarczającym może być już ustalenie, że pokrzywdzony nie zawarłby umowy, gdyby wiedział o okolicznościach, które były przedmiotem wprowadzenia go przez sprawcę w błąd. Innymi słowy, do wprowadzenia w błąd skutkującego niekorzystnym rozporządzeniem mieniem wystarczające jest wywołanie błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu lub sposobie rozporządzenia, mając świadomość, że gdyby druga strona umowy znała rzeczywisty stan, nie zawarłaby umowy lub nie zawarłaby jej na tych warunkach, w jakich została zawarta ( por. wyrok SA w Krakowie, II AKa 56 / 15, opubl. Legalis ). I tak np. działanie sprawcy polegające na złożeniu zamówienia, przy istnieniu już w momencie złożenia tego zamówienia lub otrzymania usługi, zamiaru niedotrzymania umówionego terminu zapłaty poprzez odłożenie go na czas bliżej nieokreślony, bądź też uzależnienie go od powodzenia przyszłych transakcji ( inwestycji ), może realizować znamiona czynu z art. 286 § 1 kk ( por. wyrok SA w Katowicach z dnia z dnia 21 sierpnia 2014 r.
II AKa 228 / 14, opubl. Legalis ). Zatem z typem czynu zabronionego, o którym mowa w art. 286 § 1 kk, możemy mieć do czynienia nie tylko wtedy, gdy sprawca ma z góry powzięty zamiar, że w ogóle nie zapłaci za nabyty towar lub spełnioną usługę, ale także wtedy, gdy zapłatę uzależnia od zdarzenia przyszłego i niepewnego lub ukrywa przed kontrahentem takie okoliczności, wobec których umowa nie zostałaby zawarta, a świadczenie nie spełnione ( por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 6 marca 2014 r., II AKa 30 / 14, opubl Legalis ). Do okoliczności zatajenia których może być zaliczanie w kategoriach czynności czasownikowych czynu zabronionego z art. 286 § 1 kk, orzecznictwo zaliczało także złą kondycję ekonomiczną podmiotu zaciągającego zobowiązanie. Podnosi się w tym kontekście, że co prawda kontrahent transakcji dwustronnej nie ma obowiązku ujawniania sytuacji materialnej swojej firmy drugiej stronie kontraktu, ale tylko tak długo, dopóki przy zachowaniu reguł obowiązujących w danej sferze obrotu, które znane są drugiej stronie umowy, posiada faktyczną możliwość realizacji przyjętego na siebie umownie zobowiązania w dacie jego powstania. W przeciwnym wypadku, gdy sytuacja majątkowa podmiotu będącego stroną umowy jest trudna, zwłaszcza gdy istnieją podstawy do twierdzenia, iż nie posiada on płynności finansowej, niepoinformowanie kontrahenta o tej sytuacji stanowi zatajenie informacji o faktycznej sytuacji finansowej i prowadzi do powstania błędnego wyobrażenia drugiej strony umowy o możliwościach finansowych. Zatajanie faktycznego standingu firmy jest kreowaniem mylnego wyobrażenia o możliwościach spłaty zadłużenia w umówionym terminie, prowadzącym kontrahenta do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, stanowiącym zarówno przestępstwo oszustwa, jak i formę zadłużenia w rozumieniu prawa cywilnego opartego na czynie niedozwolonym ( por. wyroki SA w Katowicach z dnia 29 maja 2013 r., II AKa 71 / 13 oraz z dnia 20 kwietnia 2000 r., II AKa 71 / 00, opubl. Legalis ). Wprowadzenie w błąd może zostać zatem osiągnięte także przez przemilczenie, wyrażające się zaniechaniem poinformowania o faktycznym stanie rzeczy, np. zatajeniem rzeczywistej sytuacji materialnej i realnych możliwości finansowych zaciągającego dług ( por. wyrok SN z dnia 10 lipca 2007 r., III KK 20/07, opubl. Legalis ). Mówiąc kolokwialnie, zaciąganie przez bankruta zobowiązań, bez informowania kontrahenta o swojej sytuacji, wypełnia znamiona art. 286 § 1 KK ( por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 28 marca 2013 r., II AKa 67 / 13, opubl. Legalis ).

