Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powodowie M. R. oraz F. S. wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej V. (...) z siedzibą w W. kwoty 5 100 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 6 maja 2016 roku do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego roszczenia powodowie wskazali, że dochodzona pozwem kwota stanowi część należnego powodom wynagrodzenia za wynajęcie samochodu S. K., którego pojazd marki A. R. 156 o numerze rejestracyjnym (...) został uszkodzony w dniu 22 kwietnia 2016 roku przez sprawcę ubezpieczonego u pozwanej.

Powodowie dochodzą od pozwanej należności za czas trwania najmu pojazdu zastępczego od dnia 30 kwietnia 2016 roku do dnia 13 czerwca 2016 roku. Powodowie wystawili fakturę VAT na kwotę 13 837,50 zł brutto za najem pojazdu zastępczego (45 dni po 250 zł netto). Poszkodowany dokonał cesji wierzytelności przysługującej mu względem pozwanej w zakresie kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Pozwana uznała swoją odpowiedzialność co do zasady i wypłaciła powodom odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego w wysokości 2 469,76 zł.

Dnia 31 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem powodów.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwana zakwestionowała konieczność najmu zastępczego i jego odpłatność. W dalszej części uzasadnienia pozwana zakwestionowała okres najmu pojazdu zastępczego, wskazując iż czas najmu powinien zamknąć się w okresie 16 dni – od dnia, w którym poszkodowany wynajął pojazd zastępczy do dnia poinformowania poszkodowanego, że szkoda zostanie zakwalifikowana jako całkowita plus 14 dni na zakup pojazdu w miejsce uszkodzonego. Pozwana zakwestionowała również stawkę dobową najmu pojazdu zastępczego, wskazując, że oferowała poszkodowanemu najem pojazdu przy stawce dobowej wynoszącej 130 zł.

W piśmie z dnia 12 czerwca 2018 roku złożonym na rozprawie strona powodowa rozszerzyła powództwo o kwotę 6 267,74 zł, wskazując, że wnosi o zasądzenie od pozwanej kwoty 11 367,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 22 sierpnia 2016 roku do dnia zapłaty oraz o rozliczenie kosztów rozszerzonego powództwa w orzeczeniu końcowym.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 22 kwietnia 2016 roku doszło do kolizji w wyniku, której uszkodzony został samochód marki A. R. 156 o numerze rejestracyjnym (...), będący własnością S. K. zamieszkującego w S.. Sprawca kolizji był ubezpieczony u pozwanej. W dniu 18 maja 2016 r. pozwana poinformowała poszkodowanego, że przywrócenie stanu poprzedniego pojazdu stanowi nadmierny koszt, wobec czego odszkodowanie stanowi różnicę wartości rynkowej pojazdu bezpośrednio przed szkodą – 5 200 zł i wartości pozostałości po szkodzie – 1 500 zł, czyli kwotę 3 700 zł. Pismo doręczono poszkodowanemu w dniu 8 czerwca 2018 r. a pieniądze wpłacono na konto w dniu 9 czerwca 2017 r.

Dowód:

- potwierdzenie nadania i odbioru przesyłki – k. 7

- decyzja z dn. 18.05.2016 r. – k. 8

- akta szkody (...) – k. 81-165, płyta CD k. 80

- zeznania świadka S. K. – k. 180

Ubezpieczyciel zaproponował poszkodowanemu organizację najmu pojazdu zastępczego, ale w G.. Powiedziano mu, że musi się po ten pojazd udać do G..

