Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 listopada 2018 roku

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2018 roku w Szczytnie na rozprawie

sprawy z wniosku W. J., J. J. (1)

z udziałem T. S.

o zasiedzenie

postanawia:

oddalić wniosek

Sygn. akt I Ns 330/17

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy J. J. (1), W. J. właściciele nieruchomości – działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) położonej w T. wnieśli o stwierdzenie, że nabyli przez zasiedzenie w dniu 1 stycznia 2010 roku nieodpłatną służebność przechodu i przejazdu na całej długości pasem o szerokości 6 metrów przez działkę (...) położoną w T. łączącą drogę publiczną z nieruchomością stanowiącą własność wnioskodawców. Nadto domagali się zasądzenia od uczestniczki postępowania na rzecz każdego z wnioskodawców kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Do wniosku dołączyli kserokopię mapy sytuacyjno-wysokościowej, na której kolorem żółtym oznaczyli przebieg drogi koniecznej prowadzącej od drogi publicznej do nieruchomości wnioskodawców (k. 16)

W uzasadnieniu wniosku twierdzili, że od 1947 roku tj. od chwili zamieszkania na nieruchomości rodzice wnioskodawczyni S. i Z. D. dojeżdżali do budynku posadowionego na działce (...) przez część nieruchomości - działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...) oznaczoną na szkicu załączonym do wniosku kolorem żółtym (k. 16). Na nieruchomości tej znajdował się wtedy budynek biurowy, zaś na nieruchomości – działce gruntu o numerze ewidencyjnym (...) budynki gospodarcze Państwowego Gospodarstwa Rolnego, w którym pracowali rodzice wnioskodawczyni. Państwowe Gospodarstwo Rolne wykonało drogę dojazdową w tym prowadzącą od drogi publicznej do budynku, w którym obecnie znajduje się lokal mieszkalny wnioskodawców. Wnioskodawcy korzystali z nieruchomości obciążonej w ten sam sposób, jak wcześniej czynili to rodzice wnioskodawczyni, dokonując przejazdu przez nią samochodem, przechodząc po niej do drogi publicznej. Dbali o tą drogę, naprawiali ją metodami gospodarczymi, uzupełniali powstałe w niej ubytki. Twierdzili, że inny dojazd do ich nieruchomości, jak tylko przez nieruchomość stanowiąca własność uczestniczki postępowania, jest niemożliwy. Twierdzili nadto, że uczestniczka postępowania ustanowiła na rzecz innych właścicieli lokalu usytuowanego w budynku mieszkalnym na działce (...) służebność drogi koniecznej, której przebieg pokrywa się z przebiegiem oznaczonym na szkicu dołączonym do wniosku.

Uczestniczka postępowania T. S. wniosła o oddalenie wniosku i zasądzenie od wnioskodawców na jej rzecz kosztów sądowych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek podkreśliła, że wnioskodawcy dojeżdżając i dochodząc do swej nieruchomości nie korzystają z żadnego trwałego i widocznego urządzenia w rozumieniu art. 292 k.c., zaś trakt na gruncie stanowiącym własność uczestniczki postępowania nie stanowi takiego urządzenia. Nadto, nie został on wykonany przez wnioskodawców, którzy również nie dokonywali jego naprawy. Zdaniem uczestniczki postępowania wnioskodawcy mają możliwość zorganizowania zjazdu z drogi publicznej bezpośrednio na nieruchomość stanowiącą ich własność.

Sąd ustalił, co następuje:

