Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Kamila Spalińska-Zbrzeżna

Protokolant: sekretarz sądowy Justyna Chojecka

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2018 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko J. G.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego J. G. na rzecz powoda (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 139 469,38 zł (sto trzydzieści dziewięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt dziewięć złotych trzydzieści osiem groszy) z odsetkami umownym w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP nie przekraczającymi wysokości odsetek maksymalnych od kwoty 131 142,65 zł (sto trzydzieści jeden tysięcy sto czterdzieści dwa złote sześćdziesiąt pięć groszy) od dnia 22 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego J. G. na rzecz powoda (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 12 391,00 zł (dwanaście tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt jeden złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 109/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 grudnia 2016 roku powód (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanego J. G. kwoty 139 469,38 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od dnia 22 grudnia 2016 roku do dnia zapłaty od kwoty 131 142,65 zł oraz zasądzenia na rzecz powoda od pozwanego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych (pozew – k. 3-4).

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż strony w dniu 17 października 2014 roku zawarły umowę kredytu gotówkowego na kwotę 170 166,15 zł. Wobec braku realizacji umowy przez pozwanego pismem z dnia 11 września 2016 roku powód wypowiedział umowę (uzasadnienie pozwu – k. 4).

W piśmie z dnia 21 lutego 2018 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa jako nieudowodnionego i przedawnionego oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu (k. 63).

Natomiast w odpowiedzi na pozew z dnia 27 kwietnia 2018 roku pozwany wniósł o umorzenie postępowania ze względu na to, że powód nie uzupełnił braków formalnych poprzez złożenie pełnomocnictwa oraz dokumentów wykazujących umocowanie osób, które go udzieliły, oddalenie powództwa jako nieudowodnionego i przedawnionego oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych (odpowiedź na pozew k. 89).

Stanowisko stron do zamknięcia rozprawy nie uległo zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 października 2014 roku (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. i J. G. zawarli umowę kredytu gotówkowego nr (...), na podstawie której pozwanemu został udzielony kredyt w wysokości 170 166,75 zł. W umowie kredytu gotówkowego J. G. zobowiązał się do spłaty udzielonego kredytu w 84 ratach płatnych do12 dnia miesiąca, z zastrzeżeniem, ze ostatnia rata jest płatna do 11 października 2021 roku. Wysokość raty ustalono na kwotę 2954,15 zł, z wyłączeniem ostatniej raty ustalonej na kwotę 2954,55 zł. Kwota kredytu została oprocentowana według stopy procentowej 11,5% w skali roku. W paragrafie 7 punkt 2 podpunkt a) umowy strony przewidziały, że powód będzie mógł wypowiedzieć umowę w przypadku zalegania przez kredytobiorcę w zapłacie jednej raty kredytu po uprzednim wezwaniu kredytobiorcy do uregulowania płatności.

(dowód: k. 102 umowa o kredyt gotówkowy z dnia 17 października 2014 roku, k.45 harmonogram spłat)

Z uwagi na brak spłat kredytu J. G. został wezwany do zapłaty zaległej kwoty, z jednoczesnym wyznaczeniem dodatkowego 14-dniowego terminu na spłatę, czego pozwany nie uczynił.

(dowód: k. 41 ostateczne wezwanie do zapłaty, k. 42v potwierdzenie odbioru)

Wobec braku spłaty zaległości powód wypowiedział umowę kredytu w oparciu o par. 7 umowy z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia. Jednocześnie poinformowano, że powód cofnie wypowiedzenie pod warunkiem wpłaty kwoty 10 935,05 zł, z czego pozwany nie skorzystał.

(dowód: k. 39 wypowiedzenie umowy, k. 40 potwierdzenie odbioru przez awizo)

Na dzień 22 grudnia 2016 roku zadłużenie pozwanego względem powoda wynosiło 139 469,38 zł, na co składała się należność główna 131 142,65 zł, odsetki umowne zwykłe w kwocie 6055,61 zł, odsetki umowne podwyższone w kwocie 2271,12 zł.

(dowód: k. 43 wyciąg z ksiąg banku z dnia 22 grudnia 2016 roku).

