Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2018 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie, VI Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: (...) Klaudia Kłosińska

Protokolant: Iwona Wołyniec

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy E. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)w W.

z udziałem Komendy (...)

na skutek odwołania od decyzji z dnia 23 lipca 2018 r.,(...)

o świadczenie rehabilitacyjne

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w punkcie 1 w ten sposób, że uznaje, że E. K. nie jest zobowiązana do zwrotu pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres od 1 lutego 2018 r. do 28 lutego 2018 r. w kwocie 1.555,12 zł brutto (tysiąc pięćset pięćdziesiąt pięć złotych
i dwanaście groszy);

2.  w pozostałym zakresie odwołanie oddala.

UZASADNIENIE

W dniu 17 sierpnia 2018 r. E. K. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) W. z dnia 23 lipca 2018 r., znak (...) - (...) co do punktu 1 decyzji, w zakresie, w którym organ rentowy odmówił jej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 lutego 2018 r. do dnia
28 lutego 2018 r. oraz zobowiązał do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres od 1 lutego 2018 r. do 28 lutego 2018 r. w kwocie 1.555,12 zł. W uzasadnieniu odwołująca się wskazała, że w dniu pobrania świadczenia rehabilitacyjnego za luty 2018 r. nie wiedziała o tym, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję przyznającą jej prawo do emerytury od dnia 1 lutego 2018 r. ( odwołanie k. 1-14).

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie podnosząc, że świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury, a zatem kwota wypłacona E. K. podlega zwrotowi ( odpowiedź na odwołanie k. 15-16).

W toku postępowania strony podtrzymywały swoje dotychczasowe stanowiska
w sprawie. Zawiadomiony o toczącym się postępowaniu zainteresowany, Komenda (...), nie ustosunkował się do odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 11 października 2017 r., znak (...)-zas, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. przyznał E. K. prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 5 października 2017 r. od dnia 3 marca 2018 r.

( dowód: decyzja ZUS k. 4, zeznania E. K. k. 34-35, e-protokół: (...))

W dniu 13 lutego 2018 r. E. K. złożyła wniosek o przyznanie emerytury wskazując w nim, że pobiera świadczenie rehabilitacyjne, zaś w dniu 23 lutego 2018 r. zwróciła się do pracodawcy z wnioskiem o rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron z dniem 3 marca 2018 r.

( dowód: kopia wniosku o emeryturę k. 23-25, wniosek o rozwiązanie umowy o pracę k. 11, pismo Wydziału Kadr Komendy (...)k. 12, zeznania E. K. k. 34-35, e-protokół: (...))

W dniu 26 lutego 2018 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)w W. wydał decyzję o przyznaniu emerytury E. K. od dnia 1 lutego 2018 r. z jednoczesnym zawieszeniem jej wypłaty z uwagi na kontynuację zatrudnienia. Tego samego dnia E. K. pobrała świadczenie rehabilitacyjne za luty 2018 r. Decyzja o przyznaniu emerytury została jej doręczona
w marcu 2018 r.

( dowód: decyzja z 26.02.2018 r. k. 5-6, korespondencja mailowa ZUS i (...) akta organu rentowego, zeznania E. K. k. 34-35, e-protokół: 00:00:11-00:06:52)

W dniu 3 marca 2018 r. E. K. rozwiązała stosunek pracy na mocy porozumienia stron. Decyzją z dnia 23 marca 2018 r., znak (...), organ rentowy ustalił wysokość emerytury i podjął wypłaty od dnia 1 marca 2018 r. Świadczenie emerytalne za okres marzec-kwiecień 2018 r. zostało wypłacone w dniu 6 kwietnia 2018 r.

Decyzją z dnia 23 lipca 2018 r., znak (...) - (...)07, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. wydał decyzję, którą w punkcie 1 odmówił E. K. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 1 lutego 2018 r. do 3 marca 2018 r. i zobowiązał ją do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres od 1.02.2018 r. do 28.02.2018 r.
w kwocie 1.555,12 zł brutto, zaś w punkcie 2 uznał, że powstała nadpłata świadczenia rehabilitacyjnego z funduszu chorobowego za okres od 1.03.2018 r. do 3.03.2018 r.,
w kwocie 166,62 zł brutto, którą płatnik składek Komenda (...)
w W., ul. (...), nienależnie rozliczył w ciężar składek na ubezpieczenie społeczne.