Zatem nawet gdy Sąd Rejonowy zasadnie przyjmował, że w momencie zawarcia umowy z pokrzywdzonym oskarżony nie miał bezpośredniego zamiaru, że z zaciągniętego wobec niego zobowiązania w ogóle wywiązywać się nie będzie, to nie należało wykluczać, iż znamiona występku z art. 286 § 1 kk mogły zostać zrealizowane z innych względów. Przede wszystkim należy podkreślić, iż sytuacja finansowa spółki cywilnej (...) znacznie pogorszyła się już w 2013 roku. Wynikało to z przede wszystkim z sytuacji na runku przedsiębiorców z branży budowlanej, z którą związana była spółka. Spowodowało to konieczność spłaty zobowiązań przez spółkę w formie ratalnej. Wysokość rat kredytowych była dla (...) na tyle dotkliwa, iż znacznie obniżyła jej płynność finansową, co uniemożliwiło realizacje przez nią wielu kontraktów. Skutkowało to konieczność zaciągania dalszych długoterminowych kredytów pod realizację kolejnych projektów. Od początku 2015 roku w wyniku nie wypłacania przez kolejnych inwestorów środków należnych spółce za realizację ich zleceń oraz przedłużaniu procedur odbiorowych problemy finansowe spółki w dalszym ciągu narastały. Łączna kwota należności spornych o których odzyskanie spółka podjęcia działania prawne wynosiła 8 mln złotych. We wrześniu 2015 roku nastąpiło dalsze pogorszenie sytuacji finansowej s.c. (...). Wynikało to z wypowiedzenia przez Nadleśnictwo O. z siedzibą w B. umowy tuż przed rozliczeniem I etapu. Chodziło o fakturę na kwotę kilkuset tysięcy złotych. Wszystkie te okoliczności razem wzięte doprowadziły do utraty możliwości regulowania bieżących zobowiązań. W wyniku tego, poczynając od lutego 2015 roku, przeciwko spółce zostało wystawionych szereg tytułów wykonawczych.

Mając na uwadze powyższe nie można było zwłaszcza bagatelizować, że już co najmniej od początku roku 2015 roku sytuacja ekonomiczna oskarżonego była na tyle zła, że groziła rychłą, całkowitą utratą płynności finansowej, niewypłacalnością i ogłoszeniem upadłości, zaś w dalszym przebiegu tego roku, w tym również w dacie zawarcia z oskarżycielem posiłkowym umowy o zakup paliwa z odroczonym terminem płatności, stan ten nie uległ żadnej poprawie, a wręcz przeciwnie – systematycznie się pogarszał. W tym czasie nie zaistniały żadne zdarzenia o takim charakterze, które dawałyby oskarżonemu nadzieję na szybki i znaczący progres wyników ekonomicznych spółki oraz jej stabilizację finansową oraz pozwalały realnie zakładać, że terminowe wywiązywanie się z terminowych zobowiązań będzie realne. Rację należy przyznać skarżącemu, który uwypuklał bagatelizowaną przez Sąd Rejonowy skalę zadłużenia oskarżonego w dacie zawarcia kontraktu z oskarżycielem posiłkowym oraz konsekwencje, jeżeli się z nim wiązały. Tak naprawdę Sąd Rejonowy problematykę tą pominął, uchylając się od zbadania wielości i łącznego rozmiaru zobowiązań już wymagalnych w dacie zawarcia umowy dostawy z oskarżycielem posiłkowym oraz tych, które wymagalnymi stać się miały w czasie realizacji tej umowy. W konsekwencji, nie wiązł też pod uwagę ich wpływu na ograniczenia w możliwości swobodnego i samodzielnego dysponowania przez oskarżonego bieżącymi dochodami. Sąd Rejonowy ustalenia z tego zakresu skwitował ogólnikowymi stwierdzeniami, że analiza materiału dowodowego prowadzi do wniosku, iż brak jest jakichkolwiek obiektywnych dowodów na to, że oskarżony podjął działania wypełniające znamiona oszustwa, bez podjęcia próby oszacowania wielkości zadłużenia. Tymczasem już tylko pobieżna lektura danych zawartych w aktach sprawy i załączonych przez Sąd Okręgowy akt Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim Km 213/16 oraz zawarty w aktach sprawy spis wierzycieli (...) s.c. załączony do wniosku restrukturyzacyjnego dający łączną kwotę należności głównej do spłacenia w wysokości 6.596.454,09 złotych, jak również wykaz tytułów wykonawczych wystawionych przeciwko (...) s.c. wskazuje, że w dacie zawarcia umów z pokrzywdzonym oskarżony miał już wymagalne długi, sięgające co najmniej setek tysięcy złotych zaciągniętych wobec całej rzeszy podmiotów, z którymi kooperował w ramach prowadzonej działalności. Ich poziom wobec różnych podmiotów kształtował się rozmaicie. Lektura akt tej sprawy wskazuje więc jasno na to, że sytuacja ekonomiczna oskarżonego nie tylko nie pozwalała na odzyskanie płynności finansowej spółki, ale także na pokrycie istniejących długów, z których spłatą oskarżony sobie nie radził. A zatem oskarżony umawiając się z oskarżycielem posiłkowym na zakup paliwa z odroczonym terminem płatności, miał świadomość, iż obciąża go znacznie zadłużenie, z którego spłatą sobie nie radzi oraz, że nie może dysponować środkami by zobowiązanie to regulować.