S. D. – ojciec wnioskodawczyni od 1 kwietnia 1946 roku do 31 sierpnia 1978 roku był zatrudniony w Państwowym Gospodarstwie Rolnym T. (dalej: PGR) na stanowisku kolejno - zarządcy majątku, kierownika, głównego specjalisty i zastępcy dyrektora. Wspólnie z rodziną – żoną Z. D. i córką J. zajmował mieszkanie służbowe położone w budynku biurowym na terenie PGR, gdzie rodzina D. była zameldowana od 5 czerwca 1948 roku. Po zjeździe z drogi publicznej na nieruchomości, na których znajdowały się budynek biurowy i budynki gospodarcze PGR był położony kamienny bruk. Był on położony do rozwidlenia dróg prowadzących do budynków gospodarczych i budynku biurowego, gdzie w mieszkaniu służbowym mieszkali państwo D.. Bruk tej znajdował się również przy budynku biurowym. Pomiędzy kamiennym brukiem droga była ziemna. Gdy pomiędzy fragmentami tego bruku pojawiały się wyboje, koleiny były one zasypywane żwirem, kamieniami przez pracowników PGR, którzy wykonywali również prace melioracyjne na nieruchomości, a te niekiedy wiązały się z przekopaniem drogi dojazdowej do budynku biurowego.

(dowód: zaświadczenia o zameldowaniu k. 6, k. 7, świadectwo pracy k. 18, zeznania świadka T. D. k. 57n-58 – nagranie 00:04:36-00:26:00, zeznania świadka H. M. k. 79v – nagranie 00:05:16-00:19:46, zeznania świadka R. N. k. 80-80v – nagranie 00:39:21-01:01:18, dowód z przesłuchania stron – wnioskodawców k. 80v-82 - nagranie 01:05:01-02:09:51)

Ojciec wnioskodawczyni do 31 sierpnia 1979 roku był zatrudniony w PGR, a będąc na emeryturze zajmował z rodziną dotychczasowe mieszkanie. Zmarł 22 marca 1986 roku.

Państwowe Gospodarstwo Rolne w G., które ostatecznie przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne w T. zostało zlikwidowane, a Z. D. na podstawie umowy z dnia 27 czerwca 1995 roku nabyła od Skarbu Państwa odrębną własność lokalu nr (...) położonego w T. (...) wraz z udziałem 42/100 w częściach wspólnych budynku oraz działce gruntu o numerze ewidencyjnym (...), na której budynek ten znajduje się. Tym samy Z. D. stała się właścicielem lokalu mieszkalnego, który wcześniej zajmowała wspólnie z rodziną. Sąd Rejonowy w Szczytnie dla nieruchomości tej założył księgę wieczystą nr (...). Z. D. na nieruchomości tej mieszkała do 1995 roku. Do nieruchomości tej dochodziła i dojeżdżała drogą prowadzącą od drogi publicznej do budynku mieszkalnego oznaczoną na mapie dołączonej do wniosku kolorem żółtym, która w początkowej części i końcowej była wybrukowana.

(dowód: umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu i sprzedaży – akt notarialny Rep. A (...) k. 1 akt księgi wieczystej (...), akt notarialny (...)k. 2 akt księgi wieczystej (...)

Z. D. na podstawie umowy darowizny z dnia 24 lutego 2000 roku darowała nieruchomość w T. (...)/1 wnioskodawcom.

(dowód: umowa darowizny – akt notarialny Rep. A (...) k. 16 -17 akt KW)

Wnioskodawcy odwiedzali rodziców, a potem matkę wnioskodawczyni na nieruchomości w T.. Od 1995 roku, gdy matka wnioskodawczyni przeprowadziła się do S. , wnioskodawcy sporadycznie przyjeżdżali na nieruchomość w T.. Do budynku mieszkalnego dochodzili i dojeżdżali częścią nieruchomości (...)oznaczoną na mapie dołączonej do wniosku kolorem żółtym. W sytuacji gdy pomiędzy częściami kamiennego bruku pojawiały się wyboje, koleiny wnioskodawcy usuwali je, gdy była tak potrzeba, zasypując gruzem. Wycinali krzewy, które rosły przy drodze, kosili trawę, która wyrastała na drodze. W ten sam sposób korzystali z nieruchomości stanowiącej obecnie własność uczestniczki postępowania po tym jak stali się właścicielami lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w T. (...) wraz z udziałem w działce gruntu, na której stoi budynek mieszkalny. Wnioskodawcy na nieruchomość tej przebywają sporadycznie, mieszkają w S..

