Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Stanisław Pilarczyk

Protokolant Anna Sobańska

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2016 r. w Kaliszu

odwołania C. U.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 18 marca 2016 r. Nr (...)

w sprawie C. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość świadczenia

oddala odwołanie

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił wnioskodawczyni C. U. przeliczenia wysokości emerytury bez umniejszania podstawy jej obliczenia o kwotę pobranych wcześniej emerytur, ponieważ pomniejszenie to wynika z art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 roku poz. 748 z późniejszymi zmianami), zwanej dalej ustawą emerytalną.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła wnioskodawczyni C. U. działająca przy pomocy fachowego pełnomocnika wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez obliczenie wysokości emerytury bez pomniejszania podstawy jej obliczenia o kwotę wcześniej pobranych emerytur.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd poczynił następujące ustalenia:

Wnioskodawczyni C. U. urodziła się (...). Decyzją z dnia 21 grudnia 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. przyznał wnioskodawczyni C. U. prawo do emerytury poczynając od dnia 1 listopada 2010 roku. Wnioskodawczyni od dnia 1 listopada 2010 roku pobierała emeryturę. W dniu 8 marca 2016 roku wnioskodawczyni złożyła wniosek o zmianę emerytury wcześniejszej na zwykłą obliczoną na nowych zasadach biorąc pod uwagę zwaloryzowany kapitał początkowy i zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne bez pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o sumę pobranych wcześniej emerytury, gdyż prawo do emerytury nabyła z dniem ukończenia 60 lat, czyli dnia 31 grudnia 2011 roku. Ten wniosek został nie uwzględniony przez organ rentowy, czego efektem była zaskarżona decyzja z dnia 18 marca 2016 roku i które to obliczenie jest przedmiotem kontroli.

Wcześniejszą decyzją z dnia 29 czerwca 2015 roku, na skutek wniosku wnioskodawczyni z dnia 19 maja 2015 roku, organ rentowy obliczył wysokość emerytury wnioskodawczyni na podstawie art. 25 i 26 ustawy , czyli z uwzględnieniem kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego, kwoty składek zaewidencjonowanych z uwzględnieniem waloryzacji, średniego dalszego trwania życia i sumy kwot pobranych emerytur, czyli kwoty 84 452,32 zł, która to kwota pobranych emerytur pomniejsza podstawę obliczenia emerytury, począwszy od dnia 1 maja 2015 roku. Tak wyliczona wysokość emerytury wyniosła 1 519,58 zł i była to emerytura niższa niż dotychczas pobierana i obliczona na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej.

(okoliczności niesporne)

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W niniejszej sprawie stan faktyczny jest niesporny. Spór koncentruje się wyłącznie w kwestii przeliczenia emerytury wnioskodawczyni w związku z osiągnięciem przez nią w dniu (...) powszechnego wieku emerytalnego 60 lat.

Wnioskodawczyni nie zgodziła się bowiem z tym, aby przy ustalaniu wysokości emerytury na nowych zasadach miał zastosowanie wobec niej art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, skoro prawo do emerytury w powszechnym wieku emerytalnym powstało w dniu (...), po ukończeniu przez nią 60 roku życia, a cytowany przepis art. 25 ust.1b ustawy emerytalnej wszedł w życie w dniu 1 stycznia 2013 roku i nie powinien mieć zastosowania wobec jej osoby.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 i 1a pkt 1 ustawy emerytalnej wiek emerytalny dla kobiet urodzonych do dnia 31 grudnia 1952 roku wynosi 60 lat. Natomiast zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę obliczenia emerytury o której mowa w art. 24 ust. 1 stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc od którego przysługuje wypłata emerytury oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Natomiast w myśl art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, który wszedł w życie 1 stycznia 2013 roku, jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 ustawy emerytalnej oraz art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 roku poz. 191 i 1198 oraz z 2015 roku poz. 357) podstawę obliczenia emerytury o której mowa w art. 24 ustawy ustaloną zgodnie z ustępem 1 pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składek na ubezpieczenie zdrowotne.

W ocenie Sądu Okręgowego odwołanie wnioskodawczyni nie jest zasadne, a zaskarżona decyzja organu rentowego nie prowadzi do naruszenia konstytucyjnej zasady zaufania do państwa oraz naruszenia zasady praw nabytych.

Wskazać należy bowiem, iż zarówno w doktrynie jak i w judykaturze podkreśla się odrębność instytucji nabycia prawa do świadczenia od jego wypłaty i sposobu obliczenia wysokości emerytury. Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do tego nabycia.

W przypadku wnioskodawczyni realizacja wszystkich przesłanek emerytury o której mowa w art. 24 ustawy emerytalnej nastąpiła z dniem 1 stycznia 2012 roku wraz z osiągnięciem przez nią powszechnego wieku emerytalnego (60 lat). Wnioskodawczyni nabyła prawo do świadczenia emerytalnego na podstawie przepisów obowiązujących 1 stycznia 2012 roku, a więc wtedy gdy nie obowiązywał art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej. Jednak samo spełnienie przesłanek warunkujących prawo do świadczenia in abstraco nie stanowi jeszcze podstawy do wypłaty świadczenia . Podstawę taką stanowi wniosek o przyznanie, a następnie wypłacanie świadczenia. Konsekwencją tego jest to, że dopiero złożenie wniosku o świadczenie powoduje obowiązek jego wypłaty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2012 roku II UK 146/11 Monitor Prawa pracy 2012 rok Nr 6 poz. 319).

