Pełny tekst orzeczenia

sygn. akt I ACz 1817/13

POSTANOWIENIE

Dnia 5 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: SSA Andrzej Struzik (spr.)

Sędziowie: SSA Barbara Górzanowska

SSA Teresa Rak

po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2013 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko A. P.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

na skutek zażalenia powódki M. P. na zarządzenie przewodniczącego w Sądzie Okręgowym w Krakowie z dnia 3 czerwca 2013 r., sygn. akt I C 1349/12

postanawia:

uchylić zaskarżone zarządzenie.

sygn. akt I ACz 1817/13

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 5 listopada 2013 r.

Zarządzeniem z dnia 3 czerwca 2013 r., sygn. akt I C 1349/12, przewodniczący w Sądzie Okręgowym w Krakowie zwrócił pozew M. P. przeciwko A. K. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną.

W uzasadnieniu zarządzenia przewodniczący wskazał, że zarządzeniem z dnia 17 kwietnia 2013 r. powódka została wezwana do uiszczenia opłaty sądowej od pozwu w kwocie 9 919 zł w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu pozwu. W zakreślonym terminie powódka uiściła jednak tylko kwotę 3 801 zł, składając jednocześnie pismo, w którym wskazała, że ogranicza powództwo do kwoty 76 014,03 zł i wnosi o zasądzenie tej kwoty na jej rzecz wraz z ustawowymi odsetkami. Przewodniczący zauważył jednak, że żądanie pozwu w niniejszej sprawie nie dotyczy zapłaty, ale uznania czynności prawnej za bezskuteczną. Oznacza to, że pismo powódki ograniczające żądanie pozwu nie mogło odnieść skutku. Należy w związku z tym przyjąć, że powódka w zakreślonym terminie nie uiściła całej wymaganej opłaty od pozwu, przez co pozew ten podlega zwrotowi zgodnie z art. 130 §2 k.p.c.

Powyższe zarządzenie zostało zaskarżone w całości zażaleniem przez powódkę M. P., która podniosła zarzut naruszenia art. 130 §1 i §2 k.p.c. przez błędną interpretację zgłoszonego żądania, w szczególności przyjęcie, że roszczenie to ma charakter niepieniężny i dotyczy uznania za bezskuteczną całej czynności prawnej, podczas gdy powódce chodziło tylko o uznanie jej częściowej bezskuteczności, co znalazło wyraz w ostatecznym sprecyzowaniu roszczenia na kwotę 76 014,03 zł, które ma charakter pieniężny.

W uzasadnieniu zażalenia powódka podniosła, że wprawdzie roszczenie z tzw. skargi pauliańskiej ma charakter niepieniężny, to jednak świadczenie z tego tytułu jest zawsze pieniężne, a więc jest też podzielne. W toku procesu może się bowiem okazać, że roszczenie jest uzasadnione tylko w części, a w takim wypadku sąd uzna za bezskuteczną czynności prawną tylko do pewnej wysokości. Gdyby zatem powódka od razu wystąpiła z roszczeniem w wysokości 76 000 zł, jak czyni to obecnie, to istota żądania nie uległaby zmianie, gdyż sąd uznałby jej roszczenie za zasadne w zakresie kwoty objętej żądaniem pozwu. Zdaniem powódki, wartość całej nieruchomości nie ma znaczenia w jej sprawie, albowiem bezskutecznością będzie objęta jedynie należność dochodzona pozwem, której nie zapłacił były mąż powódki J. P.. Powódka wskazała również, że precyzyjne wyliczenie wysokości żądania jest utrudnione, gdyż obejmuje ono również odsetki. W ocenie powódki, roszczenie ze skargi pauliańskiej polega na tym, że wierzyciel będzie mógł zaspokoić się z rzekomo sprzedanej nieruchomości, jednakże nie musi to być cała nieruchomość, ale odpowiednia jej część, o ile pozwana nie zapłaci należności, której głównym dłużnikiem jest J. P..

W oparciu o przedstawioną argumentację powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego zarządzenia i zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zażalenie należało uznać za uzasadnione, albowiem wydane zarządzenie jest co najmniej przedwczesne.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że w sprawie ze skargi pauliańskiej, mimo iż nie należy ona do kategorii powództw o zapłatę, częściowe cofnięcie pozwu jest co do zasady dopuszczalne. Zgodnie bowiem z poglądem wyrażonym w postanowieniu SN z dnia 12 stycznia 2007 r., IV CZ 105/06, Lex nr 258555, w sprawie dotyczącej roszczenia z art. 527 k.c. (tzw. skarga paulińska) wartość przedmiotu sporu winna odpowiadać kwocie wierzytelności powoda, która ma być chroniona tą skargą. Uwzględnienie powództwa oznacza bowiem, że wierzyciel może z pierwszeństwem przed wierzycielami osoby trzeciej, dochodzić zaspokojenia tej wierzytelności z przedmiotów majątkowych, które wskutek czynności prawnej uznanej za bezskuteczną wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły (art. 532 k.c.). Stanowisko to zostało doprecyzowane w postanowieniu SN z dnia 7 maja 2008 r., II CZ 25/08, Lex nr 420391, w którym, nawiązując do regulacji art. 24 k.p.c., stwierdzono, że w sprawie dotyczącej roszczenia przewidzianego w art. 527 k.c. dla oznaczenia wartości przedmiotu sporu miarodajne są dwie wartości: albo wartość tego, co na skutek zaskarżonej czynności z majątku dłużnika nie wyszło lub do niego nie weszło, albo wysokość wierzytelności korzystającego ze skargi pauliańskiej wierzyciela – w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa.

