Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 3 sierpnia 2018 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt II C 18/18 Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi zasądził od pozwanego R. K. na rzecz powódki I. R. dochodzone pozwem kwoty z odsetkami tytułem wynagrodzenia za korzystanie przez pozwanego z lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...) za okres od dnia 1 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2017 roku oraz orzekł o kosztach postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, iż I. R. na mocy aktu notarialnego Rep. A nr (...) stała się właścicielką lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ulicy (...). Lokal ten został jej darowany przez rodziców do majątku osobistego. Strony były małżeństwem. Zostało ono rozwiązane przez rozwód w styczniu 2013 roku. Możliwy do uzyskania czynsz najmu za powyższy lokal wynosi 700 zł miesięcznie. Pozwany w dniu 2 września 2013 roku zgłosił emigrację czasową do Norwegii. Pracował tam u R. O. w latach 2013 i 2014 jako stolarz budowlany – od czerwca 2013 roku do grudnia 2014 roku. W 2015 roku pozwany był zarejestrowany w Norwegii jako bezrobotny (od 25 lutego 2015 roku do 31 października 2015 roku). W 2016 roku otrzymał pozwolenie na pobyt na czas nieoznaczony w Norwegii. Od września 2016 roku jest zatrudniony w Norwegii w firmie (...) z siedziba w Miejscowości G. jako cieśla. W toku postępowania zainicjowanego wnioskiem z dnia 5 sierpnia 2013 roku przez powódkę o wymeldowanie pozwanego z lokalu przy ulicy (...) pozwany oświadczył, że zamieszkuje w tym lokalu, a w dniu 12 czerwca 2013 roku podczas kontroli urzędowej znajdował się w tym mieszkaniu. Okoliczność zamieszkiwania pozwanego w przedmiotowym lokalu potwierdzali wówczas J. K. (1) – ojciec pozwanego oraz S. K. (1) – jego brat. Organ administracyjny oddalił wniosek o wymeldowanie pozwanego. Decyzja zapadła w dniu 3 października 2013 roku. Z przedmiotowego lokalu korzystają aktualnie synowie stron, pracujący w Norwegii ale pojawiający się w Polsce. Płacą oni powódce równowartość opłat uiszczanych w Spółdzielni Mieszkaniowej i opłat eksploatacyjnych za lokal. W lokalu znajdują się rzeczy pozwanego – głownie trofea wędkarskie i pamiątki. Rzeczy tych pozwany nie porzucił – są one cenne dla niego. Pozwany przyjeżdżając do Polski nie zatrzymuje się w mieszkaniu powódki tyko u swojego ojca mieszkającego w tym samym bloku. Klucze od lokalu mają: powódka, synowie stron oraz ojciec pozwanego. Powódka wezwała pozwanego do uiszczania odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu w kwocie 714,33 zł miesięcznie w październiku 2013 roku wraz z dowodem nadania.

Na gruncie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w całości wskazując, iż pozwany nigdy nie zdał lokalu powódce a w 2013 roku sam przyznał, iż zamieszkuje w lokalu i tę okoliczność potwierdzali także jego ojciec i brat. Po 2013 roku pozwany nie zatrzymywał się w lokalu ale ma w nim swe rzeczy. Pozwany w ocenie Sądu Rejonowego korzysta zatem dalej z lokalu bez tytułu prawnego. Zajmowanie lokalu to bowiem nie tylko zamieszkiwanie w nim ale także korzystanie z niego w taki sposób, jak miałoby to miejsce gdyby strony łączyła umowa upoważniająca do posiadania zależnego. Wykorzystywanie lokalu do przechowywania rzeczy jest zatem także korzystaniem z niego. Pozwany nie powiadomił powódki o zamiarze zdania jej lokalu, a powódka nie mogła samowolnie usunąć rzeczy pozwanego z mieszkania. Gdyby to uczyniła, naraziłaby się bowiem na wytoczenie powództwa o przywrócenie posiadania. Zachowanie pozwanego wypełnia zatem przesłanki art. 18 ust. 1 i 2 zd. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie Gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego (Dz.U. z 2001 roku, Nr 71 poz. 733 z pozn. zm). (wyrok z uzasadnieniem).

Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany R. K., zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy tj: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną a nie swobodną ocenę materiału dowodowego polegająca na uznaniu przez Sąd I instancji, że pozwany poprzez pozostawienie kilku przedmiotów w lokalu powódki korzysta z niego w sposób uniemożliwiający powódce swobodne dysponowanie lokalem, pominięciu okoliczności, że powódka użyczyła lokal synom stron, którzy od co najmniej 2014 roku zamieszkują w lokalu i korzystają z niego oraz uiszczają za niego opłaty, co sprawia, że powódka nie mogła wynająć lokalu, pominięciu okoliczności, iż powódka nie czyniła żadnych starań o wynajem lokalu, od 2014 roku w żaden sposób nie kontaktowała się z pozwanym i nie wzywała go do zabrania rzeczy, a pozwany nie czynił powódce żadnych problemów w rozporządzaniu jej lokalem, do którego miała swobodny dostęp, niezasadnym obciążeniu pozwanego odszkodowaniem odpowiadającym wysokości czynszu najmu całego lokalu bez uwzględnienia faktu, iż lokal zajmowany jest przez synów stron, co nie pozwoliłoby uzyskać pełnej kwoty czynszu najmu oraz uznaniu, iż pozwany nie zdał lokalu powódce, gdy pozwanego z powódką nie łączyła żadna umowa, a to powódka z dnia na dzień porzuciła rodzinę i nie interesowała się jej losem i losem jej mieszkania, a ponadto, że pozwany zdał lokal synom stron. Ponadto skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 18 ust. 1 i 2 zd. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie Gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego poprzez jego błędne zastosowanie, gdyż z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż pozwany nie korzysta z lokalu powódki, a nadto powódka w spornym okresie oddała lokal do użytkowania swoim synom, art. 836 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, w której z ustalonego stanu faktycznego wynika, iż ewentualne odszkodowanie na rzecz powódki mogłoby być przyznane za przechowanie rzeczy pozwanego i art. 455 k.c. w związku z art. 481 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na zasądzeniu odsetek za okres przed wniesieniem powództwa, podczas gdy powódka nie wzywała pozwanego wcześniej do spełnienia świadczenia. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego i kosztów dokonanych tłumaczeń w kwocie 1600 zł, a także zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Skarżący w uzasadnieniu wskazał, iż w końcu 2013 roku wyjechał na stałe do Norwegii i od tego czasu nie korzystał z lokalu mieszkalnego, nie bywa w nim, nie posiada do niego kluczy, a mieszkanie zajmują synowie stron i uiszczają za nie opłaty. Z rzeczy wskazanych przez powódkę pozostała jedynie potwierdzona część pucharów i fotografie, ubrania nie należą do pozwanego a pozostała część pucharów należy do A. K. (1). Przedmioty te nie uniemożliwiają powódce korzystania z lokalu, powódka mogła przecież lokal ten wynająć, a pozwany nie był zobowiązany do zdania lokalu powódce bo nie łączyła go z nią żadna umowa. Strony nie utrzymywały także żadnych kontaktów z uwagi na złe relacje miedzy nimi. Pozwany wskazywał chęć zamieszkiwania w lokalu jedynie około połowy 2013 roku kiedy nie miał stałej pracy w Norwegii a pod koniec roku sam zgłosił do urzędu meldunkowego wyjazd czasowy za granicę, z którego już na stałe nie powrócił. Pozwany podniósł ponadto, iż powódka nigdy nie wzywała go do odbioru rzeczy, nie próbowała mu ich odesłać. Skarżący wskazał także na błędną datę naliczenia odsetek od dochodzonych kwot – winny być naliczone dopiero od daty wydania wyroku bowiem powódka nie wzywała wcześniej pozwanego do zapłaty odszkodowania (apelacja).

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wniosła o dopuszczenie dowodu z zaświadczenia (...) z dnia 13 września 2018 roku na okoliczność, iż pozwany w dalszym ciągu zameldowany jest w lokalu. Wskazała także, iż pozwany nie udowodnił, że zaprzestał korzystania z lokalu, oświadczył natomiast, że rzeczy pozostawione w mieszkaniu są dla niego cenne. W ocenie powódki, pozwany mimo wyprowadzki, nadal korzysta z lokalu a powódka nie może nim rozporządzać bowiem rzeczy pozwanego nadal znajdują się w lokalu a pozwany nie zdał kluczy do lokalu powódce. Nadto powódka wskazała, iż wzywała pozwanego do zapłaty odszkodowania. Do dalszego pisma powódka załączyła zdjęcia rzeczy pozwanego podnosząc, iż w wypadku ich utraty nie będą mogły być odtworzone, bo mają charakter osobisty (odpowiedz na apelację, pismo k. 169-171).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego okazała się zasadna i jako taka podlegała uwzględnieniu w całości.