Sąd Rejonowy, przy badaniu znamion strony podmiotowej i przedmiotowej zarzucanego oskarżonemu czynu nie brał pod uwagę, iż zawierając umowy z oskarżycielem posiłkowym, oskarżony taką swoją sytuację zataił. Nie przedstawił oskarżycielowi posiłkowemu nie znanych mu okoliczności, które uświadomiłyby, jak wielkim ryzykiem braku zapłaty za dostarczone paliwo obciążona była ich współpraca. W konsekwencji, poza polem zainteresowania Sądu Rejonowego było także to, czy gdyby oskarżony realiów ekonomicznych spółki nie zataił, oskarżyciel posiłkowy do zawarcia umów by przystąpił, względnie na jakich warunkach ( np. przy uzależnieniu zakupu paliwa od płatności z góry). Pamiętać należy, że fatalna sytuacja finansowa spółki oskarżonego nie była spowodowania zdarzeniem nagłym, lecz istniała od wielu miesięcy i narastała z upływem kolejnych. Oskarżony miał świadomość skali niespłaconego dotąd zadłużenia wobec całego szeregu innych podmiotów i nie miał podstaw zakładać, że ci puszczą je w niepamięć i nie będą dochodzić roszczeń na drodze prawnej. Oskarżony wiedział o utracie płynności finansowej i braku wolnych środków, przy pomocy których będzie mógł zaspokoić bieżące zobowiązania. Umawiając się więc na dostawę paliwa z odroczonym terminem płatności u oskarżyciela posiłkowego, gdy zapłata za nie uzależniona była od pozyskania środków od innych podmiotów oraz, że warunkiem ich samodzielnego rozdysponowania będzie brak ich zajęcia przez organ egzekucyjny, przerzucał na pokrzywdzonego ryzyko z tym związane.

