Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 stycznia 2019 r. w Warszawie

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko (...)

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

orzeka:

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda M. B. na rzecz Skarbu Państwa- (...) kwotę 10 800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego;

3.  nakazuje pobrać od powoda M. B. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 10 502 zł (dziesięć tysięcy pięćset dwa złote) tytułem nieuiszczonej opłaty od rozszerzonego powództwa.

Sygn. akt XXV C 1064/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 lutego 2018 r. powód M. B. wniósł o zobowiązanie pozwanego Skarbu Państwa – (...) do złożenia oświadczenia woli następującej treści: „(...) działający w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa nabywa własność niezabudowanej nieruchomości gruntowej oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), położona
w miejscowości S., gmina B., o pow. 0,7181 ha, dla której Sąd Rejonowy w Koszalinie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą
nr (...) – za zapłatą na rzecz M. B. kwoty 200.000,00 zł (dwieście tysięcy złotych)”. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu wg. norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa ( pozew, k. 3 akt).

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 marca 2018 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa i o zasądzenie od strony powodowej na rzecz Skarbu Państwa kosztów procesu,
w tym kosztów zastępstwa procesowego na rzecz Skarbu Państwa – (...) ( odpowiedź na pozew, k. 83 akt).

Pismem z dnia 19 kwietnia 2018 r. powód dokonał modyfikacji powództwa, wnosząc o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli następującej treści: „(...) działający w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa nabywa własność niezabudowanej nieruchomości gruntowej oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), położona w miejscowości S., gmina B., o pow. 0,7181 ha, dla której Sąd Rejonowy w Koszalinie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) – za zapłatą na rzecz M. B. kwoty 410.035,10 zł (czterysta dziesięć tysięcy trzydzieści pięć 10/100)” ( pismo przygotowawcze,
k. 106 – 107 akt).

Pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko, kwestionując powództwo co
do zasady, a także co do wysokości w związku z jego rozszerzeniem ( odpowiedź
na rozszerzone powództwo, k. 114 – 115 akt).

Na dalszych etapach postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. B. jest właścicielem niezabudowanej nieruchomości gruntowej, wydzielonej z nieruchomości niezabudowanej, odłogowej, oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...), położonej w miejscowości S., gmina B., o pow. 0,7181 ha, dla której Sąd Rejonowy w Koszalinie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Przed zmianami gruntowymi powód był właścicielem działek (...) których własność nabył w dniu
29 grudnia 2006 r. i 29 maja 2008 r. ( umowa przeniesienia własności nieruchomości,
k. 13 – 16 akt, umowa przeniesienia własności nieruchomości oraz umowa ustanowienia służebności gruntowej, k. 17 – 19 akt, wydruk księgi wieczystej, k. 20 – 22 akt, wykaz zmian danych ewidencyjnych, k. 23 – 27 akt, operat szacunkowy działki gruntu, k. 95 akt).

W dniu 9 lipca 2010 r. (...) Dyrektor Ochrony Środowiska wydał decyzję
nr (...) o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia polegającego
na dostosowaniu drogi krajowej nr (...) do parametrów drogi ekspresowej na odcinku G. – S. ( niesporne).

Działka nr (...) powstała na skutek podziału działki (...) na działki (...)
i (...) na mocy decyzji nr (...) Wojewody (...) z dnia 17 grudnia 2015 r. o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn.: „ Budowa obwodnicy K.
i S. na S-6 wraz z odcinkiem S-11 od węzła B. do (...) K. (...) ” ( decyzja, k. 28 – 40 akt).

Na skutek powyższego, powód został wywłaszczony z części dawnej działki nr (...),
tj. z nowopowstałej działki (...). Powód nadal jest natomiast właścicielem pozostałej części, tj. działek (...) ( decyzja, k. 28 – 40 akt).

Na mocy tożsamej decyzji Wojewody (...) również działka
nr (...) uległa podziałowi, na działki (...). Działka (...) podlegała wywłaszczeniu
w całości pod inwestycję drogową ( decyzja, k. 28 – 40 akt).

Decyzją Wojewody (...) z dnia 27 kwietnia 2016 r. przyznano powodowi odszkodowanie za wywłaszczone części nieruchomości, tj. działki nr (...), które przeszły na własność Skarbu Państwa. Odszkodowanie za działkę nr (...) określono na kwotę 184.881,80 zł, przy przyjęciu ceny 1 m ² działki na kwotę 57,10 zł ( zawiadomienie, k. 45 akt, decyzja, k. 46 – 47 akt).

Działka nr (...) przed podziałem i częściowym wywłaszczeniem była przeznaczona przez powoda na inwestycję polegającą na budowie 10 budynków mieszkalnych jednorodzinnych wraz z infrastrukturą techniczną towarzysząca zgodnie z decyzjami Wójta Gminy B. o warunkach zabudowy z dnia 10 sierpnia 2009 r. oraz z dnia 11 sierpnia 2014 r. Powód planował przed podziałem i powstaniem działki (...) na jej terenie wzniesienie 4 budynków mieszkalnych jednorodzinnych ( decyzja o warunkach zabudowy, k. 61 – 64 akt, analiza warunków i zasad zagospodarowania terenu planowanej inwestycji, k. 65 – 67 akt).

Powód wystąpił do pozwanego z wnioskiem o wykup nieruchomości nr (...), wydzielonych po podziale nieruchomości nr (...)na skutek decyzji nr (...) ( wniosek, k. 70 – 12 akt).

W odpowiedzi pozwany wskazał, że nie zgadza się na ich wykup ( odpowiedź (...), k. 72 akt).

Obecnie, jak i uprzednio, działka nr (...) nie jest wykorzystywana na cele mieszkalne, budowlane lub rolne. Powód w dacie wydania decyzji wywłaszczeniowej nie użytkował tej działki oraz nie użytkuje jej obecnie.

Podstawę ustaleń faktycznych w rozpoznawanej sprawie stanowiły powyżej wskazane dokumenty dotyczące procedury podziału i wywłaszczenia powoda z nieruchomości gruntowych w postaci działek nr (...), przed procesowej korespondencji pomiędzy stronami oraz innych dokumentów, zgromadzonych w aktach sprawy jako mających istotne znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Dokumentacja ta nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd również nie znalazł podstaw do kwestionowania jej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, dlatego uznał ją za wiarygodne źródło dowodowe.

Na rozprawie w dniu 3 stycznia 2019 r. Sąd postanowił oddalić wnioski
o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych albowiem dowody te nie zmierzały
do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a prowadziłyby jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu.

Powód w niniejszej sprawie wnosił o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie nabycia wskazanych nieruchomości, z uwagi na uprzednie wywłaszczenie nieruchomości funkcjonalnie powiązanych. Stan faktyczny nie był pomiędzy stronami co do zasady sporny, pozwany bowiem nie kwestionował okoliczności dotyczących prawa własności powoda do wcześniej całości a obecnie części podzielonej działki nr (...), faktu wydania decyzji przez Wojewodę (...), przyznania powodowi odszkodowania czy planów inwestycyjnych powoda co do wszystkich części działki przed podziałem, braku faktycznego dostępu do drogi publicznej z tej nieruchomości. Przy czym pozwany podnosił, że brak dostępu do drogi publicznej nie ma on trwałego charakteru. Głównym przedmiotem sporu pomiędzy stronami była natomiast okoliczność, czy na skutek wywłaszczenia powoda z działek nr (...), pozostałe działki, w tym zwłaszcza działka nr (...) mogą być prawidłowo wykorzystywane na dotychczasowe cele.

W myśl art. 64 k.c. prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, zastępuje to oświadczenie.

Zgodnie z treścią art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (zwanej dalej „ustawą”) t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 1474, w przypadku, o którym mowa w art. 12 ust. 4, jeżeli przejęta jest część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, właściwy zarządca drogi jest obowiązany do nabycia, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości, w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego tej części nieruchomości.

W judykaturze przyjmuje się, że przesłanką roszczenia przyznanego właścicielowi nieruchomości są zatem zdarzenia w postaci kupna lub wywłaszczenia części nieruchomości oraz utraty przydatności pozostałej jej części do prawidłowego korzystania, zgodnie dotychczasowymi celami ( tak: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2013 r., sygn. akt III CZP 35/13, Legalis nr 728283). Przesłanki te winny być spełnione łącznie i musi istnieć pomiędzy nimi związek przyczynowy tego rodzaju, że fakt utraty prawa własności części nieruchomości przez dotychczasowego właściciela, powoduje że pozostała część nieruchomości nie nadaje się do prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele.

