Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2018 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: SSO Leszek Wojgienica

Protokolanci: st. sekr. sąd. Marzena Wach, st. sekr. sąd. Jolanta Jankowska

po rozpoznaniu w dniach 08 i 29 listopada 2018 roku sprawy D. M., córki K. i D. z d. P., urodzonej (...) w S., obwinionej o wykroczenie z art. 98 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 13.10.1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych i in., na skutek apelacji obwinionej od wyroku Sądu Rejonowego w S. z dnia 30 sierpnia 2018 roku, w sprawie (...)

Zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że obwinioną D. M. uniewinnia od zarzucanych jej wykroczeń, a kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

VII Ka 999/18

UZASADNIENIE

D. M. została obwiniona o to, że:

I.  będąc płatnikiem składek w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie pozostałej działalności usługowej, gdzie indziej nieklasyfikowanej, prowadzonej pod nazwą (...) w S., do dnia wystąpienia z wnioskiem o ukaranie tj. do dnia 25 maja 2018 r. nie dopełniła obowiązku opłacenia składek na ubezpieczanie społeczne za okres: składka za miesiąc 07.2017 r. termin płatności 10.08.2017 roku; składka za miesiąc 08.2017 roku, termin płatności 11.09.2017 roku; składka za miesiąc 09.2017 roku, termin płatności 10.10.2017 roku; składka za miesiąc 10.2017 roku, termin płatności 10.11.2017 roku, składka za miesiąc 11.2017 roku, termin płatności 11.12.2017 roku; składka za miesiąc 12.2017 roku, termin płatności 10.01.2018 roku; składka za miesiąc 01.2018 roku, termin płatności 12.02.2018 roku; składka za miesiąc 02.2018 roku, termin płatności 12.03.2018 roku, w wysokości 6022,37 zł należności głównej, powiększonej o odsetki naliczone od dnia wymagalności do dnia zapłaty, tj. o wykroczenie z art. 98 ust. 1 pkt la ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.)

II.  będąc płatnikiem składek w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie pozostałej działalności usługowej, gdzie indziej nieklasyfikowanej, prowadzonej pod nazwą (...) w S., do dnia wystąpienia z wnioskiem o ukaranie tj. do dnia 25 maja 2018 r. nie dopełniła obowiązku opłacenia składek na ubezpieczanie zdrowotne za okres: za miesiąc 07.2017 roku - termin płatności 10.08.2017 roku, za miesiąc 08.2017 roku - termin płatności 11.09.2017 roku; za miesiąc 09.2017 roku - termin płatności 10.10.2017 roku; za miesiąc 10.2017 roku - termin płatności 10.11.2017 roku; za miesiąc 11.2017 roku - termin płatności 11.12.2017 roku, za miesiąc 12.2017 roku - termin płatności 10.01.2018 roku; za miesiąc 01.2018 roku - termin płatności 12.02.2018 roku; za miesiąc 02.2018 roku - termin płatności 12.03.2018 roku, w wysokości 2423,56 zł należności głównej, powiększonej o odsetki naliczone od dnia wymagalności do dnia zapłaty, tj. o wykroczenie z art. 98 ust. 1 pkt la i ust. 3 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.)

III.  będąc płatnikiem składek w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie pozostałej działalności usługowej, gdzie indziej nieklasyfikowanej, prowadzonej pod nazwą (...) w S., do dnia wystąpienia z wnioskiem o ukaranie tj. do dnia 25 maja 2018 r. nie dopełniła obowiązku opłacenia składek na Fundusz Pracy za okres: składka za miesiąc 07.2017 r. - termin płatności 10.08.2017 r., składka za miesiąc 08.2017 r. - termin płatności 11.09.2017 r., składka za miesiąc 09.2017 r. - termin płatności 10.10.2017 r., składka za miesiąc 10.2017 r. - termin płatności 10.11.2017 r., składka za miesiąc 11.2017 r. - termin płatności 11.12.2017 r., składka za miesiąc 12.2017 r. - termin płatności 10.01.2018 r., składka za miesiąc 01.2018 r. - termin płatności 12.02.2018 r., składka za miesiąc 02.2018 r. - termin płatności 12.03.2018 r., w wysokości 417,49 zł należności głównej, powiększonej o odsetki naliczone od dnia wymagalności do dnia zapłaty, tj. o wykroczenie z art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2017 r. poz. 1065 ze zm.) w zw. z art. 32 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).

Wyrokiem Sądu Rejonowego w S. z dnia 30 sierpnia 2018 roku, w sprawie (...) obwiniona D. M. została uznana za winną zarzucanych jej wykroczeń i na podstawie art. 98 ust. 1 pkt la ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 98 ust. pkt la i ust 3 w zw. z art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w zw. z art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, opierając wymiar kary o art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w zw. z art. 9 §2 k.w. w zw. z art. 24 §1 i §3 k.w., wymierzono jej karę grzywny w kwocie 3000 (trzy tysiące) złotych; obwiniona została zwolniona od kosztów postepowania i opłaty.

