Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 kwietnia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zobowiązał E. K. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 października 2017 r. do 31 października 2017 r. w kwocie 840,00 zł z tytułu renty socjalnej z uwagi na osiągnięcie przychodu powyżej 70% przeciętnego wynagrodzenia powodującego zawieszenie świadczenia. /decyzja – k. 89 akt ZUS/

E. K. zaskarżyła powyższą decyzję w całości zarzucając:

- niewyjaśnienie istoty sprawy tj. stwierdzenie, że E. K. uzyskała w październiku 2017 r. przychód w kwocie powyżej 70% przeciętnego wynagrodzenia,

- niezbadanie wszystkich dostępnych dowodów w sprawie, tj. zaświadczeń od pracodawców skarżącej oraz akt osobowych skarżącej prowadzonych przez (...) Sp. z o.o. oraz (...) Sp. z o.o., co doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy i wydania błędnego rozstrzygnięcia,

- niezbadanie wszystkich dostępnych u pracodawców skarżącej dowodów, tj. nie przesłuchanie żadnych świadków i poprzestanie jedynie na wybiórczych dokumentach formalno – prawnych dotyczących zatrudnienia E. K., co doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy i wydania błędnego rozstrzygnięcia,

- błędne przyjęcie, iż skarżąca w październiku 2017 r. świadczyła pracę dla dwóch pracodawców i osiągnęła z tego tytułu podwójne wynagrodzenie pomimo, że skarżąca zakończyła stosunek pracy z (...) sp. z o.o. z dniem 30 września 2017 r., a stosunek pracy z (...) Sp. z o.o. skarżąca nawiązała z dniem 29 września 2017 r., natomiast wypłata wynagrodzenia od wskazanych pracodawców w październiku 2017 r. wynikała jedynie z systemów płatności przyjętych przez powołane podmioty gospodarcze,

- rozpatrzenie zgromadzonych dowodów w sposób pobieżny i bardzo wybiórczy co doprowadziło do nierozpoznania istoty sprawy i wydania błędnego rozstrzygnięcia.

W konsekwencji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i rozstrzygnięcie przez Sąd Okręgowy co do istoty sprawy oraz o zasądzenie kosztów sądowych na rzecz skarżącej, według norm prawem przewidzianych.

/odwołanie – k. 3 – 8/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując w uzasadnieniu, że przychód wnioskodawczyni z tytułu zatrudnienia w okresie od 1 października 2017 r. do 31 października 2017 r. przekroczył 70% przeciętnego wynagrodzenia, bowiem łącznie wyniósł 4.427,52 zł, tj. 2.427,52 zł oraz 2.000 zł, zatem jej renta socjalna za miesiąc październik 2017 r. podlegała zawieszeniu. /odpowiedź na odwołanie – k. 21 – 22/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 1 października 2003 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w T. przyznał ubezpieczonej E. K. rentę socjalną od 1 października 2003 r. na stałe. Przyznając ubezpieczonej rentę i w każdej następnej decyzji pouczał ubezpieczoną o treści art. 10 ust. 6 ustawy o rencie socjalnej i konieczności powiadomienia organu rentowego o wszelkich okolicznościach mających wpływ na prawo do renty. /decyzja – k. 5 akt ZUS, pouczenie – k. 5 verte akt ZUS/

Orzeczeniem (...) do spraw orzekania o niepełnosprawności w Ł. z dnia 25 lipca 2012 r. wnioskodawczynię E. K. zaliczono do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. Orzeczenie wydano na stałe. Ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 28 czerwca 2012 r., niepełnosprawność powstała przed 16-tym rokiem życia . /orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – k. 18 – 19/

Wnioskodawczyni w okresie od 1 grudnia 2016 r. do 30 września 2017 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. na stanowiskach opiekuna zespołu telepracowników oraz analityka internetowego. /umowa o pracę – k. 9/