Konieczna jest zatem wykładnia zwrotu „dotychczasowe cele”, który w oparciu
o poglądy doktryny i judykatury, utożsamiać należy z użytkiem odpowiadającym wcześniejszemu założeniu. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, określenie tych celów dokonywane jest drogą analizy korzystania z nieruchomości zanim doszło do podziału i przejęcia jej części oraz możliwości jego kontynuacji ( por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 października 2015 r., sygn. akt IV CSK 702/14, Legalis nr 1360078). Chodzi więc o faktyczne korzystanie
z nieruchomości przez właściciela, nawet przy dokonaniu zmiany sposobu osiągania dotychczasowych celów. Do przesłanek roszczenia nie należy natomiast pogorszenie warunków korzystania z nieruchomości również w zakresie poprzednio prowadzonej działalności spowodowane nie wywłaszczeniem pozostałej części nieruchomości lecz wybudowaniem drogi.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt sprawy niniejszej, wskazać należy
że w ocenie Sądu nie zostały spełnione przesłanki z art. 13 ust. 3 ustawy, bowiem dokonany podział pierwotnie istniejącej działki nr (...) i następnie wywłaszczenie działki (...) nie udaremnia w żaden sposób możliwości realizacji inwestycji budowlanej w postaci budynków mieszkalnych na działce nr (...). Obecnie działka ta nadal jest niezabudowania, niewykorzystywana na cele mieszkaniowe, rolne lub budowlane. Powód jednocześnie nadal ma możliwość realizacji inwestycji budowlanej, czego zresztą nie kwestionował. Natomiast zasadność i ekonomiczna opłacalność takiej inwestycji w świetle zmian, pozostaje poza zakresem dyspozycji tegoż przepisu. Jak słusznie wskazał bowiem WSA w Warszawie, ustawodawca w treści przepisu nie przewidział obowiązku wykupu większej niż proponowana wielkość działki z tego powodu, że pozostała część nieruchomości, w ocenie jej właściciela, straciła wartość ekonomiczną i nie może być wykorzystana na dopiero planowaną inwestycję ( tak: wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 21 kwietnia 2006 r., sygn. akt I SA/Wa 470/05, Legalis nr 393577). Ewentualne mniejsze zainteresowanie lub w ogóle brak zainteresowania tak położonymi budynkami czy lokalami mieszkalnymi jest okolicznością następczą w stosunku do samej możliwości wybudowania budynków mieszkalnych. Skoro zaś możliwość ich wybudowania nadal istnieje, to nie można wywodzić aby nieruchomość ta nie była zdatna do prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele. Na marginesie zauważyć należy, że powód nie wykazał w żadnym miejscu, aby inwestycja zatwierdzona decyzjami Wójta Gminy B. o warunkach zabudowy z dnia 10 sierpnia 2009 r. oraz z dnia 11 sierpnia 2014 r. była w rzeczywistości realizowana, przygotowywana lub chociażby planowana. Sama potencjalna możliwość wykorzystania tych działek zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w bliżej nieokreślonej przyszłości i w świetle wiedzy samego powoda przed wydaniem decyzji o warunkach zabudowy z dnia 11 sierpnia 2014r, o planowanej budowie drogi ekspresowej (zwłaszcza od 2014 r. po planowanych na tym terenie pracach zmierzających do wytyczenia i wykonania odcinka drogi), tym bardziej nie może korzystać z ochrony przepisu art. 13 ust. 3 ustawy.

Odnosząc się wreszcie do kwestii braku dostępu do drogi publicznej, w ocenie Sądu okoliczność ta ma charakter jedynie tymczasowy a nie trwały, nadto częściowo spowodowany przez samego powoda. Po pierwsze pozwany bowiem wskazał i wykazał, że do działki
nr (...) z mocy prawa musi być zapewniony dostęp do drogi publicznej, wobec czego podjęto już prace zmierzające do wykonania odpowiednich dróg serwisowych zapewniających powodowi stały dostęp do drogi publicznej. Planowane zakończenie prac, jak wskazał pozwany, określone jest na drugą połowę 2019 r. Obecnie z uwagi na prowadzone prace budowlane działka czasowo pozbawiona jest takiego dostępu. Ponadto, jak podnosił pozwany, do wszystkich nieruchomości, które były użytkowane i których właściciele zgłaszali chęć korzystania z nieruchomości, istniała możliwość wykonania dojazdu tymczasowego. Co więcej jak deklaruje pozwany również obecnie w terminie 2 tygodni istnieje możliwość wykonania tymczasowego dojazdu do drogi, co umożliwi powodowi budowę domów na działce nr. (...) Powód nie użytkował swojej nieruchomości wcześniej nie podjął budowy budynków mieszkalnych i nie zgłaszał pozwanemu potrzeby wykonania tymczasowego dojazdu pozbawiając się możliwości zabudowy tej nieruchomości. Z uwagi zaś na charakter żądania, to na powodzie ciążył obowiązek wykazania, że działka nr (...) jest w sposób trwały i całkowity, pozbawiona dostępu do drogi publicznej. Powód takiej okoliczności nie wykazał. Złożone przez powoda zaświadczenie o braku dostępu do drogi publicznej (k.43) potwierdza stan faktyczny co nie zmienia oceny, że brak dostępu do drogi publicznej jest wynikiem tego, że powód o taki tymczasowy dostęp nie zabiegał.

Wobec powyższego, Sąd powództwo w punkcie 1. sentencji wyroku na mocy art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych t.j. Dz.U. z 2018r. poz. 1474 w całości oddalił jako nieudowodnione i nieuzasadnione.

Konsekwencją rozstrzygnięcia głównego żądania jest rozstrzygnięcie przez Sąd
w przedmiocie kosztów procesu i kosztów zastępstwa procesowego. Sąd rozstrzygnął
o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz na podstawie § 2 ust. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat
za czynności adwokackie. Zważywszy na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie, uznać należało że stroną w całości przegraną jest strona powodowa. Na zasądzoną w punkcie
2. sentencji wyroku kwotę 10.800 zł składały się koszty zastępstwa procesowego należne (...).

Na podstawie art. 130 ³ § 2 k.p.c., Sąd nakazał pobranie od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwoty 10.502 zł tytułem nieuiszczonej opłaty
od rozszerzonego powództwa.

(...)