Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania J. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 6 kwietnia 2018 r.

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 362/18

UZASADNIENIE

Decyzją z 6 kwietnia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał J. W. prawo do emerytury od dnia (...) roku, to jest od osiągnięcia wieku emerytalnego, obliczając wysokość emerytury na podstawie art. 25 i 26 ustawy emerytalnej.

W odwołaniu z 2 maja 2018 roku J. W. podniósł, że organ rentowy zaniżył wysokość jego emerytury nie uwzględniając powyżej 11 lat jego pracy. Podniósł, że ZUS wyliczył jego staż łącznie na 28 lat, 5 miesięcy i 6 dni, podczas gdy z jego wyliczeń wynika, że łączny staż pracy wynosi ponad 40 lat. W oparciu o podane zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przeliczenie kwoty emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc, że wysokość emerytury została obliczona prawidłowo na zasadach wynikających z art. 25 i 26 ustawy emerytalnej. Organ podniósł, że staż pracy w wymiarze 28 lat, 5 miesięcy i 6 dni został wyliczony na dzień 31 grudnia 1998 r., brak podstaw dla wyliczenia kapitału początkowego z okresu zatrudnienia po 31 grudnia 1998 r.

Na rozprawie 10 października 2018 roku wnioskodawca sprecyzował odwołanie podnosząc, że kwestionuje nieuwzględnienie przez ZUS przy obliczaniu stażu zatrudnienia okresów przypadających po dniu 31 grudnia 1998 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

W dniu 1 stycznia 2007 r. J. W., urodzony (...), wniósł o ustalenie kapitału początkowego.

(dowód: wniosek – k. 1 akt kapitałowych )

Decyzją z 21 lipca 2009 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ustalił wartość kapitału początkowego wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 121.291,06zł..

Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest od dnia 1 stycznia 1980 roku do dnia 31 grudnia 1989 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 76,72 %.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego w wysokości 936,67 zł ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 76,72% przez kwotę bazową 1.220,89 zł.

Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy przyjął:

- 321 miesięcy okresów składkowych (26 lata, 28 dni) oraz 19 miesięcy okresów nieskładkowych,

-współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego – 83,33%;

- oraz średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat – wynoszące 209 miesięcy.

Okresy składkowe przeliczono ze współczynnikiem 1,3%, a okresy nieskładkowe ze współczynnikiem 0,7%.

(dowód: decyzja o ustaleniu kapitału początkowego, k. 23 akt kapitałowych)

J. W., wystąpił w dniu 1 marca 2018 roku z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1 – 3 akt emerytalnych)

Decyzją z 28 marca 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., działając z urzędu, ponownie ustalił wartość kapitału początkowego wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 128 739,82 zł..

Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1 030,06 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest od dnia 1 stycznia 1978 roku do dnia 31 grudnia 1987 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 84,37 %. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 84,37 % przez kwotę 1220,89 zł, to jest kwotę bazową określoną w ustawie, co dało kwotę 1 030,06 zł. Ponadto do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął:

- okresy składkowe wynoszące 321 miesięcy ( 26 lat, 9 miesięcy i 28 dni) i okresy nieskładkowe wynoszące 19 miesięcy (1 rok, 7 miesięcy i 28 dni)

- współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynoszący 84,06 %,

- średnie dalsze trwanie życia wynoszące 209 miesięcy.

(dowód: decyzja o ponownym ustaleniu kapitału początkowego, k. 27 akt kapitałowych)

Wnioskodawca nie zaskarżył decyzji ustalającej wysokość kapitału początkowego (okoliczność bezsporna).

Zaskarżoną decyzją organ rentowy przyznał J. W. prawo do emerytury od (...) roku, to jest od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. Do obliczenia wysokości emerytury Zakład przyjął:

- kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynoszącą 36 516,79 zł,

- kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego wynoszącą 480 839,16 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynoszące 219,6 miesięcy.

