Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

po rozpoznaniu w dniu 30 stycznia 2019 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. z siedzibą w B.

przeciwko S. T.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 12 października 2018 roku, sygnatura akt I C 59/18

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 2 w ten tylko sposób, że:

a)  zasądzoną w punkcie 1 kwotę obniża z 2988,63 złotych do 2550,50 (dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt 50/100) złotych, oddalając powództwo w pozostałej części;

b)  zasądzoną w punkcie 2 kwotę obniża z 1017 złotych do 707,56 (siedemset siedem 56/100) złotych;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od S. T. na rzecz (...) Spółki z o.o. z siedzibą w B. 362 (trzysta sześćdziesiąt dwa) złote tytułem zwrotu części kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 37/19

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 12 października 2018 r. Sąd Rejonowy w Sieradzu zasądził od pozwanej S. T. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. 2988,63 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz 1017 zł z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Apelację od wyroku wniosła pozwana, która zaskarżyła go w całości zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego mających istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 207 § 6 k.p.c. i art. 217 § 2 i 3 k.p.c. poprzez zezwolenie powodowi na złożenie dalszych wniosków dowodowych w sytuacji gdy powód jako profesjonalista w branży finansowej powinien mieć wyższy standard staranności jego fachowości, a tym samym winien z należytą starannością przygotować pozew i załączyć do niego podstawowe dokumenty i dowody. Pozwolenie powodowi na uzupełnienie dowodów w późniejszym okresie zachwiało równowagą na niekorzyść będącego i tak słabszą stroną konsumenta tj. pozwanej, w sytuacji gdy, strona powodowa nie przygotowała starannie pozwu pod względem materiału dowodowego. Zarzucamy również złamanie zasady kontradyktoryjności poprzez zobowiązanie strony powodowej do zaprezentowania właściwego materiału dowodowego co spowodowało obniżenie szans w sporze dla słabszej strony sporu jaką jest pozwana. Tym samym źle zinterpretował art. 232 k.p.c. przez zastąpienie własnym działaniem bezczynność strony. Wiedząc że powód nienależycie przygotował materiał dowodowy Sąd podjął inicjatywę w celu dopuszczenia dodatkowego materiału dowodowego po czasie a nawet poszedł o krok dalej bo zobowiązał do tego powoda. Także Sąd I instancji podjął inicjatywę w celu rozstrzygnięcia na korzyść powoda,

2. naruszenie przepisów prawa procesowego mających istotny wpływ na wynik sprawy poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 232 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. wobec ustalenia stanu faktycznego w zakresie ustalenia wysokości roszczenia powoda na podstawie przedłożonego dokumentu w postaci harmonogramu i umowy oraz tabeli bez podpisu, uznając iż są one w pełni wiarygodne i stanowią podstawę ustalenia wysokości roszczenia powoda podczas gdy te dowody były kwestionowane przez stronę pozwaną, a brak jest jakichkolwiek innych dowodów potwierdzających i ustalających właściwą kwotę roszczenia, poza spóźnionymi dokumentami prywatnymi w postaci dowodów wpłat, co bezzasadnie doprowadziło do błędnego przyjęcia, iż strona powodowa udowodniła swoje roszczenie co wysokości, podczas gdy nie wykazała precyzyjnie należnej kwoty wynikającej ze stosunku zobowiązaniowego będącego przedmiotem niniejszej sprawy. Jak i uznanie że przedłożony materiał dowodowy wskazuje na wypowiedzenie umowy podczas gdy nie zostało jednoznacznie i precyzyjnie wykazane, że w przesyłce był ten a nie inny dokument a pomimo tego, że Sąd I instancji uznał że zostało to wykazane. Zarzucamy również to iż zostało przyjęte że umowa i harmonogram potwierdza różne zdarzenia prawne, które miały nastąpić długo po podpisaniu tych dokumentów oraz tego że dokumenty prywatne nie poparte żadnymi dowodami wskazały na konkretną wysokość roszczenia pomimo nie wykazania wpłat za pomocą dowodów a nie dokumentów prywatnych, czyli nie udowodnienia niewłaściwego uznania roszczenia,

3. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału, wskutek naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c., które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie rzez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny oraz w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, w odniesieniu do dowodów z dokumentów na okoliczność wysokości oraz wymagalności roszczenia, a tym samym zasadności całego powództwa. Błędne ustalenie, że umowę zawierał upoważniony pracownik powoda, a tym samym błędne ustalenie, umowa jest ważna, co doprowadziło do bezzasadnego przyjęcia, że osoba podpisana na umowie miała prawo zawrzeć taką umowę, w sytuacji braku wykazania umocowania osoby podpisującej umowę prowadzi do przekonania, że umowa ta nie może stanowić podstawę żądania pozwu z uwagi na jej nieważność,

- przyjęcia przez Sąd I Instancji Oświadczenia w postaci tabeli bez podpisu popartych tylko umową i harmonogramem oraz dowodami wpłaty bez żadnego podpisu jako wystarczającego dowodu w sprawie sytuacji gdy powód nie przedstawił żadnego dowodu potwierdzającego przepływ tych środków i ustalenie na tej podstawie kwoty powództwa a nawet tego że dokonał jakichkolwiek wpłat przez co nie zostało wykazane niewłaściwe uznanie roszczenia,

- błędne przyjęcie że zgodnie z art 6 k.c. obowiązek dowodowy wykazania wpłat należy do pozwanej a tym samym przecząc fundamentalnej zasadzie postępowania dowodowego, gdzie ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie kto zaprzecza (ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat - zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2010 r., II CSK 449/09). przyjęcie że skoro kwota pożyczki brutto stanowiła zgodnie z §1 - 4327,50zł a powód twierdzi ze pozwana wpłaciła 1656.00zł to daje to kwotę 2 671.00zł. Odliczając od tego faktycznie pobraną opłatę administracyjna za sześć miesięcy, za niewykorzystany czas tzn. 570.00 : 20x6= 171.00 zł. to dana wartość mogłaby stanowić ewentualną wielkość pozwu; 4327.50-1656-171=2500.50 zł.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżąca wniosła o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie powództwa,

2)  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych,

3)  przeprowadzenie apelacji na rozprawie

ewentualnie:

4) o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie spraw)- sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia,

5) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja tylko w nieznacznej części jest uzasadniona.

Słuszny jest tylko zarzut błędnego wyliczenia zadłużenia pozwanej, ponieważ uszło uwadze Sądu Rejonowego przy dokonywaniu wykładni poszczególnych postanowień umowy, że opłata administracyjna o której mowa w § 3 umowy pożyczki w wysokości 570 zł pobierana jest wprawdzie zaliczkowo z góry, ale służyła obsłudze pożyczki, jej poszczególnych rat i jest ustalana miesięcznie proporcjonalnie do okresu trwania umowy.

Wprawdzie z treści umowy wynika, że podlega zwrotowi część niewykorzystanej opłaty tylko w przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki, to należy przyjąć , mając na uwadze cel tej opłaty oraz treść art. 65 § 2 k.c., że w przypadku wypowiedzenia umowy i jej wcześniejszego zakończenia niewykorzystana opłata administracyjna podlega zwrotowi.

Całkowity koszt pożyczki to 4327,50 zł. Pozwana wpłaciła 1656 zł, co daje kwotę do zapłaty 2671 zł, od kwoty tej należy odjąć opłatę administracyjną niewykorzystaną - 171 zł, co powoduje że do zapłaty pozostaje kwota 2500,50 zł.

Tylko z tych względów Sąd Okręgowy uwzględnił apelację i częściowo zmienił zaskarżony wyrok, obniżając zasądzoną od pozwanej kotwę z 2988,63 zł do 2500,50 zł na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Pozostałe zarzuty zawarte w apelacji nie zasługują na uwzględnienie.