Efektem częściowego cofnięcia pozwu, czyli też inaczej rzecz ujmując ograniczenia jego żądania, jest uznanie, że powód nie domaga się ochrony poprzez instytucję skargi pauliańskiej wszystkich przysługujących mu w stosunku do dłużnika wierzytelności, ale tylko niektórych z nich, względnie tylko części jednej lub kilku tych wierzytelności. Nie ma żadnych podstaw ku temu, aby ograniczać wybór wierzyciela co do tego, jaka część jego niezapłaconych wierzytelności winna zostać zaspokojona z przedmiotu majątkowego zbytego przed dłużnika tych wierzytelności w warunkach uzasadniających roszczenie ze skargi pauliańskiej. Wierzyciel nie ma bowiem obowiązku koncentrować w jednym procesie wszystkich swoich roszczeń w stosunku do strony pozwanej. Może zatem, choć ze względów praktycznych jest to oczywiście uciążliwe, sukcesywnie zgłaszać kolejne żądania, których celem będzie uzyskanie możliwości prowadzenia egzekucji kolejnych wierzytelności pieniężnych z tego samego składnika majątku dłużnika tych wierzytelności, który to składnik został zbyty w warunkach określonych w art. 527 k.c.

Analiza treści pism powódki złożonych w niniejszej sprawie nie pozwala wykluczyć, że w istocie powódka dąży do ograniczenia żądania pozwu w sposób wyżej przedstawiony. Najpierw bowiem w piśmie z dnia 8 października 2012 r. (k. 23) powódka ostatecznie sprecyzowała żądanie pozwu w ten sposób, że zażądała, w drodze uznania za bezskuteczną w stosunku do niej umowy przeniesienia własności nieruchomości zawartej w dniu 12 lipca 2007 r., ochrony wierzytelności w łącznej kwocie 198 375,70 zł (według stanu na dzień 5 października 2012 r.), na którą składa się kwota 68 400 zł odpowiadająca niezapłaconym kosztom procesu w sprawie I C 813/07 (koszty te są dochodzone w postępowaniu egzekucyjnym III KM 1364/11) oraz kwota 129 975,70 zł stanowiąca sumę zaległych alimentów egzekwowanych w ramach postępowań o sygnaturach III KMP 22/09 i III KMP 22A/09. Następnie zaś w piśmie z dnia 13 maja 2013 r. (k. 99) powódka wskazała, że ogranicza powództwo do kwoty 76 014,03 zł i wnosi o zasądzenie tej kwoty od pozwanej wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę. Jednocześnie od tak określonej wartości przedmiotu sporu powódka uiściła opłatę sądową w kwocie 3 801 zł.

Nie ulega wątpliwości, iż w ramach powództwa ze skargi pauliańskiej powód nie może domagać się zasądzenia od pozwanego jakiejkolwiek kwoty. W związku z tym treść pisma powódki z dnia 13 maja 2013 r. może być interpretowana albo w ten sposób, że powódka występuje wobec pozwanej z nowym żądaniem o zapłatę obok dotychczasowego żądania ze skargi pauliańskiej, albo też w ten sposób, że powódka w ramach roszczenia ze skargi pauliańskiej domaga się ochrony swoich wierzytelności w kwocie 76 014,03 zł w miejsce pierwotnie podanej kwoty 198 375,70 zł. W tym drugim przypadku powódka powinna dodatkowo wskazać, jakie jej wierzytelności albo jakie części jej wierzytelności wymienione w piśmie z dnia 8 października 2012 r. składają się na kwotę 76 014,03 zł.

Stwierdzić należy, że rozstrzygnięcie powyższej kontrowersji może nastąpić tylko w drodze wezwania powódki do sprecyzowania treści pisma z dnia 13 maja 2013 r. To zaś oznacza, że wydane zarządzenie należy uznać co najmniej za przedwczesne. Jeżeli bowiem ostatecznie okaże się, że intencją powódki było zastąpienie pierwotnie podanej w żądaniu pozwu kwoty 198 375,70 zł kwotą 76 014,03 zł odpowiadającą określonej części wierzytelności powódki w stosunku do J. P., to nie będzie podstaw do zwracania pozwu jako nieopłaconego. W takiej bowiem sytuacji trzeba będzie uznać, że w terminie wyznaczonym do uiszczenia opłaty od pozwu w kwocie 9 919 zł powódka dokonała czynności, która skutecznie zwolniła ją z obowiązku uiszczenia części tej kwoty, i jednocześnie uiściła pozostałą część w wysokości 3 801 zł.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 §1 k.p.c. w zw. z art. 397 §2 k.p.c.

I ACz 1817/13

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE