Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. M.

przeciwko Gminie (...) K.

o ustalenie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie

z dnia 4 czerwca 2013 r., sygnatura akt I C 2102/12/N

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego

UZASADNIENIE

Powód Ł. M.wniósł o ustalenie istnienia między nim a Gminą (...) K.stosunku najmu lokalu mieszkalnego położonego w K.przy ulicy (...). W uzasadnieniu podał, że lokal ten był przedmiotem najmu łączącego Gminę (...) K.z K. B.– pradziadkiem powoda oraz, że tytuł prawny nabyła również H. B.– prababcia powoda. Dodał, że pradziadkowie sprawowali opiekę nad nim na prośbę jego ojca jak również, że pradziadków traktował jak własnych rodziców a przedmiotowe mieszkanie stanowiło jego centrum życiowe.

Strona pozwana Gmina (...) K.wniosła o oddalenie powództwa podnosząc, że miejscem zamieszkania powoda nie był lokal mieszkalny przy ulicy (...)w K..

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy ustalił, że pomiędzy powodem Ł. M.a stroną pozwaną Gminą (...) K.istnieje stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...)położonego w K.przy ulicy (...)(punkt I) oraz zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 234 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym.

Najemcami lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ulicy (...) byli pradziadkowie powoda K. B. i H. B.. K. B. zmarł 20 października 2005 roku, a H. B. zmarła 12 lutego 2012 roku (okoliczności bezsporne). Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że powód wraz z ojcem G. M., matką S. P. oraz dwójką braci mieszkał w S.. Po opuszczeniu domu przez matkę powoda jego ojciec z uwagi na pracę w K. i posiadaną tam rodzinę podjął decyzję o przeprowadzeniu się do K.. Powód miał wtedy 4 lata a jego bracia kolejno 3 miesiące i 10 lat. Ojciec powoda wraz z dziećmi wprowadził się początkowo do swoich dziadków K. B. i H. B. ale z uwagi na wyjazdowy charakter jego pracy i częstą jego nieobecność a także przywiązanie powoda do pradziadków i powierzchnię ich mieszkania pozostawił powoda u nich a wraz z dwójką pozostałych synów zamieszkał u swoich rodziców. G. M. przez cały ten czas utrzymywał stałe kontakty ze wszystkimi dziećmi i wspomagał je finansowo. Pokrywał cały czynsz spornego mieszkania i część mediów. Wspólnie z dziadkami urządził powodowi jego pokój spłacając w połowie kredyt zaciągnięty przez K. B. na meble i komputer. Ponadto finansował i wykonał wymianę całej kanalizacji, instalacji w kuchni i łazience łącznie z wykonaniem wylewek na podłodze, ścianek działowych i malowaniem. Powód w okolicy miejsca zamieszkania chodził do przedszkola, szkoły podstawowej a następnie gimnazjum i miał tam kolegów. Mieszkanie pradziadków traktował jako swój dom i centrum życiowe. Był on bardzo uczuciowo związany ze swoimi pradziadkami, których traktował jak swoich rodziców przy czym ze swoim ojcem pozostawał w bardzo dobrych stosunkach. Powód pomagał pradziadkom w czynnościach życia codziennego – robił zakupy, sprzątał. Nigdy nie chciał się wyprowadzić z mieszkania nawet po śmierci pradziadków a na propozycję ojca dotyczącą jego wyprowadzki zareagował ze łzami w oczach z uwagi na emocjonalne przywiązanie do miejsca swego zamieszkania.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Argumentował, że powód miał interes prawny w żądaniu ustalenia przez sąd istnienia stosunku najmu bowiem strona pozwana kwestionowała jego prawo a tym samym między stronami istnieje niepewność stosunku prawnego. Podniósł, że roszczenie powoda opiera się na art. 691 § 1 k.p.c. Wywodził, że ojciec powoda był zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych na rzecz syna Ł. jak i pozostałych dzieci jednakże nie był w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi w całości, gdyż nie był w stanie zapewnić im miejsca zamieszkania, dlatego w tym zakresie obowiązek ten co do dwóch synów przejęli rodzice G. M., natomiast co do powoda jego pradziadkowie K. i H. B.. W ocenie Sądu Rejonowego powód należy do kręgu osób wymienionych w art. 691 k.c. a tym samym pomiędzy nim a stroną pozwaną istnieje stosunek najmu a to wobec ustalonego przesłankowo wstąpienia w stosunek najmu przez powoda po prababci H. B.. O kosztach procesu orzekł Sąd Rejonowy na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziła się strona pozwana zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