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów, których wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie okolicznością niekwestionowaną przez strony było, że strony łączyła umowa kredytu gotówkowego zawarta w dniu 17 października 2014 roku. Nie budziła wątpliwości Sądu okoliczność istnienia zobowiązania względem powoda co do zasady. Pozwany w odpowiedzi na pozew kwestionował wiarygodność twierdzeń powoda, nieznajdujących potwierdzenia w przedłożonej dokumentacji, w szczególności wyciągu z ksiąg banku, nie korzystającego z domniemania zgodności z prawdą, kwestionował w całości wysokość kwoty objętej pozwem, podważał legitymację czynną powoda, jak też podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, a także podnosił, że zaszły przesłanki do umorzenia postępowania z uwagi na nieuzupełnienie braków formalnych pozwu przez pełnomocnika powoda.

Odnosząc się w pierwszej koleśności do kwestii podstaw do umorzenia postępowania wskazać należy, że brak jest podstaw do zastosowania art. 505 ³⁷ par. 1 kpc z uwagi na fakt, że pełnomocnik powoda należycie wykazał swoje umocowanie do działania w imieniu (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W..

Zgodnie z przepisem art. 89 § 1 kpc pełnomocnik jest obowiązany przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa wraz z odpisem dla strony przeciwnej. Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Złożenie dokumentu wykazującego umocowanie lub jego uwierzytelnionego odpisu nie jest wymagane, jeżeli stwierdzenie przez sąd umocowania jest możliwe na podstawie wykazu lub innego rejestru, do którego sąd ma dostęp drogą elektroniczną.

Na karcie 17 znajduje się poświadczona przez adw. M. L. kopia pełnomocnictwa udzielonego przez osoby uprawnione do reprezentacji powoda pracownikowi banku M. L.. Kopia dokumentu została złożona w wyniku wezwania do uzupełnienia braków formalnych zarządzeniem z dnia 30 stycznia 2018 roku (k. 8). Zgodnie z art. 4 ust. 1b ustawy z dnia 26 maja 1982 roku – Prawo o adwokaturze adwokat ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie określonym odrębnymi przepisami. Poświadczenie powinno zawierać podpis adwokata, datę i oznaczenie miejsca jego sporządzenia, na żądanie - również godzinę dokonania czynności. Jeżeli dokument zawiera cechy szczególne (dopiski, poprawki lub uszkodzenia) adwokat stwierdza to w poświadczeniu. Dla podkreślenie prawidłowości postepowania ustanowionego w sprawie pełnomocnika należy powołać tezę uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2011 roku, III CZP 70/11, zgodnie z którą sposób sporządzania przez radcę prawnego poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem, określony w art. 6 ust. 3 zdanie drugie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.), ma zastosowanie również do uwierzytelniania odpisu pełnomocnictwa (art. 89 § 1 k.p.c.).

W świetle powyższego brak było podstaw do umorzenia postępowania zgodnie ze stanowiskiem strony pozwanej.

Odnosząc się do kwestii skuteczności wypowiedzenia umowy o kredyt gotówkowy z dnia 17 października 2014 roku wskazać należy, że pismo zawierające wypowiedzenie umowy zostało wysłane na adres wskazany przez pozwanego jako adres do korespondencji – zgodnie z par. 4 pkt 16 Regulaminu Kredytu Gotówkowego w (...) Bank (...) S.A. (k. 48) - pod który zresztą skutecznie doręczono pismo z dnia 30 lipca 2016 roku zawierające ostateczne wezwanie do zapłaty. Zarzut nieskutecznego doręczenia wypowiedzenia jest o tyle niezasadny, że powoda nie może obciążać okoliczność, że pozwany nie odebrał wysłanej do niego przesyłki. Z art. 61 kc wynika, że oświadczenie woli zostało złożone innej osobie z chwilą dojścia treści tego oświadczenia do wiadomości tej osoby – gdy doszła do niego w taki sposób, że powzięcie wiadomości o oświadczeniu stało się możliwe. W niniejszej sprawie nadanie operatorowi pocztowemu przesyłki zawierającej wypowiedzenie umowy i dokonanie jej pierwszej awizacji wyznacza moment, w którym zapoznanie się przez pozwanego z treścią oświadczenia woli o wypowiedzeniu stało się możliwe. Pozwany przy tym w żaden sposób nie wykazał, aby z przyczyn leżących po stronie powoda nie dotarło do niego oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy. Zgłoszony przez pełnomocnika pozwanego wniosek o dopuszczenie dowodu z przesłuchania pozwanego na okoliczność braku otrzymania wypowiedzenia umowy jest całkowicie irrelewantny wobec brzmienia art. 61 kc.

