Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 marca 2018 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi Widzewa w Łodzi, w sprawie sygn. akt VIII C 1263/16 z powództwa H. L. przeciwko (...) Spółki Akcyjnej w W. o zapłatę: 1) oddalił powództwo, 2) zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a pozostałej części nie obciążył pozwanego kosztami procesu, 3) przyznał i polecił wypłacić ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi na rzecz pełnomocnika będącego adwokatem kwotę 1.968 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu, 4) zarządził zwrot ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi na rzecz pozwanego kwotę 44,90 zł tytułem pozostałej części zaliczki na wynagrodzenie biegłego.

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona powodowa, zaskarżając orzeczenie w zakresie pkt. 1 i 2. Rozstrzygnięciu skarżący zarzucił naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów: w zakresie oceny i wartości dowodowej zeznań świadka powołanego przez powoda oraz wyjaśnień powoda, co skutkowało błędnym ustaleniem przez Sąd Rejonowy, iż podnoszona przez powoda okoliczność o poinformowaniu pracownika o przebytych chorobach i uznaniu przez ubezpieczyciela, że powód może przystąpić do umowy ubezpieczenia ma irrelewantne znaczenia dla przedmiotowej sprawy wobec treści złożonego przez powoda pisemnego oświadczenia; polegające na niewłaściwym i sprzecznym ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym uznaniem, iż powód zdecydował się na złożenie oświadczenie, które nie polegało na prawdzie, z pominięciem w tym zakresie twierdzeń powoda i zeznań świadka strony powodowej, co do okoliczności w jakich doszło do zawarcia umowy i złożenia oświadczenia wobec pracownika ubezpieczyciela; pominięcie okoliczności wskazywanej w toku przesłuchania przed Sądem, że powód jedynie podpisał dokumenty, które zostały wypełnione przez pracownika pozwanego; skutkujące niewłaściwym uznaniem, iż to powód powinien ustalić z pracownikiem ubezpieczyciela sprzeczność w treści zapisów z twierdzeniami powoływanymi przez pracownika pozwanego; polegające na bezzasadnej odmowie wiarygodności twierdzeniom powoda, w zakresie w jakim H. L. wskazał, iż nie miał świadomości, że jest leczony na nadciśnienie; pominięcie okoliczności, iż pozwany wezwany do złożenia rejestru połączeń wykonywanych w dniu 29 maja 2013 roku z Oddziału w Ł. do siedziby głównej pozwanego, bez składania jakichkolwiek wyjaśnień nie odniósł się do zobowiązania Sądu i nie złożył dokumentu, do którego złożenia był wzywany; dowolną ocenę materiału dowodowego w sprawie, w zakresie ustalenie okoliczności mających wpływ na rozstrzygnięcie co do ponoszenia kosztów postępowania tj.. nie odniesienie się do sytuacji życiowej i majątkowej powoda, brak rozważenia możliwości nieobciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanej w całości przez pryzmat przedmiotu sprawy i jej znaczenia dla powoda oraz przez odniesienie się do zasad współżycia społecznego;

- art. 6 k.c. przez błędne zastosowanie i nałożenie na powoda obowiązku zgłoszenia dowodu z zeznań przedstawiciela pozwanego, w obecności którego była podpisywana deklaracja przystąpienia do ubezpieczenia;

- art. 815 par. 3 k.c. w zw. z par. 25 ogólnych warunków grupowego ubezpieczenia poprzez jego zastosowanie w sytuacji gdy prawidłowa ocena całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego nie daje podstaw do zwolnienia pozwanego od odpowiedzialności;

- art. 102 u. k. s. c. poprzez błędną jego wykładnię skutkującą uznaniem, iż w przedmiotowej sprawie nie zachodzi szczególny uzasadniony przypadek pozwalający na nieobciążanie powoda obowiązkiem zapłaty na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego;

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, nieobciążanie powoda kosztami procesu (również w zakresie kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej) ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie co do kosztów procesu; zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu powoda - adwokata M. K. kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi w postępowaniu apelacyjnym, według norm przepisanych. Pełnomocnik oświadczył, iż koszty te nie zostały pokryte w całości ani w części. Skarżący wniósł o nieobciążanie powoda zwrotem kosztów postępowania apelacyjnego (również w zakresie kosztów zastępstwa procesowego strony pozwanej) w przypadku nieuwzględnienia zażalenia.

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie bezbłędnie zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Rozpoczynając analizę zarzutów apelacji, należy odnieść się w pierwszej kolejności do zarzutów prawa procesowego, gdyż prawidłowo ustalony i oceniony stan faktyczny determinuje kierunek dalszych rozważań w aspekcie prawa materialnego.

W pierwszej kolejności za chybiony należało uznać zarzut naruszenia prawa procesowego, tj. przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie bez ich wszechstronnego rozważenia w oparciu o zasady logiki i doświadczenia życiowego oraz poprzez jego wybiórczą ocenę. W myśl powołanego wyżej przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

Z wywiedzionej przez stronę pozwaną apelacji wynika, iż skarżący upatruje naruszenie przez Sąd Rejonowy powołanej wyżej normy prawnej poprzez, błędne jego zdaniem, dokonanie ustaleń, iż pozwany miał świadomość, że jest leczony na nadciśnienie tętnicze a informacja ta nie została zawarta w podpisanej przez niego deklaracji ubezpieczeniowej.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom apelującego w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś wszelkie podniesione w tym zakresie w treści apelacji zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji.

