Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie w sprawie z powództwa J. W. przeciwko Towarzystwu (...) spółce akcyjnej w W. uwzględnił częściowo powództwo i zasądził od pozwanego kwotę 497 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 2 marca 2017 roku, orzekając również o kosztach procesu i kosztach sądowych.

Wyrok zapadł w sprawie w której powód, jako nabywca wierzytelności, domagał się od pozwanego spełnienia roszczenia odszkodowawczego powstałego wskutek kolizji pojazdów. Sprawca szkody zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z pozwaną, powód nabył wierzytelność od poszkodowanego. Według strony powodowej, koszty naprawy miały stanowić 6.260,92 zł, a wypłacona przez ubezpieczyciela suma to 4.617,63 zł. Pozwany domagał się oddalenia powództwa twierdząc, że dotychczas przyznana kwota odszkodowania pokryła koszty naprawy pojazdu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że 13 stycznia 2017 roku doszło do zdarzenia drogowego polegającego na najechaniu przez kierującego na wyrwę w jezdni przy ul. (...) w S., w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki R. (...), data pierwszej rejestracji 10 marca 2004 roku, nr rej. (...) należący do A. J.. Zarząd Powiatu w P. objęty był ochroną ubezpieczeniową od odpowiedzialności cywilnej udzieloną przez pozwaną. Ubezpieczyciel ustalił odszkodowanie na kwotę 3.467,43 zł. 14 lutego 2017 roku poszkodowany A. J. zawarł z J. W. umowę cesji wierzytelności, na podstawie której przelał na J. W. wierzytelność przysługująca mu w stosunku do ubezpieczyciela. 20 lipca 2017 roku sporządzono kalkulację naprawy, którą wyceniono na 6.260,92 zł. 20 lipca 2017 roku P. O. wystawił J. W. fakturę VAT nr (...) na kwotę 350 zł brutto tytułem sporządzonej kalkulacji naprawy. Pozwana zapłaciła powodowi łącznie 4.617,63 zł. Pojazd został sprzedany przez poszkodowanego za kwotę około 1.400 zł w stanie uszkodzonym, w jego ocenie poszkodowanego koszt naprawy przewyższał kwotę odszkodowania.

Opierając się na dowodzie z opinii biegłego Sąd pierwszej instancji stwierdził, że średni koszt naprawy pojazdu z użyciem alternatywnych części zamiennych, oryginalnych lub o potwierdzonej jakości (zderzak), ekonomicznie uzasadnionej z uwagi na wiek pojazdu i znaczne jego wyeksploatowanie wynosił 5.114,98 zł brutto (4.158,52 zł netto). W zakresie naprawy decydującej o bezpieczeństwie czynnym i biernym pojazdu, elementów układu kierowniczego i jezdnego pojazdu wskazano na użycie części oryginalnych. Do naprawy zderzaka (jego nakładki) przewidziano część PC, tj. o potwierdzonej jakości przez zewnętrzną firmę audytującą. W pozostałym zakresie wskazano na części O i Q.

Średnia wartość rynkowa pojazdu marki R. nr. rej. (...) według stanu na dzień przed zdarzeniem z dnia 13 stycznia 2017 roku wynosiła 9.300 zł brutto. Wartość pojazdu po uwzględnieniu uszkodzeń będących skutkiem szkody z dnia 13 stycznia 2017 roku wynosiła 6.000 zł brutto.

Sąd pierwszej instancji uznał opinię biegłego sądowego za wiarygodną, szczególnie w odniesieniu do możliwości zastosowania nakładki na zderzak, jako części PC. Zdaniem sądu, element ten ma charakter ozdobny, jego przeznaczeniem nie jest tłumienie uderzenia, można zatem zastosować do jego zastąpienia zamiennik. Tenże różnić może się składem chemicznym, nie zaś innymi parametrami. Sąd Rejonowy odwołując się do art. 822 § 1 i § 4 k.c. i art. 34 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przyjął zasadność orzeczenia w części, która wynikała z opinii biegłego sądowego.