Wbrew zarzutom apelującej dopuszczenie przez Sąd pierwszej instancji dowodów zgłoszonych przez powoda w pismach procesowych: odpowiedzi na sprzeciw, z dnia 23 kwietnia 2018 r. oraz z dnia 8czerwca 2018 r. nie naruszyło art. 207 k.p.c. Należy wyjaśnić, że celem art. 207 k.p.c. jest koncentracja materiału dowodowego i umożliwienie sądowi decydowania o tempie i trybie wpływania pism, co m.in. może służyć przeciwko nadużywaniu prawa procesowego, ale to Przewodniczący ma dyskrecjonalną swobodę co do dopuszczalności wnoszenia dalszych pism i dowodów (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2015-01-14, sygn. akt III CSK 317/14). Zgodnie z obecnie obowiązującym brzmieniem art. 207 § 6 k.p.c. prekluzja dowodowa została ukształtowana w taki sposób, że nawet dowód spóźniony może zostać dopuszczony przez sąd orzekający, jeżeli nie spowoduje to zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Przy wykładni przepisu trzeba mieć na względzie treść art. 217 § 1 k.p.c. dającego prawo stronie do przytaczania okoliczności faktycznych i dowodów na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej aż do zamknięcia rozprawy. W tym świetle art. 207 § 6 k.p.c. stanowi wyjątek od ogólnej zasady, co powoduje, że należy go stosować wyłącznie w ściśle określonych wypadkach, których dotyczy. Godzi się także zauważyć, że przepisy procesowe nie nakładają na powoda obowiązku, na etapie wniesienia pozwu, przewidywania hipotetycznych sposobów obrony strony przeciwnej i zgłaszania dowodów "na wszelki wypadek". Stosowanie przepisów art. 207 § 6 k.p.c. w przedmiocie dopuszczenia (koncentracji) dowodów nie może być restrykcyjne i nie może skutkować wypaczeniem istoty wymiaru sprawiedliwości, lecz przede wszystkim ma zapewnić sprawność postępowania.

W rozpoznawanej sprawie powołanie przez powoda kolejnych dowodów na dalszym etapie postępowania stanowiło konsekwencję stanowiska pozwanej wyrażonego w sprzeciwie. a przy tym przeprowadzenie tych dowodów niewątpliwie nie spowodowało zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Nie sposób bowiem uznać, aby przeanalizowanie dodatkowych dokumentów miało znacznie wydłużyć postępowanie, tym bardziej że liczba i charakter złożonych przez powoda dowodów nie wymagały poświęcenia znacznej ilości czasu.

Nie jest też trafny zarzut naruszenia art. 232 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c.

Zaznaczenia wymaga, iż czymś innym jest rozkład ciężaru dowodu, do jakiego odnosi się art. 6 k.c., czymś innym obowiązek wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których strona wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne (art. 232 k.p.c.), a jeszcze czymś innym ocena przedstawionych przez strony dowodów (art. 233 k.p.c.). Reguła ciężaru dowodu, która stanowi kategorię prawa materialnego, sprowadza się do określenia, która ze stron powinna udowodnić konkretne okoliczności faktyczne. Obowiązek zgłaszania wniosków zmierzających do wykazania tych okoliczności nałożony został na strony regułą prawa procesowego - art. 232 k.p.c. Natomiast sądowi została przyznana możliwość swobodnej oceny dowodów dokonywana zgodnie z zasadami określonymi w art. 233 k.p.c. Zatem to, że Sąd Rejonowy nie podzielił zarzutów pozwanej odnośnie braku wykazania przez powoda zasadności i wysokości roszczenia powoda mogłoby stanowić podstawę zarzutów strony o naruszeniu art. 233 k.p.c. Wniosek Sądu Rejonowego był jednak prawidłowy. Należy bowiem zauważyć, że wbrew twierdzeniom apelującej zebrany materiał dowodowy daje podstawy do ustalenia zawarcia umowy pożyczki jej wpłaty na konto pozwanej a także wysokości ulicznych rat, czy wreszcie jej skutecznego wypowiedzenia. Mianowicie okoliczności te w sposób niebudzący wątpliwości wynikają z załączonej umowy wraz z harmonogramem spłat ( k 14-19 oraz dowodów uiszczonych przez pozwaną rat ( k 101-104), czy dokumentów upomnienia i wypowiedzenia umowy. Zestawienie powyżej wskazanych dowodów pozwoliło na jednoznaczne ustalenie nie tylko zawarcia umowy , ale też jej skutecznego wypowiedzenia oraz wysokości zadłużenia obciążającego pozwaną. Należy także zaakcentować, że pozwana nie zakwestionowała w trackie procesu w sposób rzeczowy wysokości zadłużenia ograniczając się jedynie do gołosłownego zakwestionowania wszystkiego w tym nawet faktu zawarcia umowy.

