Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 luty 2019 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Hanna Bartkowiak

Sędziowie SSO Ewa Taberska ( spr.)

SSO Jarosław Ochocki

Protokolant st. sekr. sąd. Aleksandra Langocz

przy udziale A. D. Prokuratora Prokuratury Okręgowej
w P.

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2019r.

sprawy P. R. (1)

oskarżonego z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i z art. 270 §1 kk

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Szamotułach

z dnia 1 sierpnia 2018r. sygn. akt II K 240/18

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  przyjmuje, iż czyny przypisane oskarżonemu P. R. (1) w punktach 1 i 2 zaskarżonego wyroku stanowią jeden czyn wyczerpujący znamiona przestępstw z art. 270 § 1 k.k. i z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. popełniony w S. i w P. w okresie od 11 do 17 stycznia 2017r., tj. uznaje oskarżonego P. R. (1) za winnego przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 kk i w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierza mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesza na okres 1 (jednego) roku tytułem próby, a na podstawie art. 33 § 2 k.k. wymierza oskarżonemu karę 40 (czterdzieści) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 20 (dwadzieścia) złotych;

b)  uchyla orzeczenie zawarte w punkcie 1 i 2 dotyczące wymiaru kar pozbawienia wolności i kary grzywny oraz orzeczenia zawarte w punktach 3 i 4 ;

2.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałym zakresie ;

3.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty procesu za postępowanie odwoławcze w kwocie 20 złotych i wymierza mu jedną opłatę
w kwocie 280 złotych za obie instancje.

J. O. H. E. T.

UZASADNIENIE

P. R. (1) został oskarżony o to, że:

I. w dniu 17 stycznia 2017 roku w P. usiłował doprowadzić (...) Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia w P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie nie mniej niż 400 złotych w celu osiągnięcia korzyści majątkowej poprzez wprowadzenie w błąd przedstawiciela (...) Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w P., co do autentyczności podpisu osoby upoważniającej M. K. (1) i zapotrzebowania M. K. (1) na materac przeciwodleżynowy w ten sposób, że przedłożył w NFZ w P. upoważnienie do realizacji zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne - materac przeciwodleżynowy dla M. K. (1) podczas, gdy ww. w dniu 05.01.2017r. zmarła, przy czym do dokonania nie doszło z uwagi na działania pracownika NFZ, tj. o czyn z art. 13 § 1 kk w związku z art. 286 § 1 kk

II. w dniu 11 stycznia 2017 roku w S. w celu użycia za autentyczny dokonał podrobienia dokumentu w postaci zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne poprzez nakreślenie podpisu osoby upoważniającej o treści (...), tj. o czyn z art. 270 § 1 kk

Sąd Rejonowy w Szamotułach wyrokiem Dnia 01 sierpnia 2018 r. sygn. akt II K 240/18:

1.  uznał oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego wyżej w pkt I ustalając, iż do jego popełnienia doszło w okresie od 11 do 17.01.2017r. i że usiłowanie wyłudzenia dotyczyło kwoty 280 złotych, tj. występku z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i za to na podstawie art. 14 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności oraz na podstawie art. 33 § 2 kk karę 40 (czterdzieści) stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30 (trzydzieści) złotych.

2.  uznał oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego wyżej w pkt II ustalając, że podrobiony został dokument w postaci upoważnienia stanowiącego załącznik do zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne, tj. występku z art. 270 § 1 kk i za to na podstawie tego przepisu wymierzył mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności.

3.  Na podstawie art. 85 § 1 kk w zw. z art. 86 § 1 kk połączył wymierzone oskarżonemu kary pozbawienia wolności i wymierzył łączną karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.

4.  Na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk w zw. z art. 70 § 1 kk wykonanie wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 2 (dwóch) lat tytułem próby.

5.  Na podstawie art. 72 § 1 pkt 1 kk zobowiązał oskarżonego do informowania kuratora sądowego na piśmie co 6 (sześć) miesięcy o przebiegu okresu próby oraz orzekł o kosztach sądowych.