Dowód:

- zeznania świadka S. K. – k. 180

W okresie od dnia 30 kwietnia 2016 roku do 13 czerwca 2016 roku S. K. wynajmował od powodów pojazd zastępczy marki S. o numerze rejestracyjnym (...). Potrzebował pojazdu, gdyż uszkodzony pojazd oddał do naprawy. Przez tydzień od kolizji do rozpoczęcia najmu podwoził go wszędzie ojciec. Ofertę firmy powodów znalazł w internecie. Za najem został obciążony fakturą FS (...) na kwotę 13 837,50 zł brutto – za 45 dni, przy przyjęciu dziennej stawki najmu na kwotę 250 zł netto. Samochód zastępczy był niezbędny poszkodowanemu z uwagi na konieczność dojazdów do pracy, a także sklepu oraz innych placówek publicznych. W dniu 14 czerwca 2016 roku poszkodowany zawarł z powodami umowę przelewu wierzytelności z faktury (...) przysługującej mu względem pozwanej z tytułu odpowiedzialności na podstawie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych w związku z kosztami wynajmu pojazdu zastępczego. W piśmie z dnia 6 lipca 2016 roku powodowie wezwali pozwaną do wypłaty kwoty 13 837,50 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Dowód:

- oświadczenie – k. 10

- umowa najmu – k. 11

- potwierdzenie zwrotu pojazdu – k. 12

- faktura nr (...) – k. 13

- umowa cesji wierzytelności – k. 40

- pismo z dn. 6.07.2016 r. – k. 9

W dniu 22 lipca 2016 roku Towarzystwo (...) przyznało powodom odszkodowanie w kwocie 2 469,76 brutto. W piśmie wskazano, że uznano koszt wynajmu przyjmując okres 16 dni i stawkę 130 zł netto plus VAT, czyli razem 2 558,40 zł brutto pomniejszone o koszty zaoszczędzone przez poszkodowanego w okresie uznanego użytkowania pojazdu zastępczego, tj. 88,64 zł brutto (5,54 zł brutto dziennie).

Dowód:

- decyzja z dn. 22.07.2016 r. – k. 35

W piśmie z dnia 9 stycznia 2017 roku powodowie wezwali pozwaną do zapłaty kwoty 11 279,10 zł w ternie 7 dni od daty otrzymania pisma. W odpowiedzi na to wezwanie T. C. podtrzymało swoje wcześniejsze stanowisko i odmówiło wypłaty dalszego odszkodowania.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty – k. 36-37

- pismo z dn. 8.02.2017 r. – k. 38

- potwierdzenie odbioru przesyłki – k. 39

Średnia stawka najmu pojazdu zastępczego o parametrach zbliżonych do uszkodzonego, bez limitu kilometrów i wykupionym udziałem własnym w szkodzie wynosiła w drugim kwartale 2016 roku 258,71 zł netto za dobę. Nie jest możliwe ustalenie średnich rocznych kosztów eksploatacyjnych pojazdu A. R. 156. Za wypłacone odszkodowanie w kwocie 3 700 zł nie było możliwe zakupienie pojazdu o parametrach zbliżonych do pojazdu uszkodzonego.

Dowód:

- opinia biegłego k. 183-196

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz na podstawie poczynionych ustaleń roszczenie powodów zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów i opinii biegłego.

Roszczenie przedstawione przez powodów ma charakter roszczenia odszkodowawczego, znajdującego oparcie w przepisach art. 822 § 1 i 2 k.c., art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152, ze zm.) oraz art. 436 § 1 k.c. i 415 k.c. Okoliczności kolizji nie były sporne pomiędzy stronami. Również legitymacja bierna pozwanej spółki do występowania w niniejszym procesie, mająca za podstawę art. 19 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, nie pozostawała przedmiotem sporu.

Z umowy cesji wierzytelności jasno wynika co jest jej przedmiotem i jest nim należność wynikając z faktury FS (...) , która to faktura dotyczy najmu pojazdu zastępczego. Było okolicznością niekwestionowaną, iż sprawca szkody posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanej spółce. Pozwana nie kwestionowała zasady swojej odpowiedzialności na etapie przedsądowym i wypłaciła w części odszkodowanie za wynajem samochodu zastępczego. Legitymacja procesowa czynna powodów wynika, poza wskazanymi powyżej przepisami, ponadto z treści art. 509 § 1 i 2 k.c., jako że wierzytelność przysługująca poszkodowanemu została przelana na rzecz F. S. i M. R.. Wraz z w/w wierzytelnością przeszły ponadto na powodów wszelkie związane z nią prawa.

