Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 marca 2018 r. w Warszawie

sprawy G. I.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania G. I.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 1 grudnia 2017 r., nr: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż G. I. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresach od dnia
1 października 2008 r. do dnia 30 kwietnia 2009 r., od dnia 30 lipca 2009 r. do dnia
30 września 2010 r. oraz od dnia 1 października 2010 r. do dnia 31 stycznia 2016 r.

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz G. I. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt i 00/100 złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 3 stycznia 2018 r. G. I. złożył odwołanie o decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 1 grudnia 2017 r. znak: (...) wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że w okresie
od 1 października 2008 r. do 31 stycznia 2016 r. nie prowadził działalności gospodarczej
i nie podlegał z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym. Odwołujący zarzucił skarżonej decyzji błędy w zakresie ustaleń faktycznych co do znaczenia wpisu do ewidencji CEIDG, wniosku o rozłożenie zadłużenia na raty oraz rozpoczęcia działalności gospodarczej.

W uzasadnieniu odwołania G. I. wskazał, że z dniem 1 października 2008 r. uzyskał wpis do CEIDG, gdyż planował rozpoczęcie działalności gospodarczej
w zakresie świadczenia usług transportowych, jednakże działalność ta nigdy faktycznie
nie została przez niego rozpoczęta. Odwołujący zaznaczył, ze posiadał jedynie wpis
do CEIDG, nie pozostawał natomiast w gotowości do świadczenia usług, na jakie uzyskał wpis. Wyjaśnił również, że w 2016 roku udał się do Urzędu Miasta aby wyrejestrować zgłoszoną wcześniej działalność od dnia zgłoszenia, jednakże uzyskał informację, iż nie jest to możliwe a wykreślenie może nastąpić wyłącznie 7 dni wcześniej. Jednocześnie odwołujący został poinformowany przez ZUS, że ważna jest data z jaką działalność została wykreślona
z CEIDG i że musi za ten okres opłacić składki. Działając pod wpływem tej informacji odwołujący złożył dokumenty rozliczeniowe oraz wniosek o spłatę zadłużenia w ratach. Odwołujący powołał się na przepisy ustawy systemowej oraz ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, a także na orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych wskazując, że wykonywanie działalności gospodarczej to rzeczywista działalność zarobkowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, oraz że jedynie takie prowadzenie działalności świadczy o jej istnieniu, nie zaś posiadanie jedynie wpisu do CEIDG (odwołanie k. 2-4v a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 31 stycznia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania G. I. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy wyjaśnił, że w sierpniu
2017 roku odwołujący zwrócił się do ZUS z wnioskiem o korektę dokumentów na koncie
z uwagi na fakt, że nie prowadził pozarolniczej działalności gospodarczej. Z analizy dokumentów ubezpieczeniowych w ZUS wynika, że w okresie od 1 października 2008 r.
do 31 stycznia 2016 r. odwołujący figurował jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą i był z tego tytułu zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz do ubezpieczenia zdrowotnego. Na podstawie zgromadzonych w sprawie dowodów organ rentowy stwierdził, że odwołujący jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu od 1 października do 30 kwietnia 2009 r., od 30 lipca 2009 r. do 30 września 2010 r. oraz od 1 października 2010 r. do 31 stycznia 2016 r. Organ rentowy wskazał,
że odwołujący do sierpnia 2017 r. nie negował faktu prowadzenia działalności gospodarczej mimo kierowania przez ZUS licznej korespondencji związanych z zarejestrowaną działalnością. Na koncie odwołującego było prowadzone postępowanie egzekucyjne,
zaś za rok 2016 rok wykazał zerowe przychody z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i osiągał przychód jedynie ze stosunku pracy. W ocenie organu rentowego fakt prowadzenia działalności potwierdza złożenie przez odwołującego w maju 2016 roku wniosku o rozłożenie należności na raty oraz zawarcie w sierpniu 2016 r. układu ratalnego
na spłatę należności (odpowiedź na odwołanie k. 54-55 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W 2008 roku odwołujący G. I. podjął decyzję o rozpoczęciu działalności gospodarczej, miał zamiar zająć się przemysłem transportowym. Odwołujący
nie miał wiedzy o kwestiach formalnych związanych z założeniem i prowadzeniem działalności w tym zakresie, a przy rejestracji działalności korzystał z porad swojej koleżanki. Składając wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej CEIDG odwołujący deklarował rozpoczęcie działalności z dniem 1 października 2008 r. W deklaracji określono zakres działalności jako transport drogowy towarów. Odwołujący został zgłoszony
do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego (akta rentowe ZUS, zeznania odwołującego k. 65 a.s.).