Apelację od powyższego wyroku złożył obrońca oskarżonego – k. 147 – 150.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Przed przystąpieniem do analizy zarzutów apelacji należy zauważyć, iż orzeczenie wydane w przedmiotowej sprawie jest oparte na całokształcie materiału dowodowego zebranego w sprawie, który został poddany wnikliwej analizie bez przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów. Analiza ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy znajduje pełne odzwierciedlenie we wnioskach zawartych w uzasadnieniu wyroku, które czyni zadość wymogom art. 424 § 1 i 2 k.p.k., co w pełni pozwala na przeprowadzenie kontroli instancyjnej.

Sąd Okręgowy chciałby również podkreślić, iż Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy oraz dokładny przeprowadził postępowanie dowodowe, wnikliwie i wszechstronnie rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy, dokonując następnie na ich podstawie właściwych ustaleń faktycznych, tak co do samego przebiegu zdarzeń, jak i rozstrzygając kwestie sprawstwa i winy oskarżonego. Postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie zostało przeprowadzone z należytą starannością i poszanowaniem proceduralnych zasad obowiązujących w polskim procesie karnym. Ocena materiału dowodowego zaprezentowana przez Sąd Rejonowy co do zarzucanego oskarżonemu czynu została dokonana z uwzględnieniem reguł sformułowanych w przepisach art. 5 § 2 k.p.k. i 7 k.p.k. Co więcej, jest ona oceną wszechstronną i bezstronną, która w szczególności nie narusza granic swobodnej oceny dowodów i jest zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego. Sąd Okręgowy nie stwierdził też błędów logicznych, jak i faktycznych w rozumowaniu Sądu Rejonowego. W związku z powyższym kontrola apelacyjna uzasadnia twierdzenie, że zaskarżony wyrok został, tak jak tego wymaga norma zawarta w art. 410 k.p.k., prawidłowo i w pełni oparty na właściwie dokonanej ocenie materiału dowodowego, zgromadzonego i ujawnionego w toku postępowania.

I tak oczywistym jest dla Sądu Okręgowego, że bez odpowiedzi pozostanie pytane zadane w apelacji przez obrońcę, z jakich przyczyn oskarżony dla zarobienia 280,00 złotych miałby poświęcić swoje dobre relacje i współpracę z personelem szpitala. Oskarżony nawet przyznając się do popełnienia czynów w postępowaniu przygotowawczym, nie wskazał z jakich to stało się pobudek, zaznaczając jedynie enigmatycznie, że „i tak to już nic nie zmieni”. Przyjąć jednak należy, że oskarżony nie uczynił tego dla celów charytatywnych, chociażby i z tej przyczyny, że oskarżony P. R. (1) prowadził działalność gospodarczą, polegającą na pomaganiu pacjentom załatwić wszelkie formalności w Narodowym Funduszu Zdrowia na materace, wózki inwalidzkie i inny sprzęt medyczny i zarobek oskarżonego wynikał z prowizji, którą otrzymywał od salonu z wyrobami medycznymi. Każda zatem sztuka w/w sprzętu prowizję tę powiększała, niezależnie od zysku, który można było osiągnąć.

Należy w tym miejscu zauważy, że ustawodawca nie zdecydował się w Kodeksie Wykroczeń umieścić oszustwa zamykającego się w kwocie ¼ (do niedawna) minimalnego wynagrodzenia. Spenalizował takie zachowania jako przestępstwo niezależnie od kwoty zysku nadając tym samym wysoką rangę takim przestępczym zachowaniom.

Opinia wydana przez biegłego w dziedzinie (...) stwierdza, że podpis o częściowo domyślnej treści (...), widniejący w polu „czytelny podpis osoby upoważniającej”, znajdujący się na Upoważnieniu w celu realizacji zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne, wystawione (wg treści) przez M. K. (1) dla P. R. (1) został najprawdopodobniej nakreślony przez P. R. (1), a stopień prawdopodobieństwa można określić jako graniczący z pewnością. Podnieść nadto należy, iż przeszkodą dla wydania przez biegłego opinii kategorycznej była jedynie różnica w konstrukcji majuskuły K w kwestionowanym podpisie. Niektóre cechy tego znaki, według biegłego, są zgodne z grafizmem P. R. (1). Lecz w dostępnym materiale porównawczym biegła nie znalazła ani jednej litery K i „k”, które miałyby wiązanie detali bocznego elementu składowego położone po lewej stronie trzonu, w znacznym od niego oddaleniu. Można jednak przyjąć, zdaniem biegłego, że w podrobionym podpisie, jakaś cecha graficzna może być obecna dla grafizmu fałszerza, tzw. świadomie lub nieświadomie nakreślił on znak graficzny w sposób odmienny niż zwykle.

