Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 31 sierpnia 2017 r.

Pozwem z dnia 30 marca 2016 r. (data prezentaty), ostatecznie zmodyfikowanym pismem z dnia 25 maja 2016 r. (data stempla pocztowego), powód M. P. (1) domagał się zniesienia zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 marca 2005 r. na rzecz pozwanej H. P. alimentów w wysokości 1.000 zł miesięcznie, ewentualnie obniżenia tegoż obowiązku alimentacyjnego z kwoty po 1.000 zł do kwoty po 300 zł miesięcznie. Jednocześnie wniósł o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając żądanie powód wskazał, iż od jedenastu lat regularnie i nieprzerwanie płaci na rzecz pozwanej zasądzone alimenty. Podał, iż jednakże w ostatnim czasie nastąpiła istotna zmiana sytuacji życiowej stron. Wskazał, iż H. P. mieszka obecnie z pełnoletnią już córką, jest współwłaścicielką trzech nieruchomości lokalowych, a nadto, w przeciwieństwie do okresu sprawy rozwodowej, pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy. Podkreślił, iż H. P. z uwagi na osiągnięty staż pracy i możliwe dodatki za wysługę lat obecnie posiada większe możliwości zarobkowe. Ponadto dwie najstarsze córki stron usamodzielniły się kilka lat temu, co też wpłynęło na poprawę jej kondycji finansowej. Powód podniósł przy tym, iż z kolei jego możliwości zarobkowe i majątkowe uległy zmniejszeniu. M. P. (1) bowiem obecnie ma na swoim utrzymaniu drugą żonę i dwójkę małoletnich dzieci, ponadto wspólnie zamieszkują w nowo wybudowanym domu, który obciążony jest kredytem hipotecznym, miesięczna rata spłaty wynosi zaś ok. 1.300 zł. Powód dodał, iż z uwagi na wiek i dolegliwości bólowe jego aktywność zawodowa uległa obniżeniu, tym samym uzyskiwane przez niego uposażenie również jest niższe. Wskazał także, iż jego majątek obciążony jest obowiązkiem alimentacyjnym wobec córki Z..

(pozew – k. 3-6, pismo z dnia 25 maja 2016 r. - k. 86-90)

W odpowiedzi na pozew z dnia 29 kwietnia 2016 r. (data prezentaty) H. P. wniosła o oddalenie powództwa w całości. Jednocześnie domagała się zasądzenia kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje żądanie pozwana zaprzeczyła twierdzeniom powoda w zakresie posiadanych przez nią nieruchomości. Wskazała, iż jest właścicielką jednego mieszkania, które otrzymała od matki, a w którym to strony wspólnie zamieszkiwały jeszcze przed rozwodem. Przyznała, iż obecnie pracuje na cały etat, przez co jej sytuacja materialna uległa poprawie, niemniej podjęła pracę w pełnym wymiarze czasu pracy wobec braku wystarczających środków do życia na skutek rozwodu. Pozwana podkreśliła, iż powód w chwili zaciągania zobowiązania kredytowego miał świadomość obciążających go już zobowiązań alimentacyjnych, mimo to zdecydował się na kolejne zobowiązania finansowe. Dodała, iż od daty wyroku rozwodowego pogorszeniu uległ jej stan zdrowia, co generuje wyższe koszty jej utrzymania.

(odpowiedź na pozew – k. 34-37)

Do czasu zamknięcia rozprawy strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 marca 2005 r., wydanym w sprawie o sygn. akt XXVI C 970/05, rozwiązano poprzez rozwód związek małżeński M. P. (1) i H. P. z wyłącznej winy M. P. (1). Jednocześnie Sąd powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią Z. P. obojgu rodzicom i ustalił miejsce pobytu małoletniej w każdorazowym miejscu zamieszkania matki. Kosztami wychowania i utrzymania małoletniej Z. obciążono oboje rodziców, z tym że udział ojca w tych kosztach ustalono na wysokość 1.250 zł miesięcznie. W punkcie IV wyroku zasądzono od M. P. (1) na rzecz H. P. alimenty w kwocie po 1.000 zł miesięcznie, płatne do 10-go dnia każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminów płatności którejkolwiek z rat.

(okoliczność bezsporna, a nadto dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 marca 2005 r., sygn. akt XXVI C 970/05 – k. 10-11; akta o sygn. XXVI C 970/05)

W dacie ustalenia poprzedniej wysokości alimentów (na dzień 7 marca 2005 r.) sytuacja stron wyglądała następująco:

Powód M. P. (1) miał 43 lata, był zdrowy, posiadał wykształcenie wyższe. Posiadał stopień naukowy doktora nauk medycznych. Wykonywał zawód lekarza kardiologa. Był zatrudniony w Instytucie (...) w W. na czas nieokreślony na stanowisku adiunkta. Jego średnie miesięcznie wynagrodzenie wynosiło 7.268,60 zł brutto, tj. 4.820,08 zł netto. Prowadził ponadto działalność gospodarczą w postaci prywatnej praktyki lekarskiej przy ul. (...) w W.. Jego łączny miesięczny dochód oscylował wokół kwoty ok. 7.000 zł. Brał udział w licznych szkoleniach zawodowych, doskonalił swoje umiejętności. Utrzymywał rodzinę.

M. P. (1) do grudnia 2003 r. zamieszkiwał wspólnie z pozwaną i trzema córkami, w tym dwoma pełnoletnimi i jedną małoletnią, w mieszkaniu należącym do H. P.. Następnie, po wyprowadzce, wynajmował lokal mieszkalny, którego miesięczne koszty utrzymania, obejmujące czynsz i media, opłacał w wysokości 1.500 zł. Nie posiadał zobowiązań finansowych. Pozostawił pozwanej do dyspozycji konto bankowe ze zgromadzonymi na nim środkami pieniężnymi w wysokości ok. 20.000 zł. Zabrał samochód osobowy marki S. (...).

Powód utrzymywał regularne kontakty z dziećmi, w tym z małoletnią Z.. Interesował się sprawami córek. Miał z nimi dobre relacje. Dobrowolnie przekazywał na rzecz dwóch pełnoletnich, uczących się córek (pierwsza studiowała na I roku, druga była w klasie maturalnej) środki pieniężne w wysokości po 1.125 zł miesięcznie na każdą z nich, łącznie po 2.250 zł miesięcznie. Dodatkowo partycypował w kosztach zakupu odzieży i wydatków na zajęcia dodatkowe.

Pozwana H. P. miała 47 lat, była zdrowa, posiadała wykształcenie wyższe. W okresie wspólnego zamieszkiwania z powodem zajmowała się wychowywaniem córek oraz prowadzeniem gospodarstwa domowego. Po wyprowadzce męża podjęła pracę w gimnazjum w wymiarze ½ etatu na stanowisku psychologa, z tego tytułu uzyskiwała miesięczne wynagrodzenie w wysokości 421 zł netto. Była wolontariuszem w Ośrodku Pomocy Rodzinie. Nie posiadała innych dochodów ani zobowiązań finansowych. Była właścicielką mieszkania, w którym zamieszkiwała razem z córkami i mężem do czasu jego wyprowadzki.

