Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Piotr Sałamaj (sprawozdawca)

Sędziowie: SO Agnieszka Woźniak

SR del. Rafał Lila

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2018 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. Ł.

przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. oraz Towarzystwu (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 2 lutego 2018 r., sygn. akt X GC 2086/17

postanawia:

I.  oddalić zażalenie,

II.  zasądzić od powoda na rzecz pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem kosztów postępowania zażaleniowego.

SSR del. Rafał Lila SSO Piotr Sałamaj SSO Agnieszka Woźniak

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie uzupełnił własne postanowienie z dnia 12 tycznia 2018 r. w ten sposób, że w punkcie 3. zasądził od powoda J. Ł. na rzecz pozwanej (...) SA w W. kwotę 917 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu Sąd wskazał, że powód wniósł pozew przeciwko (...) spółce akcyjnej w W. o zapłatę kwoty 2.850,85 zł z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania. W dniu 16 maja 2017 r. Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Natomiast we wniesionym sprzeciwie pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania, podnosząc przede wszystkim zarzut braku legitymacji biernej. Pozwana w treści sprzeciwu wyjaśniła, że nie ponosi odpowiedzialności za sprawcę zdarzenia.

Powód, działając na podstawie art. 194 § 1 k.p.c., wniósł o wezwanie od udziału w sprawie Towarzystwa (...) SA w W. oraz jednocześnie wyraził zgodę na wstąpienie (...) SA w W. w miejsce pozwanego (...) spółki akcyjnej w W.. Jednocześnie powód wniósł o nieobciążanie kosztami na rzecz (...) spółki akcyjnej w W., wskazując że obciążenie takie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i wyjaśnił, że pozwany nie dopełnił swoich obowiązków, wprowadzając powoda w błąd, co stało się bezpośrednia przyczyną wytoczenia powództwa przeciwko (...) SA, zamiast Towarzystwu (...) SA, będącej ubezpieczycielem sprawcy szkody.

Pozwany (...) SA w W. wyraził zgodę na wstąpienie (...) SA w W. w miejsce pozwanego oraz wniósł o zasądzenie na podstawie art. 194 § 2 zd. 2 k.p.c. od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania.

Postanowieniem z dnia 21 listopada 2017 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie po stronie pozwanej Towarzystwo (...) SA w W..

Pismem z dnia 21 grudnia 2017 r. powód cofnął powództwo w całości wraz ze zrzeczeniem się roszczenia, wskazując, że pomiędzy nim a (...) spółką akcyjną w W. doszło do zawarcia ugody, która została zrealizowana.

Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 12 stycznia 2018 r. Sąd umorzył podstępowanie w sprawie i zwrócił powodowi całą uiszczoną opłatę od pozwu.

Pismem z dnia 15 stycznia (...) SA w W. wniósł o uzupełnienie wydanego postanowienia poprzez orzeczenie o należnych jemu na podstawie art. 194 § 2 zd. 2 k.p.c. kosztach postępowania.

W tych okolicznościach Sąd Rejonowy uznał, że wniosek pozwanej okazał się zasadny. Na koszty (...) SA w W. złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł oraz kwota 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Rozpoznając wniosek Sąd nie uwzględnił twierdzeń powoda, wedle których (...) SA celowo wprowadził powoda w błąd, co do podmiotu odpowiedzialnego za sprawcę zdarzenia. Już bowiem z treści składanych decyzji wynika, że przedmiotowa szkoda nie była likwidowana przez (...) S.A., jako ubezpieczyciela sprawcy szkody. Według Sądu wyraźnie wskazuje na to użyty w ich treści zwrot „umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawarta w innym niż (...) S.A. krajowym zakładzie ubezpieczeń”. Także kolejne dokumenty wydane przez (...) S.A. zawierają podobne oznaczenie, a dalsze, do których rzetelności Sąd nie miał wątpliwości, zawierają pouczenia o tym, przeciwko komu powództwo powinno być wytoczone. Ponadto Sąd miał na uwadze również to, że powód zawodowo trudni się najmem pojazdów, w tym także pojazdów zastępczych, za które rozlicza się w formie bezgotówkowej bezpośrednio z ubezpieczycielami sprawców szkody, i w konsekwencji powinien był mieć świadomość tego, że podmiot którego oznaczył w pozwie jako pozwanego nie ponosi odpowiedzialności za sprawcę zdarzenia. W ocenie Sądu weryfikacja podmiotu odpowiedzialnego za sprawcę szkody nie wymagała specjalnego doświadczenia w tego rodzaju sprawach, zaś prawidłowe oznaczanie strony pozwanej wymagało jedynie dokładnego zapoznania się z treścią kierowanych bezpośrednio do powoda pism.