Opinia ta zatem w powiązaniu z prawidłowo ocenionymi przez Sąd Rejonowy zeznaniami M. K. (2) i B. S., które w pełni wiarygodnie zaprzeczyły, by zwracały się do oskarżonego o podjęcie kroków w celu zakupu materaca przeciwodleżynowego dla M. K. (1), w sposób jednoznaczny pozwalają na przyjęcie, że oskarżony wyczerpał znamiona przestępstw mu zarzucanych.

Nieuprawnione są bowiem zdaniem Sądu Okręgowego, zawarte w apelacji obrońcy domniemania, że jednak rodzina zmarłej za jej zgodą współpracowała z oskarżonym, a stan faktyczny w niniejsze sprawie należy interpretować odmiennie. Nie ma ku temu żadnych racjonalnych podstaw czy dowodów, a sam oskarżony nie złożywszy w tym zakresie wyjaśnień, poprzez apelację swojego obrońcy formalnie oskarża członków rodziny zmarłej M. K. (1) o chęć zysku, mimo iż jednocześnie takim oskarżeniom w apelacji zaprzecza.

Na marginesie jedynie Sąd Okręgowy zauważa, że gdyby nawet rodzina M. K. (1) „współpracowała” z oskarżonym, to przecież i tak nadal znamiona przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. zostałyby przez oskarżonego wyczerpane i to wspólnie i w porozumieniu.

Należy jeszcze raz podkreślić, że po śmierci M. K. (1) oskarżony nie miał żadnych uprawnień by samodzielnie pośredniczyć w zakupie dofinansowanego sprzętu. Tych uprawnień zresztą nie miał także i przed jej śmiercią, bowiem rodzina o to do niego się nie zwracała.

Jak wynika z zeznań P. R. (2), na oddziale w SP ZOZ w S. na wszelki sprzęt medyczny wystawia się wniosek do Narodowego Funduszu Zdrowia o zapotrzebowanie na wyroby medyczne, który jest podpisany przez lekarza. Na oddziale tym panowała taka praktyka, że lekarz P. R. (2) podpisywał druki wniosków in blanco, zaś P. R. (1) je wypełniał. Oskarżony zatem mógł dowolnie dysponować tymi dokumentami w zależności od potrzeb pacjentów lub ich rodzin, bez konieczności wcześniejszego wniosku pacjenta lub rodziny i akceptacji lekarskiej.

Zebrane w sprawie dowody nie zostały w żaden sposób przez Sąd Rejonowy ocenione dowolnie, co zdaniem Sądu Okręgowego wyklucza dalszą szeroką ich interpretację w kierunku o jakim mowa w apelacji. M. K. (1) zmarła w dniu 5 stycznia 2017r., co wykluczyło możliwość jej podpisu na upoważnieniu, podpis ten został nakreślony z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, a dostępny dla Sądu Rejonowego materiał dowodowy wykluczył, by to rodzina M. K. (1) „współpracowała” z oskarżonym.

Dla oceny, czy został naruszony zakaz in dubio pro reo, nie są miarodajne wątpliwości strony procesowej, ale jedynie to, czy Sąd orzekający wątpliwości takie powziął i rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego, albo to, czy w świetle realiów konkretnej sprawy wątpliwości takie powinien był powziąć. W wypadku bowiem, gdy ustalenia faktyczne zależne są od dania wiary tej lub innej grupie dowodów, nie można mówić o naruszeniu reguły in dubio pro reo, albowiem jedną z podstawowych prerogatyw Sądu orzekającego jest swobodna ocena dowodów. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 września 2018 r. II AKa 326/18 LEX nr 2561199.

Zdaniem Sądu Okręgowego zatem w sprawie, wbrew wywodom apelacji, nie znalazły miejsca niedające się usunąć wątpliwości co do sprawstwa oskarżonego P. R. (1) zarówno w zakresie wyczerpania znamion przestępstwa z art. 270 § 1 kk jak i z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 286 § 1 kk i jego działania w celu osiągnięcia niewielkiej, ale jednak wymiernej korzyści majątkowej.