(okoliczność bezsporna, a nadto dowód: akta o sygn. XXVI 970/05; zeznania powoda M. P. (1) – k. 188-191; zeznania pozwanej H. P. – k. 213-215; zeznania świadka A. P. – k. 77-78)

Sytuacja stron w dacie zamknięcia rozprawy w sprawie niniejszej (na dzień 31 sierpnia 2017 r.) wygląda następująco:

Powód M. P. (1) ma 55 lat, posiada wykształcenie wyższe. Nadal wykonuje zawód lekarza kardiologa, przeprowadza zabiegi chirurgiczne. Jego kariera zawodowa od lat stale się rozwija. Od ok. 2010-2011 r. posiada tytuł naukowy – doktora habilitowanego nauk medycznych. W 2012 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Nadal jest zatrudniony w Instytucie (...) w W.. Swoje łączne miesięczne wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w szpitalu ocenił na kwotę ok. 11.000 zł, w tym z tytułu umowy o pracę jego średnie miesięczne wynagrodzenie w 2015 r. wynosiło 14.193,50 zł brutto, tj. 9.673,01 zł netto, przy czym za dyżur w szpitalu dodatkowe uposażenie wynosi ok. 2.300 zł. W dalszym ciągu prowadzi działalność gospodarczą w postaci prywatnej praktyki lekarskiej, poprzednio wykonywał ją w dwóch poradniach, obecnie zaś w Przychodni Lekarzy (...) przy ul. (...) w W.. Pacjentów przyjmuje dwa razy w miesiącu. W 2015 r. przy wydatkach w wysokości 67.469,17 zł roczny obrót z wykonywanej działalności wynosił 117.647,78 zł. Od 2016 r. działalność gospodarcza wykazuje straty, łączny przychód wyniósł 19.290 zł, wydatki zaś 25.482,98 zł. Przy stracie średni miesięczny dochód z tytułu wykonywanej działalności wynosi ok. 2.200 zł netto. Koszty uzyskania przychodu z działalności obejmują wydatki na ZUS, samochody, ubezpieczenie zdrowotne.

(dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 135-136, 188-191; zeznania świadka A. P. – k. 77-78; zeznania świadka J. P. – k. 78-90; zaświadczenie o zarobkach – k. 12, zestawienie roczne – k. 119-120; wydruk – k. 187)

M. P. (1) w 2014 roku osiągnął 204.092,05 zł przychodu, co dało 173.208,52 zł dochodu, a po odliczeniach składek na ubezpieczenie społeczne dochód wyniósł 155.577,40 zł. Otrzymał ponadto zwrot podatku w wysokości 8.688 zł. Zaś w 2015 roku osiągnął 202.488,71 zł przychodu, co dało 170.957,31 zł dochodu, a po odliczeniach składek na ubezpieczenie społeczne dochód wyniósł 152.678,19 zł. Otrzymał ponadto zwrot podatku w wysokości 6.986 zł.

(dowód: PIT-37 za 2014 rok - k. 17-20; PIT-37 za 2015 rok - k. 22-25)

M. P. (1) z uwagi na promieniowanie rentgenowskie zabiegi kardiologiczne przeprowadza w specjalnym fartuchu o wadze 7 kg. Powód cierpi na zespoły bólowe w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa i stawach. U powoda zdiagnozowano dyskopatię kręgosłupa, lordozę odcinka lędźwiowego oraz zwyrodnienia wielostawowe, w tym stawu barkowego. Od 2015 r. uczęszcza do poradni leczenia przewlekłego bólu. Z poradni korzysta w ramach NFZ. Posiada wadę wzroku. Na stałe nie przyjmuje żadnych leków. Z uwagi na rozbudowane obowiązki zawodowe nie ma czasu na rehabilitację. W okresie od dnia 17 marca 2014 r. do dnia 11 kwietnia 2014 r. i od dnia 9 stycznia 2017 r. do dnia 27 stycznia 2017 r. był hospitalizowany na Oddziale Dziennym Usprawniania Narządu (...) w (...) Instytucie (...), Reumatologii i (...) w W.. Został wypisany z zaleceniami dalszych ćwiczeń, w tym fizjoterapii i masażu kręgosłupa.

(dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 188-191; zaświadczenie lekarskie – k. 13; wyniki badań – k. 14,73-74; karty informacyjne – k. 15,199)

Powód po rozwodzie z H. P. zawarł kolejny związek małżeński, z którego posiada dwoje małoletnich dzieci. Małoletni K. P. urodzony w (...) r. ma obecnie 9 lat, a małoletnia M. P. (2) urodzona w (...) r. ma obecnie 7 lat. Dzieci powoda kształcą się w (...) Szkole (...). Nauka jest odpłatna.

(dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 188-191; zeznania świadka A. P. – k. 77-78; zeznania świadka J. P. – k. 78-90; potwierdzenia przelewu za czesne dzieci – k. 157,158)

Żona powoda również wykonuje zawód lekarza. Posiada specjalizację kardiologa. Zatrudniona jest także w Instytucie (...) w W.. Jej miesięczne wynagrodzenie wynosi ok. 3.500 zł netto. Poza pracą w szpitalu nie przyjmuje pacjentów.

(dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 188-191; zeznania świadka J. P. – k. 78-90)

M. P. (1) i jego żona są współwłaścicielami nieruchomości w postaci wolnostojącego domu jednorodzinnego o powierzchni użytkowej ok. 129 m ² usytuowanej na działce o powierzchni 1.450 m ². Dom obciążony jest hipoteką, małżonkowie kredyt zaciągnęli w 2012 r. na kwotę ok. 570.000-580.000 zł. M. P. (1) w stosunku współwłasności z żoną posiada również ziemię rolną o powierzchni 1 ha. Ziemię rolną małżonkowie otrzymali od rodziców żony w drodze umowy darowizny. Na uprawę ziemi nie otrzymują dotacji. Powód jest ponadto właścicielem dwóch samochodów osobowych, w tym marki M. (...) o pojemności 2,5 l, która spala ok. 10 l na 100 km i marki H. (...), z którego korzysta jego żona (dojazd do pracy, dowóz dzieci do szkoły). Na zakup pierwszego pojazdu M. P. (1) zaciągnął kredyt, który spłacił. Samochód jest ujęty w środkach trwałych firmy powoda. M. P. (1) rozlicza zatankowane paliwo w ramach prowadzonej działalności. Odległość z miejsca zamieszkania powoda do pracy wynosi ok. 35 km w jedną stronę. M. P. (1) dodatkowo średnio po ok. 5-10 razy w miesiącu dojeżdża do A..

(dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 135-136, 188-191; zeznania świadka A. P. – k. 77-78; zeznania świadka J. P. – k. 78-90, zaświadczenie z Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego – k. 118)

M. P. (1) mieszka z żoną i dwójką małoletnich dzieci, razem prowadzą gospodarstwo domowe. Powód ocenia aktualne miesięczne koszty utrzymania rodziny, w tym swoje, żony oraz dwójki małoletnich dzieci (ok. 2.000-3.000 zł) na kwotę ok. 14.000 zł, które rocznie w skali miesiąca obejmują wydatki na: ratę kredytu hipotecznego – ok. 1.400 zł, wyżywienie – ok. 2.000 zł, czesne małoletniego K. - 900 zł, czesne małoletniej M. - 750 zł, basen dla dzieci - 50 zł (600 zł rocznie), świetlica – 200 zł, wyżywienie dzieci w placówkach edukacyjnych – ok. 350-380 zł, dojazdy do pracy – ok. 2.000 zł, opłaty eksploatacyjne, w tym gaz – ok. 400 zł, energia elektryczna – ok. 275 zł, opłata za wywóz nieczystości – ok. 400 zł (200 zł za jeden wywóz) oraz media, w tym Internet – 59 zł, telewizja – 89,90 zł, naprawy sprzętu domowego i utrzymanie domu – ok. 90 zł, środki czystości – ok. 450 zł, odzież i obuwie – ok. 950 zł, leki – ok. 150 zł, a ponadto wydatki na wyjazdy powoda na konferencje naukowe, wycieczki szkolne i komitet rodzicielski, wizyty u stomatologa – ostatnio 3.000 zł za całą rodzinę, wyjazdy – przynajmniej 3 razy w roku, w tym wakacyjne – ostatni łącznie ok. 10.000 zł oraz zimowe w okresie ferii – ostatni tygodniowy łącznie ok. 8.000-10.000 zł, naprawy i przeglądy samochodów, a także składki na Izbę Lekarską.

(dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 135-136, 188-191, zeznania świadka J. P. – k. 78-90; faktury za wywóz nieczystości – k. 116,117; potwierdzenia przelewu, w tym za: opłaty związane z utrzymaniem domu – k. 139-146; za leki – k. 146; za zakupy żywnościowe i odzieżowo-obuwnicze – k.147-154; za składkę lekarską – k. 155; za spłatę kredytu – k. 156; za czesne dzieci – k. 157-,158; za ubezpieczenie małoletniego K. – k. 159; za koło matematyczne małoletniego K. – k. 165; za składkę klasową dzieci – k. 161,162,166; za wyżywienie małoletnich w szkole – k.160,163,164,167; za świetlicę – k. 168; potwierdzenia przelewu za paliwo – k. 169-183)

M. P. (1) od momentu zasądzenia alimentów regularnie i nieprzerwanie realizuje względem H. P. swój obowiązek alimentacyjny w pełnej wysokości tj. po 1.000 zł miesięcznie.

(okoliczność bezsporna, a nadto dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 188-191)

Powód nie utrzymuje kontaktu z córkami. Powód w dalszym ciągu łoży na rzecz córki Z. alimenty w wysokości 1.250 zł miesięcznie, jednakże od maja 2017 r. kwotę 1.800 zł. Wyrok podwyższający alimenty jest nieprawomocny. Do momentu ukończenia przez dwie najstarsze córki 30 roku życia dobrowolnie przekazywał na ich rzecz środki pieniężne w wysokości łącznej po 2.250 zł miesięcznie. Czynił to także po narodzinach dzieci z drugiego związku małżeńskiego.

(dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 188-191; zeznania świadka A. P. – k. 77-78)

Pozwana H. P. ma 59 lat, z wykształcenia jest psychologiem. Nadal jest zatrudniona w Publicznym Gimnazjum im. (...) w C., obecnie jednak w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto na dzień zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie zatrudniona jest w Przedszkolu Gminnym w J. w wymiarze ½ etatu. Od 2 lat na podstawie umowy zlecenia świadczy pracę w Ośrodku Pomocy Rodzinie. Swój łączny miesięczny dochód ze wszystkimi dodatkami do wynagrodzenia oceniła na kwotę ok. 4.120 zł netto. Z tytułu umowy o pracę w gimnazjum pozwana uzyskuje średnie miesięczne wynagrodzenie w kwocie ok. 5.747,29 zł brutto tj. 4.093,63 zł netto, a w przedszkolu ok. 2.134,54 zł brutto tj. ok. 1.517,85 zł netto. W marcu 2015 r. otrzymała 13. pensję w wysokości 3.393,45 zł brutto, tj. 2.364,67 zł netto.

W dniu 9 maja 2017 r. dyrektor gimnazjum nie wyraził zgody na podjęcie przez H. P. dodatkowej pracy w Przedszkolu Gminnym w J. w roku szkolnym 2017/2018. Decyzja została wydana w związku z reformą oświaty na podstawie art. 222 przepisów wprowadzających ustawę – Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. (Dz.U.2017.60). Od dnia 1 września 2017 r., zgodnie ze swoim wyborem, pozwana pracę będzie świadczyła wyłącznie w dotychczasowym przedszkolu w pełnym wymiarze czasu pracy. Przeszła ok. 80 szkoleń zawodowych, uzyskała certyfikat.

(dowód: zeznania pozwanej H. P. – k. 191-192, 213-215; zaświadczenia o wynagrodzeniu – k. 48-50; pasek 13. wynagrodzenia - k.66; zeznania świadka A. P. – k. 77-78; pismo Dyrektora Publicznego Gimnazjum w C. – k. 203)

H. P. w 2014 roku osiągnęła 54.427,32 zł przychodu, co dało 52.619,54 zł dochodu, a po odliczeniach składek na ubezpieczenie społeczne dochód wyniósł 45.838,46 zł. Otrzymała ponadto zwrot podatku w wysokości 2.357 zł. Zaś w 2015 roku osiągnęła 74.480,50 zł przychodu, co dało 71.814,85 zł dochodu, a po odliczeniach składek na ubezpieczenie społeczne dochód wyniósł 62.902,55 zł. Otrzymała ponadto zwrot podatku w wysokości 2.312 zł.

(dowód: PIT-37 za 2014 rok - k. 38-41; PIT-37 za 2015 rok - k. 43-46v, 105-108)

H. P. w 2005 r. doznała mechanicznego urazu kręgosłupa. Ponadto stwierdzono u niej zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. W 2007 r. zdiagnozowano u niej astmę oskrzelową. Cierpi także na umiarkowane nadciśnienie tętnicze. Od dziecka choruje na łuszczycę. W 2016 r. stwierdzono u niej tężyczkę i zapalenie tarczycy tzw. chorobę H.. Pozwana wymaga i zażywa na stałe 7 leków, w tym na ciśnienie, astmę i tężyczkę. Z opieki medycznej lekarza rodzinnego korzysta z poradni w ramach NFZ. Wizyty u endokrynologa są odpłatne, w ciągu roku pozwana uczęszcza na 3 wizyty. Nosi okulary. Regularnie korzysta z pomocy poradni rehabilitacyjnej, a zwłaszcza poradni fizjoterapii. W okresie od dnia 22 czerwca 2009 r. do dnia 15 lipca 2009 r. przebywała w sanatorium uzdrowiskowym w U.. W okresie od dnia 21 maja 2012 r. do dnia 11 czerwca 2012 r., od dnia 17 września 2012 r. do dnia 28 wrześnie 2012 r., od dnia 16 lipca 2014 r. do dnia 29 lipca 2014 r., od dnia 16 września 2014 r. 29 września 2014 r., od dnia 18 lutego 2015 r. do dnia 3 marca 2015 r., od dnia 23 marca 2015 r. do dnia 3 kwietnia 2015 r., od dnia 2 listopada 2015 r. do dnia 16 listopada 2015 r., od dnia 23 grudnia 2016 r. do dnia 20 stycznia 2016 r., od dnia 19 lipca 2016 r. do dnia 1 sierpnia 2016 r., od dnia 12 września 2016 r. do dnia 23 września 2016 r., od dnia 26 września 2016 r. do dnia 4 października 2016 r. oraz od dnia 23 maja 2017 r. do dnia 28 czerwca 2017 r. na podstawie skierowań lekarskich, celem poprawy funkcji ruchowej, uczęszczała na zabiegi fizjoterapeutyczne.

(dowód: zeznania pozwanej H. P. – k. 213-215; informacja o przebytej rehabilitacji leczniczej – k. 52-53; zaświadczenia lekarskie – k. 54-58, 65, 67, 111; wyniki badań – k. 51, 114; skierowania na zabiegi fizjoterapeutyczne i karty zabiegów – k. 59, 92-102, 125-133, 205-207; skierowania do poradni rehabilitacyjnej – k. 115, 194)

Pozwana w dalszym ciągu mieszka w stanowiącym jej własność mieszkaniu przy ul. (...) w W. (dalej jako: mieszkanie pozwanej), w którym przed datą orzeczenia rozwodowego mieszkała z M. P. (1) i trzema córkami. Obecnie mieszka w nim tylko z córką Z..

(dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 188-191; zeznania pozwanej H. P. – k. 191-192, 213-215)

H. P. ocenia aktualne miesięczne koszty swojego utrzymania na kwotę ok. 3.000 zł, obejmujące rocznie w skali miesiąca wydatki na: wyżywienie – ok. 800 zł, udział w utrzymaniu mieszkania ok. 550 zł, obejmujący czynsz – 356 zł (łącznie 712 zł), opłaty eksploatacyjne, w tym energię elektryczną – ok. 45 zł (łącznie 90 zł) oraz media tj. opłatę (...) ok. 70 zł (łącznie 139 zł) oraz abonament TVP – 6 zł (łącznie 12 zł), środki czystości i higieniczne gospodarstwa domowego – ok. 90 zł (łącznie 180 zł), kosmetyki, środki higieniczne i fryzjer – ok. 190 zł, odzież – ok. 425 zł, rozrywka – ok. 200 zł, wyjazdy wakacyjne – ok. 400-650 zł, bieżące naprawy i remonty – ok. 200 zł, bilet autobusowy – ok. 135 zł (406 zł kwartalnie), leki – ok. 85 zł (rocznie 1.000 zł) oraz wydatki na niedopłatę na wodę – ostatnio ok. 50 zł (300 zł za cały okres rozliczeniowy – 6 mcy), zakup komputera potrzebnego do wykonywanej pracy – ostatnio ok. 2.000 zł, leczenie stomatologiczne – ok. 30 zł (ok. 320 zł rocznie za dwie wizyty, przy czym za leczenie w 2017 r. wydatkowała kwotę 526 zł), wizyty u endokrynologa – 30 zł (360 zł rocznie za 3 wizyty po 120 zł każda), okulary – ok. 70 zł (850 zł para) oraz szkolenia zawodowe – ok. 200 zł. Pozwana posiada na swoim utrzymaniu córkę Z., której miesięczne utrzymanie wynosi ok. 3.000 zł. Pozwana od dnia rozwodu uczestniczy w kosztach utrzymania córki miesięcznie ponad kwotę łożonych przez powoda alimentów – tj. ponad 1.250 zł, z kolei od maja 2017 r. zaś ponad kwotę 1.800 zł, a to do czasu rozstrzygnięcia sprawy alimentacyjnej córki stron w instancji odwoławczej. Z. P. często jest hospitalizowana, w 2017 r. w szpitalu była trzykrotnie. Pozwana na leki córki po jej hospitalizacji przeznaczyła kwotę 600 zł.

(dowód: zeznania pozwanej H. P. – k. 191-192, 213-215; faktura za leki Z. P. – k. 62; skierowania do szpitala (...) – k. 63,64; faktura za usługę gastroenterologiczną Z. P. – k. 64v; faktura O. – k. 68; rozliczenie energii elektrycznej – k. 69; informacje spółdzielni o opłatach – k. 70,110; faktury za leki i badania - k. 60-61, 112, 113, 128-129, 197, 208-209; faktury za usługi endokrynologiczne – k. 103, 198)

Matka pozwanej przeszła udar mózgu. Obecnie przebywa w ośrodku opiekuńczo-leczniczym przy ul. (...) w W., pozwana opiekuje się matką. Matka pozwanej została całkowicie ubezwłasnowolniona, opiekunem prawnym została ustanowiona jej córka - H. P.. Matka pozwanej jest właścicielką mieszkania na U. (dalej jako: mieszkanie nr (...)), pozwana ma pełnomocnictwo do wykonywania czynności z nim związanych. Ojciec pozwanej zmarł w listopadzie 2005 r. Matka pozwanej po mężu a ojcu pozwanej na mocy testamentu odziedziczyła ½ udziału ich wspólnego mieszkania (dalej jako: mieszkanie nr (...)). Pozwana z bratem w postępowaniu spadkowym zrzekła się prawa do zachowku po ojcu. Za zgodą sądu od 2013 r. w obydwu mieszkaniach matki pozwanej mieszkają dwie najstarsze córki stron, za korzystanie z mieszkań opłacają czynsz. Mieszkanie w W., w którym matka pozwanej zamieszkiwała przez 30 lat, zostało oficjalnie zwrócone w 2015 r.

(dowód: zeznania powoda M. P. (1) – k. 188-191; zeznania pozwanej H. P. – k. 191-192, 213-215)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów i wydruków zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, jak również: zeznań powoda M. P. (1) (k. 135-136, 188-191) oraz pozwanej H. P. (k. 191-192, 213-215), świadków: A. P. (k. 77-78) i J. P. (k. 78-90) oraz akt sprawy o sygn. XXVI C 970/05.

Dokumenty i wydruk (k.187) zgromadzone w aktach niniejszej sprawy Sąd uznał za wiarygodny i w pełni wartościowy materiał dowodowy. Nie były one kwestionowane przez żadną ze stron, zaś Sąd nie znalazł podstaw by czynić to z urzędu.

Sąd za niewiarygodny uznał wydruk (k. 186)ł, albowiem na dzień zamknięcia rozprawy w sprawie niniejszej, informacja wynikająca z zamieszczonego wydruku nie jest aktualna. Obecnie w wyszukiwarce internetowej przedmiotowa informacja już nie figuruje, tym samym Sąd nie mógł czynić ustaleń faktycznych w oparciu o zdezaktualizowane dane.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na zeznaniach świadków A. P. i J. P., które w zakresie ich jednoznacznych stwierdzeń uznał w całości za wiarygodny materiał dowodowy, albowiem ich zeznania były spójne, logiczne, a także korespondowały ze zgromadzonymi w sprawie pozostałymi dowodami, uznanymi przez Sąd za wiarygodne. Świadkowie zgodnie opisali obecną, jak i poprzednią sytuację materialną powoda w zakresie im wiadomym. Wskazać w tym miejscu jednocześnie należy, iż Sąd nie mógł oprzeć się na tych twierdzeniach świadków, w zakresie w jakim sami wskazywali wątpliwość czy niepewność określonych okoliczności. Przykładowo Sąd nie mógł ustalać stanu faktycznego na podstawie zeznań A. P., w zakresie w którym sama wskazała, iż nie pamięta czy powód ograniczył czy też ma zamiar ograniczyć przyjmowanie pacjentów z uwagi na pogorszenie się jego stanu zdrowia. Mając bowiem na uwadze zeznania powoda, w których wskazał, iż z uwagi na swoje obowiązki zawodowe nie jest w stanie odbywać rehabilitacji Sąd przyjął, iż z twierdzeń powoda nie wynika podnoszony przez świadka zamiar. Przeciwnie Sąd uznał, iż świadczy to o szeroko rozbudowanych obowiązkach zawodowych powoda, a tym samym o szerszych niż przez niego wskazywane możliwościach zarobkowych.

Oceniając zeznania pozwanej H. P. Sąd również uznał je w całości za wiarygodne, albowiem korespondują ze zgromadzonym w sprawie niniejszej materiałem dowodowym. Zwrócić w tym miejscu należy jednak uwagę na zeznania pozwanej w zakresie, w jakim podnosiła, iż jakkolwiek obecnie jej dochód wynosi ok. 4.120 zł netto miesięcznie to od dnia 1 września 2017 r. ulegnie on zdecydowanemu zmniejszeniu i będzie wynosił 3.000 zł netto miesięcznie. Jakkolwiek Sąd nie neguje tej okoliczności, to wskazać w tym miejscu należy, iż ustalając zakres usprawiedliwionych potrzeb oraz możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanej jako uprawnionej alimentacyjnie Sąd jest zobowiązany oprzeć się wyłącznie na okolicznościach mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy na dzień zamknięcia rozprawy, tj. w realiach sprawy niniejszej na dzień 31 sierpnia 2017 r. Tym samym Sąd nie mógł czynić ustaleń w oparciu o przyszłe okoliczności.

Oceniając z kolei zeznania powoda M. P. (1) Sąd uznał je za wiarygodne w przeważającym zakresie. Sąd nie uznał za wiarygodne zeznań powoda, w zakresie w jakim M. P. (1) podnosił, iż pozwana dysponuje trzema mieszkaniami, z których osiąga dodatkowe dochody. Wskazać w tym miejscu bowiem należy, iż jak wykazało postępowanie dowodowe H. P. jest właścicielką tylko jednego mieszkania, w którym strony wspólnie zamieszkiwały jeszcze przed orzeczeniem rozwodu, a do którego jak sam powód zeznał nie rościł sobie żadnych praw. Bez wątpienia pozostałe mieszkania, o których wspominał M. P. (1) nie są własnością pozwanej. Ich właścicielką jest bowiem matka pozwanej, zaś pozwana jako opiekun prawny całkowicie ubezwłasnowolnionej matki może względem tych nieruchomości dokonywać jedynie czynności nie przekraczających zwykłego zarządu (przykładowo opłacać rachunki, zasięgać informacji spółdzielni). Do dokonywania zaś czynności przekraczających zwykły zarząd, w tym zwłaszcza do czynności rozporządzających, konieczne jest zezwolenie Sądu, który przede wszystkim w ewentualnym postępowaniu opiekuńczym kierować się będzie dobrem i interesami podopiecznej. Tym samym podkreślić należy, iż w zakresie swoich opiekuńczych praw i obowiązków H. P. nie może swobodnie dysponować, a zwłaszcza rozporządzać mieniem matki. Nadto zauważyć należy, iż za zgodą Sądu obydwa mieszkania są zamieszkiwane przez dwie najstarsze córki stron, które regulują na bieżąco koszty ich utrzymania. Tym samym depozycje powoda w tym zakresie należało uznać za niewiarygodne. Odnośnie mieszkania w W. również wskazać należy, iż pozwana nie uzyskuje w związku z nim żadnych dochodów albowiem nieruchomość ta od 2015 r. nie należy już do matki pozwanej.

Ustalając stan faktyczny w sprawie Sąd miał także na względzie treść art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. , z których wynika, że ciężar udowodnienia danego faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie jest zasadne.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej znajduje swoją podstawę prawną w art. 60 § 2 k.r.o. Przepis ten stanowi, że jeżeli jeden małżonek został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Celem, jakiemu ma służyć uprzywilejowane roszczenie alimentacyjne małżonka niewinnego, przewidziane w art. 60 § 2 k.r.o., w stosunku do rozwiedzionego współmałżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia jest zapobieżenie sytuacji, w której rozwód miałby spowodować pogorszenie w istotny sposób sytuacji materialnej małżonka niewinnego w porównaniu do sytuacji, w której znajdowałby się w prawidłowo funkcjonującym związku małżeńskim.

Zważyć bowiem w tym miejscu należy, iż pewne skutki małżeństwa gasną na skutek rozwodu, jednakże inne trwają bez względu na rozwód. Źródłem prawa rozwiedzionego małżonka do otrzymywania środków utrzymania nie jest rozwód, a istniejące wcześniej małżeństwo. Jak wskazał w tezie XII uchwały z dnia 16 grudnia 1987 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 91/86 Sąd Najwyższy obowiązek świadczeń alimentacyjnych między małżonkami po rozwodzie stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego. Przy ocenie, czy nastąpiło istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego (art. 60 § 2 k.r.o.), należy brać pod uwagę warunki materialne tego małżonka, jakie miałby, gdyby drugi z małżonków spełniał należycie swoje obowiązki i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie. Sąd Najwyższy wskazał przy tym, że małżeństwo jest związkiem dwojga osób, obejmującym w zasadzie całość ich życia. Cel i społeczne znaczenie związku małżeńskiego wymagają, by niektóre konsekwencje jego zawarcia trwały nawet po rozwiązaniu małżeństwa. Jednym z takich skutków jest (...) obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami. Dalej Sąd Najwyższy podkreślił, że obowiązek ten jest skutkiem małżeństwa i jego trwanie po rozwodzie jest ze społecznego punktu widzenia konieczne, gdyż nie dałoby się pogodzić z zasadami współżycia społecznego pozostawienie bez żadnego zabezpieczenia po rozwodzie małżonka potrzebującego pomocy, zwłaszcza tego, który poświęcił wspólnocie rodzinnej wiele lat życia (LEX nr 3342).

Środkiem do osiągnięcia tego celu jest przyznane małżonkowi niewinnemu roszczenie o przyczynienie się małżonka uznanego za wyłącznie winnego w odpowiednim zakresie do zaspokojenia jego usprawiedliwionych potrzeb, chociażby nie znajdował się w niedostatku. Regulacja ta ma zwłaszcza na celu zapewnienie po rozwodzie małżonkowi niewinnemu poziomu życia zbliżonego do tego, jaki miałby miejsce w sytuacji, w której nie doszłoby do rozwodu. Na podkreślenie zasługuje fakt, że tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny, będący przedmiotem niniejszego postępowania, nie jest ograniczony czasowo, a wyłącza go jedynie zawarcie kolejnego związku małżeńskiego przez małżonka uprawnionego do alimentów (a contrario art. 60 § 3 k.r.o.). Natomiast obowiązek ten może ulegać modyfikacjom, a także uchyleniu, jeżeli zaistnieją nowe okoliczności, które będą takie orzeczenie uzasadniały, stosownie do art. 138 k.r.o.

Zgodnie z art. 138 k.r.o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Stosownie do treści powołanego wyżej przepisu, podstawą zmiany orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w przedmiotowej sprawie mogłaby być zmiana stosunków, przez co należy rozumieć zmianę w zakresie zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, tj. istotne zwiększenie lub zmniejszenie tych możliwości oraz zmianę w zakresie usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej, obejmującą ich istotne zwiększenie lub zmniejszenie. Ustalenie zmiany tych stosunków następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami uprzednio istniejącymi. Przy czym podstawę takiego powództwa może stanowić tylko taka zmiana stosunków, która nastąpiła nie wcześniej, niż po uprawomocnieniu się wyroku zasądzającego alimenty, albowiem powództwo nie może zmierzać do weryfikacji prawomocnego orzeczenia sądu dotyczącego obowiązku alimentacyjnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 1999 r., sygn. akt I CKN 274/99; wyrok Sądy Najwyższego z dnia 27 lipca 1999 r., sygn. akt I CKN 687/98).

Zakres świadczeń alimentacyjnych wyznaczają dwie przesłanki: usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Między wymienionymi przesłankami zachodzi współzależność, wyrażająca się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

Podkreślić w tym miejscu należy, iż obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie sięga przy tym z reguły tak daleko, aby miał zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową, niemniej zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego mieści się między granicą, poniżej której istnieje niedostatek a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1998 r., sygn. akt III CKN 186/98, Legalis nr 356468). Tym samym przyjęte uregulowanie nie daje wprawdzie małżonkowi niewinnemu prawa do równej stopy życiowej z małżonkiem zobowiązanym, lecz małżonek niewinny ma prawo do bardziej dostatniego poziomu życia, aniżeli tylko zaspokajanie usprawiedliwionych potrzeb.

Dotychczasowa kwota alimentów (1.000 zł miesięcznie) została ustalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 7 marca 2005 r., wydanym w sprawie o sygn. akt XXVI C 970/05. Od dnia uprawomocnienia się orzeczenia (od dnia 30 marca 2005 r.) powód M. P. (1) nieprzerwanie i regularnie spełnia swój obowiązek alimentacyjny wobec pozwanej H. P. przez ponad 12 lat.

Powód oparł swoje powództwo przede wszystkim na zaistnieniu po jego stronie istotnej zmiany w zakresie faktycznych jego możliwości i zarobków z jednoczesnym zwiększeniem kosztów utrzymania założonej przez niego po rozwodzie rodziny, na skutek czego utracił możliwość łożenia alimentów w zasądzonej w wyroku rozwodowym kwocie. Powód powołując się na pogorszenie swojej sytuacji materialnej wskazywał, że jego działalność gospodarcza od roku wykazuje straty. Jakkolwiek w 2016 r. z prowadzonej prywatnej praktyki lekarskiej powód faktycznie wykazał stratę (przychód wyniósł 19.290 zł, wydatki zaś 25.482,98 zł), to biorąc pod uwagę wysoki zysk za 2015 rok (ponad 50.000 zł) oraz zeznania powoda, iż pomimo straty jego miesięczny dochód z tytułu wykonywanej działalności wynosi ok. 2.200 zł netto, nie można stwierdzić, że na dzień zamknięcia rozprawy w sprawie niniejszej tj. w 2017 r. również osiąga straty finansowe, przez co jego możliwości zarobkowe miałyby być niższe.

Ponadto M. P. (1) powoływał się na podjęcie przez pozwaną zatrudnienia w wyższym wymiarze czasu pracy oraz dysponowania przez H. P. trzema nieruchomościami lokalowymi, w związku z czym poprawiła się jej sytuacja materialna. W ocenie Sądu okoliczność rozporządzania przez pozwaną kilkoma dochodowymi mieszkaniami nie została w toku postępowania udowodniona, przeciwnie, jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego pozwana jest właścicielką tylko jednego mieszkania, do którego powód nie kierował żadnych roszczeń. Pozostałe nieruchomości stanowią zaś własność jej matki, którymi H. P. nawet jako opiekun prawny matki nie może swobodnie rozporządzać.