Spór będący przedmiotem niniejszego postępowania rozgrywał się głównie na płaszczyźnie ustalenia rozmiaru i wysokości szkody poniesionej przez S. K. w związku z zaistniałą kolizją, a w konsekwencji, co do wysokości należnego mu odszkodowania związanego z kosztami wynajęcia pojazdu zastępczego, a tym samym co do wysokości wierzytelności, jaką powodowie mogli nabyć od poszkodowanego.

Okolicznością bezsporną pozostawał fakt wystąpienia szkody i jej częściowej rekompensaty przez pozwaną.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W literaturze dominującą jest teoria adekwatnego związku przyczynowego, od której odstępstwa mogą wystąpić w warunkach opisanych w art. 361 § 2 k.c., zgodnie z którym w granicach określonych w art. 361 § 1 k.c., w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Co do zasady normalny związek przyczynowy pełni zatem w prawie cywilnym funkcję przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, a nadto wyznacza jej granice w tym sensie, że zobowiązany ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa zdarzeń, z którymi ustawa łączy jego obowiązek odszkodowawczy. Skutki zaś pozostające poza granicami adekwatnej przyczynowości nie są objęte takim obowiązkiem. Adekwatny związek przyczynowy pozwala na uznanie prawnej doniosłości tych skutków, które są dla badanego zdarzenia zwykłe (typowe, normalne), a na odrzucenie takich, które oceniamy jako niezwykłe, nietypowe, nienormalne. Następstwo zdarzenia ma zaś normalny charakter wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez zaistnienia szczególnych okoliczności, szkoda jest następstwem danego zdarzenia lub gdy zazwyczaj, w zwykłym porządku rzeczy jest konsekwencją danego zdarzenia (por. wyrok SN z dnia 11.09.2003 r., sygn. III CKN 473/01 oraz wyrok SN z dnia 26.01.2006 r., II CK 372/05). W świetle powyższego przepisu wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia O.C. jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza, kierowcy samochodu. Reguła płynąca z przywołanego przepisu nakazuje także przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach wspomnianego adekwatnego związku przyczynowego. Podstawową bowiem funkcją odszkodowania jest bowiem kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego zniszczenia ale również uszkodzenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji gdyby mu szkody nie wyrządzono. Za szkodę można uznać tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego, którego obciąża ciężar dowodu wysokości szkody. Stanowisko takie znalazło również wyraz w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN 1916/00).

W niniejszej sprawie strona powodowa wskazała na potrzebę wynajmu pojazdu zastępczego, bowiem był on niezbędny m.in. do dojazdu do pracy i wożenia córki na zajęcia dodatkowe.