Uczestniczka postępowania na podstawie umowy z dnia 2 października 2006 roku nabyła od Skarbu Państwa Agencji Nieruchomości Rolnych własność nieruchomości – działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...) o obszarze 12,7130 ha, na której wcześniej funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne T.. Dla nieruchomość tej Sąd Rejonowy w Szczytnie założył i prowadzi księgę wieczystą nr (...). Nieruchomość ta sąsiaduje z nieruchomością – działką gruntu o numerze ewidencyjnym (...).

(dowód: umowa sprzedaży – akt notarialny Rep (...)k. 2-5 akt księgi wieczystej (...))

W budynku mieszkalnym, w którym znajduje się lokal wnioskodawców znajdują się jeszcze dwa lokale. Jeden z nich stanowi własność państwa W. oraz W. M., który zamieszkał tam w 1988 roku. Państwo W. kupili nieruchomość od uczestniczki postępowania, która na ich rzecz ustanowiła służebność drogi koniecznej, której przebieg pokrywa się z tym uwidocznionym na mapie dołączonej do wniosku kolorem żółtym.

(dowód: kserokopia mapy sytuacyjno-wysokościowej k. 16, zeznania świadka J. K. k. 58-58v- nagranie 00:44:07-01:02:30, zeznania świadka U. W. k. 59 – nagranie 01:02:31-01:20:40, zeznania świadka W. M. k. 79v-80 – nagranie 00:20:14-00:39:51, zeznania świadka R. N. k. 80-80v – nagranie 00:39:21-01:01:18, dowód z przesłuchania stron – wnioskodawców k. 80v-81v- nagranie 01:05:01-01:39:59)

Sąd ustalenia stanu faktycznego czynił w oparciu o zeznania świadków, stron oraz oględziny nieruchomości. Zeznania świadków i stron były w zasadzie zgodne co do sposobu w jaki wnioskodawcy, a wcześnie rodzice wnioskodawczyni korzystali z nieruchomości stanowiącej własność uczestniczki postępowania w celu dojścia, dojazdu do budynku mieszkalnego posadowionego na działce nr (...). Spośród świadków jedynie R. N. zeznał, że był świadkiem zasypywania powstałej na nieruchomości uczestniczki postępowania nierówności, co robił wspólnie z wnioskodawcą. Poza tym świadkowie albo nie mieli wiedzy na temat innych napraw wykonywanych przez wnioskodawców, albo o wykonywaniu takich napraw wiedzę posiadali jedynie od wnioskodawców. Sąd uznał zeznania świadków i stron za wiarygodne w wyżej opisanej części, albowiem relacje te wzajemnie się pokrywały i przez strony zostały potwierdzone również podczas oględzin nieruchomości. Sąd jako niewiarygodne uznał zaś zeznania świadka H. M. w części w jakiej świadek ten twierdziła, że wnioskodawcy nie korzystają z nieruchomości uczestniczki postepowania, gdyż zeznania te sprzeczne były nawet z relacją samych wnioskodawców.

Sąd zważył co następuje:

Wniosek nie zasługuje na uwzględnienie.

Wnioskodawcy domagali się stwierdzenia zasiedzenia służebności gruntowej, polegającej na prawie przejścia i przejazdu przez część nieruchomości stanowiącej działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...) położoną w T., gmina D., stanowiącą obecnie własność uczestniczki postępowania T. S..

Istota służebności gruntowych wynika z treści art. 285 § 1 k.c., który stanowi, że nieruchomość można obciążyć na rzecz właściciela innej nieruchomości (nieruchomości władnącej) prawem, którego treść polega bądź na tym, że właściciel nieruchomości władnącej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, bądź na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możności dokonywania w stosunku do niej określonych działań, bądź też na tym, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie wolno wykonywać określonych uprawnień, które mu względem nieruchomości władnącej przysługują na podstawie przepisów o treści i wykonywaniu własności (służebność gruntowa).

Służebność gruntowa może być ustanowiona na podstawie umowy, orzeczenia sądu lub służebność taką można nabyć w drodze zasiedzenia.

