Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 listopada 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 listopada 2013 roku

sprawy z wniosku M. P. (1)

z udziałem B. F., G. M., B. P., M. P. (2), T. P., M. Ś., K. Z., I. S. (1) i A. M.

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 24 kwietnia 2013 roku, sygn. akt I Ns 867/09

oraz zażalenia wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 5 lipca 2013 roku, sygn. akt I Ns 867/09

postanawia:

1.  z zażalenia wnioskodawczyni zmienić zaskarżone postanowienie z dnia 5 lipca 2013 roku w punktach: drugim w ten sposób, że określone w nim wynagrodzenie kuratora na kwotę 1.800 złotych obniżyć do kwoty 200 (dwieście) złotych oraz trzecim w ten sposób, że kwotę 1.800 złotych obniżyć do kwoty 200 (dwieście) złotych a w pozostałej części zażalenie oddalić;

2.  oddalić apelację.

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt: II Ca 721/13, II Cz 642/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. P. (1)wnosiła o stwierdzenie nabycia przez nią w drodze zasiedzenia nieruchomości położonej w P. (...). przy ul. (...)oznaczonej w ewidencji gruntów numerami działek:(...)o powierzchni 0,0660 ha i(...)o powierzchni 0,2293 ha z dniem 12 sierpnia 1978 r.

Uczestnicy postępowania w osobach: G. M., K. Z., B. F., A. M., M. Ś. i I. S. (2) ostatecznie wnosili o oddalenie wniosku.

Uczestnik M. P. (2) nie zajął stanowiska w sprawie.

Kurator T. P. zostawił wniosek do uznania Sądu.

Zaskarżonym postanowieniem. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. Tryb. oddalił wniosek, postanowił nie obciążać wnioskodawczyni nieuiszczoną opłatą od pozwu oraz ustalił, iż każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

Nieruchomość położona w P. (...). przy ul. (...), oznaczona w ewidencji gruntów nr działki (...)o powierzchni 0,0660 ha jest objęta księgą wieczystą (...)a jej ujawnionym właścicielem jest M. (...) M. P. (1)córka J.i J..

Nieruchomość położona w P. (...). przy ul. (...), oznaczona w ewidencji gruntów nr działki (...)o powierzchni 0,0497 ha i nr (...) o powierzchni 0,2296 ha jest objęta księgą wieczystą (...)a jej ujawnionymi właścicielami byli M. P. (3)i Z. G.(jego spadkobierczynią jest B. F.- uczestnik postępowania w sprawie).

Od początku lat 2000 przy ul. (...)prowadzi kwiaciarnię I. S. (1)a przy ul. (...)pod nr (...) prowadzi kwiaciarnię M. Ś..

Nieruchomością położoną w P. (...). przy ul. (...)do swojej śmierci zajmowała się i podejmowała wszelkie decyzje M. P. (3)córka J.i J..

Osoba ta zmarła 15 sierpnia 1984 r., przed swoja śmiercią wielokrotnie wskazywała, iż po jej śmierci w/w nieruchomość ma stać się własnością wnuka J. P., gdyż drugi wnuk T. P. miał nieruchomość nabytą na P..

W/w M. P. (3)zezwoliła wnukowi J. P.i jego żonie M. P. (1)córce E.i S.na prowadzenie działalności gospodarczej na nieruchomości w postaci kamieniarstwa, jak również decydowała o ich zamieszkiwaniu na przedmiotowej nieruchomości przy ul. (...)za wyjątkiem okresu od 1972 r. do 1999 r., gdy wnuk z żoną zamieszkiwali przy ul. (...)w P. (...).

Właścicielka nieruchomości zdecydowała o zmianie siedziby wykonywania kamieniarstwa przez wnuka z (...) na (...).

Po śmierci M. P. (3) uprawnienia właścicielskie do całości nieruchomości w/w wykonywał wnuk J. P. wraz z żoną M. do swojej śmierci w roku 1988.

Po śmierci J. P. dalszą działalność kamieniarską z przerwami prowadziła jego żona M. P. (1)-wnioskodawczyni.

Przez pewien okres czasu na nieruchomości przy ul. (...) powstało zbiorowisko śmieci a po roku (...) córki M. P. (1) I. S. (1) i M. Ś. podjęły prace na w/w nieruchomości i zaczęły prowadzić działalność gospodarczą.

M. P. (3) córka J. i J. miała jednego syna S. P. zmarłego przez jej śmiercią. S. P. miał 2 synów J. P. i T. P..

Spadkobiercami J. P.zmarłego w 1988 r. w P. (...). są: żona M. P. (1)z domu K.oraz dzieci: D. P., M. P. (2), A. M., M. Ś., I. S. (1). Podatki od nieruchomości po śmierci M. P. (3)regulowali J.i M. P. (1), potem M. P. (1)oraz I. S. (1)i M. Ś..

Syn J. P. D. P. nie żyje a jego spadkobiercami są: B. P., G. M. i K. Z..

