Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa Z. G. (1)

przeciwko (...) S.A. w S.

o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 27 czerwca 2013 roku, sygn. akt I C 270/12

oddala apelację i zasądza od pozwanego (...) S.A. w S. na rzecz powódki Z. G. (1) kwotę 1.200 ( jeden tysiąc dwieście ) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt II Ca 742/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2013r. w sprawie IC 270/12 Sąd Rejonowy w Tomaszowie M.. zasądził od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. na rzecz powódki Z. G. (2) kwotę 30.000 zł tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 30 października 2011 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Obciążył również pozwanego nieuiszczoną opłatą sądową od pozwu w kwocie 1.500 zł oraz wydatkami w kwocie 270 zł.

Podstawę tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia.

W dniu 6 marca 2010 roku M. Ś., kierując należącym do jego żony A. samochodem osobowym marki R. (...) numer rej. (...), w miejscowości D. zjechał na przeciwległy pas jezdni, doprowadzając do czołowego zderzenia z nadjeżdżającym z naprzeciwka i poruszającym się prawidłowo ciągnikiem siodłowym marki (...) wraz z naczepą. W wyniku zderzenia pojazdów śmierć na miejscu poniósł kierujący samochodem R. (...) - M. Ś., a także podróżujący razem z nim pasażerowie, a wśród nich K. S. (1).

Prowadzone w tej sprawie śledztwo o przestępstwo określone w art. 177 § 2 kodeksu karnego zostało umorzone postanowieniem z dnia 30 czerwca 2010 roku.

Kierujący pojazdem R. (...) posiadał ważne ubezpieczenie OC w pozwanym Towarzystwie.

K. S. (1) jedyny wnuk powódki Z. G. (2), w chwili śmierci miał 29 lat i od ośmiu miesięcy był żonaty. Od najmłodszych lat utrzymywał kontakty ze swoją babką. W okresie szkolnym chodził po lekcjach do babki na obiady, gdyż mieszkała ona w pobliży jego szkoły podstawowej. K. S. (1) odwiedzał babkę niemal codziennie, bądź codziennie do niej dzwonił. Z. G. (2) mieszkała sam, była wdową. Kontakt wnuka z babką nie doznał ograniczeń również po jego ślubie. K. robił babce zakupy, zawoził ją na wizyty lekarskie, umilał jej życie różnymi podarkami / np. kupił jej odtwarzacz/. Wspierał babkę finansowo - płacąc za wizyty lekarskie, za zakupy.

Po śmierci wnuka Z. G. (2) zamknęła się w sobie, unika kontaktów z innymi ludźmi, stwierdziła że dla niej świat się już skończył.

Powódka już w roku 2010 zaczęła korzystać z pomocy psychologicznej związanej z interwencją kryzysową z powodu śmierci wnuka. W obrazie -głęboko obniżony nastrój, apatia. Psycholog pokierował powódkę do psychiatry. Z dokumentacji leczenia specjalistycznego psychiatrycznego - w poradni zdrowia psychicznego- wynika, że u badanej rozpoznano reakcję adaptacyjną depresyjną, myśli samobójcze. W opisie- zaburzenia snu, utrata łaknienia, myśli samobójcze, obniżony nastrój i napęd. Była leczona farmakologicznie.

Powódka Z. G. (2) - badana przez biegłego psychiatrę- podała, że wnuk był osobą, z którą miała niezwykle bliski kontakt emocjonalny, brała udział w jego wychowaniu, wnuk wspierał powódkę również finansowo, Powódka liczy obecnie 77 lat, utrzymuje się z renty po mężu, posiada jedyną dorosłą córkę. Od czterech lat choruje na chorobę P., leczy się

na niedokrwistość, chorobę wieńcową.

Biegły psychiatra stwierdził u powódki, że cierpi ona na zaburzenia stresowe pourazowe o obrazie depresji. Zaburzenia cechuje powtarzanie się przeżywania urazu na nowo w natrętnych wspomnieniach- reminiscencjach lub scenach, zespół ten u powódki cechuje się otępieniem uczuciowym, cechami izolacji, anhedonią oraz unikaniem działań sytuacji, które mogłyby przypomnieć uraz. U powódki zaburzenia przyjęły postać zaburzeń depresyjnych i wymagają leczenia farmakologicznego. Z uwagi na czas utrzymywania się zaburzeń można je uznać za utrwalone zaburzenia lękowo- depresyjne. Zaburzenia te pozostają w ścisłym związku z utratą wnuka.