Mimo zarejestrowania działalności odwołujący faktycznie nie rozpoczął jej prowadzenia. Posiadał prawo jazdy kategorii C1 wystawione dnia czerwca 2008 r., jednakże nie miał licencji wymaganej do prowadzenia działalności w zakresie usług transportowych, nie posiadał również żadnych samochodów i nie podejmował żadnych ogłoszeń. Odwołujący nie deklarował żadnych zysków ani strat z działalności gospodarczej, gdyż nie wykonywał żadnych czynności. Zamiast tego w okresie od 2008 do 2016 roku odwołujący pracował dorywczo jako kierowca, magazynier oraz stróż w różnych firmach (pismo Burmistrza Miasta J. z 06.12.2017 r. k. 12 a.s., zeznania odwołującego k. 65 a.s., dowód z okazania dokumentu k. 65 a.s.).

W dniu 2 maja 2016 r. odwołujący złożył w Urzędzie Skarbowym w O. deklaracje o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) PIT-36 z załącznikami PIT/B za lata 2010-2015 wykazując zerowy przychód/stratę z tytułu prowadzonej działalności. Z kolei w dniu 7 sierpnia 2017 r. odwołujący złożył korekty PIT-37 o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za ww. okres z wyjaśnieniem, ze nie prowadził działalności gospodarczej. W deklaracjach PIT-37 odwołujący wykazał następujące kwoty przychodu: w 2012 r. – 22,37 zł, w 2013 r. – 342,90 zł, w 2014 r. – 5.040,00 zł, w 2015 r. – 4.812,50 zł oraz w 2016 r. - 8.997,76 zł. W deklaracjach tych odwołujący wskazywał, że ww. przychody były uzyskiwane ze stosunku pracy (deklaracje PIT-37 za lata 2012-2016 k. 25-51 a.s., zeznania odwołującego k. 65 a.s., pismo Naczelnika US w O. z 25.08.2017 r.
k. 29 a.r.).

W dniu 7 sierpnia 2017 r. odwołujący złożył w Urzędzie Miasta J. wniosek
o wykreślenie działalności z CEIDG. Działalność została wykreślona z CEIDG z dniem rejestracji na podstawie art. 64 ustawy o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw (wniosek o wykreślenie przedsiębiorcy z CEIDG k. 3-11 a.r., pismo Naczelnika US w O. z 25.08.2017 r. k. 29 a.r.). Jednocześnie w dniu 7 sierpnia 2017 r. odwołujący złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. pismo zawierające prośbę o korektę dokumentów z urzędu wskazując, że nigdy nie prowadził działalności gospodarczej oraz o uchylenie decyzji o objęciu ubezpieczeniem oraz o zwrot wpłaconych kwot, które zostały zaliczone na układ ratalny (pismo odwołującego z 07.08.2017 r. k. 1 a.s.).

