Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się zasadna. Na skutek jej wniesienia powstały podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sadowi pierwszej instancji.

Już na etapie postępowania przygotowawczego, podczas czynności procesowej przesłuchania w charakterze podejrzanego oskarżony A. K. zapytany o stan zdrowia podał, że choruje na schizofrenię paranoidalną i leczy się od 2006 roku w Przychodni Zdrowia Psychicznego w S. .Na okoliczność tą ponownie wskazał w piśmie procesowym skierowanym do Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim w dniu 31 lipca 2018 roku, w którym zawnioskował o ustanowienie obrońcy z urzędu ( karta 137).

Sąd Rejonowy zamiast podjąć działania zmierzające do zweryfikowania twierdzeń wyżej wymienionego wzywając go do złożenia stosownych dokumentów potwierdzających leczenie psychiatryczne lub wystąpić do placówki służby zdrowia wskazanej przez oskarżonego celem zasięgnięcia informacji w rozważanym zakresie, wydał decyzję odmowną w przedmiocie ustanowienia obrońcy z urzędu ( zarządzenie sędziego z dnia 01 sierpnia 2018 roku karta 139 ), uznając twierdzenia oskarżonego za gołosłowne i podnosząc, że nie ujawnił tych okoliczności w postępowaniu przygotowawczym. Sąd ten wykazał się zatem nieznajomością materiału aktowego sprawy, jak również zaniechaniem dążenia do wyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia merytorycznego okoliczności poprzez zobowiązanie A. K. do przedłożenia dokumentów potwierdzających leczenie psychiatryczne, ewentualnie załączenie dokumentacji lekarskiej ze wskazanej przez tego ostatniego przychodni i powołanie biegłych lekarzy psychiatrów celem wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego wyżej wymienionego w trybie art. 193 & 1 kpk i art. 202 & 1 kpk , w sytuacji zaistnienia wątpliwości co do jego poczytalności, ostatecznie potwierdzonych przez tego ostatniego zaświadczeniem lekarza psychiatry z dnia 09 sierpnia 2018 roku ( karta 155 ) i historią choroby z placówki medycznej ( karta 177).

Wystąpienie wątpliwości co do poczytalności stwarzało, stosownie do treści art. 79 & 1 pkt. 3 i 4 kpk, obowiązkową obronę przed sądem w postepowaniu karnym. Ponieważ oskarżony takowej był pozbawiony w postępowaniu pierwszoinstancyjnym wystąpiła bezwzględna przyczyna odwoławcza wymieniona w art. 439 pkt. 10 kpk powodująca konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku bez względu na to czy uchybienie wpłynęło na jego treść. Jest to uchybienie szczególnie istotne, naruszające podstawowe zasady orzekania, które powoduje że przy jego istnieniu wyrok nie może się ostać, bez względu na jego treść.

Sąd odwoławczy zaniechał przeprowadzenia w postępowaniu odwoławczym dowodu z opinii biegłych psychiatrów na okoliczność czy czyn oskarżonego popełniony został w warunkach wyłączenia lub znacznego ograniczenia zdolności rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem i czy stan psychiczny oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny albowiem zaistniała potrzeba przeprowadzenia na nowo przewodu przed sądem pierwszej instancji w całości ( przesłanka z art. 437 & 2 kpk ).

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, iż sąd pierwszej instancji wydał zaskarżony wyrok z rażącą i mogącą mieć wpływ na jego treść obrazą prawa procesowego tj. art. 343 & 7 kpk i art. 335 & 1 kpk, gdyż - jak słusznie wywiodła obrona –oskarżony przed posiedzeniem w przedmiocie wniosku prokuratora o skazanie go wyrokiem , złożonego w trybie art. 335 & 2 kpk, wycofał się z wcześniejszych warunków zawartego porozumienia.

Istotnie pismem z dnia 31 sierpnia 2018 roku ( karta 135 ) oskarżony wniósł o nadzwyczajne złagodzenie kary i zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania karnego. Podał jednocześnie, że utrzymuje się z renty socjalnej i kara grzywny w uzgodnionym wymiarze byłaby dla niego zbyt dotkliwa.