Powyższy stan faktyczny sprawy wskazuje, iż za życia M. P. (3) secundo voto M. ona była uważana za właścicielkę nieruchomości, która wykonywała pełnie swych uprawnień, tak więc nie można przyjąć, że za swojego życia przekazała ona nieruchomość wnukowi J. P..

M. P. (3) wyrażała jedynie swoją wolę na przyszłość, aby po swojej śmierci wnuk J. objął nieruchomość, na której pozwoliła mu też prowadzić działalność gospodarczą kamieniarstwo wraz z żoną.

Okoliczność tę potwierdzają zeznania w/w świadków, uczestników jak również zeznania samej wnioskodawczyni.

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, iż żądanie wnioskodawczyni nie jest zasadne, a to z racji przedwczesności.

Wnioskodawczyni ubiegająca się o nabycie własności działek nr (...)przy ul. (...)w P. (...). samoistne posiadanie tej nieruchomości może wywieść dopiero od śmierci babci męża M.vel M. P. (1)secundo voto M.tj. po 16.VIII.1984 r.

Dla stwierdzenia nabycia własności przez zasiedzenie zważywszy na datę początkową tj. 18.VIII.1984 r. i posiadanie w złej wierze należy liczyć 30-letni okres posiadania czyli zasiedzenie nastąpiłoby po 16.VIII.2014 r.

Z takim posiadaniem w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia dopiero po 15.VIII.1984 r., gdyż J. P. wspólnie z wnioskodawczynią decydowali i pracowali na nieruchomości, czego nie można powiedzieć w okresie przed tą datą, gdyż wówczas działania na nieruchomości były uwarunkowane wolą M. M. (3).

Po śmierci J. P. w 1988 r. dalszą działalność gospodarczą na nieruchomości prowadziła kilka lat wnioskodawczyni, aczkolwiek jej dzieci jako spadkobiercy J. P. nie zrezygnowały ze swoich udziałów spadkowych po swoim ojcu J. P., czego przejawem było rozpoczęcie i kontynuowanie działalności kwiaciarstwa i kamieniarstwa przez córki I. S. (1) i M. Ś. jak również opłacanie przez nie podatków i zaległości podatkowej.

O powyższym Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 172 k.c.

Z uwagi na sytuacje majątkowo-rodzinną wnioskodawczyni w zakresie opłaty od wniosku Sąd I instancji na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych z dnia 28 lipca 2005r. postanowił jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzekł z mocy art. 520 § 1 k.p.c.

Wnioskodawczyni od postanowienia wniosła apelację. Z treści uzasadnienia wynika, że skarżąca zarzuca naruszenie przepisu art. 172 § 1 k.c. przez błędne przyjęcie przez Sąd Rejonowy samoistnego posiadania w złej wierze, kiedy w jej ocenie w świetle przeprowadzonych dowodów należało przyjąć posiadanie w dobrej wierze.

W konkluzji wnosiła o zmianę zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie wniosku w całości.

Uczestniczki postępowania I. S. (2) i M. Ś. wnosiły o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja nie jest zasadna.

Ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i z tego powodu Sąd II instancji przyjmuje je za własne.

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia czy samoistne posiadanie przez wnioskodawczynię jest posiadaniem w dobrej czy też złej wierze.

W tym miejscu należy stwierdzić, że przepis art. 172 k.c. łączy przepisany dla nabycia własności nieruchomości w drodze zasiedzenia upływ czasu z kwalifikacją posiadania według kryterium dobrej lub złej wiary. Przy uzyskaniu posiadania w dobrej wierze termin ten wynosi 20 lat - art. 172 § 1 k.c., zaś w złej wierze - 30 lat - art. 172 § 2 k.c.

Decydująca dla oceny dobrej czy złej wiary posiadacza jest przede wszystkim jego świadomość w dacie uzyskania przez niego posiadania nieruchomości.

W związku z powyższym przypomnieć należy, że w orzecznictwie wyodrębniły się dwa poglądy, a mianowicie tzw. tradycyjny, według którego dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo oraz tzw. zliberalizowany, przyjmujący, że dobra wiara posiadacza jest równoznaczna z jego przekonaniem, opartym na obiektywnych przesłankach, wywodzących się ze stosunku będącego podstawą i przyczyną konkretnego stanu faktycznego, i wykonując w swoim imieniu prawo własności niczyjego prawa nie narusza, co występuje przede wszystkim wtedy, gdy otrzymał on posiadanie od właściciela rezygnującego ze swego prawa, czyli także w wypadku wejścia w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy mającej na celu przeniesienie własności, ale sporządzonej bez zachowania formy aktu notarialnego.