Przepis art. 18 u.o.p.l. reguluje kwestię należnego właścicielowi odszkodowania za zajmowanie jego lokalu bez tytułu prawnego. W art. 18 ust. 1 u.o.p.l. została wyrażona ogólna zasada, że osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Zgodnie z art. 18 ust. 2 u.o.p.l., odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1 - z zastrzeżeniem ust. 3 - odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu. Jeżeli wspomniane odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego. Użyte w treści art. 18 ust. 1 powołanej wyżej ustawy o ochronie praw lokatorów pojęcie „zajmowanie” nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane. W celu określenia jego znaczenia niezbędne jest zatem odwołanie się do potocznego rozumienia tego terminu. Wskazać w tym miejscu należy, że ustawa o ochronie praw lokatorów poza pojęciem „zajmowania” użytym w art. 18 ust. 1 przedmiotowej ustawy, posługuje się również, np. w art. 14 ust. 4 tejże ustawy, pojęciem „zamieszkiwania”. Nie są to pojęcia tożsame. Zgodnie bowiem z art. 25 k.c. miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. O zamieszkiwaniu można zatem mówić jedynie w odniesieniu do osób fizycznych. Natomiast zajmowanie, zgodnie z przytoczoną definicją, odnosi się zarówno do osób jak i rzeczy. Tym samym użyte w art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów pojęcie „zajmowanie” lokalu ma znacznie szerszy zakres od pojęcie „zamieszkiwania” w lokalu. Istotą korzystania z lokalu mieszkalnego jest zamieszkiwanie w tym lokalu. Jednakże nie jest to jedyny i wyłączny sposób korzystania z lokalu mieszkalnego. Z danego lokalu można bowiem korzystać także i w celu przechowania należących do danej osoby rzeczy. Wskazać również można, że w treści art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów prawodawca posłużył się pojęciem „zajmowanie” w nawiązaniu do dnia opróżnienia lokalu. Opróżnienie lokalu dotyczy zaś nie tylko osób, ale także i należących do nich rzeczy. Innymi słowy pojęcie opróżnienia lokalu jest pojęciem szerszym od pojęcia jego opuszczenia, ponieważ samo w sobie odnosi się zarówno do rzeczy jak i osób znajdujących się w lokalu (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi, sygn. akt III Ca 867/16, portal orzeczeń SO w Łodzi).

W niniejszej sprawy występuje sytuacja, w której pozwany od końca 2013 roku przebywa w Norwegii, a w lokalu pozostaje kilka jego rzeczy osobistych. Od wyjazdu pozwany nie pojawił się w lokalu, czyli już co najmniej po kilku miesiącach było widoczne, że nie zamierza wrócić do lokalu. Tym samym pozwany poprzez swoje zachowanie wyraził wolę wyzbycia się władania lokalem. Powódka nie przedstawiła w toku niniejszego postępowania miarodajnych dowodów, z których wynikałoby, że pozwany okazywał jeszcze jakąkolwiek wolę dalszego zajmowania lokalu. Opłaty za lokal uiszczają synowie stron; oni posiadają także klucze do mieszkania. Jednocześnie to powódka dysponowała kluczami do wszystkich pomieszczeń, miała do nich swobodny dostęp, co jest równoznaczne z odzyskaniem władztwa nad lokalem. R. K. nie czynił powódce żadnych przeszkód w objęciu lokalu w posiadanie, mogła nim dowolnie zadysponować, w szczególności w okresie, za który dochodzi odszkodowania - ponad dwa lata po wyprowadzce pozwanego. Nie można się zatem zgodzić się z twierdzeniem, że powódka mając klucze i swobodny dostęp do lokalu, nie mogła wykorzystać lokalu, w tym poprzez jego wynajęcie. Wskazać należy, iż wszystkie deklaracje pozwanego co do chęci zamieszkiwania w lokalu dotyczyły roku 2013 – kiedy to pozwany nie miał pewności co do stałości swej pracy w Norwegii. Roszczenie powódki dotyczy natomiast początku roku 2015 i następnych. Fakt dalszego zameldowania R. K. w lokalu nie uniemożliwia korzystania z lokalu przez powódkę. Zameldowanie ma jedynie charakter administracyjnej rejestracji danych co do miejsca pobytu danej osoby, natomiast nie oznacza to ani rzeczywistego władztwa nad lokalem, ani nie daje żadnych uprawnień do zajmowania lokalu. Dlatego też okoliczność, że pozwany nie wymeldował się z lokalu nie stanowiła przeszkody do wynajęcia tego lokalu osobie trzeciej. W tej kwestii Sąd Rejonowy naruszył zatem art. 233 § 1 k.p.c. dokonując dowolnej oceny materiału dowodowego, a w konsekwencji dopuścił się naruszenia art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie Gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego (Dz.U. z 2001 roku, Nr 71 poz. 733 z pozn. zm). Cały bowiem zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje bez wątpienia na fakt, iż pod koniec 2013 roku pozwany opuścił lokal bez zamiaru powrotu do niego. Fakt ten wynika z zeznań świadków J. K., S. K., A. K. i M. K., dokumentów, zeznań pozwanego. Świadek Z. R. (k.131) przyznała natomiast, iż nie wie, czy powód ma klucze do mieszkania bo po 2013 roku nie wchodziła do tego mieszkania.

W świetle powyższych uwag Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, iż powództwo oddalił i na postawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę (...) z tytułem zwrotu kosztów postępowania za I instancję. Na koszty te złożyła się kwota 3617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanego (§ 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie – Dz.U. z 2016 roku poz.1668) oraz kwota 1600 zł tytułem kosztów tłumaczeń dokumentów na język polski. Koszt ten należy bowiem niewątpliwie do wydatków poniesionych przez stronę, koniecznych i podlegających zwrotowi (art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z 391 § 1 k.p.c. oraz na podstawie ww. rozporządzenia. Na koszty procesu poniesione przez pozwanego złożyła się opłata od apelacji w kwocie 1260 złotych oraz kwota 1800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego pozwanego w postępowaniu apelacyjnym.