Oceniając możliwości zarobkowe i majątkowe powoda na pierwszym miejscu wskazać należy, że M. P. (1) posiada nadal wysokie możliwości zarobkowe. Od czasu ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów nastąpiła istotna zmiana w zakresie uzyskiwanych przez niego zarobków. W dacie wyrokowania w sprawie rozwodowej powód uzyskiwał łączne dochody w wysokości ok. 7.000 zł netto, w tym z tytułu zatrudnienia w Instytucie (...) kwotę 4.820,08 zł netto, obecnie zaś jego miesięczne podstawowe wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia wynosi 9.673,01 zł netto tj. dwukrotnie wyższe aniżeli poprzednio. Dodatkowo obecnie otrzymuje uposażenie w wysokości 2.300 zł za dyżur w szpitalu oraz osiąga dochody z prowadzonej, w formie prywatnej praktyki lekarskiej, działalności gospodarczej, nawet przy wykazywanej stracie, w wysokości ok. 2.200 zł netto miesięcznie. Powód w ramach tej działalności finansuje użytkowany przez siebie samochód. Jego przychód za lata 2014 i 2015 r. każdorazowo przekroczył kwotę 200.000 zł, zaś po odliczeniu należnych składek na ubezpieczenie społeczne uzyskany dochód wyniósł ponad 150.000 zł. Dodatkowo też otrzymał zwrot podatku, odpowiednio za 2014 r. w wysokości 8.688 zł, zaś za 2015 r. kwotę 6.986 zł. Nie uszedł uwadze Sądu również fakt, iż w dacie wyrokowania w sprawie rozwodowej powód posługiwał się tytułem naukowym doktora nauk medycznych, z kolei obecnie posiada tytuł naukowy doktora habilitowanego nauk medycznych oraz został mu nadany tytuł profesora nadzwyczajnego. Wskazać w tym miejscu należy, iż Sąd nie mógł oprzeć się na twierdzeniach powoda, w których twierdził, iż jego wynagrodzenie jest niższe z tego względu, iż zamiast przeprowadzać zabiegi zobligowany jest do wykonywania czynności administracyjnych w większym zakresie. Jakkolwiek Sąd nie neguje, iż charakter wykonywanej pracy przez powoda mógł ulec zmianie na skutek awansu naukowego, to zaznaczyć należy, iż pozycja ta bez wątpienia przynosi powodowi wyższe dochody. Już w trakcie poprzedniej sprawy alimentacyjnej dochody powoda przekraczały miesięczne potrzeby powoda, małoletniej córki stron Z. oraz pozwanej, dzięki czemu rodzina żyła na wysokim poziomie – tylko dzięki zarobkom powoda. Jednocześnie wskazać w tym miejscu należy, iż w dacie ustalania alimentów pozwana była na całkowitym utrzymaniu powoda, co było stanem akceptowanym przez obie strony i zrozumiałym z uwagi na olbrzymie dysproporcje w ich zarobkach. Powód nadal posiada status, umiejętności i doświadczenie, które jeszcze przed wytoczeniem sprawy rozwodowej pozwalały mu na dążenie do osiągnięcia obecnej pozycji. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż podczas kiedy pozwana zajmowała się gospodarstwem domowym oraz wychowywaniem dzieci stron to M. P. (1) mógł stale rozwijać swoją karierę i umiejętności, które w dalszym ciągu może wykorzystywać nadal osiągając ponadprzeciętne dochody. Powyższe obliguje do przyjęcia, iż obecna sytuacja materialna powoda w porównaniu do poprzedniej sprawy alimentacyjnej, wbrew nieudowodnionym twierdzeniom powoda, uległa zdecydowanej poprawie, zwłaszcza w zakresie jego możliwości zarobkowych. Wskazać w tym miejscu bowiem należy, iż twierdzenia powoda, w których podnosił, iż jego możliwości majątkowe są mniejsze z uwagi na jego obecny stan zdrowia nie mogły zostać przez Sąd uznane za udowodnione. Jakkolwiek M. P. (1) wykazał, iż od kilku lat cierpi na zespoły bólowe w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa i stawach, to jednak, poza dwukrotną specjalistyczną ortopedyczną hospitalizacją, nie stosuje się do zaleceń fizjoterapeutycznych, zaś jak sam wskazuje nie ma czasu na rehabilitację, przy czym na stałe nie zażywa żadnych leków. Tym samym nie podejmuje żadnych działań zmierzających do poprawy stanu jego zdrowia. Powyższe w ocenie Sądu świadczy o tym, iż powód w dalszym ciągu pozostaje osobą aktywną zawodowo, realizując przy tym swoje możliwości zarobkowe w pełni.

W ocenie Sądu nie można ponadto zgodzić się ze stanowiskiem powoda, że jego obecna sytuacja finansowa nie pozwala mu na partycypowanie w kosztach utrzymania pozwanej w dotychczasowej wysokości, a to z uwagi na koszty utrzymania założonej przez niego rodziny. Powód co prawda wykazał, iż obecnie posiada na swoim utrzymaniu żonę oraz kolejne, już czwarte i piąte, małoletnie dzieci, jednakże nie udowodnił, iż usprawiedliwione potrzeby rodziny wyczerpują w pełni jego możliwości zarobkowe i majątkowe. Jakkolwiek małoletnie dzieci niewątpliwie wyprzedzają byłego małżonka w kolejności osób uprawnionych do alimentacji to wskazać w tym miejscu należy, iż M. P. (1) decydując się na zawarcie kolejnego związku małżeńskiego oraz założenie rodziny powinien był liczyć się z obowiązującym go zobowiązaniem alimentacyjnym względem pozwanej. Ponadto podkreślić należy, iż jakkolwiek powód ocenia miesięczne koszty utrzymania rodziny na kwotę ok. 14.000 zł, odpowiadające jego możliwościom finansowym, to mając na uwadze, iż gospodarstwo domowe prowadzi wspólnie z żoną to również na niej spoczywa część tych kosztów. Analizując z kolei podnoszone koszty utrzymania i porównując je z sytuacją z czasu sprawy rozwodowej wskazać należy, iż jakkolwiek najistotniejszą zmianą jest zmiana wysokości wydatków czynionych przez powoda na utrzymanie rodziny to powód nie wykazał ich w całości. Z pewnością koszty te są zdecydowanie wyższe aniżeli poprzednie koszty utrzymania najmowanego przez powoda mieszkania, które wynosiły 1.500 zł miesięcznie. Biorąc jednakże pod uwagę, iż z zebranego materiału dowodowego jasno wynika, iż powód zawyżył (zaniżył w przypadku wywozu nieczystości) niektóre szacunki co do czynionych w rzeczywistości wydatków, a ponadto niektórych należycie nie wykazał, należało skorygować ich wysokość w oparciu o dowody oraz zasady doświadczenia życiowego, wobec czego Sąd ustalił, iż roczne koszty utrzymania powoda i jego rodziny w skali miesiąca wynoszą ok. 12.000 zł, zaś obejmują wydatki na: ratę kredytu hipotecznego – 1.296,39 zł (a nie 1.400; k. 156), wyżywienie – ok. 2.000 zł ( k.147-154), czesne małoletniego K. - 900 zł (k.158), czesne małoletniej M. - 750 zł (k.157), rozrywka dla dzieci - 50 zł, świetlica – 160 zł (nie 200 zł; k. 168), wyżywienie dzieci w placówkach edukacyjnych – ok. 365 zł (k.160,163,164,167), dojazdy do pracy – ok. 1.500 (nie 2.000 zł; k. 169-183), opłaty eksploatacyjne (k.139-146), w tym gaz – ok. 400 zł, energia elektryczna – ok. 225 zł (nie 275 zł), opłata za wywóz nieczystości – ok. 453 zł (nie 400 zł; k. 116,117) oraz media, w tym Internet – 59 zł, telewizja – 89,90 zł, naprawy sprzętu domowego i utrzymanie domu – ok. 50 zł, środki czystości – ok. 250 zł (nie 450 zł), odzież i obuwie – ok. 850 zł (nie 950 zł; k.147-154), leki – ok. 75 zł (nie 150 zł; k. 146), składki klasowe – 25 zł ( k. 161,162,166), wyjazdy wakacyjne – 1.500 zł, składka na Izbę Lekarską – 60 zł (k. 155), składka na ubezpieczenie małoletniego K. i M. ok. 6 zł (k.159), koło matematyczne małoletniego K. – 50 zł (k.165), a ponadto wydatki na wyjazdy powoda na konferencje naukowe, wycieczki szkolne i komitet rodzicielski, wizyty u stomatologa , naprawy i przeglądy samochodów. Wskazać w tym miejscu należy, iż uwzględniając odległość z miejsca zamieszkania powoda do pracy (ok. 35 km w jedną stronę) oraz dodatkowe dojazdy po ok. 5-10 razy w miesiącu do A., a także fakt, iż M. P. (1) rozlicza zatankowane paliwo w ramach prowadzonej działalności Sąd ocenił łączne z tego tytułu wydatki na kwotę 1.500 zł.