Wyrok został zaskarżony apelacją przez powoda w części oddalającej powództwo. Powód zarzucił naruszenie art. 361 § 2 k.c. w związku z art. 363 § 1 k.c. przez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, że pojazd mógł zostać naprawiony przy użyciu alternatywnych części zamiennych, a ponadto że Sąd błędnie uznał, że w granicach szkody mieszczą się koszty sporządzenia na zlecenie powoda kalkulacji kosztów naprawy, a koszty z tym związane nie zostały ujęte w zasądzonym odszkodowaniu. Zarzucono także naruszenie art. 278 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c., ponieważ Sąd oparł rozstrzygnięcie o kosztorys biegłego sądowego uwzględniający użycie do naprawy alternatywnych części zamiennych, a kosztorys ten pozostaje w sprzeczności z opiniami innych biegłych sądowych sporządzających opinię w innych podobnych sprawach oraz fachową literaturą i niezależnymi badaniami przeprowadzonymi przez koncern V.. W ocenie apelującego, Sąd pierwszej instancji naruszył również art. 217 § 1 k.p.c. w związku z artykułem 227 k.p.c. przez to, że nie uwzględnił wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego oraz naruszył artykułu 286 k.p.c. przez nieprzeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego. Powyższe zarzuty, według apelującego, powinny skutkować zmianą zaskarżonego wyroku i zasądzeniem dodatkowo kwoty 1.495,94 zł z odsetkami ustawowymi i odpowiednią korektą orzeczenia o kosztach procesu.

Pozwana domagała się oddalenia apelacji.

Sąd zważył, co następuje.

1.  Apelacja jest bezzasadna. W postępowaniu przed Sądem Odwoławczym, jako instancją merytoryczną, rozważeniu podlega całość materiału dowodowego. Ponownej ocenie podlega jego wartość dowodowa i istotność dla rozstrzygnięcia, a Sąd II Instancji orzeka na podstawie własnych ustaleń faktycznych. W rozpoznanej sprawie Sąd podzielił ustalenia Sądu Rejonowego konstruujące odpowiedzialność odszkodowawczą strony pozwanej oraz ustalenie faktyczne, że w okolicznościach tej sprawy naprawa pojazdu blisko 13-letniego może zostać częściowo wykonana za pomocą części oznaczony jako O, Q i wyjątkowo PC. Wbrew zarzutom apelującego, w zakresie rozważanego ustalenia faktycznego, Sąd pierwszej instancji nie naruszył art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 278 k.p.c., 217 § 1 k.p.c., 227 k.p.c. i 286 k.p.c. przez błędną ocenę w sporządzonej sprawie opinii biegłego i przez niedopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego.

2.  Dowód z opinii biegłego, jak każdy w postępowaniu cywilnym, podlega weryfikacji sądu na płaszczyźnie wiarygodności przez dokonanie swobodnej jego oceny. Wnioskowanie sądu o wiarygodności i mocy dowodowej powinno być poparte logicznym rozumowaniem, uzupełnionym o zasady doświadczenia życiowego, więc o zjawiska powszechnie rozpoznawalne i towarzyszące ustalanym faktom. Właściwość dowodu z opinii biegłego jest wyznaczona szczególna cechą, mianowicie dowód ten dostarcza faktów z zakresu wiadomości specjalnych, które mogą być zweryfikowane również w szczególny sposób. Na pierwszy plan wysuwa się weryfikacja kompetencji biegłego, logika wypowiedzi, spójność i w pewnym zakresie konfrontacja z zasadami doświadczenia życiowego. Płaszczyzna kompetencji, zupełności, konsekwencji i logiki, konfrontacji z wiedzą powszechną, czerpaną także z innych opinii, może być miarodajna dla oceny wiarygodności tego dowodu. W rozpoznanej sprawie znaczenia nabiera ustalenie, czy samochód 13-letni może być przywrócony do stanu poprzedniego przy użyciu części pochodzących od producenta pojazdu i częściowo częściami o jakości tożsamej z tymi częściami, a wypadku nakładki na zderzak przy użyciu części o potwierdzonej jakości. Odszkodowanie pełni funkcję restrykcyjną, a przywrócenie stanu poprzedniego ma miejsce, jeżeli stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego itd.) odpowiada stanowi pojazdu przed uszkodzeniem.