Biegły określił stopień uszczerbku na zdrowiu powódki, doznanego na skutek utraty wnuka na 2 %.

Pismem z dnia 8 lipca 2010 roku pozwane Towarzystwo przyznało powódce kwotę 10.000 złotych tytułem zadośćuczynienia. Powódka w piśmie datowanym - 20 września 2011 roku wystąpiła do pozwanego Towarzystwa o wypłatę jej zadośćuczynienia w wysokości 75.000 złotych, pismem z dnia 24 października 2011 roku odmówiono powódce wypłaty dalszego zadośćuczynienia.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania świadka - córki powódki G. S. (1) , dowód z opinii biegłego psychiatry oraz dowód z przesłuchania powódki . Zeznania przesłuchanych- świadka oraz powódki pozostają ze sobą w zgodności tworząc logiczną całość. Zeznania te znajdują potwierdzenie w dowodzie z opinii biegłego psychiatry. Z zeznań tych oraz z opinii biegłego wynika w sposób jednoznaczny, że powódkę łączyła z wnukiem silna więź rodzinna - emocjonalna. Wnuk wspierał babkę zarówno finansowo jak i poprzez osobiste starania. Pomoc ta nie miała charakteru okazjonalnego lecz była stała i długotrwała.

Stosownie do treści przepisu art. 446 § 4 k.c. sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Do kręgu najbliższych członków rodziny zaliczyć niewątpliwie należy rodziców i dzieci zmarłego ale również inne osoby pozostające w stosunkach rodzinnych ,a więc dalszych zstępnych i wstępnych, macochę lub ojczyma, jak również dziecko pozostające pod piecza rodziny zastępczej.

W świetle okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy powódkę -babkę zmarłego- zaliczyć należy do najbliższych członków rodziny i to nie tylko z racji więzów krwi ale przede wszystkim z racji utrzymywanych więzi i relacji rodzinnych.

Powołany przepis art. 446 § 4 wszedł w życie z dniem 3 sierpnia 2008 roku i jest nowością normatywną, która począwszy od daty jego obowiązywania daje sądom możliwość przyznania najbliższym członkom rodziny zmarłego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, które jest wszakże rodzajowo i normatywnie odmiennym świadczeniem niż renta i stosowne odszkodowanie.

Sąd doszedł do przekonania, że powódka Z. G. (1) spełnia przesłanki przewidziane w art. 446 § 4 k.c. do przyznania jej odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia. Poza wcześniej wspomnianym statusem najbliższego członka rodziny, powódka wykazała również, iż na skutek śmierci wnuka doznała uszczerbku na zdrowiu. Uszczerbek ten wykazuje i potwierdza opinia biegłego psychiatry. Całokształt materiału dowodowego potwierdza bardzo silną więź emocjonalną powódki z wnukiem, spektrum cierpień psychicznych powódki związanych ze śmiercią wnuka oraz obniżenie aktywności życiowej powódki.

Dlatego też Sąd, uwzględniając w całości powództwo, zasądził od strony pozwanej na rzecz powódki kwotę 30.000 złotych tytułem zadośćuczynienia /mając na uwadze wypłaconą wcześniej powódce z tego tytułu kwotę 10.000 złotych/. Odsetki od zasądzonej kwoty przyjął zgodnie z żądaniem pozwu .

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. przyjmując zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania. Na koszty powódki składa się wynagrodzenie radcy prawnego 2.400,00 złotych - obliczone na podstawie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz 17,00 złotych z tytułu opłaty skarbowej.

O kosztach sądowych orzekł na podstawie przepisu art.113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 § 1 k.p.c. Na koszty te składają się opłata sądowa 1.500,00 złotych/ od uiszczenia której powód został zwolniony/ oraz wydatki związane z wydaniem opinii biegłego w wysokości 270,00 złotych.

Od powyższego wyroku w części uwzględniającej powództwo ponad kwotę 15.000 zł oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu apelację złożyła strona pozwana. Wyrokowi zarzuciła:

1)  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia tj.