Powód złożył zażalenie na powyższe orzeczenie wnosząc o jego zmianę i odstąpienie od obciążenia powoda kosztami postępowania na rzecz pozwanej (...) S.A. oraz zasądzenie kosztów postępowania zażaleniowego.

Zaskarżonemu orzeczeniu powód zarzucił naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i obciążenie powoda kosztami postępowania na rzecz pozwanej (...) S.A. podczas gdy szczególnie uzasadniony wypadek mający miejsce w przedmiotowej sprawie przemawia za zastosowaniem tej regulacji.

W uzasadnieniu skarżący wskazał, że zawierając z poszkodowanym Ł. W. umowę cesji dotyczącą wierzytelności związanej ze szkodą komunikacyjną i wynajmem pojazdu zastępczego uzyskał informację, że szkoda ta została zarejestrowana u pozwanej (...) S.A. Nadto powód całą korespondencję prowadził z pozwaną (...) S.A. i również ta pozwana wypłaciła powodowi odszkodowanie za przedmiotową szkodę. Stąd zdaniem powoda miał on prawo przypuszczać, że to (...) S.A. ponosi odpowiedzialność za szkodę. Podkreślił, że pozwana nie informowała powoda o tym, że takiej odpowiedzialności nie ponosi. Nie wyjaśniła tej kwestii także w sprzeciwie bowiem wskazała jedynie lakonicznie, że odszkodowanie zostało wypłacone z uwagi na fakt, iż „poszkodowany posiadał ubezpieczenie OC ppm zawarte z pozwaną, a nie z tego, że sprawca miał taką umowę zawartą z pozwaną”. Zdaniem powoda pozwana celowo zaniechała poinformowania powoda o braku jej odpowiedzialności za szkodę, a dotyczy to całego okresu postępowania likwidacyjnego skoro doręczała powodowi decyzje, które nie zawierały pouczenia o tym przeciwko komu powództwo powinno być wytoczone. Natomiast pouczenia takie zawierały tylko decyzje doręczane poszkodowanemu. Dalej powód podniósł, że wprawdzie w doręczonych mu decyzjach w ich nagłówku zawarto wskazane, że umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawarta jest w innym niż (...) S.A. krajowym zakładzie ubezpieczeń jednak nie wskazano jaki inny krajowy zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność. W związku z tym działanie powoda było niezawinione gdyż pozostawał on pod wpływem błędu, w który został celowo wprowadzony przez pozwaną (...) S.A. Dlatego też zasądzenie od powoda kosztów postępowania na rzecz tej pozwanej sprzeczne jest z zasadami współżycia społecznego. Na marginesie powód podniósł, że pozwana sporządziła jedynie sprzeciw od nakazu zapłaty w niniejszej sprawie, nadto od samego początku oczywistym było, że żądanie powoda jest uzasadnione skoro zawarł natychmiast ugodę z (...) SA.

W odpowiedzi na zażalenie pozwana (...) spółka akcyjna w W. wniosła o oddalenie zażalenia i zasądzenie od powoda kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Słusznie Sąd Rejonowy zastosował przepisy art. 108 k.p.c. w zw. z art. 194 § 2 k.p.c. i § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018, poz. 265 j.t.), nie znajdując podstaw do zastosowania w stosunku do powoda art. 102 k.p.c.