Oskarżony ukrył więc przed (...) A. K. swoją trudną sytuację finansową. Zaznaczyć trzeba, iż działania oskarżonego w żaden sposób nie usprawiedliwia to, iż posiadał on wierzytelności wobec szeregu swoich kontrahentów i liczył na zapłatę przez nich należnych mu świadczeń, co pozwoliłoby mu na uregulowanie swoich zobowiązań m.in. w stosunku do oskarżyciela posiłkowego. W ten sposób oskarżony jedynie przerzucił ciężar ryzyka inwestycyjnego na podmiot, który takiego ryzyka ponosić nie powinien. Nie miał on bowiem żaden pewności, iż jego dłużnicy wykonają wobec niego swoje zobowiązania. Działanie oskarżonego było o tyle rażące, iż jest on doświadczonym przedsiębiorą, prowadzi działalność gospodarczą od ponad 10 lat. Miał więc on całkowite rozeznanie co do sytuacji na rynku usług budowlanych. Wiedział też więc, iż ryzyko niewypłacalności swoich kontrahentów istnieje. Ponadto oskarżony z oskarżycielem posiłkowym w stosunkach gospodarczych pozostawali przez wiele lat, co w oczywisty sposób uśpiło czujność A. K., która nie miała żadnych podstaw aby powziąć wątpliwości, co do kondycji finansowej (...) s.c. Tym samym oskarżony wykorzystał zaufanie jakim dążył go jego kontrahent i nie informując go o złej i w dalszym ciągu pogarszającej się sytuacji ekonomicznej zawarł umowę, której nie wykonał.

Uzasadniony jest zatem zarzut zawarty w apelacji Prokuratora Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim, że koniecznym jest ponowne rozważenie możliwości popełniania przez oskarżonego M. J. przestępstwa oszustwa przeciwko H. Paliwami i Artykułami Spożywczo przemysłowymi A. K..

Sąd Okręgowy uwzględnił również zarówno apelacje Prokuratora Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim, jak i obrońcy oskarżonego w zakresie czynu wskazanego w pkt II zaskarżonego wyroku. W pierwszej kolejności należy wskazać, iż wywody obrońcy oskarżonego są o tyle racjonalne, iż powinny zostać przez Sąd Rejonowy rozważone przy ponownym rozpoznawaniu sprawy. Z kolei w przypadku, gdyby po rozważeniu tych zarzutów apelacyjnych, których ocena aktualnie jest przedwczesna, Sąd Rejonowy uznał, iż zachowanie oskarżonego opisane w pkt II zaskarżonego wyroku wypełnia znamiona czynu z art. 300 § 2 kk należy rozważyć argumentację zawartą w apelacji prokuratora odnośnie kwestii wymiaru kary za to przestępstwo.

Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy w zakresie czynu wskazanego w pkt I Sąd Rejonowy winien:

- uwzględnić wymowę przywołanego w niniejszym uzasadnieniu orzecznictwa Sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego,

- przeprowadzić wszechstronną ocenę dowodów pod kątem faktycznego stanu ekonomicznego oskarżonego, jaki istniał w dacie zamierania umów na dostawę paliwa z oskarżycielem posiłkowym oraz perspektywy jego zmian w czasie, na który przypadać miały płatności za dostarczone paliwo,

- ocenę powyższą przeprowadzić z uwzględnieniem problematyki i okoliczności przedstawionych w niniejszym uzasadnieniu,

Odnośnie zaś drugiego z zarzucanych oskarżonemu czynów Sąd I instancji winien:

- biorąc w pierwszej kolejności pod uwagę argumenty zawarte w apelacji obrońcy oskarżonego, których ocena aktualnie jest przedwczesna, winien ponownie rozważyć, czy zachowanie oskarżonego M. J. wypełnia znamiona zarzucanego mu przestępstwa z art. 300 § 2 kk.

- w przypadku, gdyby Sąd Rejonowy ponownie uznał, iż w dalszym ciągu istnieje podstawa do skazania oskarżonego M. J. za czyn z art. 300 § 2 kk winien biorąc pod uwagę argumenty odnosząc się do tego czynu zawarte w apelacji Prokuratora Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim ponownie rozważyć wymiar kary w kontekście okoliczności obciążających oskarżonego, a w szczególności wysokości stopnia społecznej szkodliwości przypisanego oskarżonemu czynu oraz celów zapobiegawczych i wychowawczych jakie ma osiągnąć w stosunku do oskarżonego, jak również w zakresie kształtowania świadomości społeczeństwa.

Z tych wszystkich względów, nie przesądzając rozstrzygnięcia, Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.