Pismem z dnia 25 października 2017 r. ZUS poinformował odwołującego
o prowadzeniu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia okresu podlegania przez niego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Po przeprowadzeniu postępowania organ rentowy wydał w dniu 1 grudnia
2017 r. decyzję nr (...) na podstawie której stwierdził, że G. I. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 1 października
2008 r. do 30 kwietnia 2009 r., od 30 lipca 2009 r. do 30 września 2010 r. oraz
od 1 października 2010 r. do 31 stycznia 2016 r. (pismo z 25.10.2017 r. k. 55-59 a.r., decyzja ZUS z 01.12.2017 r. k. 63-68 a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrany materiał dowodowy obejmujący dowody z dokumentów oraz zeznań odwołującego. W ocenie Sądu zebrane w sprawie dowody były wiarygodne, ich treść nie budziła zastrzeżeń co do ich autentyczności i nie była kwestionowana przez strony postępowania. Mając na względzie okoliczności sprawy oraz istotę sporu Sąd uznał zebrany materiał dowodowy za wystarczający do wydania rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie G. I. było zasadne.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył kwestii podlegania przez odwołującego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Na podstawie skarżonej decyzji organ rentowy ustalił, że odwołujący podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej w okresie w okresie od 1 października 2008 r. do 30 kwietnia 2009 r.,
od 30 lipca 2009 r. do 30 września 2010 r. oraz od 1 października 2010 r. do 31 stycznia
2016 r. Z powyższym nie zgodził się odwołujący, który wskazał, że choć zarejestrował działalność z dniem października 2008 r., to w istocie nigdy nie podjął się jej prowadzenia
i nie uzyskiwał z tego tytułu żadnego dochodu ani strat.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.) obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby fizyczne prowadzące działalność pozarolniczą. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m. in. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych (art. 8 ust. 6 pkt 1 u.s.u.s). Obowiązek ubezpieczeń społecznych osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą powstaje z dniem rozpoczęcia działalności rodzącej obowiązek ubezpieczenia, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tej działalności z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej
(art. 13 pkt 4 u.s.u.s.).

Podstawowe znaczenie dla objęcia ubezpieczeniem społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej ma fakt rzeczywistego wykonywania - lub niewykonywania –
tej działalności, na dodatek w sposób ciągły i o charakterze zarobkowym. Działalność gospodarcza to prawnie określona sytuacja, którą trzeba oceniać na podstawie zbadania konkretnych okoliczności faktycznych, wypełniających znamiona tej działalności lub ich niewypełniających. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2168) działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie
i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Prowadzenie działalności gospodarczej jest zatem kategorią obiektywną, niezależnie od tego, jak działalność tę ocenia sam prowadzący ją podmiot i jak ją nazywa oraz czy dopełnia ciążących na nim obowiązków z tą działalnością związanych,
czy też nie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12 grudnia 2017 r. III AUa 260/17). Kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem,
czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają pewne znaczenie w sferze dowodowej,
ale nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Przepis art. 13 pkt 4 u.s.u.s. jednoznacznie kładzie nacisk na rozpoczęcie wykonywania pozarolniczej działalności i zaprzestanie wykonywania tej działalności, a nie na moment dokonania w ewidencji działalności gospodarczej stosownego wpisu o zarejestrowaniu działalności bądź jego wykreślenia. W konsekwencji obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność gospodarczą (a więc wykonująca tę działalność), a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności tej nie prowadzi (nie wykonuje).
Ocena, czy wykonywana jest działalność gospodarcza, należy przede wszystkim do sfery ustaleń faktycznych, a dopiero następnie do ich kwalifikacji prawnej (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 sierpnia 2017 r. III AUa 1075/16). Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z faktycznego prowadzenia tej działalności. Wykonywanie zaś pozarolniczej działalności gospodarczej to rzeczywista działalność zarobkowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Ciągłość działalności gospodarczej oznacza, że jest to względna stałość (stabilność) jej wykonywania,
przy założeniu, iż nie jest to aktywność jednostkowa, sporadyczna. Decydujące znaczenie
ma cecha polegająca na uczestnictwie w obrocie gospodarczym, zawodowy charakter tej działalności, powtarzalność podejmowanych działań i ukierunkowanie na reguły racjonalnego gospodarowania (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 28 czerwca 2017 r.,
III AUa 1391/16).