Co do kwestii wykazania powództwa co do zasady i co do wysokości, wskazać należy, że powód sprostał obowiązkowi wynikającemu z art. 6 kc.

Pozwany podnosił w toku procesu, że powództwo nie zostało wykazane co do zasady, nie wskazując jednakowoż, z jakich okoliczność wywodzi taki wniosek. Z dowodów w postaci dokumentów wynika, że pozwany zawarł umowę o kredyt gotówkowy i nie wywiązywał się z jej zapisów, wobec czego zaistniały podstawy ku temu, by umowa została wypowiedziana, z zachowaniem trybu przewidzianego w umowie. W szczególności z zestawienia należności i spłat kredytu (k. 53) wynika, że na dzień 11 października 2016 roku – a więc tuż po wypowiedzeniu umowy – należności kapitałowe z umowy po terminie płatności wynosiły 10 120,65 zł.

Odnosząc się zaś do wysokości dochodzonego roszczenia wskazać należy, że powództwo zostało co do wysokości wykazane złożonymi do akt dokumentami w postaci wyciągu z ksiąg banku (k. 43) oraz zestawień należności i spłat kredytu (k. 49-54), które w konfrontacji z harmonogramem spłat (k. 45) wskazują jednoznacznie na wysokość kapitału oraz odsetek należnych w związku z wykonywaniem umowy z dnia 17 października 2014 roku.

Jedynym argumentem pozwanego przeciwko wysokości roszczenia było kwestionowanie co do zasady oparcia roszczenia powoda na wyciągu z ksiąg banku. Oczywistym jest, że aktualnie wyciągi z ksiąg bankowych nie posiadają waloru dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym, co jednak nie pozbawia takiego dokumentu mocy dowodowej i wiarygodności. Wyciąg z ksiąg banku zawiera złożone w szczególnej formie oświadczenie wiedzy osób uprawnionych do działania w imieniu banku co do danych znajdujących się w księgach rachunkowych. W niniejszej sprawie wyciąg z dnia 22 grudnia 2016 roku w powiązaniu z pozostałymi dokumentami – umową kredytu, wezwań do zapłaty, wypowiedzenia umowy, historii naliczania odsetek oraz zestawień i historii rachunku przedstawionych przez powoda – przy braku kontrdowodów ze strony pozwanego – dają podstawę do ustalenia wysokości zadłużenia pozwanego względem banku. Jednocześnie należy podkreślić, że wyciąg ten spełnia wszystkie wymogi formalne wskazane w art. 95 ustawy – Prawo bankowe. Do wyciągu z ksiąg bankowych należy stosować wszelkie reguły dowodowe przewidziane w art. 245 kpc. W niniejszej sprawie Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować złożony dokument i w oparciu o okoliczności ustalone na jego podstawie uznał, że roszczenie zostało wykazane co do wysokości.

Wątpliwości Sądu nie budziło także skapitalizowanie odsetek przez powoda i włączenie odsetek umownych i odsetek umownych podwyższonych – tzw. odsetek karnych do kwoty dochodzonej w niniejszym postępowaniu, a wynikającej z treści wyciągu z ksiąg banku z dnia 22 grudnia 2016 roku.

Stosownie do treści art. 482 § 2 k.c. nie ma przeszkód prawnych, aby bank udzielający długoterminowego kredytu ustalił w umowie kredytowej ze swoim kontrahentem - kredytobiorcą wysokość odsetek oraz sposób ich naliczania (z kapitalizacją lub bez) z uwzględnieniem aktualnych i prognozowanych warunków rynku kapitałowego i techniki kredytowania. Konsekwencją wyłączenia, na podstawie i w granicach wyznaczonych art. 482 § 2 k.c., tzw. anatocyzmu, przewidzianego w art. 482 § 1 k.c., jest zatem możliwość umówienia się z góry przez strony długoterminowej umowy kredytowej, a więc jeszcze przed powstaniem zaległości, o zapłatę w przyszłości odsetek od zaległych i skapitalizowanych odsetek, opóźnienia zapłaty których dopuści się w przyszłości kredytobiorca.