W myśl przepisu art. 292 k.c. dopuszczalne jest nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej, ale tylko takiej, która polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia, przy czym przepisy o nabyciu nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Tak więc nabycie służebności gruntowej przez zasiedzenie, a tego dotyczył wniosek małżonków J., może nastąpić tylko przy łącznym spełnieniu trzech przesłanek. Do przesłanek tych należy zaliczyć: nieprzerwane posiadanie służebności gruntowej (292 k.c. w zw. z art. 352 k.c. w zw. z art. 172 k.c.) obejmującej trwałe i widoczne urządzenie na cudzej nieruchomości (art. 292 k.c.), przez okres 20 lat - w przypadku nabycia posiadania w dobrej wierze - albo 30 lat - w przypadku nabycia posiadania w złej wierze (art. 172 § 1 i 2 k.c.). Przesłanki te muszą wystąpić łącznie, a nie spełnienie jednej z nich powoduje oddalenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności gruntowej.

Na pierwszy plan w sprawach o nabycie służebności gruntowej w drodze zasiedzenia wysuwa się druga z wyżej wskazanych przesłanek tj. posiadanie trwałego i widocznego urządzenia na nieruchomości obciążonej. Uzależnienie zasiedzenie od posiadania służebności polegającej na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia ma na celu przede wszystkim niedopuszczenie do przekształcenia się przypadków grzecznościowego korzystania z cudzej nieruchomości w stosunki prawnorzeczowe. Przyjmuje się, że widocznym i trwałym urządzeniem w rozumieniu przepisu art. 292 k.c. jest tylko rezultat świadomego i celowego działania człowieka, znajdujący się na cudzej nieruchomości i umożliwiający lub ułatwiający korzystanie z tej nieruchomości ( wyrok SN z dnia 10 stycznia 1969 roku, II CR 516/68, postanowienie SN z dnia 29 marca 2012 roku, V CSK 181/11). W zasadzie może to być jedynie wytwór posiadacza służebności, a nie właściciela nieruchomości, z której posiadacz służebności korzysta (wyrok SN z dnia 24 maja 1974 roku, III CRN 94/74). Trwałym i widocznym urządzeniem jest więc urządzenie, które dostosowuje cudzą nieruchomość do użytkowania jej w zakresie służebności drogi koniecznej Przykładami takie trwałego i widocznego urządzenia są: zbudowanie trwałej drogi, utwardzenie szlaku drożnego, wybudowanie mostka, grobli, nasypu. Nie spełnia tej przesłanki wydeptanie ścieżki przez cudzą nieruchomość na skutek wielokrotnego przechodzenia, czy stałe przez nią przejeżdżanie po istniejącym już naturalnie szlaku.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że bruk kamienny, który znajduje się bezpośrednio przy zjeździe z drogi publicznej na nieruchomość stanowiącą obecnie własność uczestniczki postępowania mieści się w pojęciu trwałego i widocznego urządzenia w rozumieniu przepisu art. 292 k.c. Jednakże zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy, miała kwestia podmiotu, który wykonał ten bruk kamienny. Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 9 sierpnia 2011 roku (III CZP 10/11), wyjaśnił w sposób jednoznaczny, że przesłanką zasiedzenia służebności drogi koniecznej jest wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza nieruchomości. W uchwale tej Sąd Najwyższy wskazał, że tylko urządzenie wzniesione przez posiadacza nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności stanowi widomy znak przestrzegający, iż istniejący na gruncie stan powstały na skutek działania osoby nieuprawnionej może doprowadzić do ograniczenia prawa własności. Sąd Najwyższy wskazał tu, iż posiadanie w zakresie służebności wprawdzie musi być wykonywane w sposób ciągły (nieprzerwany), jednak tylko w zakresie odpowiadającym treści służebności co oznacza, że przejazd drogą na sąsiednim gruncie może odbywać się sporadycznie, stosownie do potrzeb. Zwrócił też uwagę, że inne są intencje przyświecają właścicielowi nieruchomości, przez który przebiega szlak drożny, inne zaś posiadaczowi korzystającemu z niego, gdy obaj budują na szlaku drożnym trwałe i widoczne urządzenie (utwardzenie szlaku) w celu urządzenia drogi. Właściciel nieruchomości czyni to dla własnej wygody, nie zaś dla wygody osób, które korzystają z przejazdu drogą, natomiast właściciel nieruchomości władnącej buduje urządzenia w celu korzystania z służebności przez jej ustanowienie lub nabycie w przyszłości w drodze zasiedzenia.