Chybione są zarzuty naruszenia prawa materialnego tj. art. 6 k.c., art. 815 § 3 k.c. w zw. z § 25 o.w.u., które koncentrują się na zakwestionowaniu dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny prawnej prowadzącej do zwolnienia pozwanego od odpowiedzialności za doznaną przez powoda szkodę.

Art. 815 § 3 KC nakłada na zakład ubezpieczeń tylko obowiązek wykazania, że kontrahent podał niezgodnie z prawdą okoliczności, o które zapytywał we wniosku. Przeprowadzenie tego dowodu prowadzi do uwolnienia go od odpowiedzialności, chyba że ubezpieczający wykaże, że okoliczności te nie mają wpływu na zwiększenie prawdopodobieństwa wypadku objętego umową.

W przedmiotowej sprawie pozwany udowodnił, że powód przed datą zawarcia umowy ubezpieczenia leczył się z powodu nadciśnienia tętniczego, we wrześniu 2007 roku powód przebył zawał ściany przedniej mięśnia sercowego, w kwietniu 2008 roku rozpoznano u niego chorobę niedokrwienną serca, dusznicę bolesną zaostrzoną i miażdżycę rozsianą, w lipcu 2008 roku powód przeszedł zakrzepowe zapalenie żył prawej kończyny dolnej. Jak wynika z opinii biegłego sądowego wszystkie choroby stwierdzone i leczone u powoda przed dniem 29 maja 2013 roku miały wpływ na zwiększone prawdopodobieństwo udaru mózgu, którego powód doznał w dniu 12 kwietnia 2015 roku (k. 174). Z podpisanej w dniu 29 maja 2013 roku przez powoda deklaracji uczestnictwa w grupowym (...), wynika że powód oświadczył, iż nie chorował i nie choruje na zawał, chorobę wieńcową, wady serca lub inne przewlekłe choroby układu krążenia lub oddechowego (k. 64). Słusznie uznał Sąd Rejonowy, że kwestia czy powód informował ubezpieczyciela o swoich schorzeniach ustnie nie ma znaczenia w sytuacji kiedy podpisał deklarację, w której oświadczył, że nie chorował na ww. choroby. Powód nie może przerzucać odpowiedzialności z tego tytułu na ubezpieczyciela, nawet w sytuacji kiedy deklaracji nie wypełniał osobiście. Do obowiązków powoda należało dokładnie zapoznać się z treścią deklaracji przed jej podpisaniem i zweryfikować zawarte w niej informacje, w tym także informację o braku przebytych chorób. Przed podpisaniem deklaracji, powód powinien był nieprawdziwą informację poprawić. Zaniechania w tym zakresie obciążają samego powoda.

Z uwagi na powyższe Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że pozwany wykazał zaistnienie związku przyczynowego pomiędzy nieujawnionymi w deklaracji okolicznościami co stanu zdrowia powoda a szkodą – udarem niedokrwiennym mózgu. W takich okolicznościach stosownie do treści art. 815 § 3 k.c. pozwany ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności odszkodowawczej za przebyty przez powoda udar. Powództwo zostało zatem przez Sąd Rejonowy prawidłowo oddalone.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 102 u.k.s.c. Wbrew twierdzeniom apelacji Sąd Rejonowy zastosował art. 102 u.k.s.c. uznając, że w sprawie zaistniał szczególnie uzasadniony przypadek pozwalający na odstąpienie od obciążenia powoda kosztami procesu ponad kwotę 1.200 zł. W tym miejscu należy zważyć, iż zakres nieobciążania strony procesu kosztami postępowania w oparciu o art.102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem sądu orzekającego a dokonanie korekty wysokości takiego nieobciążania jest zasadne li tylko w przypadku, gdy Sąd meriti wydał orzeczenie w tym przedmiocie całkowicie pomijając zarówno sytuację materialną i życiową strony jak i wszystkie okoliczności sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego taka sytuacja w przedmiotowej sprawie nie miała miejsca co powoduje, iż zarzuty podniesione w skardze apelacyjnej nie mogły skutkować uwzględnieniem apelacji w zakresie orzeczenia o kosztach.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację.

Z uwagi na trudną sytuację materialną powoda (został całkowicie zwolniony od kosztów sądowych), oraz ocenny charakter roszczenia, Sąd II instancji nie obciążył powoda kosztami postępowania apelacyjnego (art. 102 k.p.c. w zw. art. 391 § 1 k.p.c.). W opisanym stanie rzeczy przekonanie skarżącego o zasadności dochodzonego roszczenia – choć niewątpliwie subiektywne - znajduje swoje usprawiedliwienie.

W punkcie 3 wyroku Sąd Okręgowy nakazał wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa w Łodzi na rzecz adwokata M. K. kwotę 738 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym. Jej wysokość została ustalona odpowiednio do § 8 pkt 4 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 i § 4 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 r (Dz.U. z 2016 r, poz. 1714). Jest to wynagrodzenie równe 50% stawki minimalnej (600) powiększone o stawkę VAT, tj. stanowiącą kwotę 138 złotych.