Wynagrodzenie za miesiąc wrzesień 2017 r. w kwocie 2.427,52 zł brutto (wynagrodzenie plus 427,52 zł brutto ekwiwalent za urlop za 2017 r.) zostało ubezpieczonej wypłacone 9 października 2017 r., zgodnie z treścią umowy o pracę, na mocy której wynagrodzenie było płatne do 10 dnia po zakończeniu miesiąca. /umowa o pracę – k. 9, k. 93 akt ZUS, potwierdzenie wykonania operacji – k. 11, zaświadczenie o zarobkach – k. 16, k. 83 akt ZUS, k. 94 akt ZUS, świadectwo pracy – k. 10/

E. K. od 29 września 2017 r. do 31 grudnia 2018 r. została zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony na stanowisku analityk dzwoniący w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w N.. Wynagrodzenie za październik w kwocie 2.000 zł brutto zostało ubezpieczonej wypłacone 27 października 2017 r., zgodnie z treścią umowy o pracę, do ostatniego dnia roboczego każdego miesiąca. /umowa o pracę – k. 13 – 15, k. 95 – 96 akt ZUS, potwierdzenie nadania – k. 12, zaświadczenie – k. 17/

Ubezpieczona w miesiącu październiku uzyskała przychód w łącznej wysokości 4.427,52 zł brutto i tym samym uzyskała przychód przekraczający 70% przeciętego wynagrodzenia w październiku 2017 r. (2.954,50 zł brutto). /pismo – k. 97 akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, aktach osobowych. Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę, ich treść wzajemnie się uzupełnia.

Sąd Okręgowy uznał, że wobec ustalonego w ten sposób stanu faktycznego przeprowadzanie dalszych dowodów na okoliczności niesporne jest zbędne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stan faktyczny sprawy jest pomiędzy stronami bezsporny. Wnioskodawczyni w odwołaniu przyznała bowiem, że od 1 grudnia 2016 r. do 30 września 2017 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. i wynagrodzenie za wrzesień wraz z ekwiwalentem za niewykorzystany urlop w łącznej kwocie 2.427,52 zł brutto otrzymała 9 października 2017 r. (zgodnie z umową o pracę do 10 dnia następnego miesiąca). Następnie od 29 września 2017 r. została zatrudniona w R. Data (...) Polska i wynagrodzenie za miesiąc październik 2017 r. w kwocie 2.000 zł brutto otrzymała 27 października 2017 r. (zgodnie z umową o pracę do ostatniego dnia roboczego każdego miesiąca).

Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 sierpnia 2017 r. w sprawie kwoty przychodu odpowiadającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za II kwartał 2017 r. ogłoszonego do celów emerytalnych stosowanej przy zawieszaniu renty socjalnej (M.P. z 2017 r., poz. 825), kwota graniczna przychodu od 1 września 2017 r. wynosiła 2.954,50 zł.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1340 ze zm.), prawo do renty socjalnej zawiesza się w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

W myśl ust. 2 art. 10, za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności pozarolniczej.

W myśl ust. 6 art. 10, prawo do renty socjalnej zawiesza się za miesiąc, w którym zostały osiągnięte przychody, o których mowa w ust. 1-5a, w łącznej kwocie wyższej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych.

Stosownie do treści ust. 7 art. 10, osoba pobierająca rentę socjalną lub jej przedstawiciel ustawowy są obowiązani niezwłocznie powiadomić organ wypłacający rentę socjalną o osiąganiu przychodu w kwocie powodującej zawieszenie prawa do renty socjalnej. Powiadomienie następuje w formie pisemnego oświadczenia. W przypadku gdy składki na ubezpieczenia społeczne są odprowadzane przez płatnika składek, osoba pobierająca rentę socjalną jest obowiązana do przedstawienia zaświadczenia albo oświadczenia określającego kwotę przychodu.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że ubezpieczona w miesiącu październiku 2017 r. osiągnęła przychody z tytułu wynagrodzenia za pracę i ekwiwalentu za niewykorzystany urlop przekraczające 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych. Uzyskała łącznie kwotę (2.427,52 zł + 2.000 zł = 4.427,52 zł).

Nie ma racji wnioskodawczyni twierdząc, że otrzymana przez nią w spornym miesiącu kwota wynagrodzenia w wysokości 2.427,52 zł brutto wypłacona przez pracodawcę (...) Sp. z o.o. nie powinna powodować zawieszenia renty, gdyż wypłacono jej wynagrodzenie za wcześniejszy miesiąc tj. za wrzesień 2017 r.

Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509) przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Z definicji pojęcia przychodu jako świadczenia otrzymanego czy też w niektórych przypadkach postawionego do dyspozycji należy też wnosić o momencie jego uzyskania. Konieczne jest zatem określenie momentu uzyskania przychodu, by przyporządkować przychód do danego okresu rozliczeniowego - roku podatkowego, a w przypadkach rozliczania renty socjalnej również miesiąca (por. wyrok SA w Lublinie z dnia 10 listopada 2016 r., III AUa 542/16, Lex nr 2162894).

Podobne stanowisko wyraził także Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 24 listopada 2008 r., zgodnie z którym Rozliczenie renty socjalnej z uwagi na uzyskany przychód następuje w skali miesiąca (w którym został osiągnięty), a nie w skali roku, czy kwartału (lex nr 1143478).

A zatem mając na względzie powyższe należy wskazać, że rozliczenie dodatkowych przychodów uzyskiwanych w czasie pobierania renty socjalnej następuje w miesiącu uzyskania przychodu, a zatem nie istnieje prawna możliwość przyjęcia, że skoro wynagrodzenie uzyskane od pracodawcy (...) Sp. z o.o. było należne we wrześniu, jego wypłata w październiku nie powinna być wliczona do miesięcznego przychodu razem z wynagrodzeniem za ten miesiąc.

Przekroczenie przez wnioskodawczynię kwoty dopuszczalnego przychodu nie jest okolicznością zawinioną przez wnioskodawczynię, ale mimo to osiągnięty przychód powodował zawieszenie wypłaty renty socjalnej, a zatem wypłacone w tym miesiącu tj. w październiku świadczenie było nienależnym w rozumieniu przepisu art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) mającym zastosowanie w sprawie z mocy art. 15 ust. 1 ustawy o rencie socjalnej.

Stosownie do treści art. 138 ust. 1 cytowanej ustawy osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu., przy czym ust. 2 pkt 1 zawiera definicję nienależnie pobranych świadczeń. Są to świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Natomiast według ust. 4 nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższym niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenie zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach – za okres dłuższy niż 3 lata z zastrzeżeniem ust. 5.

A zatem podstawą uznania świadczenia za nienależne jest zaistnienie okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenia prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Chodzi tu o okoliczności, które nie istniały w chwili przyznania świadczenia, natomiast powstały w czasie jego pobierania.

Uwzględniając powyższe nie ulega wątpliwości Sądu Okręgowego, że nie było intencją wnioskodawczyni wprowadzenie w błąd organu rentowego ani też pobranie nienależnych świadczeń, ale przepisy ubezpieczeń społecznych są skonstruowane w sposób wykluczający zastosowanie zasad współżycia społecznego i tym samym uznanie, że skoro wnioskodawczyni nie ponosi winy za wypłacenie jej wynagrodzeń za pracę od 2 różnych pracodawców w jednym miesiącu rozliczeniowym, to nie powinna być zobowiązana do zwrotu renty socjalnej.

W świetle jednak cytowanych przepisów oraz na tle ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd, decyzja organu rentowego zobowiązująca skarżącą do zwrotu nienależnie pobranej renty socjalnej za miesiąc październik 2017 r. w kwocie 840,00 zł jest całkowicie zasadna. Fakt pobrania nienależnego świadczenia, po dokonaniu prawidłowego wyliczenia przez organ rentowy, wydaje się nie budzić żadnych wątpliwości.

Przepis art. 138 ust. 2 pkt 1 wyżej cytowanej ustawy uzależnia zwrot uznanego za nienależnie wypłacone świadczenie od prawidłowego pouczenia o skutkach pobierania świadczenia bez podstawy prawnej. Skarżąca została o powyższym pouczony szczegółowo, w decyzji przyznającej mu prawo do renty socjalnej.

W związku z powyższym brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do uwzględnienia odwołania skarżącej.

W świetle tych okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji

K.K.-W.