W sprawie nie było kwestionowane, że pozwana (...) spółka akcyjna w W. (dalej: (...) SA) złożyła wniosek o przyznanie kosztów procesu w terminie określonym w art. 194 § 2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem osoba wezwana do wzięcia udziału w sprawie w charakterze pozwanego może za zgodą obu stron wstąpić w miejsce pozwanego, który wówczas będzie zwolniony od udziału w sprawie. W razie wyrażenia zgody na zmianę strony pozwanej, pozwany może w terminie dwutygodniowym złożyć sądowi wniosek o przyznanie kosztów od strony powodowej, niezależnie od późniejszego wyniku sprawy.

Zgodnie z art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przedmiotowa regulacja urzeczywistnia zasadę słuszności i jako wyjątkowa - stanowiąca wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu - nie podlega wykładni rozszerzającej. Przepis ten nie konkretyzuje pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, toteż ich kwalifikacja należy do sądu. Ocena sądu jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym, ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem, poczuciem sprawiedliwości oraz analizą okoliczności rozpoznawanej sprawy (por. post. SN z 2 czerwca 2010 r., I PZ 2/10, OSNP 2011, nr 23-24, poz. 297; z 26 stycznia 2012 r., III CZ 10/02, Biul. SN 2012, nr 4, str. 7). W celu zastosowania art. 102 k.p.c. sąd winien oceniać całokształt okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Szczególne znaczenie dla oceny możliwości zastosowania urzeczywistnionej w art. 102 k.p.c. zasady słuszności ma też ocena zachowania się stron z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (por. postanowienie SN z 14 stycznia 1974, II CZ 223/73, LEX nr 7379). Z ugruntowanego już orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika między innymi, że za „wypadek szczególnie uzasadniony" poczytać można taką sytuację, gdy sprawa dotyczyła stosunku prawnego, który może zostać ukształtowany tylko mocą wyroku sądu (choćby strony były całkowicie zgodne). W świetle dotychczasowego dorobku judykatury uzasadniać zastosowanie normy art. 102 k.p.c. może też niesłuszne lub oczywiście niewłaściwe postępowanie strony wywołujące koszty, oddalenie powództwa na podstawie art. 5 k.c. albo z powodu prekluzji, precedensowy charakter sprawy, ale także rozstrzygnięcie sporu wyłącznie na podstawie okoliczności uwzględnionej przez sąd z urzędu, brak zawiłości sprawy i nakładu pracy pełnomocnika, czy wreszcie trudna sytuacja majątkowa strony, która wytaczając powództwo, była subiektywnie przeświadczona o słuszności dochodzonego roszczenia. W postanowieniu z dnia 5 sierpnia 1981 r. (II CZ 98/81, OSNC 1982/2-3/36) Sąd Najwyższy stwierdził też m.in., że można nie obciążyć pełnymi kosztami strony przegrywającej sprawę, gdy przeciwnik swym niewłaściwym postępowaniem wywołał koszty połączone z prowadzeniem tego procesu. Ponadto, o tym, czy wystąpił szczególny przypadek uzasadniający odstąpienie od zasądzenia kosztów na rzecz przeciwnika decyduje m.in. sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą.

Wbrew argumentacji powoda Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że w niniejszej sprawie nie zachodzi przypadek uzasadniający nieobciążanie powoda kosztami procesu. Przede wszystkim powód nie wykazał, a nawet nie powoływał się na okoliczności będące „na zewnątrz” procesu, zwłaszcza dotyczące jego stanu majątkowego i sytuacji życiowej. Nie bez znaczenie jest także fakt, że powód był i jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika i jeszcze przed wniesieniem powództwa miał możliwość powzięcia informacji, iż pozwana (...) SA nie jest ubezpieczycielem sprawcy szkody.