( dowód: świadectwo pracy k. 13, decyzja z dnia 23 marca 2018 r. k. 7-8, potwierdzenie wypłaty k. 10, decyzja z 23 lipca 2018 r. – akta organu rentowego zeznania E. K. k. 34-35, e-protokół: (...))

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów.

Odnosząc się do osobowych źródeł dowodowych, Sąd uznał zeznania przesłuchanej
w charakterze strony E. K. za miarodajne i mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Analizując treść zeznań odwołującej się, Sąd nie dopatrzył się niespójności bądź niejasności, które dyskwalifikowałyby ich przydatność dla poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych. Wprawdzie ustalając datę pobrania spornego świadczenia Sąd przyjął dzień
26 lutego 2018 r., wskazany przez Komendę (...), nie zaś 27 lutego 2018 r., który podawała E. K., jednak tego rodzaju rozbieżność nie wpływa na ocenę wiarygodności odwołującej się. Informacje w tym przedmiocie udzielone przez płatnika świadczenia były zdaniem Sądu bardziej miarodajne, albowiem jako podmiot zatrudniający szereg pracowników jest zobowiązany do prowadzenia szczegółowej dokumentacji, na podstawie której można precyzyjnie ustalić daty i wysokość wypłacanych świadczeń.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się nadto na dowodach z dokumentów przedłożonych do akt sprawy. Część z nich, jak decyzje organu rentowego, stanowią dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania (art. 244 § 1 kpc), korzystające z domniemania prawdziwości zawartej w nich treści. Za wiarygodne Sąd uznał również pozostałe materiały zgromadzone w toku postępowania, takie jak świadectwo pracy, potwierdzenie wypłaty, wniosek o rozwiązanie umowy o pracę czy wydruki korespondencji mailowej. Żadna ze stron nie negowała ich autentyczności i rzetelności, zaś Sąd z urzędu nie znalazł przyczyn skutkujących koniecznością wyłączenia ich z puli wiarygodnego materiału dowodowego.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 7 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 2017 poz 1368 t.j.) świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje m.in. osobie uprawnionej do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Należy przy tym zaznaczyć, że osobą „uprawnioną do emerytury” w świetle powyższego przepisu jest osoba spełniająca wszystkie przesłanki nabycia prawa do tego świadczenia i której prawo do emerytury zostało ustalone decyzją organu rentowego, nawet jeśli prawo to uległo zawieszeniu z powodu kontynuowania zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy bez rozwiązania stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 sierpnia 2010 r., sygn. akt II UK 41/10, LEX nr 701658). Dla ustalenia „uprawnienia do emerytury” nie ma nadto znaczenia fakt przyznania emerytury decyzją wydaną z mocą wsteczną. Art. 18 ust. 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie przewiduje bowiem wyjątków od ustanowionej w nim zasady, przez co brak przeszkód do uznania, że pobrane świadczenie rehabilitacyjne nie przysługiwało ubezpieczonemu z uwagi na następcze przyznanie prawa do emerytury. W ocenie Sądu z uwagi na brzmienie ww. przepisu organ rentowy prawidłowo uznał, że świadczenie rehabilitacyjne za luty 2018 r. nie przysługiwało odwołującej się. Z tego względu odwołanie w zakresie wniosku o zmianę decyzji w części odmawiającej E. K. prawa do świadczenia rehabilitacyjnego od 1.02.2018 r. do 28.02.2018 r. podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc. Należy jednak zaznaczyć, że nie zawsze ustalenie, iż świadczenie rehabilitacyjne nie przysługiwało jest jednoznaczne z obowiązkiem jego zwrotu.