Kierunek orzecznictwa co do pojmowania dobrej wiary ustalony został uchwałą składu 7 siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6.12.1991 r. (III CZP 108/91, ONSC z 1992 r. nr 4, poz. 48). W uchwale tej Sąd Najwyższy opowiedział się za tzw. tradycyjnym rozumieniem dobrej wiary, według którego dobra wiara polega na tym, że posiadacz jest przekonany o tym że posiada zgodnie z przysługującym prawem, przy czym jego przekonanie znajduje usprawiedliwienie w okolicznościach danego wypadku. Przy takim ujęciu dobrą wiarę wyłącza nie tylko wiadomość o braku uprawnień ale także brak wiadomości spowodowany niedbalstwem. Pozostaje bowiem również w złej wierze osoba, która przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że nie jest właścicielem nieruchomości (że uzyskując jej posiadanie nie nabyła własności).

Korzystając z dorobku doktryny można stwierdzić, że wyczerpujące wyliczenie okoliczności, które mogą usprawiedliwiać dobrą wiarę posiadacza w chwili uzyskania posiadania, nie byłoby możliwe. Przykładowo można wskazać sytuacje, gdy objęcie w posiadanie nastąpiło na podstawie umowy o przeniesienie własności, nieważnej z powodu braku zdolności do czynności prawnych po stronie zbywcy, o czym nabywca nie wiedział, albo z tej przyczyny, że zbywca nie był właścicielem nieruchomości, choć za takiego uchodził w oczach nabywcy; nie można natomiast przypisywać nabywcy dobrej wiary, jeżeli umowa była nieważna wskutek niezachowania formy aktu notarialnego. Zaaprobować należy również stwierdzenie, że w dobrej wierze może być także osoba, która obejmując nieruchomość w posiadanie swym jednostronnym działaniem błędnie, ale w okolicznościach usprawiedliwiających takie przekonanie sądzi, że przysługuje jej prawo własności, np. na podstawie dziedziczenia, w szczególności gdy, będąc spadkobiercą ustawowym, nie wie o istnieniu testamentu, w którym do dziedziczenia powołano inną osobę.

Podstawowym składnikiem dobrej wiary jest subiektywne przekonanie posiadacza, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo, mimo że obiektywnie rzecz biorąc przekonanie to nie jest zgodne z rzeczywistością (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 5 września 1989 r., III CRN 277/89, OSP 1991, z. 7-8, poz. 186). To okoliczności te będą, lub nie będą - według obiektywnych kryteriów oceny - usprawiedliwiać przekonania posiadacza o przysługiwaniu mu wykonywanego prawa.

Wnioskodawczyni i jej dzieci nie mogą być uznani za samoistnych posiadaczy w dobrej wierze, do czego prowadzi prawidłowo przeprowadzona przez Sąd Rejonowy analizy okoliczności w jakich doszło do objęcia nieruchomości w posiadanie.

W dacie objęcia nieruchomości w posiadanie wnioskodawczyni i jej nieżyjący mąż wiedzieli, że nieruchomość stanowiła własność M. P. (3) córki J. i J.. Wprawdzie M. P. (3) wyrażała wolę na przyszłość, aby po jej śmierci wnuk J. P. objął nieruchomość, ale nigdy za swego życia nie przekazała wnukowi jej. Po śmierci M. P. (3) córki J. i J. wnioskodawczyni i jej mąż mieli świadomość, że do nieruchomości mają również prawo pozostali spadkobiercy ustawowi. Objęcie nieruchomości w posiadanie samoistne po śmierci M. P. (3) przez wnioskodawczynię i jej męża J. było zatem posiadaniem w złej wierze.

Zasadnie w oparciu o tak poczynione ustalenia stanie faktyczne Sad Rejonowy wywiódł, że do stwierdzenia zasiedzenia spornych nieruchomości konieczny jest upływ 30 – letniego posiadania. Skoro termin ten upłynie dopiero po dniu 14 sierpnia 2014 r., to zasadnie wniosek jako przedwczesny Sąd Rejonowy oddalił.

Zarzut apelacji naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 172 § 1 k.c. w tej sytuacji Sąd II instancji nie może podzielić. Dlatego i na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy postanowił jak w sentencji.

Zażalenie wnioskodawczyni kwestionujące przyznanie kuratorowi wynagrodzenia w kwocie 1800 zł jest w ocenie Sądu II instancji częściowo zasadne. Stosownie do treści § 8 pkt 1 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.08.1982 r. w sprawie stawek, warunków przyznawania i wypłaty ryczałtu przysługującego sędziom i pracownikom sądowym za dokonanie oględzin oraz stawek należności kuratorów wysokość wynagrodzenia kuratora nie może przekroczyć ( biorąc pod uwagę wartość przedmiotu sprawy ) kwoty 900 zł. Biorąc pod uwagę nakład pracy kuratora, który ograniczył się do złożenia oświadczenia, że pozostawia żądanie wniosku do uznania sądu ( kurator nie czynił prób ustalenia miejsca pobytu nieobecnego ) należało jego wynagrodzenia obniżyć z kwoty 1800 zł do kwoty 200 zł, a w pozostałej części zażalenie oddalono. O powyższym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. oraz art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

Na oryginale właściwe podpisy