Wprawdzie powołany przepis odwołuje się jedynie do „pożyczek”, ale uwzględniając stosunki, jakie panowały w momencie jego uchwalania, i ówczesne ograniczenia kredytu jedynie do wybranej grupy podmiotów (jednostki gospodarki uspołecznionej), między którymi istniał jedynie obowiązek płacenia odsetek za opóźnienie, w zbiegu ze zmianami ustroju gospodarczego i rozwojem kredytu, za zasadne należy uznać stosowanie tego przepisu także do umów o kredyt (por. Z. Strus, Glosa do postanowienia SN z dnia 5 października 1994 r., III CZP 128/94, OSP 1995, z. 5, poz. 107).

Rozszerzającą wykładnię uzasadnia ponadto nie tylko odwołanie się przez ustawodawcę do instytucji kredytowych, a nie do banku, co należy uznać, iż zakresem tym obejmujemy wszelkie podmioty, które zawierają umowy, na mocy których oddają swoje pieniądze do dyspozycji kontrahenta na dłuższy przedział czasu. Zważyć ponadto trzeba na celowość wspomnianej regulacji, która chroni wierzyciela przed niesolidnym dłużnikiem, który jest narażony nie tylko na ryzyka płynące z jego strony, lecz także na zmiany w sile nabywczej pieniądza w dłuższym przedziale czasu.

W paragrafie 4 umowy kredytu wysokość odsetek według stopy została precyzyjnie określona na przyszłość poprzez określenie zmiennych i odwołanie do poszczególnych dokumentów określających wysokości zmiennych. Umowa kredytu została zawarta na okres kredytowania przekraczający dwanaście miesięcy, toteż w świetle przytoczonych rozważań należy uznać, iż w niniejszej sprawie umowa stanowiła pożyczkę długoterminową w rozumieniu art. 482 § 2 k.c., a to stwarzało podstawy do kapitalizacji odsetek jeszcze przed wytoczeniem powództwa.

Równocześnie odnosząc się do kwestionowania przez pozwanego wysokości zobowiązania należy wskazać, iż kwota dochodzona pozwem w niniejszej sprawie znajdowała odzwierciedlenie w księgach bankowych powoda, a strona pozwana nie przedstawiła żadnych dowodów pozwalających na podważenie wiarygodności przedłożonych przez powoda dokumentów, toteż kwotę dochodzoną pozwem w niniejszej sprawie Sąd uznał za udowodnioną w całości.

Materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy nie pozwalał także na zakwestionowanie zasadności roszczenia odsetkowego wywodzonego przez stronę powodową. Pomimo postawienia w stan wymagalności wierzytelności wynikającej z umowy kredytu w dalszym ciągu pozostawały w mocy postanowienia umowy kredytu zawarte w paragrafie 4 dotyczące obliczania wysokości odsetek należnych od niespłaconego kapitału. Na datę wniesienia pozwu stopa odsetek od kapitału wynosiła 10%, toteż zasadne było naliczenie odsetek w tym wymiarze od kwoty zaległego kapitału, tj. od kwoty 131 142,65 zł. W stosunku do pozostałej części skapitalizowanego zobowiązania przepisy umowy kredytu nie rozstrzygały o wysokości odsetek od zaległych odsetek, tak więc zgodnie z brzmieniem art. 481 § 2 k.c. wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za opóźnienie, dlatego też Sąd zasądził kwotę 6055,61 zł – tj. sumę skapitalizowanych odsetek – z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Odsetki umowne podwyższone w kwocie 2271,12 zł zostały zasądzone na podstawie par. 4 ust. 1 umowy o kredyt gotówkowy.

Zupełnie niezasadny okazał się zarzut przedawnienia roszczenia – umowa została wypowiedziana pismem z dnia 11 września 2016 roku, natomiast pozew w niniejszej sprawie wniesiono w dniu 22 grudnia 2016 roku – żaden, w szczególności 3 – letni – termin przedawnienia nie upłynął.

Mając na względzie całokształt powyższych rozważań, Sąd Okręgowy na podstawie przywołanych przepisów orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia pozwu. Na koszty przyznane stronie powodowej składały się: koszt poniesionej opłaty od pozwu w kwocie 6 974,00 zł, koszt wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika w kwocie 5400 zł oraz koszt opłaty od pełnomocnictwa – 17 zł.