3.  Poszkodowany może żądać od ubezpieczyciela kwoty odpowiadającej wszelkim celowym i ekonomicznie uzasadnionym wydatkom służącym do przywrócenia stanu poprzedniego, przy czym koszty te muszą być odnoszone do każdego indywidualnego przypadku. W uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego, 7 sędziów, z dnia 20 czerwca 2012 roku (III CZP 85/11) stwierdzono, że nie jest zasadą, że w razie uszkodzenia części pochodzącej bezpośrednio od producenta pojazdu, do naprawy albo obliczania kosztów naprawy mogą być wykorzystane tylko ceny takich „części oryginalnych bezpośrednio pochodzących od producenta pojazdu”. Przyjęto, że mogą to być części tej samej jakości, co części pochodzące bezpośrednio od producenta pojazdu, produkowane zgodnie ze specyfikacjami i standardami produkcyjnymi, ustalonymi przez producenta pojazdu, a więc części dokładnie tej samej jakości, co części pochodzące bezpośrednio od producenta pojazdu, a różniące się tylko oznakowaniem. Ich użycie należy co do zasady uznać za równoważne użyciu części oryginalnych. Sąd Najwyższy stwierdził także, że nie można wykluczyć sytuacji, w których uzasadniona będzie rezygnacja z ograniczenia możliwości przyjmowania do podstawy ustalania odszkodowania cen części równoważnych oryginalnym i dopuszczenie wykorzystania cen części zamiennych „o porównywalnej jakości” w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 października 2010 r. w sprawie wyłączeń określonych porozumień wertykalnych w sektorze pojazdów samochodowych spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję (Dz.U. Nr 198, poz. 1315, nieobowiązującego obecnie, jednak terminologia została przyjęta). W szczególności, gdy przyjęcie za punkt odniesienia cen części „o porównywalnej jakości” (objętych gwarancją producenta części) będzie bliższe zasadzie pełnej restytucji niż uwzględnienie cen części równoważnych oryginalnym. Sąd Najwyższy przyjął, że będzie to dotyczyć sytuacji, w której część nowa „o porównywalnej jakości”, objęta gwarancją producenta części, jest pewniejsza i bardziej użyteczna niż część oryginalna, która już przed uszkodzeniem była wyeksploatowana do tego stopnia, że nie może konkurować pod względem użyteczności i ryzyka nawet z częściami nowymi „o porównywalnej jakości”. W takich przypadkach generalnie uzasadnione jest uwzględnienie możliwości wykorzystania do naprawy części nowych „o porównywalnej jakości”. Podobnie w wypadku części o prostej konstrukcji, których zdatność do pełnej restytucji jest możliwa do oceny bez skomplikowanych badań. Uzasadnienie orzeczenia Sądu Najwyższego, które z uwagi na charakter postępowania musiało być przytoczone w szerszym rozmiarze, dokładnie odnosi się do sytuacji mającej miejsce w rozpoznanej w sprawie.

4.  Z dowodu z opinii biegłego wynika, że przywrócenie do stanu poprzedniego 13-letniego pojazdu o znacznym stopniu wyeksploatowania może nastąpić przez użycie części o jakości równoważnej częściom oryginalnym, czyli pochodzących od dostawców producenta pojazdu tożsamych z częściami oryginalnymi, a w przypadku zderzaka przedniego możliwa jest wymiana jego nakładki na część o jakości PC, czyli o porównywalnej do jakości części oryginalnej. W postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji oraz w apelacji nie wskazano argumentów pozwalających przyjąć, że tezy głoszone przez Sąd Najwyższy, a które de facto zostały powtórzone przez biegłego, nie są prawidłowe. Weryfikacja wiarygodności opinii nie może nastąpić przez jej porównanie z opiniami sporządzonymi przez innych biegów i innych sprawach, ponieważ rozstrzygnięcie w każdej sprawie jest oczywiście indywidualne i jest wynikiem subsumpcji niepowtarzalnych przecież faktów, zapada przy innej aktywności procesowej stron. Na pytania zadane przez powoda w piśmie z dnia 12 czerwca 2018 roku, potwierdzone załączonymi dokumentami i które miały znaczenie dla rozstrzygnięcia, odpowiedział biegły sądowy w ustnej uzupełniającej opinii na rozprawie 12 lipca 2018 roku. Biegły przyjął, że przywrócenie do stanu poprzedniego 13-letniego pojazdu może nastąpić przy użyciu części kategorii O i Q, natomiast w zakresie zderzaka części PC. Co do zasady należy przyjąć, że restytucja powinna nastąpić za pomocą części pochodzących bezpośrednio od producenta pojazdu albo równoważnych, jednak w przypadku pojazdów wyeksploatowanych przywrócenie stanu poprzedniego może nastąpić przez użycie części o jakości porównywalnej, w szczególności, jeśli chodzi o części nie decydujące o bezpieczeństwie pojazdu.