Skoro dla objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi i wypadkowym decydujące znaczenie ma fakt rzeczywistego wykonywania (prowadzenia) działalności gospodarczej, to istota sporu w niniejszej sprawie koncentrowała się wokół ustalenia,
czy odwołujący faktycznie podjął zarejestrowaną działalność gospodarczą, czy też nie. Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe w tym zakresie prowadziło
do stwierdzenia, że taka okoliczność w przypadku odwołującego nie miała miejsca.
Sąd dał wiarę twierdzeniom odwołującego co do tego, że choć w 2008 roku miał zamiar prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług transportowych
i dokonał nawet jej rejestracji w Centralnej Ewidencji Działalności Gospodarczej,
to ostatecznie do rozpoczęcia prowadzenia zarejestrowanej działalności nie doszło. Odwołujący wskazał, że miał zamiar podjąć działalność w zakresie świadczenia usług transportowych, jednakże oprócz uprawnień do kierowania pojazdami ciężarowymi (kategoria C1) nie posiadał żadnych środków pozwalających na wykonywanie tej działalności – nie posiadał samochodów, a przede wszystkim nie uzyskał stosownej licencji na prowadzenie działalności tego typu. Powyższe znajduje potwierdzenie w zgromadzonych w aktach rentowych dokumentach, w tym zwłaszcza piśmie Naczelnika Urzędu Skarbowego
w O.. Z informacji tych wynika, że odwołujący nie uzyskiwał z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej żadnego dochodu ani nie notował również straty. Odwołujący składał deklaracje podatkowe, w których wykazywał jedynie dochód z innych źródeł,
w tym przede wszystkim ze stosunku pracy. Sąd dał przy tym również wiarę odwołującemu, który wskazywał na fakt wykonywania w spornych okresach prac dorywczych,
co koresponduje z przedstawionymi korektami deklaracji PIT-37 załączonymi do akt sprawy. Sąd zważył, że z prowadzeniem działalności gospodarczej, jako nastawionej na cele zarobkowe, wiąże się m. in. konieczność poniesienia kosztów inwestycyjnych, co przekłada się na powstawanie procesów finansowych. Odwołujący świadcząc planowane usługi
w ramach zarejestrowanej działalności ponosiłby koszty jej prowadzenia, a w przypadku popytu na świadczone przez niego usługi, wykazywałby zysk; te z kolei operacje finansowe znajdywałyby odzwierciedlenie choćby we wspomnianych wyżej deklaracjach podatkowych. Skoro zaś z uzyskanych przez Sąd informacji wynika, że praktycznie od dnia rejestracji działalności przez odwołującego wykazywał on z tego tytułu zerowy przychód (stratę),
to należy uznać, że żadna z czynności, która wiązała by się czy to z poniesieniem kosztów, czy też z osiągnięciem zysku, nie była wykonywana.

W ocenie Sądu powoływane przez organ rentowy okoliczności, takie jak fakt rejestracji działalności odwołującego w CEIDG, składanie wniosku o rozłożenia zadłużenia czy też innych deklaracji nie miały wpływu na fakt, że odwołujący w rzeczywistości nie wykonywał żadnych czynności w ramach założonej działalności. Podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej jest bowiem zależne od jej prowadzenia,
a więc podejmowania w ramach przedsiębiorstwa czynności nastawionych na cele zarobkowe. Skoro odwołujący nigdy takich czynności nie podjął – co znajduje odzwierciedlenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym – to brak podstaw
do uznania, że działalność ta była wykonywana jedynie z tego powodu, że odwołujący składał w ZUS jakieś oświadczenia bądź zaniechał dokonania wcześniejszego wyrejestrowania działalności.

Wobec powyższych ustaleń Sąd Okręgowy uznał odwołanie G. I. za zasadne i w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w punkcie 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, stwierdzając, że z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji. W ocenie Sądu odwołujący działalności nigdy nie podjął, a tym samym nigdy nie zaistniał tytuł ubezpieczenia określony w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd Okręgowy rozstrzygnął o kosztach procesu
na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c., zasądzając od organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 180 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, ustaloną w oparciu o § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat
za czynności radców prawnych w brzmieniu aktualnym na dzień wniesienia odwołania
(Dz. U. z 2015 r. poz. 1804).

SSO Zbigniew Szczuka

Zarządzenie: (...)

(...)