Podstawą zwrotu nienależnie pobranego świadczenia jest art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ustawy (Dz. U. 2017 poz. 1778 t.j.), zgodnie z którym osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie,
w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem
ust. 11. Jednocześnie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych precyzuje co należy rozumieć pod pojęciem nienależnie pobranych świadczeń. Zgodnie z art. 84 ust. 2 ww. ustawy za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się: świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania (pkt 1) oraz świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia (pkt 2). W przedmiotowej sprawie obowiązek zwrotu pobranego świadczenia może być rozważany wyłącznie pod kątem pkt 1 albowiem jednoznacznie ustalono, że E. K. składając wniosek o przyznanie emerytury wskazała, że pobiera świadczenie rehabilitacyjne. Dalsze rozważania dotyczące zasadności obowiązku zwrotu świadczenia będą więc czynione w kontekście art. 84 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy.

Powoływany przepis, ustanawiając obowiązek zwrotu świadczenia przez osobę, która pobrała nienależne świadczenie, wskazuje istotną cechę nienależnie pobranego świadczenia
w ujęciu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, którą jest świadomość osoby pobierającej świadczenie co do nieprzysługiwania tego świadczenia w całości lub w części. Podstawowym zatem warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi
w myśl ww. przepisu jest, po pierwsze, brak prawa do świadczenia oraz, po drugie, świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r., sygn. akt I UK 174/09, LEX nr 585709). Obowiązek zwrotu świadczenia obciąża więc tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, mając świadomość jego nienależności. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał E. K. prawo do emerytury decyzją z dnia 26 lutego 2018 r., czyli wydaną tego samego dnia, w którym ubezpieczona pobrała świadczenie rehabilitacyjne za luty 2018 r. Decyzja została wysłana do E. K. zwykłym listem, a doręczona dopiero
w marcu 2018 r. Oznacza to, że 26 lutego 2018 r., to jest w dniu pobrania przez ubezpieczoną świadczenia rehabilitacyjnego, E. K. nie wiedziała o przyznaniu jej prawa do emerytury. Skoro wiedza świadczeniobiorcy o okoliczności wyłączającej prawo do świadczenia wystąpiła dopiero po pobraniu świadczenia, nie sposób uznać, aby podlegało ono zwrotowi albowiem pobrane w tych okolicznościach świadczenie nie może być uznane za „świadczenie nienależnie pobrane” w rozumieniu art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zdaniem Sądu ustalenie, że decyzja o przyznaniu emerytury została wydana
w dniu, w którym E. K. pobrała świadczenie rehabilitacyjne (a zatem nie mogła mieć wiedzy o zapadłym orzeczeniu, które zostało jej doręczone dopiero w marcu) prowadzi do wniosku, że świadczenie zostało wypłacone w sposób, na który nie miała wpływu wina świadczeniobiorcy. Nie można także przyjąć, że w sferze świadomości E. K. pozostawało pobieranie świadczenia nienależnego. Skoro zaś wiedza świadczeniobiorcy
o okoliczności wyłączającej prawo do świadczenia powstała post factum, a do tego pobranie świadczenia nie stanowiło wyniku sprzecznej z prawem działalności ubezpieczonej, to nie ma podstaw do uznania, że wypłacone należności podlegają zwrotowi na podstawie
art. 84 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. (por. wyrok Sądu Najwyższego
z 2 grudnia 2009 r., sygn. akt I UK 174/09, LEX 585709, wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2016 r., sygn. akt I UK 261/15, LEX nr 2057612,wyrok Sądu Apelacyjnego
w K. z dnia 11 września 1996 r., sygn. akt III Aur 105/96, OSA 1997/7-8/21, wyrok Sądu Okręgowego (...)z dnia 23 września 2016 r., sygn. akt
VII Ua 35/16, LEX nr 2243142). Z tego powodu odwołanie było zasadne w części dotyczącej obowiązku zwrotu świadczenia rehabilitacyjnego i skutkowało zmianą zaskarżonej decyzji na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc.

Z uwagi na fakt, że zasadnicze żądanie odwołującej się zostało uwzględnione, E. K. uznano za stronę wygrywającą proces, przez co wniosek organu rentowego
o zasądzenie zwrotu kosztów procesu na podstawie art. 98 kpc nie został uwzględniony.

Mając na uwadze powyższe, orzeczono jak w sentencji.