Należy zatem zgodzić się ze stanowiskiem skarżącego, że de facto oskarżony cofnął zgodę na skazanie go na ustalonych wcześniej warunkach, w związku z czym sprawę należało zgodnie z dyspozycją przepisu art. 343 & 7 kpk skierować do rozpoznania na zasadach ogólnych – na rozprawę główną , a tym samym niedopuszczalnym było uwzględnienie wniosku o skazanie na posiedzeniu w dniu 09 sierpnia 2018 roku. Trafnie w apelacji wskazuje się na obowiązujący w doktrynie i w judykaturze pogląd wedle , którego jeśli oskarżony wyraził zgodę na wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia rozprawy, ma on prawo aż do wydania wyroku, wypowiedzieć się co do wszystkich jego elementów, a nawet jeżeli propozycję prokuratora uzna za niekorzystną, cofnąć wyrażoną wcześniej zgodę na rozpoznanie sprawy w zaproponowanym przez oskarżyciela publicznego trybie ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 lutego 2013 roku, III KK 252/12 ).

Z urzędu natomiast należy wskazać, że jednym z warunków konsensualnego zakończenia postepowania na posiedzeniu w omawianym trybie jest ustalenie, że okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości. Jest rzeczą oczywistą, że wątpliwości takich nie może budzić zarówno kwestia sprawstwa czynu poełnionego przez oskarżoną osobę, jak i wszelkie okoliczności, które są istotne dla ustaleń w zakresie odpowiedzialności karnej sprawcy, w tym również niezbędne dla właściwej oceny prawnej czynu będącego przedmiotem osądu. Ta przesłanka podlega także kontroli sądu rozpoznającego merytorycznie sprawę, a stwierdzenie jakichkolwiek wątpliwości w tym zakresie nakazuje stosownie do treści art. 343 & 7 kpk skierować sprawę do rozpoznania na zasadach ogólnych. Trzeba podkreślić, że sformułowanie, iż okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości należy rozumieć szeroko. Dotyczy ono zarówno wszystkich ustaleń w zakresie sprawstwa czynu, jak i wszystkich okoliczności mających wpływ na dokonanie właściwej oceny prawnej tego czynu. Zwrot ten oznacza także, iż nie mogą zachodzić uzasadnione wątpliwości również co do poczytalności oskarżonego, a więc w zakresie zdolności do ponoszenia przez niego winy, a w konsekwencji odpowiedzialności karnej. Sąd musi mieć jasność, że nie wchodzi w rachubę ani wyłączająca w pełni winę niepoczytalność oznaczająca brak możliwości rozpoznania znaczenia swego czynu lub pokierowania swoim postępowaniem ( w ujęciu art. 31 & 1 kk ), ani też obniżająca stopień zawinienia ograniczona w znacznym zakresie poczytalność ( w ujęciu art. 31 & 2 kk ). W tym kontekście należy stwierdzić, że dla przyjęcia, iż zachodzi uzasadniona wątpliwość co do stanu poczytalności oskarżonego nie jest nawet konieczne, aby miała ona ewidentny charakter. Wystarczające jest uprawdopodobnienie tego, że poczytalność oskarżonego mogła być co najmniej ograniczona ( por.: wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 maja 2017 roku, V KK 129/17, z dnia 19 kwietnia 2012 roku, III KK20/12, z dnia 19 kwietnia 2011 roku, IV KK 91/11, z dnia 05 listopada 2010 roku, III KK 326/10, z dnia 03 stycznia 2008 roku, WK 19/07, OSNKW – R 2008/ Nr 1, poz. 1, z dnia 11 marca 2004 roku, WA 2/04 OSNKW – R 2004/Nr 1, poz. 566 ). W zaistniałej sytuacji również obowiązkiem sądu pierwszej instancji było stwierdzić, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku prokuratora i skierować sprawę zgodnie z art. 343 & 7 kpk do rozpoznania na zasadach ogólnych.

Wszystkie wskazane powyżej okoliczności spowodowały konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania , w trakcie którego w pierwszej kolejności powinien rozstrzygnąć istniejące wątpliwości co do poczytalności oskarżonego A. K. poprzez wydanie przez biegłych lekarzy psychiatrów opinii i w zależności od jej treści przeprowadzić postępowanie z zachowaniem zasad i reguł przewidzianych przepisami kodeksu postępowania karnego.

Koszty obrony z urzędu za postępowanie odwoławcze zasądzono na rzecz obrońcy na podstawie & 4 ust. 3 i & 17 ust. 1 pkt. 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu Dz. U. 2016 poz. 1714.