I. nierozpoznanie istoty sprawy polegające na nierozstrzygnięciu o istocie roszczenia w oparciu o przesłanki wskazane w pozwie uzasadniające istnienie stosunku najmu między małoletnim Ł. M.a Gminą (...) K.;

II. naruszenie prawa materialnego poprzez:

- niewłaściwe zastosowanie art. 132 k.r.o. poprzez swobodne przyjęcie, że w sytuacji, gdy dziadkowie ze strony ojca nie mogli zapewnić powodowi miejsca zamieszkania obowiązek alimentacyjny w stosunku do małoletniego Ł. M. przeszedł na pradziadków przy całkowitym pominięciu faktu, że obowiązek alimentacyjny w tym samym stopniu obciążał dziadków ze strony matki, zaś obowiązek alimentacyjny pradziadków uaktualniłby się dopiero, gdyby dziadkowie macierzyści nie byli w stanie uczynić zadość swojemu obowiązkowi;

- niezastosowanie art. 26 k.c. skutkujące ustaleniem, że centrum życiowym powoda było mieszkanie zajmowane przez pradziadków, przy braku jakichkolwiek ustaleń, że ojciec powoda został pozbawiony władzy rodzicielskiej i opieka nad małoletnim była powierzona pradziadkom;

III. naruszenie prawa procesowego, art. 321 k.p.c. skutkujące orzeczeniem przez Sąd ponad żądanie zgłoszone przez powoda, polegające na ocenie przesłanek wstąpienia w stosunek najmu, podczas gdy żądanie powoda sprowadzało się wyłącznie do ustalenia istnienia stosunku najmu, który zdaniem powoda trwał między stronami już od ponad 12 lat;

IV. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału podlegającą na wyprowadzeniu przez Sąd logicznie błędnego wniosku z ustalonych okoliczności i przyjęciu, ze ojciec powoda G. M. nie był w stanie uczynić zadość swojemu obowiązkowi alimentacyjnemu w całości; powyższe Sąd przyjął mimo dokonanych ustaleń, iż G. M. pokrywał w całości czynsz za mieszkanie przy ul. (...) i część opłat za media i sfinansował remont spornego lokalu.