Sąd Okręgowy natomiast uznał iż czyny przypisane oskarżonemu P. R. (1) w punktach 1 i 2 zaskarżonego wyroku stanowią jeden czyn wyczerpujący znamiona przestępstw z art. 270 § 1 k.k. i z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. popełniony w S. i w P. w okresie od 11 do 17 stycznia 2017r. Zdaniem Sądu Okręgowego bowiem mamy tu do czynienia z rzeczywisty właściwym zbiegiem przepisów ustawy (skutkującym przyjęciem tzw. kumulatywnej kwalifikacji – art. 11 § 2), co ma miejsce wtedy, gdy jeden czyn sprawcy wyczerpuje znamiona typów czynów zabronionych określonych w co najmniej dwóch przepisach ustawy karnej, pominięcie zaś w kwalifikacji któregoś ze zbiegających się przepisów spowodowałoby, iż nie byłaby oddana w kwalifikacji prawnej zawartość bezprawia tego czynu. Warunkiem zachodzenia rzeczywistego zbiegu przepisów (zarówno właściwego, jak i niewłaściwego) jest krzyżowanie się zakresu przepisów (Zoll [w:] Wróbel/Zoll I/1, s. 201).

Odnosząc się bowiem w sposób szczegółowy do oceny prawnej tego działania oskarżonego, które zostało opisane w punkcie 1 części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, w pierwszej kolejności należy wskazać na to, że zamierzeniem oskarżonego, którego ostatecznie nie urzeczywistnił, było wprowadzenie w błąd (...) Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia w P. poprzez przedłożenie uprzednio podrobionego przez siebie dokumentu, co w konsekwencji miało tenże Odział doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

A zatem, w przedstawionym kontekście uwarunkowań faktycznych nie ulega wątpliwości, że analizowane działania oskarżonego wyczerpują znamiona przestępstwa stypizowanego nie tylko w art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k., ale również w art. 270 § 1 k.k.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i uznał oskarżonego P. R. (1) za winnego przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 kk i w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesił na okres 1 (jednego) roku tytułem próby, a na podstawie art. 33 § 2 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 40 stawek dziennych grzywny, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 20 złotych

Z uwagi na dokonaną przez Sąd odwoławczy zmianę zaskarżonego wyroku zaistniała konieczność określenia na nowo wymiaru kary za przypisany czyn. Rozważając kwestię wymiaru kary Sąd Okręgowy kierował się dyrektywami określonymi przez ustawodawcę w art. 53 § 1 i 2 kk, bacząc aby była ona dostosowana do stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz jego zawinienia przez sprawcę. Stopień społecznej szkodliwości czynu jakiego dopuścił się oskarżony był niewątpliwie wyższy od nieznacznego i wątpliwy moralnie, o czym szczegółowo już konstatował Sąd Rejonowy, ale jednocześnie zważyć należało, że oskarżony dotychczas nie wchodził w konflikt z prawem i wymiar kary równy dolnemu ustawowemu zagrożeniu dla przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. jest adekwatny zarówno dla okoliczności obciążających jak i łagodzących branych pod uwagę przy wymiarze kary.

Sąd Okręgowy uznał, że karą sprawiedliwą i adekwatną do czynu, którego dopuścił się P. R. (1) będzie kara 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz kara grzywny w ilości 40 stawek po 20 złotych każda, która z kolei dostoswana jest nie tylko do stopnia szkodliwości społecznej czynu przypisanego, ale także do możliwości finansowych oskarżonego.

Sąd Okręgowy natomiast zdecydował, przy wielu okolicznościach łagodzących, że wystarczający okres probacji przy warunkowym zawieszeniu wykonania wymierzonej kary, to okres 1 roku, a więc najniższy przewidziany przez ustawę

Następstwem dokonania zmiany zaskarżonego orzeczenia była także konieczność uchylenia orzeczeń zawartych w punkcie 1 i 2 dotyczących wymiaru kar pozbawienia wolności i kary grzywny oraz orzeczeń zawartych w punktach 3 i 4 dotyczących kary łącznej i warunkowego zawieszenia jej wykonania.

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy.

O kosztach procesu za postępowanie odwoławcze oraz o opłacie sądowej za obie instancje orzeczono na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. i art.

2 ust. 1 i art. 3 ust. 1 w zw. z art. 10 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych – Dz.U.nr 49 poz. 223 z 1983r. z póź. zm.

J. O. H. E. T.