Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 9 listopada 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania Z. B.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania Z. B. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 19 października 2016 r. Nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że w miejsce karę pieniężnej w kwocie

10 000 zł (dziesięć tysięcy złotych) nakłada na Z. B. karę pieniężną w wysokości 1 000 zł (jeden tysiąc złotych),

II.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie,

III.  nie obciąża pozwanego kosztami postępowania.

SSO Andrzej Turliński

Sygn. akt XVII AmE 21/17

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) decyzją z dnia 19 października 2016 r. Nr (...)na podstawie art. 168 pkt 11 i art. 170 ust. 4 pkt 1 oraz art. 169 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2015 r., poz. 478 z późn. zm.) oraz na podstawie art. 104 k.p.a. w związku z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 r., poz. 1059 z późn. zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej Z. B. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą Z. B. (...) Elektrownia (...) w K. (powód), orzekł, że powód naruszył art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii, w ten sposób, że nie przedłożył Prezesowi URE w terminie 30 dni od zakończenia IV (czwartego) kwartału 2015 r. sprawozdania kwartalnego, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii, za IV (czwarty) kwartał 2015 r. – pkt 1 decyzji.

W pkt 2 decyzji za działania opisane w pkt 1 Prezes URE wymierzył powodowi karę pieniężną w wysokości 10.000 zł.
Od ww. decyzji powód wniósł odwołanie zaskarżając decyzję w części tj. w zakresie pkt 2.

Zaskarżonej decyzji zarzucił:

1.  Naruszenie art. 174 ust. 2 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii poprzez jego niezastosowanie w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, w szczególności wobec faktu, że Prezes URE ponad wszelką wątpliwość posiadał informacje dotyczące działalności skarżącego za IV (czwarty) kwartał 2015 r., w których posiadanie wszedł przed dniem 30 stycznia 2016 r.,

2.  Naruszenia art. 168 pkt 11 w zw. z art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że obowiązek przekazania Prezesowi URE sprawozdania kwartalnego ma charakter bezwzględny, a przyczyny niewypełnienia tego obowiązku nie wpływają na negatywną ocenę jego zaniechania i nie mogą skutkować uchyleniem bezprawności stwierdzonego naruszenia, podczas gdy kary pieniężne nakładane przez organy regulacji rynku nie mają charakteru sankcji karnych i przy ich nakładaniu konieczne jest uwzględnienie różnego rodzaju elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej dolegliwymi (nieproporcjonalnymi do wagi naruszonego obowiązku) karami pieniężnymi,

3.  Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że Prezes URE przed dniem 30 stycznia 2016 r. nie posiadał informacji dotyczących działalności skarżącego za IV (czwarty) kwartał 2015 r., podczas gdy Prezes URE ponad wszelką wątpliwość wszedł w posiadanie tych informacji w związku z wydanymi przez siebie na wniosek skarżącego świadectwami pochodzenia energii elektrycznej za ten okres oraz wcześniej składanymi sprawozdaniami kwartalnymi,

4.  Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że skarżący przekazał Prezesowi URE sprawozdanie za IV (czwarty) kwartał 2015 r. w dniu 5 kwietnia 2016 r., podczas gdy przekazanie nastąpiło w dniu 30 marca 2016 r.,

5.  Naruszenie art. 80 k.p.a. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i uznanie, że waga naruszonego przez skarżącego obowiązku braku przedłożenia Prezesowi URE w terminie 30 dni od zakończenia IV (czwartego) kwartału 2015 r. sprawozdania kwartalnego, zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii, za IV (czwarty) kwartał 2015 r., jest znacząca.

Mając powyższe zarzuty na uwadze powód wniósł o zmianę decyzji Prezesa URE w zaskarżonej części tj. w zakresie pkt 2 poprzez odstąpienie od wymierzenia skarżącemu kary pieniężnej oraz zasądzenie od organu na rzecz skarżącego kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W przypadku podzielenia przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przedstawionych przez skarżącego w uzasadnieniu odwołania wątpliwości natury konstytucyjnej przepisu art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii powód wniósł o wystąpienie przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem prawnym czy art. 170 ust. 4 pkt 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Powód wniósł również o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do odwołania na okoliczność ich treści oraz inne okoliczności wskazane w uzasadnieniu oraz zobowiązanie Prezesa URE do udzielenia informacji kiedy otrzymał od operatora systemu elektroenergetycznego ( (...) S.A.) wniosek skarżącego o wydanie świadectwa pochodzenia Nr (...) z dnia 23 lutego 2016 r. dotyczącego energii elektrycznej wytworzonej przez skarżącego w okresie od dnia 1 grudnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. przekazany Prezesowi URE za pośrednictwem (...) S.A.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Ponadto wniósł o dopuszczenie dowodu z dokumentu „wniosek o wydanie świadectwa pochodzenia z dnia 07.01.2016 r.” na okoliczność, iż dokument ten nie zawiera informacji, które powód miał obowiązek przekazać Prezesowi URE w sprawozdaniu kwartalnym, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy oze, a tym samym nie może być potraktowany jako sprawozdanie kwartalne i spełnienie ww. obowiązku.