Nie sposób też zgodzić się z apelującą, że przedstawione przez powoda dowody jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c. nie mogą stanowić podstawy do ustalenia wysokości roszczenia dochodzonego w niniejszej sprawie. Nie można bowiem pomijać, że w świetle art. 233 § 1 k.p.c. ocena wiarygodności i mocy dowodowej dowodów następuje na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Jak słusznie przyjął Sąd Rejonowy , dokument prywatny może stanowić podstawę ustaleń faktycznych, a następnie wyrokowania, wszak jego materialna moc zależy od jego treści merytorycznej, a o tym rozstrzyga sąd zgodnie z zasadami oceny dowodów przewidzianymi w art. 233 § 1 k.p.c. Tymczasem zarzuty apelującej opierają się jedynie na założeniu, że przedstawione przez powoda dokumenty prywatne odzwierciedlają tylko jego twierdzenia i nie mogą stanowić podstawy ustaleń faktycznych. Wymaga podkreślenia, że pozwana ograniczyła się wyłącznie do ogólnego zaprzeczenia okoliczności i dowodów powoływanych przez powoda, podczas gdy powinna sformułować konkretne zarzuty podważające moc dowodową środków zaoferowanych przez stronę przeciwną. Jednocześnie należy zauważyć, że informacje wynikające z poszczególnych dokumentów korespondowały ze sobą, a treść dokumentów przedstawionych przez powoda tworzyła spójną i logiczną całość. Wobec powyższego należy przyjąć, że Sąd Rejonowy prawidłowo uczynił je podstawą swoich ustaleń.

W świetle zebranego materiału dowodowego nie powinno również budzić wątpliwości, że oświadczenie powoda o wypowiedzeniu przedmiotowej umowy pożyczki zostało doręczone pozwanej, ponieważ z treści potwierdzenia odbioru wynika jednoznacznie, że pozwana osobiście odebrała korespondencję zawierającą wspomniane oświadczenie o wypowiedzeniu. Podkreślić przy tym należy, że zwrotne potwierdzenie odbioru, o ile jest prawidłowo wypełnione stanowi dokument urzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c., a zatem stanowiący dowód okoliczności w nim stwierdzonych. Ciężar wykazania okoliczności przeciwnych spoczywa na stronie, które zmierza do podważenia tego dowodu. Stąd samo twierdzenie strony nie mogło skutecznie podważyć dokonanego doręczenia, tym bardziej że apelująca ograniczyła się jedynie do ogólnikowego stwierdzenia o braku doręczenia je wspomnianej korespondencji, co w żadnej mierze nie mogło podważyć mocy dowodowej przytoczonego dokumentu urzędowych w postaci potwierdzenia odbioru. Zatem Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił fakt doręczenia apelującej oświadczenia o wypowiedzeniu przedmiotowej umowy .

Podobnie została wyjaśniona kwestia osoby upoważnionej do zawierania umowy pożyczki. Należy w tym miejscu tylko wyjaśnić, że kwestia ta nie miała istotnego znaczenia dla ważności umowy, ponieważ umowa została wykonana, a obowiązkiem pozwanej była spłata zaciągniętej pożyczki.

Dlatego też apelacja w pozostałej części podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu za obie instancje orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., stosownie do wygranej. Ostatecznie powód wygrał sprawę w 84%, co po zliczeniu wszystkich kosztów poniesionych przez strony w pierwszej instancji w łącznej kwocie 1943 zł, spowodowało, że pozwana jest zobowiązana zapłacić na rzecz powoda 707,56 zł.

Natomiast w postępowaniu odwoławczym koszty wynosiły łącznie 550 zł, po uwzględnieniu stopnia wygranej 84% oraz kosztów poniesionych przez pozwaną, powodowi należy się zwrot 362 zł.