Kwota emerytury wyniosła 2 355,90 zł. Przy ustalaniu wysokości emerytury uwzględniono zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres 8 lat i 3 miesięcy, to jest od dnia 1 stycznia 1985 roku do dnia 31 grudnia 1990 roku, od dnia 20 stycznia 1999 roku do dnia 31 grudnia 1999 roku, od dnia 30 października 2000 roku od dnia 30 czerwca 2001 roku, od dnia 5 października 2006 roku do dnia 31 grudnia 2006 roku, od dnia 16 kwietnia 2007 roku do dnia 30 czerwca 2007 roku, które wyniosło 77,68 zł. Łączna wysokość świadczenia wyniosła 2 433,58 zł.

(dowód: decyzja z dnia 6 kwietnia 2018 roku, k. 16, pismo z dnia 6 kwietnia 2018 roku, k. 18 akt emerytalnych, kwestionariusz, k. 5 - 6 akt o świadczenie przedemerytalne)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy przyznał wnioskodawcy urodzonemu w dniu (...), emeryturę od dnia (...) roku tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat.

W niniejszej sprawie wnioskodawca domagał się ustalenia wysokości emerytury po doliczeniu mu do stażu pracy okresu zatrudnienia po 31 grudnia 1998 roku. Zarzuty te nie mają wpływu na zaskarżoną decyzję.

Wnioskodawcy, jako ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 roku, przysługuje emerytura na podstawie zasad określonych w art. 25 i art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270 ze zm.).

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ww. ustawy podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenia emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

W myśl art. 26 ust. 1 ww. ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Zgodnie z art. 26 ust. 3, 4, 5 i 6 ustawy o emeryturach i rentach średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2. Tablice te są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6.

Zgodnie z art. 26 ust 6 ustawy, który wszedł w życie z dniem 1 października 2017r., jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 art. 26 ustawy stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Wysokość emerytury z art. 25 i 26 ustawy jest uzależniona od wysokości kapitału początkowego, a ten został ustalony decyzją organu rentowego z dnia 28 marca 2018 roku, od której skarżący nie wniósł odwołania.

Wobec nie zaskarżenia decyzji o ustaleniu kapitału początkowego, Sąd nie może w niniejszej sprawie badać wysokości kapitału początkowego, który stanowi punkt wyjścia do wyliczenia wysokości emerytury z art. 26 ustawy. Zgodnie bowiem z art. 476 § 2 k.p.c., sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych jest sprawa, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego. Zakres kognicji sądu i przedmiot rozpoznania sądowego wyznacza zatem treść decyzji organu rentowego. Decyzja zapada po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, a w późniejszym postępowaniu, wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z tego zakresu, sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji. W sprawie, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, przedmiot sporu nie może więc wykraczać poza treść tej decyzji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2009 r., sygn. akt III UK 44/09, postanowienie z dnia 13 października 2009 r., sygn. akt II UK 234/08).

Podnieść należy, że kapitał początkowy wylicza się zgodnie z art. 173 ustęp 3 ustawy na dzień 1 stycznia 1999r. A zatem okresy składkowe i nieskładkowe wylicza się na dzień 1 stycznia 1999r. Do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy uwzględnił skarżącemu na dzień 1 stycznia 1999r. 321 miesięcy okresów składkowych (26 lat, 9 miesięcy i 28 dni) oraz 19 miesięcy ( 1 rok, 7 miesięcy i 28 dni) okresów nieskładkowych. Natomiast dalsze okresy składkowe i nieskładkowe, są uwzględniane przy wyliczaniu już nie kapitału początkowego, ale wysokości emerytury z tym, że nie jako okresy składkowe i nieskładkowe, ale jako zwaloryzowane składki zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Z tych względów przy wyliczaniu kapitału początkowego nie są uwzględniane okresy składkowe i nieskładkowe przypadające od dnia 1 stycznia 1999r.

Sąd może zatem w ramach zaskarżonej decyzji li tylko zbadać prawidłowość wyliczenia emerytury na podstawie art. 26 ustawy.