5.  Nie jest oczywiście wyłączona możliwość wykazania przez stronę, że dowód z opinii biegłego nie jest wiarygodny albo choćby jego wartość dowodowa jest wątpliwa, co może nastąpić przykładowo przez odwołanie się do dokumentów prywatnych albo innych środków dowodowych. Konfrontacja dowodu z opinii biegłego w formie pisemnej i ustnej z dokumentami przedstawionymi przez powoda w postępowaniu przed Sądem I instancji nie prowadzi do wniosku zbudowanego przez apelującego. W dokumencie sporządzonym przez grupę V. części oryginalne to części sygnowane marką producenta oraz przez renomowanego wytwórcę. Twierdzenie apelacji dotyczące roli pokrywy zderzaka, czy jego jakości, mają charakter polemiczny. Nie mają potwierdzenia w złożonych dokumentach – nie jest nim przecież dokument pochodzący od innego producenta pojazdów i dotyczących innych części (cały zderzak) albo opinia sporządzona w innej sprawie, dla innego pojazdu w innych okolicznościach. Nie kwestionując różnic między częściami Q i PC w odniesieniu do nakładki na zderzak, problem ten został jednoznacznie wyjaśniony w opinii biegłego w sposób wyłączający kwestionowanie na płaszczyźnie przyjętej w procedurze cywilnej. Podobnie w odniesieniu do twierdzenia o obniżeniu wartości 13-letniego pojazdu wskutek użycia do naprawy nakładki zderzaka o jakości PC. Innymi słowy kompetencja, logika, spójność, konfrontacja z zasadami doświadczenia życiowego, konfrontacja z dokumentami przedstawionymi przez powoda nie prowadzi do wniosku o przeprowadzeniu dowodu z innego biegłego sądowego w tej sprawie. Wymaga podkreślenia, że strona nie jest pozbawiona możliwości kwestionowania wiarygodności z dowodu z opinii biegłego, jednak w okolicznościach tej sprawy nie stwierdzano podstaw do przyjęcia, że wnioski biegłego są wątpliwe.

6.  W odniesieniu do kosztów sporządzenia opinii przed procesem - w uzasadnieniu Sądu I Instancji znajduje się fragment wskazujący na zasadność roszczenia z tego tytułu, jednak Sąd, zasądzając roszczenie, nie uwzględnił tej sumy. Powodowi przysługuje zwrot kosztów z tego tytułu, jako poniesionej szkody, jeżeli pozostają one w normalnym związku przyczynowym ze zdarzeniem sprawczym (art. 361 § 1 k.c.). Normalność powiązania kauzalnego jest elementem prawotwórczym dla powoda, stąd ciężar dowodu w znaczeniu materialnoprawnym spoczywa na tej stronie. W skład szkody co do zasady wchodzą także wydatki poniesione w związku ze zdarzeniem sprawczym, jednak bez woli poszkodowanego. Nie istnieje zasada, która pozwala zaliczyć do rozmiarów szkody dobrowolnie poniesione wydatki z tytułu badania przed procesem przez specjalistę, czy dochodzone roszczenie jest zasadne. Nie wykluczając oczywiście takiej możliwości, mającej swoje przykłady w praktyce orzeczniczej, konieczne jest udowodnienie faktów, które uzasadniałyby tak poniesione wydatki. W braku zasady zaliczania do szkody wydatków związanych z ustalaniem zasadności roszczenia przed procesem, fakty które wskazywałyby na zwykłe powiązanie kauzalne między dobrowolnie poniesionymi wydatkami a zdarzeniem sprawczym powinny być przez powoda udowodnione. Pozew oraz apelacja nie zawierają faktów tylko rodzaju, co decyduje o oddaleniu roszczenia o zapłatę kwotę 350 zł jako szkody.

7.  Z tych przyczyn apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art 385 k.p.c. Powód przegrał sprawę w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu z art 98 k.p.c. zobowiązany jest do zwrotu pozwanej kwoty 135 zł zgodnie z § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO (...)SSO (...)SSR (del.) (...)