Podnosząc powyższe zarzuty domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu oraz zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania odwoławczego liczonych według norm przepisanych.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja podlegała oddaleniu.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Okręgowy akceptuje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za podstawę rozstrzygnięcia apelacyjnego. Zarzut apelacji, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy oraz, że orzekł ponad żądanie nie jest trafny. Apelacja starała się wykazać, że powód domagał się ustalenia istnienia stosunku najmu podnosząc, że stosunek ten trwa między stronami już od ponad 12 lat. W ocenie Sądu Okręgowego w przytoczonej przez powoda podstawie faktycznej mieściły się fakty, które pozwoliły Sądowi Rejonowemu na ustalenie, że między stronami istnieje stosunek najmu bowiem powód wstąpił w stosunek najmu przedmiotowego lokalu po swej zmarłej prababci H. B.. Zauważyć trzeba, że w uzasadnieniu żądania pozwu powód wskazywał na fakt sprawowania nad nim pieczy przez pradziadków, w wyniku czego doszło do wytworzenia bardzo silnej więzi emocjonalnej pomiędzy nimi a także wskazywał na relacje jakie łączyły go z ojcem jak również podał, że ojciec uiszczał czynsz najmu za sporny lokal jego imieniem i częściowo partycypował w kosztach związanych z opłatami za media związanymi z tymże lokalem. Przy tak sformułowanej podstawie faktycznej powództwa, biorąc pod uwagę, że powództwo dotyczyło ustalenia stosunku najmu konkretnego lokalu pomiędzy konkretnymi podmiotami, Sąd Rejonowy był w pełni uprawniony do przesłankowego dla rozstrzygnięcia ustalenia czy powód na podstawie art. 691 § 1 k.c. wstąpił w stosunek najmu po swej prababci. Tym samym nie można skutecznie zarzucić Sądowi Rejonowemu, że nie rozpoznał istoty sprawy bądź też, że orzekł ponad zgłoszone żądanie. Pozostałe zarzuty wskazane w apelacji również nie miały uzasadnionych podstaw. Strona pozwana nie zdołała bowiem skutecznie zakwestionować ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy w szczególności tego, że faktyczną pieczę nad powodem od momentu kiedy ukończył 4 rok życia sprawowali jego pradziadkowie ponieważ w tym okresie powód zamieszkał wraz z nimi a oni zapewnili mu zakwaterowanie, wyżywienie i troskliwą opiekę a jego ojciec, z uwagi na sytuację życiową, w jakiej się znalazł partycypował w kosztach utrzymania syna opłacając czynsz najmu oraz częściowo rachunki za media i te związane z edukacją. Między powodem a jego pradziadkami wytworzyła się bardzo silna więź emocjonalna, gdyż powód traktował ich jak swoich rodziców natomiast to konkretne mieszkanie było dla niego centrum życiowym albowiem w okolicy miejsca zamieszkania uczęszczał do przedszkola, szkoły podstawowej oraz gimnazjum i tam miał kolegów. W świetle przytoczonych faktów wątpliwości nie powinno budzić, że powód od 4 roku życia przebywał u swych pradziadków w pełni pod ich pieczą, a wynikało to z faktu, że ojciec nie był w stanie zaspokoić jego potrzeb mieszkaniowych własnym staraniem. W tym stanie rzeczy uznać należy, że powód wstąpił w stosunek najmu po zmarłej prababci H. B., która była najemczynią niniejszego lokalu, gdyż stale zamieszkiwał wraz z nią w spornym lokalu do chwili jej śmierci a prababcia była względem niego obowiązana do świadczeń alimentacyjnych. Zaznaczyć należy, że art. 691 § 1 k.c. wskazuje, że w stosunek najmu w razie śmierci najemcy wstępują inne osoby niż małżonek, dzieci najemcy i jego współmałżonka, ale tylko wówczas gdy względem nich najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych. W utrwalonej już linii orzeczniczej i praktyce sądów obecnie nie ma wątpliwości, że obowiązek alimentacyjny, o którym stanowi art. 691 § 1 k.c. może być ustalony nie tylko wyrokiem sądu w toku procesu o alimenty, ale także w drodze umowy, ugody sądowej lub w postępowaniu pojednawczym. W podobnym duchu wypowiadają się także przedstawiciele doktryny (por. E. Bończak – Kucharczyk, Komentarz do art. 691 Kodeksu cywilnego, SIP LEX 2014). W niniejszym stanie faktycznym pradziadkowie dobrowolnie w drodze umowy z ojcem powoda G. M. przyjęli na siebie taki obowiązek względem powoda. Skoro zatem powód w dniu śmierci stałe zamieszkiwał z H. B. w spornym lokalu, który stanowił dla niego centrum życiowe, a prababcia dobrowolnie przyjęła na siebie obowiązek alimentacyjny względem powoda, to uznać należy, że wykazał on wszelkie przesłanki niezbędne do ustalenia, że wstąpił w stosunek najmu tegoż lokalu. Stwierdzenie to stanowiło podstawę do ustalenia, że pomiędzy stronami istnieje stosunek najmu tego konkretnego lokalu. Reasumując wskazać należy, że zaskarżony wyrok nie zawiera uchybień wskazanych w apelacji, co czyni apelację bezzasadną.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację – punkt 1.

O kosztach postępowania odwoławczego orzekł Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności z wynik postępowania. Na zasądzoną od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 60 zł złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda będącego adwokatem ustalone w oparciu o § 6 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461) – punkt 2 sentencji.