Pozwany podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny.

Powód prowadzi działalność gospodarczą w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z małej instalacji odnawialnego źródła energii tj. w elektrowni wodnej o mocy 0,062 MW. W związku z tym w dniu 13 maja 2015 r. został wpisany przez Prezesa URE do rejestru wytwórców energii w małej instalacji, tj. rejestru o którym mowa w art. 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii.

Jak wynika z treści art. 9 ust. 1 pkt 5 ustawy o odnawialnych źródłach energii wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji jest obowiązany prowadzić dokumentację dotyczącą łącznej ilości: energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji, energii elektrycznej sprzedanej sprzedawcy zobowiązanemu, o którym mowa w art. 40 ust. 1, która została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji i wprowadzona do sieci dystrybucyjnej, zużytych paliw do wytwarzania energii elektrycznej w małej instalacji oraz rodzaju tych paliw, a także energii elektrycznej sprzedanej odbiorcom końcowym.

Zgodnie zaś z art. 9 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji jest obowiązany przekazywać Prezesowi URE sprawozdania kwartalne zawierające informacje, o których mowa w pkt 5, w terminie 30 dni od dnia zakończenia kwartału.

Termin do złożenia przez powoda sprawozdania za IV kwartał 2015 r. upłynął więc w dniu 30 stycznia 2016 r. We wskazanym terminie powód nie wywiązał się z ww. obowiązku.

W związku z powyższym Prezes URE pismem z dnia 24 marca 2016 r. (k 1 akt administracyjnych) zawiadomił powoda o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z nieprzedłożeniem sprawozdania kwartalnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii zawierającego informacje wymienione w art. 9 ust. 1 pkt 5 tej ustawy. Ponadto wezwał powoda do złożenia szczegółowych wyjaśnień w tej sprawie, wniosków dowodowych oraz przesłanie uwierzytelnionych kopii dokumentów mających związek z ujawnionym naruszeniem art. 9 ust. 1 pkt 7 ustawy o odnawialnych źródłach energii, polegającym na nieprzedłożeniu w terminie sprawozdania kwartalnego za IV (czwarty) kwartał 2015 r.

W odpowiedzi na powyższe powód pismem z 4 kwietnia 2016 r. na podstawie art. 105 § 1 i § 2 k.p.a. wniósł o umorzenie postępowania (k 4 akt administracyjnych).

Pismem z 26 września 2016 r. Prezes URE zawiadomił powoda o zakończeniu postępowania dowodowego w przedmiotowej sprawie, a także poinformował o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem dowodowym w terminie 7 dni od dnia doręczenia ww. zawiadomienia (k 8 akt administracyjnych).

Powód nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia.

Sąd Okręgowy w Warszawie zważył, co następuje.

W myśl art. 168 pkt 11 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii - Dz.U. z 2015 r., poz. 478 z późn. zm. (dalej: uoze) karze pieniężnej podlega ten, kto nie przedkłada w terminie Prezesowi URE sprawozdania, o którym mowa w art. 9 ust. 1 pkt 7 tej ustawy lub podaje w tym sprawozdaniu nieprawdziwe informacje.

Według art. 169 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, karę tę wymierza Prezes URE w drodze decyzji. Odpowiedzialność przewidziana w art. 168 pkt 11 uoze ma charakter obiektywny. Dla stwierdzenia naruszenia przez przedsiębiorcę ciążącego na nim obowiązku wystarczające jest ustalenie, że dany podmiot zachował się w sposób sprzeczny z wiążącym go nakazem lub zakazem. W tym zakresie, w ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, fakt nieprzedstawienia przez powoda Prezesowi URE, do dnia 30 stycznia 2016 r. sprawozdania kwartalnego, wymaganego przywołanymi wyżej przepisami prawa uznać należało za udowodniony. Obiektywny i bezsporny stan faktyczny sprawy potwierdza zatem niewywiązanie się przez powoda z ustawowego obowiązku sprawozdawczego. Bez znaczenia pozostaje przy tym kwestia przyczyn niedopełnienia przedmiotowego obowiązku.