- art.233 § 1 k.p.c. w postaci sprzeczności ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i przyjęcie przez Sąd, że zmarły K. S. (1) wspierał finansowo powódkę, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika wprost, że zmarły nie pracował, zatem nie mógł wspierać finansowo powódki,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania, tym samym w oparciu o dowolną ocenę dowodów ustalenie przez Sąd rażąco wysokiej kwoty zadośćuczynienia za krzywdę z powodu śmierci dorosłego wnuka i uznanie, że adekwatną kwotą zadośćuczynienia będzie kwota w wysokości łącznie 40.000 zł,

- art.232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. przez przyjęcie przez Sąd I instancji, że strona powodowa udowodniła, iż przysługuje jej zadośćuczynienie w kwotach zasądzonych przez Sąd,

2) naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

a) 446 § 4 k.c. poprzez błędną wykładnię tego przepisu w zestawieniu z ustaleniami Sądu w niniejszej sprawie, polegającą na przyjęciu, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia będzie kwota 40.000 zł dla babki zmarłego K. S. (1).

Występując z tymi zarzutami wnosiła o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa ponad kwotę 15.000 zł oraz zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w zakresie stosowanym do dokonanej zmiany wyroku.

2 ) zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna a podniesione w niej zarzuty są chybione.

Wbrew zarzutowi apelacyjnemu ustalenie sądu, że K. S. (2) wspierał finansowo powódkę nie pozostaje w sprzeczności z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Według przyjętych przez sąd pierwszej instancji ustaleń „K. robił babci zakupy, zawoził ją na wizyty lekarskie, umilał jej życie różnymi podarkami (np. kupił jej odtwarzacz). Wspierał babcię finansowo płacąc za wizyty lekarskie, za zakupy”. Powyższe ustalenie zostało dokonane na podstawie zeznań świadka G. S. (2). Nie było zatem ustaleniem dowolnym, bezdowodowym

Wprawdzie w aktach szkodowych znajduje się „oświadczenie osoby uprawnionej” o braku zatrudnienia zmarłego wnuczka, zaś w karcie statystycznej do karty zgonu K. S. (2) wskazano na „inne niezarobkowe źródła utrzymania zmarłego”, ale nie oznacza to wcale, że wnuczek powódki nie miał jakichkolwiek źródeł utrzymania, przez co nie był w stanie okazjonalnie wspierać powódki. Zresztą ta kwestia nie ma jakiegoś większego znaczenia dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, bo przecież żądanie pozwu dotyczy zadośćuczynienia a nie świadczeń odszkodowawczych.

Nie można także podzielić zarzutów skarżącego odnoszących się do wysokości zasądzonego zadośćuczynienia.

Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu naprawienie szkody niemajątkowej, wyrażającej się doznaną krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. W tym przypadku wobec tego, że nie mamy do czynienia z uszkodzeniem ciała powódki ( typowym przy zadośćuczynienia z art. 445 § 1 kc.) będą to głównie cierpienia psychiczne. O wysokości należnego zadośćuczynienia pieniężnego decyduje w zasadzie rozmiar doznanej krzywdy.

Jednakże wymierny w pełni charakter krzywdy sprawia, że ustalenie jej rozmiaru, a tym samym i wysokość zadośćuczynienia, zależy od oceny sądu. Sąd przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia dysponuje pewnym luzem decyzyjnym. Oznacza to względną swobodę przy ustaleniu kwoty zadośćuczynienia. Ocena sądu nie może jednak nosić cech dowolności. W razie wyraźnych dyspozycji pomiędzy rozmiarem krzywdy a wielkością rekompensaty majątkowej, występuje możliwość kwestionowania uznania sądowego w postępowaniu odwoławczym ( por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1970t., III PRN 39/70, OSNCP 191, nr 3, poz. 53, z dnia 19 maja 1998r.., IICKN 756/97, z dnia 7 listopada 2003r. , IV CK 151/02 oraz z dnia 7 listopada 2003r. , VCK 110/03).

W przedmiotowej sprawie taka dyspozycja jednak nie występuje .

Dlatego też uznając apelację za pozbawioną uzasadnionych podstaw Sąd Okręgowy ją oddalił – art. 385 kc.

O zwrocie kosztów procesu za instancję odwoławczą orzekł na podstawie art. 98§1 kpc.

Na oryginale właściwe podpisy