Zakres rozpoznania sprawy wyznacza zawsze zaskarżona decyzja. Wnioskodawca zaskarżył decyzję o ustaleniu wysokości emerytury na podstawie art. 26 ustawy, a nie decyzję o ustaleniu kapitału początkowego. Tymczasem zarzuty dotyczą błędnego obliczenia kapitału początkowego, a zatem mogłyby mieć wpływ na ustalenie wysokości kapitału początkowego. Kapitał początkowy wnioskodawcy został ustalony ostateczną decyzją z 28 marca 2018 roku. Wnioskodawca nie odwoływała się od tej decyzji. Powyższe oznacza, że przy rozpatrywaniu odwołania od wysokości emerytury obliczonej z art. 26 ustawy, Sąd jest związany ostateczną decyzją o ustaleniu kapitału początkowego z 28 marca 2018 r. Wyklucza to możliwość ustalenia prawidłowości obliczenia kapitału początkowego w ramach odwołania od decyzji o wysokość emerytury z art. 26 ustawy. Sąd może jedynie sprawdzić, czy kwota kapitału początkowego wynikająca z ostatecznej decyzji o jego ustaleniu, została prawidłowo zwaloryzowana, co ma wpływ na wysokość emerytury z art. 26 ustawy. Wnioskodawca nie podnosił jednak żadnych zarzutów co do waloryzacji kapitału. Ta jest dokonywana w oparciu o coroczne ustawowo ustalane wskaźniki waloryzacji. Tym samym waloryzacja kapitału początkowego ma czysto rachunkowy wymiar.

W przypadku skarżącego podstawę obliczenia emerytury stanowiła zatem kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego w wysokości 480.839,16 złotych oraz kwota składek zewidencjonowanych na koncie wnioskodawczyni do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury w kwocie 36.516,79 złotych

Średnie dalsze trwanieżycia 219,60 miesięcy zostało ustalone dla wnioskodawcy zgodnie z tablicą trwania życia obowiązującą w dniu osiągnięcia przez niego powszechnego wieku emerytalnego 65 lat ((...) r.) na podstawie Komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 marca 2017 r. (M.P. z 2017 r. poz. 292). Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna, która określa przeciętny okres, jaki zazwyczaj, statystycznie upływa od ustalenia prawa do emerytury do dnia śmierci ubezpieczonego. Wyrażane jest w miesiącach i ustalane wspólnie dla kobiet i mężczyzn. Okres ten wynika z komunikatu prezesa GUS w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn, ogłaszanego corocznie w terminie do 31 marca w Monitorze Polskim. Ogłoszone w ten sposób tablice średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn mają zastosowanie do emerytur na przyszłość (przyznawanych od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku). Ustalając dalsze średnie trwanie życia dla potrzeb obliczenia emerytury przyznawanej z urzędu, przyjmuje się tablice obowiązujące w dniu, od którego zostanie przyznana ta emerytura.

Wysokość emerytury wnioskodawcy w kwocie 2355, 90 złotych została obliczona przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji prawidłowo przez podzielenie kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury i zwaloryzowanego kapitału początkowego przez okres średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego (wyrażonego w miesiącach), czyli kwoty 36.516,79 zł + 480.839,16 przez 219,60 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia).

Z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników za okres 8 lat i 3 miesięcy, organ rentowy przyznał wnioskodawcy, zgodnie z dyrektywą art. 26a ust. 1 ustawy emerytalnej, zwiększenie wysokości świadczenia o 77,68zł. W wyniku powyższego wysokość emerytury wzrosła do kwoty 2433,58zł.. Okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników nie podlega natomiast zaliczeniu do stażu pracy przy ustalaniu kapitału początkowego – jak chce skarżący – nie jest to bowiem ani okres składkowy z art. 6 ustawy, ani nieskładkowy z art. 7 ustawy emerytalnej. A w myśl art. 174 ust 2 ustawy emerytalnej tylko te okresy (składkowe i nieskładkowe) wymienione w art. 6 i 7 ustawy emerytalnej, przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy emerytalnej, czyli przed 1 stycznia 1999 roku podlegają zaliczeniu do stażu ubezpieczeniowego przy ustalaniu kapitału początkowego.

Wydanie przez organ rentowy zaskarżonej decyzji miało zatem oparcie w przepisach prawa i doprowadziło do wyliczenia w sposób prawidłowy – na podstawie przedłożonych dokumentów - wysokości emerytury

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie od zaskarżonej decyzji.