Zgodnie z art. 361 k.c. ubezpieczyciel odpowiada za normalne skutki działania i zachowania powodujące szkodę, w żaden sposób nie można twierdzić, iż jest on zobowiązany do zapłaty np. za nieuzasadnioną zwłokę pracowników warsztatu samochodowego przeprowadzającego konieczną naprawę, spowodowaną innymi czynnikami, niż obiektywnymi. Nie jest słuszne przyjęcie sztywnie określonego okresu za który poszkodowany ma prawo domagać się zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Ten uzasadniony okres może trwać i kilka dni i kilka tygodni. W przypadku uszkodzenia samochodu stanowiącego własność osoby poszkodowanej, przyjmuje się że okres uzasadnionego wynajmu samochodu zastępczego to okres tzw. technologicznej naprawy. Zawsze jednak czas najmu pojazdu zastępczego powinien być udowodniony przez stronę powodowa. Okres 16 dni został przyznany przez pozwaną, Okres najmu rozpoczyna się w dniu 30 kwietnia 2016 roku. W czasie po kolizji ale przed ta datą poszkodowany korzystał z pomocy ojca, który woził jego oraz jego córkę na zajęcia dodatkowe. Z dokumentów wynika, ze szkoda była potraktowana jako tzw. całkowita, tj., że koszt naprawy został uznany za ekonomicznie nieuzasadniony. W dniu 30 stycznia 2016 r. ubezpieczyciel przekazał poszkodowanemu wstępną decyzję w przedmiocie odszkodowania. Najem pojazdu zastępczego we takiej sytuacji skorelować należy z faktyczną wypłatą odszkodowania, bowiem jest to chwila kiedy poszkodowany ma możliwość kupna nowego pojazdu, a to nastąpiło w dniu 9 czerwca 2016 roku. Po dacie tej – jak wskazała strona pozwana w sprzeciwie (k. 51) – należało dodać 14 dni na zakup pojazdu w miejsce uszkodzonego. Oznacza to ze uzasadniony okres najmu wynosił 45 dni. Dodać należy, że bez znaczenia jest okoliczność kwalifikacji szkody przez ubezpieczyciela, ponieważ decyduje nie jak ubezpieczyciel ma zamiar likwidować szkodę, a w zasadzie wg jakich określać wysokość odszkodowania, ale czy faktycznie ją zlikwiduje i wypłaci odszkodowanie. Nie jest tez tak, że za minimalizację szkody odpowiada tylko poszkodowany, ponieważ za wskazany okres 45 dni tak naprawdę w całości odpowiada ubezpieczyciel. Ustawowo określony termin na likwidacje szkody jest terminem dla ubezpieczyciela i nie ma przeszkód aby wpłacił on odszkodowanie od razu po zgłoszeniu szkody. W tym kontekście zarzut, że kwota należności za najem dwukrotnie przewyższa wartość samochodu jest nietrafny. Poszkodowany miał pojazd sprawny i nadający się do eksploatacji, a sprawca – za którego odpowiada ubezpieczyciel – go tego pozbawił. Decyduje w tym układzie otrzymanie odszkodowania, które daje możliwość poszkodowanemu zapewnienie sobie albo innego pojazdu albo naprawę uszkodzonego. Gdyby ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie od razu po zgłoszeniu szkody (np.. w ciągu 3 dni), a nie przeciągał sprawę w maksymalnych granicach terminów ustawowych,, nigdy nie powstałaby wierzytelność za najem w kwocie przewyższającej wartość uszkodzonego pojazdu. Innymi słowy za okres najmu w tej sprawie w całości odpowiada ubezpieczyciel.

W zakresie dziennej stawki najmu pojazdu zastępczego, Sąd przyjął ją na kwotę 250 zł netto zgodnie ze wskazaniem powodów, gdyż biegły ustalił średnią stawkę najmu pojazdu zastępczego o parametrach zbliżonych do uszkodzonego, bez limitu kilometrów i wykupionym udziałem własnym w szkodzie wynosiła w drugim kwartale 2016 roku na kwotę 258,71 zł netto za dobę. Za przyjęciem stawki bez limitu kilometrów, z pełnym pakietem ubezpieczenia i wykupionym udziałem własnym w szkodach przemawia, fakt, że po otrzymaniu dokumentów związanych z najmem pozwana żadnych zastrzeżeń co do takiej formy umowy najmu nie formułowała. Podniesienie zastrzeżeń w tym zakresie w postępowaniu sądowym traktować należy tylko jako na użytek tegoż postępowania. Dodatkowo poszkodowanemu przysługuje pojazd o parametrach zbliżonych do uszkodzonego. Przy najmie bezgotówkowym strony umowy najmu z góry zakładają, że dojdzie do umowy cesji wierzytelności i kwotę należności za najem w istocie dochodzić będzie wynajmujący. W takim układzie procesowym należność za najem odrywa się od reguł rynkowych popytu i podaży, a wysokość stawki powinno odnosić się do przeciętnych stawek rynkowych.