Apelację od powyższego wyroku wniosła obwiniona, która na podstawie art. 103 § 2 k.p.w. zaskarżyła go w całości, zarzucając:

1/ naruszenie art. 7 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. poprzez pominięcie dowodów, nieuzasadnienie ich pominięcia w postaci umów zlecenia zawartych z Zakładem Usług (...) w S., co miało wpływ na treść orzeczenia (opisane poniżej w uzasadnieniu),

2/ naruszenie art. 4 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. polegające na nieuwzględnieniu okoliczności prze­mawiających na korzyść obwinionego, polegające miedzy innymi na pominięciu ww. dowodów oraz pominięciu faktu, że działalność gospodarczą miała jedynie zarejestro­waną w (...), a nie prowadziła jej faktycznie, co miało wpływ na treść orzeczenia,

3/ naruszenie art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w. poprzez nierozstrzygnięcie wątpliwości na ko­rzyść obwinionej (opisane poniżej w uzasadnieniu),

4/ błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a mające wpływ na jego treść, polegających między innymi na przyjęciu, że faktycznie prowa­dziła działalność gospodarczą i w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 paździer­nika 1998 r o systemie ubezpieczeń społecznych (zwaną dalej ustawą o s.u.s) oraz art. 66 ust 1 pkt 1 lit c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finanso­wanych ze środków publicznych i podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu społecz­nemu i zdrowotnemu oraz opłacaniu składek na Fundusz Pracy, i w związku z powyż­szym naruszenie:

5/ art. 98 ust 1 pkt la ustawy o s.u.s., art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, poprzez błąd subsumcji.

Podnosząc powyższe zarzuty autorka apelacji sformułowała wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie jej od zarzucanych wykroczeń.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w związku z przyjęciem ustalenia, że pomimo zarejestrowania przez obwinioną działalności gospodarczej pod nazwą (...) w S. nie sposób przyjąć, by doszło do ziszczenia się warunku prowadzenia tej działalności, będącego warunkiem sine qua non odpowiedzialności za wszystkie zarzucane czyny. Nie powielając starannie opracowanej argumentacji uzasadnienia apelacji w zakresie dotyczącym zdatności obwinionej do bycia podmiotem ponoszącym odpowiedzialność za zarzucane jej wykroczenia, zgodzić się należy z tym, że jedynie prowadzenie przez nią działalności gospodarczej stanowiłoby źródło obowiązków, których naruszenie mogłoby z kolei stanowić podstawę odpowiedzialności za zarzucane wykroczenia. Świadomość obowiązku wykazania istnienia tego znamienia miał oskarżyciel, co wynika z opisu czynów zarzucanych obwinionej. Dla sądu a quo tymczasem, kwestia powyższa jawiła się nieistotną, czego dowodzi oparcie ustalenia o rozpoczęciu przez obwinioną działalności gospodarczej na podstawie wpisu do (...), z pominięciem obowiązku wnikliwego ustosunkowania się do wyjaśnień obwinionej, w których konsekwentnie utrzymywała, że jakkolwiek działalność gospodarczą zarejestrowała, to jednak na skutek zbiegu niekorzystnych okoliczności nie była w stanie jej „rozpocząć” w ścisłym znaczeniu tego terminu, albowiem pozostała bez lokalu. W trakcie postępowania jurysdykcyjnego obwiniona okoliczność tę wykazała dowodami w postaci dokumentów, w tym na etapie postępowania odwoławczego – dokumentu w postaci deklaracji podatkowej (...) za rok 2017. Znamiennym jest, że przyjmując w całości wyjaśnienia obwinionej, w tym w części dotyczącej powodów nieopłacania składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, jak też składek na Fundusz Pracy, sąd a quo przeprowadzał proces subsumcji nie dostrzegając różnicy między formalnym zarejestrowaniem działalności gospodarczej i jej faktycznym prowadzeniem. Wszak z wyjaśnień obwinionej wynika jednoznacznie, że działalności nie wykonywała, a sąd wyjaśnienia te przyjął za podstawę ustalenia faktów. „Zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności. Z tego powodu należy uznać, że wpis ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny. Nie kreuje on bytu prawnego przedsiębiorcy. Określanie przez samego przedsiębiorcę daty rozpoczęcia działalności gospodarczej wpisywanej do ewidencji powoduje istnienie domniemania faktycznego, że z tą datą działalność gospodarcza została podjęta i była prowadzona aż do czasu jej wykreślenia z ewidencji. Domniemanie faktyczne ma znaczenie dowodowe i może być obalone (Andrzej Radzisław; Komentarz do art.13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych; Wydawnictwo LEX). Jak wynika z materiału dowodowego będącego podstawą ustaleń sądu a quo, obwiniona domniemanie owo skutecznie podważyła, a w konsekwencji nie sposób przyjąć, by można było przypisać jej cechę przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w okresie wynikającym z czynów zarzucanych we wniosku o ukaranie. Wniosek z powyższego, że swoim zachowaniem nie mogła popełnić zarzucanych jej we wniosku o ukaranie czynów, z powodu niezdatności do bycia podmiotem zobowiązanym do opłacania składek, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku zgodnie z postulatem środka odwoławczego (art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 438 pkt 2 i 3 kpk w zw. z art. 109 § 2 kpw w zw. z art. 5 § 1 pkt 1 kpw w zw. z art. 62 § 3 kpw) i obciążeniem Skarbu Państwa kosztami postępowania (art. 119 § 2 pkt 1 kpw).

W wyniku powyższych rozważań bezprzedmiotowym stało się rozważenie pozostałych zarzutów środka odwoławczego (art. 436 kpk w zw. z art. 109 § 2 kpw).