Przy czym zaznaczyć należy, iż w łącznych wydatkach - przynajmniej w części (ok. 2.000 zł miesięcznie) - powinna partycypować żona powoda, tym bardziej, że z tytułu wykonywanej pracy lekarza kardiologa uzyskuje stałe miesięczne wynagrodzenie w wysokości 3.500 zł netto miesięcznie. W pozostałym zakresie zaś, tj. co do kwoty 10.000 zł miesięcznie koszty te powinny obciążać M. P. (1). Mając zaś na uwadze, iż czysty dochód powoda w rocznie wynosi ponad 150.000 zł, co w skali miesiąca daje dochody w kwocie min. 12.500 zł, pozostaje mu do dyspozycji kwota co najmniej 2.500 zł netto miesięcznie.

Należy ponadto zauważyć, iż powód i jego żona niewątpliwie są nadal osobami zamożnymi. Świadczy o tym fakt, iż jest są współwłaścicielami nieruchomości w postaci wolnostojącego domu jednorodzinnego o powierzchni użytkowej ok. 129 m ² usytuowanej na działce o powierzchni 1.450 m ². Ponadto są współwłaścicielami ziemi rolnej o powierzchni 1 ha. Powód jest ponadto właścicielem dwóch samochodów osobowych, w tym marki M. (...) o pojemności 2,5 l, która spala ok. 10 l na 100 km i marki H. (...), z którego korzysta jego żona (dojazd do pracy, dowóz dzieci do szkoły). Nie uszedł uwadze Sądu fakt, iż poprzednio pozwany posiadał wyłącznie samochód marki S. (...), o niższej wartości aniżeli obecne pojazdy. Z pewnością posiadany majątek ma znaczną wartość, co tym bardziej zwiększa obecne możliwości majątkowe powoda.

Jakkolwiek dom obciążony jest hipoteką na kwotę ok. 570.000-580.000 zł, to nie uszedł uwadze Sądu fakt, iż małżonkowie wspólnie zaciągnęli na niego kredyt w 2012 r. i wspólną też ponoszą odpowiedzialność za jego spłatę. Co istotne, podkreślić jednocześnie należy, iż zobowiązanie kredytowe powstało już po ustaleniu obowiązku alimentacyjnego powoda względem pozwanej wobec czego wydatek z tego tytułu w żaden sposób nie może wpływać na ocenę możliwości zarobkowych i majątkowych powoda w kontekście usprawiedliwionych potrzeb pozwanej. W żadnym bowiem wypadku powstanie zobowiązanie kredytowego nie może wyprzedzać obowiązku alimentacyjnego.

Analizując z kolei sytuację powoda z córkami stron na uwagę zasługuje fakt, iż obecnie powód nie łoży już na utrzymanie dwóch najstarszych córek kwot po 1.1250 zł miesięcznie na każdą z nich tj. łącznie po 2.250 zł - jak to miało miejsce zarówno przed wyrokiem rozwodowym, jak i po jego wydaniu. Odnośnie córki Z., która obecnie jest już pełnoletnia wskazać należy, iż od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego M. P. (1) regularnie przekazuje na rzecz córki alimenty w wysokości 1.250 zł miesięcznie, przy czym od maja 2017 r. w wysokości po 1.800 zł, Ponadto nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż w przeciwieństwie do okresu poprzedniej sprawy alimentacyjnej powód nie utrzymuje już kontaktów z żadną z córek. Jakkolwiek dwie z trzech są już samodzielne, to córka Z. nadal się kształci, zaś osobistą opiekę i wychowanie sprawuje nad nią wyłącznie matka H. P., która też ponosi koszty jej utrzymania ponad kwotę łożonych alimentów tj. do kwoty około 3.000 zł miesięcznie.

Oceniając zaś zasadność utrzymania zasądzonych w wyroku rozwodowym alimentów wskazać należy, że orzeczono w nim również o winie powoda, co sprawia, że pozwana ma prawo do alimentów prawie że wyrównujących jej poziom życia do poziomu jaki wiodłaby obecnie gdyby małżeństwo stron trwało nadal.

Po pierwsze wskazać w tym miejscu należy, że w dacie ustalania alimentów sytuacja pozwanej była odmienna niż obecnie. Była bowiem wówczas osobą na całkowitym utrzymaniu powoda, co było stanem akceptowanym przez obie strony i zrozumiałym z uwagi na olbrzymie dysproporcje w ich zarobkach. H. P. zatrudniona wówczas w gimnazjum na stanowisku psychologa miesięcznie za pracę w wymiarze ½ etatu otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 421 zł. Pozwana nadal jest zatrudniona gimnazjum, obecnie jednak w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto na dzień zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie zatrudniona jest w Przedszkolu Gminnym w J. w wymiarze ½ etatu. Jej możliwości zarobkowe są zdecydowanie wyższe niż poprzednio, albowiem z tytułu umowy o pracę w gimnazjum pozwana uzyskuje średnie miesięczne wynagrodzenie w kwocie ok. 5.747,29 zł brutto tj. 4.093,63 zł netto, a w przedszkolu ok. 2.134,54 zł brutto tj. ok. 1.517,85 zł netto. H. P. w 2014 r. tytułem dochodu po odliczeniu należnych składek na ubezpieczenie społeczne osiągnęła kwotę 45.838,46 zł. Zaś w 2015 r. kwotę 62.902,55 zł. Otrzymała ponadto zwrot podatku w 2014 r. w kwocie 2.357 zł, zaś w 2015 r. w wysokości 2.312 zł. Pomimo zdecydowanej poprawy sytuacji finansowej uzyskiwane przez H. P. dochody są prawie trzykrotnie niższe aniżeli powoda. Jej zarobki w porównaniu z sytuacją materialną byłego męża w dalszym ciągu jawią się jako niskie. Biorąc zaś pod uwagę, iż H. P. ma na swoim utrzymaniu również córkę Z., pełnoletnią ale uczącą się, wskazać należy, iż pozostaje ona w dalszym ciągu na jej utrzymaniu . W ocenie Sądu pozwana po zaspokojeniu pozostałej części usprawiedliwionych potrzeb córki posiada obecnie możliwość częściowego samodzielnego zaspokajania także własnych potrzeb.