Odnosząc się do zarzutu strony pozwanej, że proponowano poszkodowanemu zorganizowanie najmu pojazdu zastępczego należy zauważyć, że istnieje obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.), co określa się ogólnie obowiązkiem minimalizacji szkody. Kwestia ta jest przedmiotem wielu wypowiedzi judykatury, a podsumowaniem orzecznictwa w tym zakresie jest uchwała Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 2017 r. w sprawie III CZP 20/17 Wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Oczywiście poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania oferty najtańszej i najkorzystniejszej. Uznając, że sam fakt poszkodowania i koniczność aktywności poszkodowanego w zakresie likwidacji szkody jest sam w sobie na tyle obciążający i absorbujący, pierwszeństwo przyznać należy zapewnieniu poszkodowanemu komfortu, a nawet poczucia bezpieczeństwa i profesjonalnego wsparcia. Nie jest więc tak że zawsze najtańsza oferta będzie najkorzystniejsza. Ubezpieczyciele także wyciągają wnioski z orzecznictwa Sądów i zauważalna stała się tendencja organizowania przez nich najmu pojazdu zastępczego. Chodzi o to aby dać chociaż minimalną szansę ubezpieczycielowi, który ponosi koszty najmu, działania w tym zakresie. W przedmiotowej sprawie świadek S. K. potwierdził fakt zaoferowania mu najmu, jednak najem ten dotyczył samochodu znajdującego się w G.. Taka propozycja najmu jest w ocenie Sądu iluzoryczna. W sytuacji, gdy poszkodowany pozbawiony jest możliwości użytkowania własnego pojazdu, proponowanie mu pojazdu, po który należy udać się do innej miejscowości, na dodatek oddalonej od miejsca zamieszkania poszkodowanego o ponad 300 km, nie może bowiem stanowić realnej oferty. Pozwany nie przedstawił dowodu przeciwnego, zeznania świadka uznano za wiarygodne, wobec czego Sąd dał im wiarę.

Konkludując biorąc pod uwagę faktyczny czas najmu 45 dni przy stawce 250 zł netto , daje to kwotę 1 250 zł netto czyli 13 837,50 zł brutto, którą należy pomniejszyć o wypłacone z tytułu najmu odszkodowanie 2469,76 zł co daje 11 367,74 zł.

Roszczenie o odsetki znajduje swoje oparcie w treści art. art. 359 § 1 k.c. oraz art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 817 § 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Dłużnik popada w opóźnienie jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2003 r., sygn. II CK 146/02, Lex nr 82271). Ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. W rozważanym przypadku pełnomocnik poszkodowanej zgłosił pozwanej szkodę związaną z wynajęciem pojazdu, a pozwana odniosła się doń w dniu 22 lipca 2016 roku (k. 35). Zasadne jest zatem żądanie zapłaty odsetek od dnia 22 sierpnia 2016 roku.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu znajduje podstawę prawną w art. 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na poniesione przez powodów koszty złożyły się: opłata od pozwu – 255 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 34 zł, wynagrodzenie pełnomocnika– 1800 zł, ustalone w oparciu o § 2 pkt 3 w zw. z § 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800), wynagrodzenie biegłego w kwocie 505,87 zł (pokryte z zaliczki wpłaconej przez powodów). Łącznie koszty strony powodowej wyniosły 2 594,87 zł.

Obowiązek zwrotu na rzecz powodów kwoty 494,13 zł wynikał z faktu uiszczenia przez pełnomocnika strony zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego w kwocie 1000 zł, zapłaty z tej zaliczki wynagrodzenia biegłemu oraz wykorzystania uiszczonej zaliczki na pokrycie opłaty od rozszerzonego powództwa (314 zł).

W tym stanie rzeczy orzeczono, jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)