Z dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy w postaci decyzji z 23 maja 2016 r., 6 czerwca 2016 r. i 27 lipca 2016 r. wynika, że zawierały one informację, że przedmiotowa szkoda nie była likwidowana przez (...) SA jako ubezpieczyciela sprawcy szkody a wyraźnie wskazuje na to – ja zresztą zauważył Sąd Rejonowy – zapis stanowiący, że umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawarta została w innym niż (...) SA krajowym zakładzie ubezpieczeń. Okoliczność, że sprawca szkody ubezpieczony jest w innym niż (...) SA zakładzie ubezpieczeń wynika także z druku zgłoszenia szkody (k. 38), jak również decyzji pierwotnej pozwanej kierowanych do poszkodowanego (k. 34), w których wskazano, że w przypadku braku akceptacji stanowiska ubezpieczyciela istnieje możliwość dochodzenia roszczeń na drodze sądowej i wówczas należy wskazać jako pozwanego ubezpieczyciela sprawcy szkody, tj. Towarzystwo (...) SA. Powód miał zatem możliwość ustalenia jeszcze przed wytoczeniem powództwa osoby odpowiedzialnej za szkodę zwłaszcza, że poszkodowany upoważnił powoda do odbioru dokumentacji szkody i zgłaszania roszczeń co wynika z postanowień zawartej między nimi umowy cesji wierzytelności (k. 10). W świetle powyższego powód zawodowo trudniący się najmem pojazdów, w tym także zastępczych, za które rozlicza się w formie bezgotówkowej bezpośrednio z ubezpieczycielami sprawców szkody - co nie było kwestionowane - nie może zasłaniać się tym, że nie uzyskał wszystkich informacji od poszkodowanego. Niezależnie od tego powód miał możliwość - i tego można oczekiwać od niego jako profesjonalisty - uzyskania informacji w zakresie podmiotu odpowiedzialnego za szkodę z powszechnie dostępnego Portalu Internetowego Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Wobec powyższego trudno zgodzić się z zarzutami powoda, że w niniejszej sprawie zachodzi szczególny przypadek uzasadniający nieobciążanie powoda kosztami procesu należnymi pozwanej (...) SA. Jak już powyżej wskazano regulacja zawarta w art. 102 k.p.c. stanowi wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu, a zatem nie podlega wykładni rozszerzającej. Tym samym nie można uznać, że powód, który jest przedsiębiorcą reprezentowanym przez zawodowego pełnomocnika, nabywającym wierzytelności z tytułu szkód komunikacyjnych nie odpowiada za nieprawidłowe określenie strony pozwanej. Tym bardziej, że jak wynika z akt sprawy poszkodowany w decyzji o przyznaniu odszkodowania z 22 lipca 2016 r. został wprost poinformowany o tym kto jest ubezpieczycielem sprawcy szkody. Poszkodowany zgłosił szkodę w ramach usługi bezpośredniej likwidacji szkód. Skoro powód wstąpił we wszelkie prawa i obowiązki poszkodowanego jako nabywca wierzytelności, to powinien dołożyć należytej staranności i pozwać odpowiedni podmiot. Nie znajdują żadnego uzasadnienia twierdzenia powoda o tym, że pozwana (...) SA celowo nie poinformowała powoda o braku legitymacji biernej, zresztą trudno znaleźć motywy, którymi miałaby się kierować dokonując zaniechania w tym zakresie.

Mając na uwadze powyższe należało dojść do wniosku, że Sąd Rejonowy zasadnie nie zastosował art. 102 k.p.c. Brak też jakichkolwiek przesłanek do uznania, że obciążenie powoda kosztami w okolicznościach niniejszej sprawy jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. To powód ponosi ujemne konsekwencje nieprawidłowego oznaczenia strony pozwanej i brak argumentów przemawiających za niezasadnością uwzględnienia wniosku złożonego na podstawie art. 194 § 2 zdanie drugie k.p.c.

Nie ma też podstaw do kwestionowania wysokości przyznanych kosztów zwłaszcza, że powód nie zgłosił zarzutów w tym zakresie.

W tym stanie zażalenie jako bezzasadne Sąd Okręgowy oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

W oparciu o art. 98 k.p.c. orzekając o kosztach postępowania zażaleniowego w pkt. II. sentencji, Sąd Okręgowy zasądził od powoda na rzecz pozwanej koszty postępowania zażaleniowego w kwoce 120 zł przy uwzględnieniu § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018, poz. 265 j.t.).

SSR del. Rafał Lila SSO Piotr Sałamaj SSO Agnieszka Woźniak