Decyzjami swymi organ rentowy potwierdził fakt spełnienia przez wnioskodawczynię warunków do przyznania emerytury na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej w chwili spełnienia przez wnioskodawczynię prawa do tego świadczenia, czyli z dniem 1 stycznia 2012 roku (decyzja ta ma charakter deklaratywny), jak i obliczył wysokość emerytury zgodnie z przepisami obowiązującymi w chwili składania wniosku, to jest w dniu 19 maja 2015 roku i w dniu 2 marca 2016 roku, a więc przy zastosowaniu obowiązującego już art. 25 1b ustawy emerytalnej.

Podkreślić należy, iż o ile ocena spełnienia warunków do nabycia prawa do świadczenia następuje, jak to wskazano wcześniej, według przesłanek warunkujących nabycie tego prawa obowiązujących w dacie spełnienia ostatniej przesłanki - o tyle określenie wysokości świadczenia związane jest z datą złożenia wniosku o świadczenie. Wynika to wprost z treści art. 25 ust. 1 cyt. ustawy, zgodnie z którym (również w brzmieniu obowiązującym na dzień 1 stycznia 2012 roku, tj. dzień osiągnięcia przez wnioskodawczynię wieku 60 lat) podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Tak więc to z datą od której przysługuje wypłata emerytury - co realizuje się zgodnie z art. 129 ust. 1 cyt. ustawy po złożeniu wniosku przez ubezpieczonego - a nie z datą nabycia prawa do świadczenia, - co w przypadku wnioskodawczyni zrealizowało się w dniu 1 stycznia 2012 roku - następuje ustalanie wysokości świadczenia, konsekwentnie według regulacji prawnej obowiązującej na datę od jakiej przyznano prawo do wypłaty świadczenia.

W styczniu 2013 roku wszedł w życie przepis art. 25 ust. 1b dodany do treści ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zgodnie, z którym jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę wcześniejszą, podstawę obliczenia emerytury w wieku powszechnym pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Jako, że wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury w dopiero w dniu 19 marca 2015 roku i 2 marca 2016 roku, do ustalenia wysokości świadczenia podlegającego wypłacie organ rentowy w sposób prawidłowy zastosował przywołany przepis art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach obowiązujący w dacie ustalania wysokości świadczenia.

Identyczny pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 22 stycznia 2015 roku (III AUa 376/14 – program Legalis), podnosząc, iż spełnienie się przesłanek warunkujących prawo do świadczenia in abstracto nie stanowi jeszcze postawy do wypłaty świadczenia. Podstawę taką stanowi wniosek o przyznanie, a następnie wypłacenie świadczenia. Konsekwencją powyższego jest uznanie, że dopiero złożenie wniosku o świadczenie powoduje obowiązek jego wypłaty oraz że z datą, od której przysługuje wypłata emerytury (a nie z datą nabycia prawa do świadczenia) następuje ustalanie wysokości świadczenia.

Identyczny pogląd zawarł również Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 4 lutego 2016 roku (III AUa 532/15 – Portal Orzeczeń Sądów Powszechnych), gdzie rozpatrywano sprawę na podstawie stanu faktycznego jak w niniejszej sprawie i gdzie Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu tego wyroku podniósł, iż sposób obliczenia emerytury powinien być ustalany na podstawie przepisów obowiązujących w dacie złożenia wniosku o emeryturę. Ten Sąd przyjmując takie stanowisko powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2000 roku (II UKN 376/99 - OSNP 2001/14/467).

Z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wynika, że istnieją dziedziny życia, a do takich należy dziedzina zabezpieczenia społecznego, w których w których uprawniony musi się liczyć z tym, że zmiana warunków społecznych i gospodarczych może wymagać mian regulacji prawnych, w tym również zmian, które znoszą lub ograniczają dotychczas zagwarantowane prawa podmiotowe (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 lutego 2006 roku SK 45/04 OTK ZU Nr 2/A/2006 poz. 15).

Sąd Okręgowy w całości podziela te stanowiska. Podzielając te stanowiska należy stwierdzić, iż wnioskodawczyni złożyła wniosek o obliczenie wysokości emerytury określonej w art. 24 ust. 1 i 1a pkt 1 ustawy emerytalnej na podstawie art. 26 i 25 ustawy emerytalnej w okresie kiedy obowiązywał już art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, a więc przy ustaleniu wysokości emerytury na podstawie cytowanych przepisów organ rentowy pomniejszył podstawę obliczenia emerytury o kwotę stanowiąca sumę kwot pobranych emerytur.

Taki pogląd zawarł również Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 15 stycznia 2015 roku (III AUa 445/14 Lex Nr 1663074), gdzie podnoszono, iż w nowym systemie (zdefiniowanych składek), gdzie świadczenie nabywa się za okresy ubezpieczenia, wysokość świadczenia zależy od sumy zaewidencjonowanych składek. Zgodnie z art. 25 ust. 1b u.e.r.f.u.s., ubezpieczonym, którzy pobrali emeryturę tzw. wcześniejszą czyli w obniżonym wieku (na podstawie przepisów art. 26b, 46, 50, 50a, 50e, 184 u.e.r.f.u.s. lub art. 88 ustawy z 1982 roku – Karta Nauczyciela), podstawę obliczenia emerytury, o jakiej mowa w art. 24 u.e.r.f.u.s., ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Pobranie emerytur na podstawie wskazanych wyżej przepisów oznacza skonsumowanie części kapitału składkowego, w związku z czym od dnia 1 stycznia 2013 roku odlicza się od niego sumę wypłaconych emerytur.

Tak więc skoro zaskarżona decyzja organu rentowego jest zgodna z prawem odwołanie wnioskodawczyni zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 1 kpc podlegało oddaleniu i orzeczono jak w wyroku.