Odpowiedzialność finansowa określona w art. 168 pkt 11 uoze została zliberalizowana przez normę z art. 174 ust. 2 uoze, poprzez przyznanie organowi regulacyjnemu uprawnienia do odstąpienia od wymierzenia kary, gdy wytwórca zachował się sprzecznie z normą ustawy uoze, lecz zmienił swoje zachowanie (zrealizował obowiązek), zanim organ regulacyjny powziął wiadomość i o ile zakres naruszenia był znikomy. Brzmienie przepisu art. 174 ust. 2 wskazuje jednoznacznie, że zastosowanie tej instytucji wymaga łącznego spełniania obu przesłanek wymienionych w przepisie. Nadto ustawodawca użył w przepisie sformułowania, iż Prezes „może” odstąpić od wymierzenia kary, wskazując na uznaniowy charakter tej instytucji.

Powód przyznał, że nie dopełnił rzeczonego obowiązku w terminie, zakwestionował jednak nieodstąpienie w zaskarżonej decyzji od wymierzenia kary.

W niniejszej sprawie, nawet gdyby uznać, że zakres naruszeń, których dopuścił się wytwórca, był znikomy, to brak jest podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary, z uwagi na bezsporną okoliczność, że do zrealizowania obowiązku sprawozdawczego doszło dopiero na skutek zawiadomienia przedsiębiorcy przez Prezesa URE o wszczęciu postępowania administracyjnego. Przedmiotowe sprawozdanie zostało złożone Prezesowi URE przez powoda dopiero w dniu 5 kwietnia 2016 r. (k. 3 akt administracyjnych) tj. w toku postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej wszczętego przez Prezesa URE pismem z dnia 24 marca 2016 r. Nie została zatem spełniona druga z przesłanek wymienionych w art. 174 ust. 2 uoze, co przesądza o niedopuszczalności odstąpienia od wymierzenia kary.

Bez znaczenia dla karalności na gruncie przepisu 168 pkt 11 uoze pozostaje kwestia przyczyn niedopełnienia obowiązku sprawozdawczego. Dlatego bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy było dowodzenie przez powoda jego problemów zdrowotnych rzutujących na opóźnienie w złożeniu sprawozdania.

W ocenie Sądu Prezes URE, prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy i zastosował art.168 pkt.11 uoze. Warto wspomnieć, że nałożenie kary w konkretnej wysokości za uchybienie wskazane w tym przepisie ma charakter obligatoryjny, wobec czego przy braku przesłanek do odstąpienia kary, Prezes URE zobowiązany był nałożyć na powoda karę w kwocie 10.000 zł.

Przy rozpoznawaniu odwołania w niniejszej sprawie należało mieć na uwadze, że zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. sąd wydając wyrok, bierze za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Stan rzeczy oznacza także prawo obowiązujące w chwili zamknięcia rozprawy (zob. wyrok SN z dnia 28 listopada 2016r., sygn.akt II PK 238/15). W dniu 14 lipca 2018 r. weszły w życie przepisy ustawy z dnia 7 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2018, poz. 1276). W art. 1 pkt 59a ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw ustawodawca zmienił treść art. 170 ust. 4 pkt 2 uoze. Zgodnie z art. 170 ust. 4 pkt 2 uoze w brzmieniu obowiązującym od dnia 14 lipca 2018 r. kara pieniężna z tytułu naruszenia, o którym mowa w art. 168 pkt 11 uoze wynosi 1 000 zł., a nie jak uprzednio 10 000 zł.

Mimo, iż podniesione przez powoda w odwołaniu zarzuty okazały się bezzasadne, wysokość wymierzonej kary podlegała obniżeniu ze względu na nowelizację przepisu art. 170 ust. 4 pkt. 2 uoze. Nowelizacja ta nie zawiera jednak odpowiedniego przepisu intertemporalnego. Wobec powyższego Sąd, mając na uwadze konieczność zastosowania zasad intertemporalnych prawa represyjnego (karnego) do administracyjnych kar pieniężnych, a więc przepisów względniejszych dla sprawcy w dacie orzekania, działając na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 zmienił zaskarżoną decyzję w zakresie wysokości nałożonej kary pieniężnej obniżając ją do kwoty 1000 zł. Rozwiązanie takie jest zgodne z zaleceniami Rekomendacji Nr 91(1) Komitetu Ministrów dla Państw Członkowskich w sprawie kar administracyjnych, w zakresie stosowania sankcji mniej uciążliwej obowiązującej w czasie od daty zdarzenia do zastosowania sankcji.

W pozostałym zakresie Sąd oddalił odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. jako bezzasadne.

Mając na uwadze, iż odwołanie powoda, co do materialnej podstawy wydania decyzji o wymierzeniu kary pieniężnej, okazało się bezzasadne, a została ona obniżona wyłącznie na skutek wprowadzonej przez ustawodawcę zmiany, Sąd uznał powoda za stronę przegrywającą spór w przeważającej części i obciążył kosztami procesu strony przeciwnej w całości na zasadzie art. 100 zdanie drugie k.p.c. Na koszty należne Prezesowi URE złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz.1804) w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia odwołania tj. w dniu 7 listopada 2016 r. (k. 52).