Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2017 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (...) Spółka Partnerska M. P., B. J. w L.
z udziałem zainteresowanej D. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w J.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Krośnie

z dnia 18 kwietnia 2016 r. sygn. akt IV U 20/16

I. zmienia zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J. z dnia 16 listopada 2015 r. w ten sposób, że stwierdza, iż D. K. z tytułu wykonywania umów na rzecz Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (...) Spółki Partnerskiej M. P. i B. J.
w L. nie podlega ubezpieczeniom społecznym w okresach od 15.06.2012 r. do 31.08.2012 r., od 28.05. 2013 r. do 31.05.2013 r. oraz od 10.12.2013 r. do 20.12.2013 r.
w związku z czym brak jest obowiązku zapłaty składek za powyższe okresy,

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J. na rzecz Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (...) Spółki Partnerskiej M. P. i B. J. w L. kwotę 480 zł (słownie: czterysta osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 listopada 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. stwierdził, że zainteresowana D. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresach: od 15.06.2012 r. do 31.08.2012 r., od 28.05.2013 r. do 31.05.2013 r., od 10.12.2013 r. do 20.12.2013 r. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umów o świadczenie usług, do których mają zastosowanie przepisy kc dotyczące zlecenia u płatnika składek (...) M. P. (2) i B. J. (2) w L. oraz określił podstawy wymiaru składek.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca (...) M. P. (2) i B. J. (2) domagał się jej uchylenia i stwierdzenia że D. K. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, ponieważ zainteresowana swoje czynności, tj. przygotowanie archiwum, wykonywała na podstawie umowy o dzieło.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc zainteresowana wykonywała prace związane z archiwizacją dokumentów w trzech etapach, określonych okresami zawartych umów, tym samym wyniki poszczególnych etapów pracy nie stanowiły odrębnej całości, nadto cechującej się oryginalnością i indywidualnością.

Wyrokiem z dnia 18 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Krośnie oddalił odwołanie.

Sąd ustalił, że wnioskodawca zawarł z zainteresowaną trzy umowy, zatytułowane umowa o dzieło, na podstawie których zainteresowana zobowiązała się do wykonywania prac związanych z porządkowaniem i archiwizacją dokumentacji osobowej, medycznej i finansowo – księgowej, pochodzącej z okresów wymienionych w umowach, w siedzibie spółki, chronologicznie według daty wpływu, a (...) zobowiązał się do wypłaty określonego w umowach wynagrodzenia. Zainteresowana sama decydowała o terminach wykonywania czynności porządkujących i o ich czasie trwania.

W ocenie Sądu I instancji sporne umowy nie są umowami o dzieło, skoro wnioskodawca nie złożył u zainteresowanej zamówienia na konkretne dzieło, ale na wykonanie określonych prac, czynności, skutkujących rezultatem w postaci uporządkowania dokumentów. Zbiór uporządkowanych dokumentów nie jest dziełem, gdyż nie może zostać poddany sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych. Konsekwencją ustalenia, że sporne umowy stanowią umowy o świadczenie usług, jest uznanie prawidłowości zaskarżonych decyzji, gdyż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby wykonujące pracę na podstawie umów o świadczenie usług podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym.

W apelacji od powyższego wyroku (...) M. P. (2) i B. K. wniósł o jego zmianę, poprzez ustalenie, że D. K. w okresach od 15.06.2012 r. do 31.08.2012 r. oraz od 28.05.2013 r. do 31.05.2013 r. i od 10.12.2013 r. do 20.12.2013 r. świadczyła pracę na podstawie umów o dzieło i wobec tego odwołujący nie był zobowiązany do odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne. Apelujący zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na stwierdzeniu że wolą stron kwestionowanych umów było świadczenie usług, a nie wykonanie dzieła, w sytuacji gdy dla wnioskodawcy istotny był rezultat działania zainteresowanej.

Apelujący podkreślił, że umowy miały konkretny już na etapie umowy, zindywidualizowany, a nadto poddający się kontroli efekt.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest uzasadniona i skutkuje wydaniem orzeczenia reformatoryjnego, ponieważ zaskarżony wyrok nie jest trafny i narusza prawo.

Przedmiotem sporu w sprawie jest ustalenie, czy D. K. podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu umów zawartych z (...) M. P. (2) i B. K., a w szczególności dokonanie oceny prawidłowości prawnej kwalifikacji tych umów.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 j.t.) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Nadto osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1 powołanej ustawy). Wobec zleceniobiorców obowiązek ubezpieczenia powstaje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 2). Wykonujący dzieło nie podlegają natomiast obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Przypomnieć również należy, że nazwa umowy nie ma decydującego znaczenia dla określenia charakteru stosunku prawnego powstałego w wyniku jej zawarcia. Charakter stosunku prawnego ustala się bowiem na podstawie treści oświadczeń woli stron, dokonując ich wykładni zgodnie z art. 65 k.c., ale też w oparciu o całokształt okoliczności towarzyszących realizacji umowy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2010 roku, II PK 354/09, publ. LEX nr 598002; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2002 roku, II UKN 769/00, publ. LEX nr 560567).

Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia (art. 627 kc), natomiast przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 § 1 kc). Istotą umowy o dzieło jest zatem osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Umowa taka jest bez wątpienia umową rezultatu, co odróżnia ją od umowy zlecenia oraz od umowy o świadczenie usług, które są umowami starannego działania – ich celem jest bowiem wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu.

Dodać również należy, że zmiana w świecie zewnętrznym, stanowiąca efekt umowy o dzieło i będąca essentialia negotii tej umowy nie musi mieć cech indywidualności w takiej mierze jak utwór, nie zawsze musi być tworem niepowtarzalnym, chronionym prawem autorskim i wymagającym od jego autora posiadania specjalnych umiejętności. Zawsze jednak musi być jednorazowym efektem, zindywidualizowanym już na etapie zawierania umowy i możliwym do jednoznacznego zweryfikowania po wykonaniu. Wykonanie dzieła najczęściej (choć nie zawsze) przybiera postać wytworzenia rzeczy, czy też dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie).

Odnosząc poczynione rozważania do okoliczności rozpoznawanej sprawy, stwierdzić należy, że zarówno treść zawartych umów ( z dn. 15.06.2012 r., 28.05.2013 r., 10.12.2013 r.), jak i zeznania odwołującej oraz zainteresowanej wskazują, że istotą zawieranych umów było osiągnięcie konkretnego rezultatu, a mianowicie dokonanie archiwizacji dokumentacji osobowej, medycznej oraz finansowo – księgowej Spółki.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 382 kpc uzupełnił postępowanie dowodowe i przeprowadził dowód z ponownego przesłuchania świadka M. P. (2), której zeznania ostatecznie wyjaśniły charakter spornych umów. Świadek podkreśliła, że zainteresowana D. K. nigdy nie pozostała do dyspozycji odwołujących, nie miała ustalonego czasu pracy, nie podpisywała listy obecności, nie była kontrolowana w trakcie wykonywania pracy. Jedynym wymogiem postawionym przez zamawiające było dokonanie archiwizacji dokumentów chronologicznie, jednakże pozostałe czynności zainteresowanej zmierzające do wykonania dzieła były pozostawione do jej swobodnego uznania. Strony w zawartych umowach z góry określiły wysokość wynagrodzenia, niezależnie od ilości czasu i staranności, jakie wykonująca musiała włożyć, aby osiągnąć umówiony rezultat, tj. poprawne archiwum. Istotnym dla oceny jest również, że między stronami umowy o dzieło (tj. między odwołującym (...) i zainteresowaną) nie występował jakikolwiek stosunek zależności lub podporządkowania. Świadek wyjaśniła także, że rezultat pracy wykonanej przez zainteresowaną podlegał ocenie, a w razie stwierdzenia wad zainteresowana musiałaby je poprawić w ramach otrzymanego wynagrodzenia. Tego rodzaju ustalenia świadczą o tym, że zainteresowana podlegała odpowiedzialności za wady dzieła, co jest jedną z cech odróżniających umowy starannego działania od umowy starannego działania i stanowi element konstytutywny umowy o dzieło.

Wszystkie przetoczone okoliczności nie pozostawiają wątpliwości, że odwołującą Spółkę łączyły z zainteresowaną trzy umowy o dzieło. Podobny pogląd dotyczący archiwizacji dokumentacji szkolnej wyraził Sąd Okręgowy w Koninie w wyroku z dnia 30 grudnia 2013 r., sygn. akt III U 1031/13.

Konkludując uznać należy, że w spornych okresach zainteresowana

nie wykonywała pracy na podstawie umowy zlecenia z (...) M. P. (2) i B. J. (2), ale zadaniem jej było wykonanie konkretnego dzieła (osiągnięcie rezultatu w postaci zarchiwizowania dokumentacji), co w konsekwencji prowadzi do uznania, że nie podlegała – wbrew stanowisku pozwanego organu rentowego – z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalno – rentowym, chorobowym.

Z podanych przyczyn orzeczono, jak w punkcie I sentencji na podstawie art. 386 § 1 kpc. Orzeczenie o kosztach wynika z art. 98 kpc oraz § 9 ust. 2 oraz §10 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015, 1800.)