Wnioskodawcy, a wcześniej matka wnioskodawczyni, co bezsporne, nie położyli tego bruku, nie uczynił tego nawet poprzedni właściciel nieruchomości tj. Skarb Państwa w czasie gdy na nieruchomości tej było prowadzony PGR. Wnioskodawczyni zeznała, że bruk ten został położony przez właściciela tej nieruchomości w okresie przedwojennym. Wnioskodawczyni, jak również świadek H. D. ówczesna pracownica Państwowego Gospodarstwa Rolnego, świadek R. N., który odwiedzał państwa D. zeznali, że bruk kamienny nie znajdował się na całej długości drogi od zjazdu z drogi publicznej do budynku biurowego, a obecnie budynku, w którym znajduje się lokal stanowiący własność wnioskodawców. Bruk kamienny znajdował się bezpośrednio przy tym budynku, a na odcinku pomiędzy elementami bruku droga była piaszczysta. W lipcu 2018 roku wnioskodawca na ten odcinek drogi nasypał mieszankę samozazębiającą się. Podczas oględzin nieruchomości wnioskodawca starał się wykazać, że pod powierzchnią drogi znajdują się elementy bruku kamiennego, który na skutek, jak twierdził przejazdu ciężkiego sprzętu, pozapadały się. Wprawdzie na drodze tej gdzieniegdzie były widoczne kamienie, jednakże zakładając nawet, że bruk ten był na całej długości drogi prowadzącej do budynku, to i tak nie został on położony przez wnioskodawców ani przez ich poprzedników prawnych.

Wnioskodawczyni zeznała, że w czasie gdy na nieruchomości funkcjonował PGR były wykonywane przez pracowników PGR prace ziemne, które wiązały się również z wykopami na drodze dojazdowej i jak twierdziła po ich wykonaniu bruk ten nie był ponownie położony. Prace te wykonywał ówczesny właściciel nieruchomości i nie wiązały się one z budową żadnego trwałego urządzenia, które miałoby umożliwić bądź ułatwić dojście czy dojazd do budynku. Poza tym wykonanie takie urządzenia przez właściciela nieruchomości, nie mogłoby z przyczyn opisanych powyżej dorowadzić do nabycia służebności drogi koniecznej przez zasiedzenie.

Wnioskodawcy oraz świadek R. N., twierdzili, że wnioskodawcy wykonywali prace polegające na zasypywaniu kolein, które pojawiały się na drodze dojazdowej, w miejscu gdzie nie było bruku kamiennego. Świadek R. N. wspominał o jednym takim zdarzeniu. Pozostali świadkowie, w tym H. M. nie widzieli wnioskodawców przy wykonywaniu tego typu prac. Wnioskodawczyni opisywała, że potrzeba zasypywania nierówności powstawała po roztopach i stosownie do potrzeb prace te były przez wnioskodawców wykonywane. Podkreślić należy, za Sądem Najwyższym , że zasypanie nierówności, jeżeli nie doprowadziło to do powstania utwardzonego szlaku drożnego o wytyczonym przebiegu to nie może być traktowane jako trwałe i widoczne urządzenie w rozumieniu art. 292 k.c. (postanowienie SN z dnia 20 października 1999 roku, III CKN 379/98)

Reasumując , wnioskodawcy, co niewątpliwe korzystali z nieruchomości uczestniczki postępowania stanowiącej działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...) przechodząc, przejeżdżając po niej, jednakże nie wiązało się to z korzystaniem przez nich z trwałego i widocznego urządzenia, które powstało w wyniku świadomego i pozytywnego działania samych wnioskodawców lub ich poprzedników prawnych. Przejeżdżanie bez urządzenia drogi nie może zaś doprowadzić do zasiedzenia służebności drogi koniecznej.

Wobec powyższego wniosek o zasiedzenie służebności drogi koniecznej został oddalony (art. 292 k.c.)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S.,(...)