Analizując z kolei wysokość łącznych kosztów utrzymania pozwanej wskazać należy, pozwana swoje koszty utrzymania oceniła na kwotę ok. 3.000 zł. Biorąc pod uwagę zebrany w sprawie niniejszej materiał dowodowy oraz zasady doświadczenia życiowego Sąd skorygował ich wysokość, ustalając w skali miesiąca wysokość niezbędnych i usprawiedliwionych wydatków na łączną kwotę w wysokości ok. 2.800 zł, w tym na: wyżywienie – ok. 500 zł (nie 800 zł; Sąd mając na uwadze charakter tzw. rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego uznał za usprawiedliwiony koszt zbliżony do powoda), udział w utrzymaniu mieszkania ok. 480 zł (nie 550 zł), obejmujący czynsz – 347 zł (nie 356 zł; k. 70,110), opłaty eksploatacyjne, w tym energię elektryczną – ok. 48 zł (k.69) oraz media tj. opłatę za telefon i telewizję – ok. 140 zł (k.68) oraz abonament TVP – 6 zł, środki czystości i higieniczne gospodarstwa domowego – ok. 50 zł, kosmetyki, środki higieniczne i fryzjer – ok. 190 zł, odzież z obuwiem – ok. 250 zł (nie 450 zł), rozrywka – ok. 200 zł, wyjazdy wakacyjne – ok. 50 zł, bieżące naprawy i remonty – ok. 200 zł, bilet autobusowy – ok. 135 zł (406 zł kwartalnie), leki – ok. 150 zł (nie 85 zł; k. 60-61, 112, 113, 128-129, 197, 208-209) oraz wydatki na niedopłatę na wodę – ostatnio ok. 50 zł, zakup komputera potrzebnego do wykonywanej pracy – ostatnio ok. 167 zł (łącznie 2.000 zł), leczenie stomatologiczne – ok. 30 zł, wizyty u endokrynologa – 30 zł (k. 103,198), okulary – ok. 70 zł oraz szkolenia zawodowe – ok. 200 zł. Mając zaś na uwadze, iż czysty dochód pozwanej z dwóch poprzednich lat (2014 i 2015) wynosi średnio 54.000 zł, co w skali miesiąca daje dochody w kwocie 4.500 zł, po pokryciu kosztów utrzymania córki (1.750 zł) oraz własnych nie pozostają jej żadne wolne środki pieniężne do dyspozycji.

W tym miejscu wskazać należy, iż jakkolwiek Sąd nie mógł w sprawie niniejszej oprzeć swoich ustaleń o okoliczności przyszłe, to dla oceny zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej pozwanej i jej możliwości finansowych nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż z dniem 1 września 2017 r. przestanie ona świadczyć pracę w dwóch placówkach edukacyjnych, a to w związku z reformą oświaty. Tym samym jej możliwości zarobkowe ulegną zmniejszeniu, a jej usprawiedliwione potrzeby nie zostaną zaspokojone.

Przypomnieć należy, iż alimentacja przez byłego małżonka w trybie art. 60 § 2 k.r.o. ma przede wszystkim cel uzupełniający, tak aby małżonek niewinny nie odczuwał niezawinionego przez siebie istotnego pogorszenia swojej sytuacji życiowej w oderwaniu od tego co jest udziałem małżonka winnego. Prawo do żądania alimentów jest oparte o porównywalną stopę życiową z tą jaka byłaby, gdyby małżeństwo trwało dalej.

Wobec powyższych rozważań nie ulega wątpliwości, iż zarówno w dacie wyroku rozwodowego jak i obecnie sytuacja materialna pozwanej jest zdecydowanie mniej korzysta niż powoda. Zarówno zarobki, jak i dochody H. P. są trzykrotnie niższe niż zarobki i dochody powoda. Ponadto pozwana w przeciwieństwie do powoda, poza mieszkaniem, które stanowiło jej własność już w dacie ustalenia poprzedniej wysokości alimentów nie posiada żadnego majątku, w tym nieruchomości czy ruchomości o znacznej wartości. Powód zaś posiada ½ udziału w nieruchomości gruntowej, na której został wybudowany dom oraz 1 ha ziemi rolnej, a także dwa samochody osobowe o znacznej wartości. Jeszcze raz wspomnieć należy, iż mieszkania matki pozwanej nie stanowią własności pozwanej, zaś prawo zarządzania nimi ogranicza się wyłącznie do czynności nieprzekraczających zwykłego zarządu, przez co w żadnym zakresie nie można uznać, iż mieszkania te stanowią jej dochód. Jednocześnie wskazać w tym miejscu należy, iż matka pozwanej poza faktem, iż została całkowicie ubezwłasnowolniona na skutek doznanego udaru mózgu i zaburzeń z tym związanych, wymaga opieki, którą też pozwana w pewnym zakresie realizuje. Przez co nie można wymagać ażeby zintensyfikowała swoje obowiązki zawodowe.

Ponadto, co należy podkreślić, od daty poprzedniego orzeczenia alimentacyjnego zmianie uległ stan zdrowia pozwanej, która obecnie z uwagi na schorzenia kręgosłupa, nadciśnienie tętnicze, tężyczkę i chorobę H. na stałe zażywa 7 leków, a ponadto pozostaje pod stałą opieką lekarską. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż systematycznie, wręcz regularnie co najmniej dwa razy w roku korzysta z zabiegów fizjoterapeutycznych mających na celu poprawę jej stanu zdrowia. Tym samym jej możliwości zarobkowe, ponad obecny zakres obowiązków zawodowych, uznać należy za ograniczone.

Na uwagę w tym miejscu zasługuje również fakt, iż powód od uprawomocnienia się wyroku stale, regularnie i nieprzerwanie przekazuje na rzecz pozwanej kwotę zasądzonych alimentów tj. kwotę 1.000 zł miesięcznie, a to niezależnie od założenia rodziny, zaciągnięcia zobowiązania kredytowego, straty finansowej w prowadzonej działalności gospodarczej czy pogorszenia jego stanu zdrowia. Przez co w ocenie Sądu tym bardziej, jest on w stanie pokrywać tę część podstawowych, a usprawiedliwionych kosztów utrzymania pozwanej, której H. P. nie jest w stanie samodzielnie sfinansować, a która przyczyni się do zbliżenia jej stopy życiowej do warunków, jakie by miała, gdyby do orzeczenia rozwodu pomiędzy stronami nie doszło.

W ocenie Sądu, w porównaniu z okresem kiedy po raz ostatni ustalane były alimenty na rzecz pozwanej, możliwości majątkowe i zarobkowe M. P. (1) nie uległy pogorszeniu, co uzasadniałoby uchylenie obowiązku alimentacyjnego należnego pozwanej bądź jego obniżenie. Przeciwnie jak zostało ustalone, jego zarobki kształtują się na poziomie wyższym niż to miało miejsce w toku sprawy rozwodowej, zaś powód nie wykazał aby stan jego zdrowia uległ takiemu pogorszeniu, który ograniczałby jego dotychczasowe możliwości zarobkowe.

Reasumując w ocenie Sądu powód nie wykazał, by obniżeniu uległy jego możliwości majątkowe czy zarobkowe do takiego stopnia, by należało go całkowicie zwolnić z obowiązku alimentacyjnego na rzecz byłej żony, bądź obowiązek ten obniżyć. Pozwana rzeczywiście podjęła zatrudnienie w większym wymiarze czasu pracy już po orzeczeniu rozwodu, jednakże biorąc pod uwagę jej wydatki w gospodarstwie domowym, konieczność partycypowania w kosztach utrzymania pełnoletniej ale uczącej się córki Z., sprawowanie opieki nad całkowicie ubezwłasnowolnioną matką oraz wysokość osiąganego przez nią wynagrodzenia w porównaniu do uzyskiwanych przez niego dochodów i stopy życiowej nie jest to okoliczność, która zwalniałaby powoda ze świadczenia obowiązku alimentacyjnego, czy która przemawiałaby za obniżeniem alimentów. Dlatego też w ocenie Sądu roszczenia należało uznać za nieuzasadnione. Stąd też zarówno roszczenie główne, jak i roszczenie ewentualne w punkcie 1 orzeczenia zostały przez Sąd oddalone na podstawie art. 138 k.r.o. a contrario w zw. z art. 60 § 2 k.r.o.

Z uwagi na fakt, iż powód przegrał sprawę w całości, Sąd na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 4 ust. 1 pkt 9 w zw. z § 4 ust. 4 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015.1800) w punkcie 2 orzeczenia zasądził od powoda M. P. (1) na rzecz pozwanej H. P. kwotę 4.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSR Agnieszka Wyrobek